TRƯỜNG ĐẠI HỌC KHOA HỌC XÃ HỘI VÀ NHÂN VĂN
KHOA VĂN HỌC VÀ NGÔN NGỮ

MÔN: VĂN HỌC NGA – SLAV

Đề tài: Tư tưởng Slavphillia trong tác phẩm
“ Tội ác và hình phạt”
GVHD: Trần Thị Phương Phương

1


MỤC LỤC
1. Dostoevsky và tác phẩm “Tội ác và hình phạt”…………………………...3

1.1. Nhà văn Dostoevsky…………………………………………….......3
1.2. Tác phẩm “Tội ác và hình phạt”…………………………………..4
1.2.1. Bối cảnh lịch sử và hoàn cảnh ra đời của tác phẩm………...4
1.2.2. Tóm tắt tác phẩm……………………………………………...6
2. Tư tưởng slavophilia trong tác phẩm “Tội ác và hình phạt”……………..8
2.1. Về tư tưởng Slavophilia…………………………………………….8
2.2. Hình tượng nhân vật Raskolnikov………………………………...10
2.3. Sonia – hình tượng thể hiện tinh thần “sùng Slav”………………16
2.4. So sánh hai nhân vật Raskolnikov và Sonia……………………….19
Kết luận………………………………………………………………………….21
Tư liệu tham khảo………………………………………………………………22

2


1. Dostoevsky và tác phẩm “Tội ác và hình phạt”

1.1.
Nhà văn Dostoevsky

Fyodor Mikhailovich Dostoevsky sinh năm 1821 tại Moskva, là nhà văn nổi tiếng
của nước Nga. Nhiều người cho rằng ông là người sáng lập ra chủ nghĩa hiện sinh ở thế
kỷ XX. Ông có bảy anh em và là con của một bác sĩ làm việc tại bệnh viện Maryinski
dành cho người nghèo, mẹ là con gái của một thương gia. Từ nhỏ ông đã được mẹ dạy
cho đọc Kinh thánh. Mặc dù ông bị bố mẹ cấm nhưng vẫn ngồi ở những nơi bệnh nhân
đau khổ để sưởi nắng và lắng nghe những câu chuyện của họ.
Năm 1837, mẹ bệnh lao và qua đời, nên ông được gửi tới Học viện Kĩ thuật quân sự
ở Saint Petersburg. Năm 1839, cha ông qua đời. Năm 1841 ông được nhận học bổng tại
Peterburg. Trong năm này ông viết hai vở kịch “Mary Stuart” và “Boris Godunov”. Năm
1843, sau khi ông tốt nghiệp, ông đã dịch cuốn ““Eugenie Grandet” của Balzac. Sau đó
ông được điều về một đơn vị công binh nhưng không lâu thì ông giải ngũ. Thời gian sau
ông phải sống trong cảnh nghèo khó túng thiếu.
Năm 1844, ông bắt đầu viết tiểu thuyết và ông sớm nổi tiếng vào năm 24 tuổi với
cuốn “Những người nghèo khổ”. Năm 1947, ông tham gia vào nhóm Petreshevsky chủ
yếu là thảo luận văn học nhất là triết học phương Tây và các vấn đề xã hội. Phần lớn là
do bất mãn chế độ quân chủ Nga. Năm 1848, hoàng đế Nikolai I đàn áp diễn đàn và đến
năm 1849 ông bị bắt kết án tử hình nhưng sau đó Nga hoàng giảm xuống còn 4 năm tù
khổ sai.
Năm 1854, ông ra tù nhưng vẫn phục vụ trong trung đoàn Xibia, ở tại vùng
Semipalatinsk ông nảy sinh mối quan hệ với vợ của một người bạn tên là Isayeva. Năm
1857, hai người bắt đầu kết hôn khi người chồng của Isayeva qua đời.
Tháng 12 năm 1860, Dostoevsky trở về kinh đô Peterburg, ông trở về Nga sau cái
chết của vợ ông (năm 1864) và anh trai (năm 1865).

3



Năm 1864, ông viết quyển “Bút kí dưới hầm”. Ông bắt đầu viết “Tội ác và hình
phạt” từ năm 1865 và được đăng từng kỳ trên báo “Người đưa tin nga”.
Năm 1867 ông kết hôn với Anna là một cô gái rất trẻ và đến năm 1868 ông sáng
tác cuốn “ Thằng ngốc”. Năm 1872 ông viết tác phẩm “Lũ người quỷ ám”.
Năm 1880 ông cho ra cuốn “Anh em nhà Karamazov” đây là tác phẩm lớn và là
tác phẩm cuối cùng của sự nghiệp văn chương của ông.
Ngày 28 tháng 1 năm 1881, ông qua đời tại Petersburg do ông mắc bệnh lao phổi
sau đó chuyển sang ung thư phổi. Cái chết của ông là một sự thương tiếc của đông đảo
người dân.
1.2.
Tác phẩm “Tội ác và hình phạt”
1.2.1. Bối cảnh lịch sử và hoàn cảnh ra đời của tác phẩm
- Bối cảnh lịch sử

