i

LỜI CAM ĐOAN
Tôi cam đoan đây là công trình nghiên cứu của riêng tôi. Các số liệu, kết
quả nêu trong luận văn là trung thực và chưa từng được ai công bố trong bất
kỳ công trình nào khác.

Tác giả luận văn

Phan Xuân Hòa


ii

MỤC LỤC
Trang
LỜI CAM ĐOAN .......................................................................................... i
MỤC LỤC .................................................................................................... ii
DANH MỤC CÁC BẢNG............................................................................ v
DANH MỤC BIỂU ĐỒ ............................................................................... vi
PHẦN MỞ ĐẦU ........................................................................................... 1
1. Tính cấp thiết của đề tài........................................................................................ 1
2. Mục tiêu nghiên cứu của đề tài............................................................................ 3
3. Đối tượng, phạm vi nghiên cứu........................................................................... 3
4. Phương pháp nghiên cứu ..................................................................................... 3
5. Nguồn số liệu......................................................................................................... 4
6. Ý nghĩa ứng dụng của đề tài nghiên cứu............................................................ 4
7. Kết cấu luận văn .................................................................................................... 5
CHƯƠNG 1: TỔNG QUAN VỀ PHÁT TRIỂN DU LỊCH ....................... 6
1.1 Những vấn đề chung về phát triển du lịch ....................................................... 6
1.1.1. Định nghĩa ................................................................................ 6

1.1.2. Nội dung về phát triển du lịch .................................................. 6
1.1.3. Các tiêu chí về phát triển du lịch.............................................. 7
1.1.4. Vai trò của phát triển du lịch đối với kinh tế - xã hội.............. 8
1.2. Các yếu tố ảnh hưởng đến sự phát triển du lịch ...........................................11
1.2.1. Các yếu tố bên ngoài .............................................................. 11
1.2.2. Các yếu tố bên trong ............................................................... 14
1.3. Một số kinh nghiệm phát triển du lịch của các quốc gia và địa phương ...17
1.3.1. Thái Lan .................................................................................. 17
1.3.2. Chu Hải -Trung Quốc ............................................................. 20
1.3.3. Malaysia .................................................................................. 20


iii

1.3.4. Bài học kinh nghiệm cho Việt Nam nói chung và Khánh Hòa
nói riêng ...................................................................................................... 22
KẾT LUẬN CHƯƠNG 1 ...................................................................................25
CHƯƠNG 2: THỰC TRẠNG PHÁT TRIỂN NGÀNH DU LỊCH
KHÁNH HÒA TRONG THỜI GIAN QUA ............................................. 26
2.1. Những tiềm năng và lợi thế để phát triển ngành du lịch Khánh Hòa ........26
2.1.1. Tiềm năng về tài nguyên du lịch tự nhiên ............................. 26
2.1.2. Tiềm năng về tài nguyên du lịch nhân văn ............................ 27
2.1.3. Những lợi thế phát triển du lịch Khánh Hòa ......................... 28
2.2. Thực trạng phát triển ngành du lịch Khánh Hòa trong thời gian qua ........32
2.2.1. Tình hình phát triển ngành du lịch trong thời gian qua ......... 32
2.2.2. Phân tích các yếu tố ảnh hưởng đến sự phát triển du lịch ..... 50
2.3. Nhận xét thực trạng phát triển ngành du lịch Khánh Hòa trong thời gian
qua ............................................................................................................................64
2.3.1. Những thành tựu đạt được ...................................................... 64
2.3.2. Những hạn chế còn tồn tại và nguyên nhân ........................... 66

KẾT LUẬN CHƯƠNG 2 ...................................................................................69
CHƯƠNG 3: CÁC GIẢI PHÁP PHÁT TRIỂN NGÀNH DU LỊCH
KHÁNH HÒA ĐẾN NĂM 2020 ................................................................ 70
3.1. Quan điểm và mục tiêu phát triển ngành du lịch Khánh Hòa đến
năm 2020 ..................................................................................................................70
3.1.1. Các quan điểm phát triển ngành du lịch Khánh Hòa đến
năm 2020 ..................................................................................................... 70
3.1.2. Mục tiêu phát triển ngành du lịch Khánh Hòa đến năm 2020.....72
3.2. Những cơ hội và thách thức của ngành du lịch Khánh Hòa.......................73
3.2.1. Những cơ hội .......................................................................... 73
3.2.2. Những thách thức ................................................................... 74


iv

3..3. Các giải pháp phát triển ngành du lịch Khánh Hòa đến năm 2020 ..............75
3.3.1. Mở rộng hợp tác liên kết vùng và tìm kiếm mở rộng thị trường 75
3.3.2. Đa dạng hóa và nâng cao chất lượng các sản phẩm du lịch
của Khánh Hòa............................................................................................ 77
3.3.3. Chú trọng đào tạo, phát triển nguồn nhân lực cho ngành
du lịch ......................................................................................................... 80
3.3.4. Đầu tư và thu hút nguồn vốn đầu tư cho phát triển du lịch ... 82
3.3.5. Đẩy mạnh hoạt động xúc tiến du lịch .................................... 84
3.3.6. Chú trọng bảo vệ tài nguyên và môi trường du lịch .............. 85
3.3.7. Tăng cường hiệu lực quản lý Nhà nước đối với kinh doanh du
lịch trên địa bàn tỉnh Khánh Hòa ............................................................... 88
3.4. Một số kiến nghị ..............................................................................................89
3.4.1. Đối với Chính phủ và các cơ quan Trung ương .................... 89
3.4.2. Đối với chính quyền địa phương ............................................ 90
KẾT LUẬN CHƯƠNG 3 ...................................................................................92

KẾT LUẬN ................................................................................................. 93
TÀI LIỆU THAM KHẢO.......................................................................... 95
PHỤ LỤC


v

DANH MỤC CÁC BẢNG

Bảng 2.1: Doanh thu du lịch Khánh Hòa giai đoạn từ năm 2002 – 2010 .............. 34
Bảng 2.2: Lượng khách du lịch đến Khánh Hòa giai đoạn 1999-2010 ............... 36
Bảng 2.3: Ngày khách lưu trú tại Khánh Hòa giai đoạn 1999 - 2010 ................. 39
Bảng 2.4: Hiện trạng cơ sở lưu trú của Khánh Hòa giai đoạn 2003 -2010 .......... 40
Bảng 2.5: Cơ cấu chi tiêu trung bình của khách du lịch tại Khánh Hòa ............ 44
Bảng 2.6: Cơ cấu kinh tế tỉnh Khánh Hòa giai đoạn 2003 – 2010 ................. 65


vi

DANH MỤC BIỂU ĐỒ

Đồ thị 2.1: Doanh thu du lịch tỉnh Khánh Hòa giai đoạn từ năm 2002 - 2010 .......... 35
Đồ thị 2.2: Tình hình đầu tư cơ sở lưu trú và số phòng nghỉ của du lịch Khánh
Hòa giai đoạn 2003 – 2010 ....................................................... 42
Đồ thị 2.3: Cơ cấu chi tiêu của khách du lịch nội địa tại tỉnh Khánh Hòa năm
2005, 2006, 2009, 2010............................................................. 45
Đồ thị 2.4: Cơ cấu chi tiêu của khách du lịch quốc tế tại tỉnh Khánh Hòa năm
2005, 2006, 2009, 2010............................................................. 46
Đồ thị 2.5: Cơ cấu kinh tế tỉnh Khánh Hòa giai đoạn 2003 – 2010 .............. 66



1

PHẦN MỞ ĐẦU

1. Tính cấp thiết của đề tài
Trong tiến trình đổi mới ở Việt Nam, cùng với quá trình chuyển dịch
cơ cấu kinh tế, Du lịch được xác định là một trong những ngành kinh tế
mũi nhọn, góp phần lớn cho tăng trưởng và phát triển kinh tế, đặc biệt là
trong quá trình công nghiệp hóa, hiện đại hóa nền kinh tế đất nước. Hiện
nay, trước xu thế toàn cầu hóa, hội nhập sâu vào nền kinh tế thế giới. Du
lịch Việt Nam có một vị trí đặc biệt quan trọng, nó góp phần thúc đẩy tăng
trưởng, phát triển kinh tế, giải quyết việc làm, mở rộng mối giao lưu hợp
tác quốc tế, làm tăng sự hiểu biết và quảng bá nền văn hóa giữa các quốc
gia...
Trong bức tranh tổng thể của Du lịch Việt Nam thì Khánh Hòa nổi
lên như một điểm sáng với các thế mạnh được thiên nhiên ban tặng mà ít
nơi nào có được, đó là: Địa hình đa dạng, thấp dần từ Tây sang Đông; có
rừng núi, đồng bằng, miền ven biển, hải đảo; vùng biển rộng với 200 hòn
đảo lớn, nhỏ, đặc biệt là huyện đảo Trường Sa; nhiệt độ ấm áp, nhiều ánh
nắng (riêng Nha Trang mùa mưa chỉ kéo dài 2 tháng). Khánh Hòa nằm trên
trục giao thông của tuyến đường Quốc lộ 1A và tuyến đường sắt huyết mạch
Bắc – Nam, đường quốc lộ 26 nối liền Khánh Hòa với các tỉnh Tây Nguyên;
có sân bay, cảng biển, đường biển ra hải phận quốc tế…. Bờ biển kéo dài
hơn 385 km, dải cát trắng mịn ven bờ tạo nên vô số bãi tắm đẹp, nước trong
xanh, không có các loài cá dữ và nước xoáy ngầm. Những dãy núi cao chạy ra
biển Đông vừa là kỳ quan thiên nhiên, vừa che chắn gió cho các đầm và vịnh.
Mới đây, Vịnh Nha Trang vừa được Hiệp hội các vịnh đẹp Quốc tế công nhận
là một trong 29 vịnh đẹp nhất thế giới. Tiềm năng thiên phú đó đã tạo điều
kiện để Khánh Hoà có thể phát triển các sản phẩm du lịch đa dạng, độc đáo:



2

sinh thái, nghỉ dưỡng, bơi lặn, leo núi, bơi thuyền, hội nghị - hội thảo, nhất là
du lịch biển đảo...
Trong những năm qua, với thế mạnh về nguồn tài nguyên du lịch, vị
trí địa lý thuận lợi, kết hợp với sự đầu tư đúng hướng cùng với sự quan
tâm của các cấp lãnh đạo, đặc biệt là Nghị quyết Đại hội Đảng bộ tỉnh
Khánh Hòa lần thứ XVI nhiệm kỳ 2010-2015 đã chỉ rõ tầm quan trọng
của ngành dịch vụ, du lịch trong cơ cấu kinh tế, xã hội của tỉnh; nhờ đó
mà Du lịch Khánh Hòa đã có những bước phát triển mạnh mẽ, đạt mức
tăng trưởng bình quân hàng năm là 16%/năm, lượng khách du lịch nội địa,
khách quốc tế liên tục tăng qua các năm..., và nhiều kết quả tích cực khác.
Hội tụ những điều kiện thuận lợi về tự nhiên và con người, qua quá trình
20 năm đầu tư phát triển du lịch, Khánh Hòa đang từng bước hướng tới
thành một trung tâm du lịch mang tầm cỡ khu vực và thế giới. Tuy nhiên,
nếu xét trong bối cảnh chung của nền kinh tế và so với tiềm năng du lịch
sẵn có, thì các kết quả đạt được của Du lịch Khánh Hòa cho đến nay vẫn
chưa được như mong muốn, Du lịch Khánh Hòa đang gặp phải không ít
trở ngại, khó khăn và thách thức.
Để phát triển Du lịch Khánh Hòa một cách bền vững và hiệu quả hơn
trong tương lai thì đòi hỏi chúng ta phải giải quyết hàng loạt các vấn đề,
cụ thể như: vấn đề tìm kiếm các nguồn lực vế tài chính để đáp ứng nhu
cầu vốn, các chính sách về phát triển nguồn nhân lực, về đầu tư cơ sở hạ
tầng, môi trường, cơ chế chính sách... Vì vậy, việc nghiên cứu để tìm ra
các giải pháp khắc phục là một yêu cầu bức thiết, nhằm khai thác tối đa
mọi nguồn lực và phát huy hết tiềm năng sẵn có của Khánh Hòa để hoạt
động kinh doanh du lịch thật sự có hiệu quả, đóng góp vào quá trình phát
triển kinh tế xã hội, góp phần chuyển dịch cơ cấu kinh tế của tỉnh, tương



3

xứng với tiềm năng và tầm vóc của một Trung tâm du lịch lớn mang tầm
cỡ khu vực và thế giới.
Với những lý do trên, cùng với sự mong muốn được tìm hiểu và đóng
góp kiến thức của mình, nên tôi chọn đề tài: “Các giải pháp phát triển
ngành du lịch Khánh Hòa đến năm 2020” làm luận văn tốt nghiệp của
mình. Nghiên cứu này hy vọng sẽ tìm ra được những cơ sở khoa học
nhằm cung cấp thông tin cơ bản về thực trạng, nguyên nhân của các vấn
đề còn tồn tại cần phải được giải quyết, trên cơ sở đó đưa ra các giải pháp
để giúp cho Du lịch Khánh Hòa ngày càng phát triển.

2. Mục tiêu nghiên cứu của đề tài
- Phân tích thực trạng phát triển của ngành du lịch Khánh Hòa giai
đoạn 2005 – 2010;
- Nhận diện các yếu tố hạn chế, các vấn đề còn tồn tại của phát triển
du lịch Khánh Hòa;
- Đề xuất một số giải pháp nhằm phát triển ngành du lich Khánh Hòa
đến năm 2020.

3. Đối tượng, phạm vi nghiên cứu
- Đối tượng nghiên cứu: Các yếu tố tác động đến sự phát triển du lịch
Khánh Hòa.
- Phạm vi nghiên cứu: Nghiên cứu các lĩnh vực, hoạt động liên quan
đến sự phát triển du lich Khánh Hòa.

4. Phương pháp nghiên cứu
Luận văn sử dụng phương pháp chính là phương pháp thống kê mô

tả, tổng hợp các nguồn số liệu qua khảo sát, để mô tả thực trạng phát triển
của du lịch Khánh Hòa trong thời gian qua, trên cơ sở đó tiến hành phân
tích và đánh gía các vấn đề hạn chế còn tồn tại, từ đó đưa ra các giải pháp
khắc phục để phát triển du lịch Khánh Hòa đến năm 2020.


4

5. Nguồn số liệu
Số liệu từ Sở Văn hóa – Thể thao và Du lịch, Sở Kế hoạch và Đầu tư,
Trung tâm xúc tiến du lịch thương mại, Cục Thống kê tỉnh Khánh Hòa,
báo, internet và 1 số tài liêu liên quan...

6. Ý nghĩa ứng dụng của đề tài nghiên cứu
- Kết quả thực tế của đề tài sẽ nhận diện được các hạn chế trong quá
trình phát triển của du lich Khánh Hòa giai đoạn hiện nay, đồng thời trên
cơ sở đó đưa ra các giải pháp để khắc phục các hạn chế này. Cải thiện
được tất cả các yếu tố khách quan và chủ quan sẽ góp phần thúc đẩy
ngành du lịch Khánh Hòa phát triển tương xứng với tiềm năng và lợi thế
hiện có của mình.
- Đề tài sẽ đóng góp một số các giải pháp và kiến nghị nhằm phát
triển ngành du lịch Khánh Hòa đến năm 2020, cụ thể:
* Các giải pháp
- Mở rộng hợp tác liên kết vùng và tìm kiếm mở rộng thị trường
- Đa dạng hóa và nâng cao chất lượng các sản phẩm du lịch của
Khánh Hòa
- Chú trọng đào tạo, phát triển nguồn nhân lực cho ngành du lịch
- Đầu tư và thu hút nguồn vốn đầu tư cho phát triển du lịch
- Đẩy mạnh hoạt động xúc tiến du lịch
- Chú trọng bảo vệ tài nguyên và môi trường du lịch

- Tăng cường hiệu lực quản lý Nhà nước đối với kinh doanh du lịch
trên địa bàn tỉnh Khánh Hòa
* Một số kiến nghị
+ Đối với Chính phủ và cơ quan Trung ương;
+ Đối với chính quyền địa phương.


5

7. Kết cấu luận văn
Ngoài phần mở đầu, kết luận, mục lục, phụ lục và tài liệu tham khảo,
luận văn gồm có 3 chương, cụ thể:
- Chương 1: Tổng quan về phát triển du lịch
- Chương 2: Thực trạng phát triển ngành du lịch Khánh Hòa trong
thời gian qua.
- Chương 3: Các giải pháp phát triển ngành du lịch Khánh Hòa đến
năm 2020.
Đây là một lĩnh vực mà hiện nay tỉnh Khánh Hòa đang hết sức quan
tâm, mặc dù được sự hướng dẫn tận tình của Thầy Phó Giáo sư, Tiến sĩ Lê
Thế Giới, nhưng vì thời gian hạn hẹp, khả năng nghiên cứu thực tiễn của
bản thân còn hạn chế, nên trong quá trình nghiên cứu chắc chắn sẽ còn
nhiều thiếu sót, rất mong nhận được ý kiến đóng góp của quý thầy, cô và
các bạn để luận văn được hoàn thiện hơn.


6

CHƯƠNG 1: TỔNG QUAN VỀ PHÁT TRIỂN DU LỊCH

1.1 Những vấn đề chung về phát triển du lịch

1.1.1. Định nghĩa
Theo Giáo trình Kinh tế Du lịch [11], thì “Du lịch là các hoạt động có
liên quan đến chuyến đi của con người ngoài nơi cư trú thường xuyên của
mình nhằm đáp ứng nhu cầu tham quan, tìm hiểu, giải trí, nghĩ dưỡng trong
một khoản thời gian nhất định”. Như vậy, du lịch là một hoạt động có nhiều
đặc thù, gồm nhiều thành phần tham gia, tạo thành một tổng thể hết sức phức
tạp. Hoạt động du lịch vừa có đặc điểm của ngành kinh tế, vừa có đặc điểm
của ngành văn hóa - xã hội.
1.1.2. Nội dung về phát triển du lịch
Phát triển du lịch là sự phát triển về quy mô, số lượng, năng lực kinh
doanh của các doanh nghiệp kinh doanh du lịch; kết hợp với sự tăng
trưởng về doanh thu, số lượng khách du lịch đến lưu trú kể cả trong nước
và quốc tế của ngành du lịch. Đồng thời, chất lượng các dịch vụ về lưu
trú, lữ hành,… ngày càng được nâng cao, hoàn thiện; các sản phẩm du
lịch, các loại hình du lịch ngày càng được đa dạng hóa, cơ cấu dịch vụ du
lịch tăng lên trong tổng cơ cấu kinh tế chung của tỉnh… Nói tóm lại, hoạt
động kinh doanh du lịch ngày càng được hiệu quả.
Vì vậy, chất lượng dịch vụ du lịch; xây dựng cơ cấu, loại hình dịch
vụ du lịch hợp lý; nâng cao chất lượng và đa dạng hóa các sản phẩm du lịch
là vấn đề rất quan trọng trong phát triển du lịch. Đồng thời, cũng là vấn đề
quan trọng trong cạnh tranh kinh doanh du lịch giữa các địa phương và
quốc gia.


7

Việc xây dựng cơ cấu, loại hình dịch vụ du lịch hợp lý trong kinh
doanh du lịch cần phải được dựa trên hệ thống sản phẩm truyền thống và
thế mạnh tài nguyên của địa phương và phải được định hướng theo địa
bàn lãnh thổ và theo nhu cầu của khách du lịch. Khi xây dựng cơ cấu hợp

lý thì sẽ đa dạng hóa các loại hình dịch vụ du lịch, góp phần thu hút khách
du lịch, đem lại hiệu quả trong kinh doanh du lịch.
Sản phẩm du lịch là các dịch vụ, hàng hóa cung cấp cho du khách, được
tạo nên bởi sự kết hợp của việc khai thác các yếu tố tự nhiên, xã hội với việc
sử dụng các nguồn lực: cơ sở vật chất kỹ thuật và lao động tại một cơ sở, một
vùng hay một quốc gia nào đó. Vì vậy, sản phẩm du lịch là một tổng thể các
dịch vụ tạo thành, khi chúng kết hợp lại với nhau tạo thành một thể thống
nhất, hoàn chỉnh làm thỏa mãn nhu cầu của du khách. Việc nâng cao chất
lượng sản phẩm du lịch và đa dạng hóa các sản phẩm du lịch là vấn đề rất
quan trọng trong kinh doanh du lịch.
1.1.3. Các tiêu chí về phát triển du lịch
Căn cứ vào nội dung về phát triển du lịch tại mục 1.1.2, đồng thời kết
hợp với vận dụng các tiêu chí về phát triển kinh tế tại Giáo trình kinh tế
phát triển [10] ta có thể đưa ra các tiêu chí của phát triển du lịch, đó là:
Thứ nhất, là tăng trưởng kinh tế ổn định trong dài hạn, hay cụ thể hơn là
doanh thu của ngành du lịch luôn đạt tốc độ tăng trưởng ổn định hàng năm,
trong đó có sự tăng trưởng về quy mô, số lượng các khách sạn, các cơ sở lưu
trú, số phòng và số lượng các doanh nghiệp tham gia kinh doanh trong lĩnh
vực du lịch… Ngoài ra, ta cũng phải xét đến sự tăng trưởng về số lượng
khách du lịch hàng năm (cả khách trong nước và khách nước ngoài) đến lưu
trú tại Khánh Hòa. Đây chính là điều kiện tiên quyết để tạo ra sự phát triển
của ngành du lịch Khánh Hòa.


8

Thứ hai, phát triển du lịch không chỉ đơn thuần là sự gia tăng về quy mô,
số lượng, mà còn bao hàm việc mở rộng chủng loại, phát triển đa dạng hóa
các sản phẩm, các loại hình du lịch, như xây dựng các tour, các tuyến du lịch,
các sản phẩm đặc trưng... Bên cạnh việc mở rộng chủng loại, đa dạng hóa các

sản phẩm, các loại hình du lịch, cần phải chú trọng nâng cao chất lượng các
dịch vụ, sản phẩm, hàng hóa để phục vụ tiêu dùng cho du khách.
Thứ ba, hoạt động kinh doanh của ngành du lịch ngày càng gia tăng hiệu
quả và năng lực cạnh tranh so với các ngành du lịch khác. Cơ cấu ngành du
lịch thay đổi theo hướng tiến bộ, sự phát triển của ngành du lịch có đóng góp
tích cực vào quá trình phát triển kinh tế - xã hội của tỉnh, góp phần làm
chuyển dịch cơ cấu kinh tế với tỷ trọng GDP của ngành du lịch ngày càng
tăng trong tổng cơ cấu kinh tế của tỉnh, thúc đẩy các ngành kinh khác trong xã
hội cùng phát triển.
Thứ tư, ngoài ra, còn giải quyết việc làm, giữ gìn và bảo vệ môi trường…
1.1.4. Vai trò của phát triển du lịch đối với kinh tế - xã hội
1.1.4.1. Du lịch với kinh tế
Đối với phát triển du lịch quốc tế:
Du lịch quốc tế phát triển tác động tích cực đến việc làm tăng thu
nhập quốc dân thông qua thu ngoại tệ, cân bằng cán cân thanh toán quốc
tế. Hàng năm, du lịch là ngành “xuất khẩu tại chỗ” những hàng hóa
công nghiệp, hàng tiêu dùng, thủ công mỹ nghệ, … theo giá bán lẻ cao
hơn. Ngoài ra, du lịch cũng là ngành “xuất khẩu vô hình” những sản phẩm
bao gồm như: cảnh quan thiên nhiên, giá trị di tích lịch sử - văn hóa, tính
độc đáo trong truyền thống phong tục tập quán, bản sắc dân tộc của quốc
gia… Giá trị của những sản phẩm này không bị mất đi, mà ngày càng
tăng thêm khi chất lượng phục vụ du lịch được nâng cao, bởi lẽ cái mà


9

chúng ta bán cho khách không phải là bản thân tài nguyên du lịch mà chỉ
là giá trị các khả năng thỏa mãn nhu cầu đặc trưng của khách du lịch được
chứa đựng trong tài nguyên.
Du lịch khuyến khích thu hút vốn đầu tư nước ngoài: Vì du lịch phát

triển sẽ tạo ra môi trường thuận lợi thu hút các nhà đầu tư đến để tìm
kiếm cơ hội sản xuất kinh doanh, thúc đẩy công tác đầu tư xây dựng cơ
bản, hình thành các khu trung tâm, vùng kinh tế, tạo điều kiện cho các
thành phần kinh tế phát triển…
Du lịch góp phần cũng cố mối quan hệ kinh tế quốc tế, phát triển
đường lối giao thông quốc tế. Nó như là một đầu mối “xuất – nhập khẩu”
ngoại tệ, góp phần phát triển quan hệ ngoại hối quốc tế.
Đối với phát triển du lịch nội địa:
Du lịch góp phần làm tăng sản phẩm quốc nội thông qua việc
tham gia vào quá trình tạo nên thu nhập quốc dân như sản xuất đồ lưu
niệm, chế biến thực phấm…Đồng thời góp phần phân phối lại thu nhập
quốc dân giữa các địa phương, các thành phần kinh tế và cộng đồng dân
cư.
Một số ý nghĩa về mặt kinh tế khác:
Du lịch làm tăng nguồn thu ngân sách cho các địa phương, góp
phần thúc đẩy các nền kinh tế khác phát triển, tăng dần tỷ trọng dịch
vụ trong cơ cấu kinh tế, tác động mạnh mẽ đến chuyển dịch cơ cấu
vùng, hình thành và phát triển các vùng trọng điểm, tăng cường
tiềm lực kinh tế cho các vùng khó khăn, thúc đẩy mối quan hệ
giao lưu kinh tế liên vùng, đảm bảo kinh tế phát triển bền vững.
Đối với nền sản xuất xã hội, du lịch mở ra một thị trường tiêu thụ hàng
hóa.


10

Phát triển du lịch sẽ mở mang, hoàn thiện cơ sở hạ tầng kinh tế như
mạng lưới giao thông công cộng, mạng lưới điện nước, các phương tiện thông
tin đại chúng…
Du lịch phát triển sẽ làm cho trình độ khoa học kỹ thuật của ngành du

lịch được tăng lên, thông qua các dự án đầu tư được triển khai, các thiết
bị, công nghệ lạc hậu được thay thế. Đối với các nước đi sau, mặc dù tích
lũy vốn và công nghệ thấp, nhưng có lợi thế rút ngắn thời gian và giảm
thiểu rủi ro khi áp dụng công nghệ mới. Đồng thời khi du lịch phát triển sẽ
góp phần nâng cao được trình độ quản lý, năng lực điều hành của các
doanh nghiệp.
1.1.4.2. Du lịch với chính trị - xã hội
Phát triển du lịch sẽ mở mang, hoàn thiện cơ sở hạ tầng kinh tế như
mạng lưới giao thông công cộng, mạng lưới điện nước, các phương tiện
thông tin đại chúng, khôi phục các nghề thủ công, lễ hội truyền thống…,
nâng cao phúc lợi chung cho toàn xã hội.
Du lịch phát triển góp phần giải quyết việc làm cho xã hội, giảm tỷ lệ
thất nghiệp, làm cho nguồn nhân lực phát triển cả về chất và lượng, đồng
thời tạo điều kiện để khai thác hiệu quả nguồn tài nguyên thiên nhiên, góp
phần làm tăng thu ngân sách.
Du lịch là phương tiện tuyên truyền, quảng cáo có hiệu quả cho các
quốc gia. Xét về mặt kinh tế, các hàng hóa nội địa bao gồm các hàng công
nghiệp hoặc tiểu thủ công nghiệp… được giới thiệu tại chỗ đến khách du
lịch, họ sẽ tuyên truyền đến người thân, bạn bè và từ đó có cơ hội mở
rộng con đường xuất khẩu cho các mặt hàng này. Còn xét về mặt xã hội,
đây là kênh để quảng bá các thành tựu kinh tế, chính trị, văn hóa, xã hội,
con người, phong tục tập quán…Đặc biệt du lịch văn hóa ngày càng đông,


11

khách du lịch thiên về tham quan các khu di tích, lịch sử… vì vậy, góp
phần làm t r ù n g t u , tôn tạo các ngành nghề, làng nghề thủ công mỹ
nghệ, giữ gìn và phát triển các lễ hội truyền thống văn hóa, các sản phẩm
truyền thống của địa phương. Một yếu tố không kém phần quan trọng là

du lịch làm tăng thêm tình đoàn kết, giao lưu văn hóa, phong tục truyền
thống giữa các vùng với nhau và của nhân dân giữa các quốc gia với
nhau.
Ngoài những ý nghĩa tích cực đã nêu trên, phát triển du lịch còn có
những tác động tiêu cực đến kinh tế, xã hội. Thật vậy, nếu du lịch quốc tế
thụ động phát triển quá tải sẽ làm mất cân bằng cán cân thanh toán
quốc tế, gây áp lực lạm phát. Hơn nữa nếu việc phát triển du lịch quá tải
sẽ gây ra sự phụ thuộc của nền kinh tế vào dịch vụ du lịch, dễ dẫn đến tính
không bền vững của nền kinh tế đó. Đồng thời, việc đầu tư không theo
quy hoạch làm mất cảnh quan, ô nhiễm môi trường, tệ nạn xã hội, truyền
bá những văn hóa phẩm không lành mạnh… là kết quả mặt trái của du
lịch, chúng gây ảnh hưởng đến kinh tế, đời sống tinh thần của dân tộc.

1.2. Các yếu tố ảnh hưởng đến sự phát triển du lịch [11]
1.2.1. Các yếu tố bên ngoài
1.2.1.1. Tình hình kinh tế, chính trị trên thế giới và khu vực
Kinh tế thế giới, khu vực ổn định và phát triển là cơ hội để thu hút
khách du lịch đặc biệt là khách du lịch nước ngoài.
Sự ổn định chính trị là yếu tố đảm bảo cho việc mở rộng các mối
quan hệ kinh tế, chính trị, văn hóa, khoa học kỹ thuật giữa các quốc gia
trên thế giới. Trong phạm vi các mối quan hệ kinh tế, sự giao lưu về du
lịch giữa các nước trong khu vực, trên toàn cầu không ngừng phát triển.


12

Nếu một vùng có chiến tranh hoặc các cuộc xung đột hay xảy ra thì đó là
những yếu tố bất lợi để phát triển du lịch.
1.2.1.2. Tình hình phát triển kinh tế của đất nước
Một trong những yếu tố quan trọng ảnh hưởng đến sự phát triển du

lịch là điều kiện kinh tế chung. Nền kinh tế chung phát triển là tiền đề
cho sự ra đời và phát triển của ngành kinh tế du lịch. Điều này được lý
giải bởi sự lệ thuộc của du lịch vào các thành quả kinh tế khác, mối quan
hệ liên ngành. Theo ý kiến của một số chuyên gia kinh tế thuộc hội đồng
kinh tế và xã hội Liên Hiệp Quốc, một đất nước có thể phát triển du lịch
nếu nước đó tự sản xuất được phần lớn số của cải vật chất cho du lịch.
Sự phát triển của công nghiệp nhẹ, nông nghiệp và công nghiệp chế
biến lương thực – thực phẩm có vai trò quan trọng đến phát triển du lịch.
Vì ngành du lịch sử dụng lớn số lương thực và thực phẩm. Ở đây nhấn
mạnh vai trò của ngành công nghiệp chế biến đường, thịt bò, sữa, đồ hộp,
…Một số ngành công nghiệp nhẹ đóng vai trò quang trọng trong việc
cung ứng vật tư cho ngành du lịch như ngành dệt, công nghiệp sành sứ, đồ
gốm…Một số ngành nuôi trồng như: nuôi cá, tôm…, và một số ngành
trồng trọt.
Xu hướng phát triển của nội, ngoại thương: Nội thương bao gồm
mạng lưới bán buôn, mạng lưới bán lẻ và mạng lưới khách sạn, nhà hàng.
Ngoại thương là xuất nhập khẩu và dấu hiệu tích cực của nền kinh tế là tỷ
trọng xuất khẩu cao. Tỷ trọng dân trong độ tuổi lao động, tỷ trọng này
càng lớn thì càng thuận lợi hơn trong phát triển kinh tế.
Tình hình chính trị hòa bình, ổn định là tiền đề cho sự phát triển kinh
tế, chính trị, văn hóa, xã hội của một đất nước. Một quốc gia mặc dù có tài


13

nguyên về du lịch cũng không phát triển được du lịch nếu như ở đó luôn
xảy ra các sự kiện thiên tai, dịch bệnh, tình hình chính trị không ổn định…
1.2.1.3.Nhu cầu của du khách
Bất kỳ sản phẩm hay dịch vụ nào được tạo ra cũng đều nhằm cung
cấp cho nhu cầu của thị trường (du khách). Vì vậy, sự biến động nhu

cầu của du khách sẽ làm ảnh hưởng trực tiếp đến quá trình phát triển
du lịch. Các nhân tố tác động đến nhu cầu của du khách là: sự thay đổi
về mức thu nhập, thay đổi trong lối sống, thay đổi về tư duy, chi phí và
chất lượng của dịch vụ du lịch….Sự thay đổi này có thể tác động cùng
chiều hoặc ngược chiều với sự phát triển của ngành du lịch.
1.2.1.4. Yếu tố tài nguyên du lịch
Tài nguyên du lịch là cơ sở để phát triển du lịch. Đó là cảnh quan thiên
nhiên, yếu tố tự nhiên, di tích lịch sử - văn hóa, công trình lao động sáng tạo
của con người và các giá trị nhân văn khác có thể được sử dụng nhằm đáp
ứng nhu cầu du lịch, là yếu tố cơ bản để hình thành các khu du lịch, điểm du
lịch, tuyến du lịch, đô thị du lịch (Luật du lịch). Hiểu sâu về tài nguyên du
lịch là một tất yếu trong quản lý nhà nước, nắm được tài nguyên du lịch của
mình là gì, nhà cung cấp có thể đưa ra chiến lược dài hạn để tìm được khách
hàng tiềm năng.
Yếu tố tự nhiên: Bao gồm vị trí, đất đai, khí hậu, sông ngòi, tài
nguyên, đây là những yếu tố tác động trực tiếp đến tính hấp dẫn của sản
phẩm du lịch.


14

1.2.2. Các yếu tố bên trong
1.2.2.1. Quản lý ngành
Quy hoạch: Quy hoạch phát triển du lịch có thể được coi là một hoạt
động đa chiều và hướng tới một thể thống nhất trong tương lai. Nó liên
quan đến yếu tố tự nhiên, xã hội, kinh tế, chính trị và công nghệ; liên quan
đến sự phân tích quá khứ, hiện tại và tương lai của một điểm đến du lịch.
Quy hoạch cũng liên quan đến sự chọn lựa một chương trình hành
động với nhiều phương án đặt ra. Nó cũng liên quan đến việc thiết lập
các mục tiêu cơ bản cho điểm đến để làm căn cứ cho các kế hoạch hành

động hỗ trợ khác tiếp theo.
Trong chiến lược phát triển du lịch, công tác xây dựng quy
hoạch tốt sẽ mang lại nhiều lợi ích từ du lịch và giảm thiểu những tiêu
cực mà du lịch có thể mang lại cho cộng đồng. Lợi ích của việc phát triển
có quy hoạch rất lớn, vì vậy nếu thiếu yếu tố này, có thể dẫn đến những
thiệt hại về vật chất (cơ sở vật chất, giá trị văn hóa, giao thông vận tải,
môi trường), con người, những tác động về marketing, về tổ chức và
các động khác...
Chính sách phát triển du lịch: Một chính sách linh hoạt, phù hợp sẽ
có tác dụng tích cực thúc đẩy ngành du lịch phát triển và ngược lại.
Môi trường pháp lý và thủ tục hành chính: Nếu xét đến yếu tố thu
hút đầu tư để phát triển du lịch thì môi trường pháp lý và các thủ tục
hành chính là cửa ngõ đầu tiên để khuyến khích hay hạn chế tinh thần của
nhà đầu tư. Chính sách thông thoáng, cơ chế một cửa là một lợi thế lớn
để kêu gọi hợp tác đầu tư và ngược lại.


15

1.2.2.2. Cơ sở hạ tầng và cơ sở vật chất kỹ thuật
Cơ sở vật chất kỹ thuật du lịch được hiểu là toàn bộ các phương tiện
được huy động tham gia vào việc khai thác các tài nguyên du lịch nhằm
tạo ra các dịch vụ và hàng hóa thỏa mãn nhu cầu của du khách trong
chuyến hành trình của họ. Như vậy, cơ sở vật chất kỹ thuật du lịch bao
gồm cả cơ sở vật chất kỹ thuật của bản thân ngành du lịch: khách sạn, khu nghỉ
dưỡng, khu di tích, khu vui chơi…, và của ngành khác như: hệ thống đường,
cầu cống, bưu chính viễn thông, ngân hàng, điện, nước, dịch vụ y tế…
Cơ sở vật chất kỹ thuật là một trong những nhân tố quan trọng đối
với quá trình phát triển kinh doanh. Nó là yếu tố đảm bảo cho họat động
sản xuất kinh doanh được tiếp diễn. Mỗi ngành, mỗi lĩnh vực sản xuất

kinh doanh muốn hoạt động đòi hỏi phải có một hệ thống cơ sở vật chất –
kỹ thuật tương ứng. Ngành du lịch cũng không nằm ngoài quy luật đó.
Hệ thống cơ sở vật chất kỹ thuật du lịch là yếu tố quan trọng tác động
đến mức độ thỏa mãn nhu cầu của du khách bởi tính tiện ích của nó. Một
quốc gia muốn phát triển du lịch tốt phải có điều kiện cơ sở vật chất kỹ
thuật tốt, nó cũng vừa thể hiện trình độ phát triển du lịch của một nước.
1.2.2.3. Nguồn nhân lực
Nhân lực là nguồn quý giá nhất trong các nguồn lực, là yếu tố cốt lõi
quyết định sự thành công hay thất bại của một nền kinh tế. Đối với ngành
du lịch, nguồn nhân lực là lực lượng lao động tham gia vào quá trình phát
triển du lịch, bao gồm trực tiếp và gián tiếp, nếu nguồn nhân lực được
trang bị đúng, đủ kiến thức, kỹ năng quy trình kỹ thuật nghiệp vụ, kỹ năng
chuyên môn, kỹ năng giao tiếp, trình độ quản lý, ngoại ngữ, ... thì đó là
những yếu tố thuận lợi để thúc đẩy du lịch phát triển. Từ đó, chúng ta có


16

thể nói rằng việc phát triển nguồn nhân lực là yếu tố quyết định để phát
triển ngành du lịch.
1.2.2.4. Công tác xúc tiến, quảng bá
Công tác tuyên truyền, tiếp thị, quảng bá các hình ảnh, sản phẩm du
lịch..., của địa phương thông qua tổ chức các hội nghị, cuộc thi, công bố
trên các phương tiện thông tin đại chúng trong nước và nước ngoài..., là
hoạt động rất quan trọng nhằm cung cấp thông tin, quảng bá sản phẩm du
lịch, giới thiệu tiềm năng du lịch của địa phương..., cho du khách, góp
phần tích cực vào sự phát triển của ngành du lịch.
1.2.2.5. Đầu tư phát triển du lịch
Vốn đầu tư là yếu tố giúp duy trì, nâng cấp và mở rộng phát triển các
sản phẩm du lịch; để thu hút khách du lịch trước hết cần phải đầu tư xây

dựng cơ sở hạ tầng: hệ thống giao thông, hệ thống khách sạn nhà hàng,
phương tiện vận chuyển,... đồng thời phải tôn tạo các khu du lịch, di tích,
bảo tồn,... để tạo tính đa dạng trong các sản phẩm du lịch, tạo sức hấp dẫn,
phong phú ...Do đó, việc xác định quy mô, định hướng đầu tư và sử dụng
hiệu quả vốn đầu tư sẽ tạo động lực thúc đẩy du lịch phát triển bền vững,
khai thác hết mọi tiềm năng và bảo vệ cảnh quan môi trường.
1.2.2.6. Hoạt động của các doanh nghiệp trong ngành và liên kết
ngành, vùng
Du lịch là một ngành kinh tế mang tính liên vùng, hoạt động liên
quan đến nhiều lĩnh vực khác nhau, nên ngành du lịch phát triển sẽ lôi kéo
các ngành kinh tế khác phát triển, mở rộng giao lưu văn hóa và nâng cao
dân trí, bảo đảm an ninh quốc phòng, an toàn xã hội...Thông qua hoạt
động du lịch các ngành kinh tế xã hội khác có điều kiện phát triển, mở
rộng thêm thị trường tiêu thụ hàng hóa, dịch vụ cho các ngành khác, thúc


17

đẩy hoạt động thương mại và mang lại hiệu quả cao với hình thức xuất
khẩu tại chỗ thông qua du lịch. Các ngành nông nghiệp, thủy sản, giao
thông, xây dựng, viễn thông, văn hóa… nhờ phát triển du lịch mà những
năm qua đã có thêm động lực phát triển, diện mạo của nền kinh tế – xã hội
được cải thiện và nâng lên trình độ cao hơn. Điểm mấu chốt là thông qua
du lịch đã kích cầu có hiệu quả cho các ngành kinh tế khác phát triển.
Hoạt động du lịch phát triển đã kéo theo sự mở rộng sự giao lưu kinh tế
giữa các vùng miền và trên thế giới, góp phần giáo dục truyền thống, đào
tạo kiến thức và rèn luyện, bồi dưỡng thể chất, tinh thần cho mọi tầng lớp
dân cư trong xã hội.

1.3. Một số kinh nghiệm phát triển du lịch của các quốc

gia và địa phương
1.3.1. Thái Lan
Công tác quảng bá, xúc tiến du lịch được thực hiện bởi các cơ quan du
lịch Thái Lan (TAT). TAT hoạt động chuyên nghiệp gồm các đại diện vùng
và các văn phòng đại diện ở nước ngoài. Trong tổ chức bộ máy, TAT có quy
định rất rõ về nhân sự bao gồm số lượng và vị trí công tác của các đại diện tại
trung ương và địa phương trong mỗi văn phòng đại diện. Công tác xúc tiến
quảng bá đặc biệt tại các thị trường quốc tế được ngành Du lịch Thái Lan rất
quan tâm và tổ chức khá đồng bộ từ việc mở văn phòng đại diện tại các thị
trường trọng điểm đến hoạt động thăm dò ý kiến khách du lịch. Thông qua
TAT, ngành Du lịch Thái Lan dành nguồn kinh phí khá lớn cho hoạt động xúc
tiến thị trường, các văn phòng đại diện mỗi năm được cấp khoảng 0, 5 triệu
USD cho hoạt động xúc tiến, vì vậy việc triển khai xúc tiến quảng bá đến các
thị trường được tiến hành khá đồng bộ.


18

Ngoài ra để thúc đẩy hoạt động quảng bá hình ảnh quốc gia và thu hút
khách du lịch, còn có sự kết hợp chặt chẽ của cơ quan du lịch Thái Lan với
đại diện cơ quan ngoại giao và hãng hàng không quốc gia thông qua hoạt
động quảng bá truyền thống dân tộc, sự kiện văn hóa, thể thao, đặc biệt tận
dụng vai trò trung tâm trong khu vực ASEAN. Dịch vụ cung cấp thông tin
cho khách rất tốt. Tại sân bay, các điểm du lịch đều có Trung tâm hỗ trợ thông
tin cho khách, cung cấp nhiều loại ấn phẩm giới thiệu các sản phẩm du lịch cụ
thể và đa dạng. Xây dựng sản phẩm du lịch Loại hình du lịch vui chơi giải trí
và mua sắm được triển khai tốt với nhiều hình thức đa dạng nhằm khai thác
tối đa khả năng chi tiêu của khách du lịch. Các khu du lịch trọng điểm đều có
sản phẩm đặc trưng như tại Phuket là hoạt động đánh golf; trung tâm mua
sắm, ẩm thực và Fantasea show; hoạt động thể thao mặt nước và lặn biển tại

đảo Phi Phi. Tại Pattaya có Alcaza show; du lịch tắm biển, phơi nắng và nhảy
dù tại đảo San Hô; các nhà hàng ăn uống đặc trưng của các quốc gia, các
chương trình ca nhạc dân tộc...
Về chất lượng đội ngũ lao động và công tác đào tạo nguồn nhân lực thì
nét nổi bật của lực lượng lao động ngành Du lịch Thái Lan là tính chuyên
nghiệp, tinh thần thái độ phục vụ chu đáo và sự thể hiện quan tâm đến vấn đề
này của các đơn vị sử dụng lao động. Cán bộ thuộc các cơ quan chuyên trách
về du lịch sử dụng ngoại ngữ (tiếng Anh) khá thành thạo. Tại cơ sở đào tạo
nguồn nhân lực du lịch (Trường Cao đẳng Du lịch quốc tế) các kỹ năng nghề
và ngoại ngữ rất được chú trọng (thời lượng học nghề và yêu cầu thực hành
tại cơ sở tại chỗ của Nhà trường khá cao, tiếng Anh tối thiểu 550 điểm
TOEFL) để đáp ứng ngay cho nhu cầu phát triển nhanh của ngành Du lịch.
Ngoài ra, việc đẩy mạnh hoạt động hợp tác quốc tế, học tập kinh nghiệm nước
ngoài trong đào tạo nguồn nhân lực du lịch đặc biệt được quan tâm. Ứng dụng
tiến bộ khoa học công nghệ trong phát triển du lịch Để đáp ứng nhu cầu thu


19

hút khách và đảm bảo vị trí trong thế phát triển cạnh tranh, Du lịch Thái Lan
áp dụng khá nhanh chóng các tiến bộ khoa học kỹ thuật hiện đại trong các
lĩnh vực hoạt động du lịch từ quy hoạch thiết kế công trình du lịch, các công
nghệ dịch vụ du lịch đến các dịch vụ hạ tầng giao thông, bưu chính viễn
thông, ngân hàng… để tạo sự hài lòng cho khách du lịch. Đặc biệt là trong
lĩnh vực vui chơi giải trí và mua sắm được các nhà đầu tư áp dụng triệt để
nhằm tạo cảm giác cho du khách ‘’bằng lòng trả tiền’’ của du khách. Công tác
bảo vệ môi trường du lịch Thái Lan có quy định tiêu chuẩn chất lượng môi
trường của các khu du lịch, bãi biển và cơ sở sở lưu trú. Các đơn vị chủ quản
nếu vi phạm sẽ bị phạt hoặc thu hồi giấy phép. Công tác kiểm tra được thực
hiện thường xuyên nên chất lượng môi trườngtại các khu du lịch khá trong

sạch. Cộng đồng tại các khu du lịch có ý thức tự bảo vệ môi trường như tự thu
dọn vệ sinh, tự cảnh báo cho khách du lịch vào khu vực dịch vụ mà theo họ là
có hàng giả, không có hiện tượng đeo bám khách du lịch để chào bán hàng tại
các khu du lịch lớn. Chính quyền tại các địa phương phát triển du lịch chú
trọng đầu tư cho công tác bảo vệ môi trường để phát triển bền vững như tại
tỉnh Phuket có nhà máy chế biến rác. Về phối hợp liên ngành để phát triển du
lịch, thì để đảm bảo du lịch phát triển đem lại lợi ích quốc gia, hoạt dộng phối
hợp giữa các ngành với ngành Du lịch Thái Lan được triển khai khá tốt.
Các Bộ, Ngành như môi trường, đầu tư, giáo dục, chính quyền địa
phương đều tham gia vào hoạt động xây dựng thể chế, các quy định và cử đại
diện vào các Uỷ ban liên ngành để cùng phối hợp quản lý, giám sát sự hoạt
động và kịp thời có những điều chỉnh tạo điều kiện thuận lợi cho du lịch Thái
Lan phát triển.