Tác phẩm “Tội ác và hình phạt” ra đời năm 1866 trong một hoàn cảnh lịch sử đầy
biến động. Lịch sử thời kì này thuộc vào thời kì trí thức bình dân hay thời kì dân chủ tư
sản (1861-1895). Cho đến năm 1860 làn sóng đấu tranh vì tự do dân chủ ở nước Nga lên
cao chưa từng thấy. Năm 1861, Nga hoàng Alexandr đệ Nhị đã ký sắc lệnh xóa bỏ chế độ
chiếm hữu nông nô và đưa ra một số cải cách dân chủ (Nga hoàng ban tự do cho nông nô
nhưng không cho họ đất đai để thay đổi cuộc sống). Vì những vấn đề bất cập của sắc lệnh
này nên làm xã hội Nga có sự phân hóa rõ rệt, mâu thuẫn xã hội trở nên gay gắt, cuộc
sống của con người đặc biệt là những “con người bé nhỏ” ngày càng khốn khổ và tạo
điều kiện cho chủ nghĩa tư bản phát triển. Sự thối nát và bất công của triều đình Nga
hoàng là nguyên nhân để các phong trào đấu tranh tự do dân chủ dâng cao. Lúc đầu
những người trí thức bình dân nắm vai trò lãnh đạo cuộc đấu tranh theo tinh thần Cách
mạng dân chủ rồi đến những năm 1890 dần dần theo tinh thần Cách mạng vô sản và tư
tưởng xã hội chủ nghĩa đã được phổ biến.
Bối cảnh xã hội ở Nga giữa thế kỷ XIX còn có sự xuất hiện của nhiều luồng tư
tưởng khác nhau, trong đó nổi bật là chủ nghĩa thân phương Tây và chủ nghĩa sùng Slav
4



(Slavophilia). Hai chủ nghĩa này có nguồn gốc từ cuộc tranh luận liên quan đến tác phẩm
“Những bức thư triết học” (1829 – 1831) của Chaadaev với vấn đề “nước Nga và châu
Âu”. Chủ nghĩa sùng Slav ra đời vào những năm 40 thế kỷ XIX. Bản chất của chủ nghĩa
sùng Slav là ở sự khẳng định tính độc đáo của nước Nga trong đời sống hiện thực mà
không bị thay đổi sau thời kỳ cải cách (Cơ Đốc giáo, cách nhận thức thế giới, con người
và Chúa, tính chất công xã trong sở hữu đất đai và phường hội thủ công). Vì tính đặc thù
này có sự đối lập với phương Tây nên những người sùng Slav không thích phương Tây.
F.M.Dostoevsky gia nhập chủ nghĩa sùng Slav và phát biểu trong bài viết “Thú nhận của
người sùng Slav” năm 1877 “Tôi phần nhiều về đức tin là thuần túy sùng Slav, mặc dù
có lẽ, cũng không hoàn toàn sùng Slav lắm”. Lời thú nhận này cũng được thể hiện ngay
trong tác phẩm “Tội ác và hình phạt”.
Bên cạnh đó, tác phẩm cũng chịu ảnh hưởng của chủ nghĩa hư vô là khuynh hướng
vô thần, duy vật, duy lý được tiếp nhận từ phương Tây giữa thế kỷ XIX mà Turgenev là
người đầu tiên nói đến trong tiểu thuyết "Cha và con". Tiểu thuyết “Tội ác và hình phạt”
đều được viết vào đầu thập niên 1860 và là một phản ứng với “Cha và con”. Theo
Dostoevsky, chủ nghĩa hư vô là sự đánh mất đức tin rồi từ đó sinh ra tội ác như
Raskolnikov là một con người hư vô chủ nghĩa.
Tác phẩm cũng ảnh hưởng tinh thần dân chủ cách mạng của Chernyshevskyngười sáng lập chủ nghĩa dân túy Nga, kích động cho việc lật đổ cách mạng của chế độ
chuyên chế và việc tạo ra một xã hội xã hội chủ nghĩa dựa trên các xã nông dân cũ. Ông
thấy đấu tranh giai cấp làm phương tiện di chuyển về phía trước của xã hội và ủng hộ cho
quyền lợi của người lao động. Tinh thần muốn lật đổ xã hội là tội ác của anh nhân vật
chính. Tác phẩm ảnh hưởng tinh thần cách mạng dân chủ của Chernyshevsky để tác giả
khẳng định không thể tổ chức hệ thống xã hội theo một mô hình duy lý và tin rằng bằng ý
chí cách mạng có thể thiết lập một trật tự mới lý tưởng.
-

Hoàn cảnh ra đời:


5


Không chỉ viết trong giai đoạn lịch sử đầy biến động mà “Tội ác và hình phạt”
viết trong giai đoạn khó khăn trong cuộc đời nhà văn. Tháng 9/1868, ông viết thư trình
bày với chủ bút tạp chí Người đưa tin Nga về bản phác thảo nội dung của tiểu thuyết
“Tội ác và hình phạt”để trả những khoản nợ nần. M. Katkov đồng ý sẽ đăng truyện này
và 1/1866 phần đầu của tiểu thuyết đã được đăng trên tạp chí. Nhờ vào sự giúp đỡ của
người viết tốc ký Anna Grigorevna, tiểu thuyết “Tội ác và hình phạt” đã được hoàn thành
năm 1866.
1.2.2. Tóm tắt tác phẩm:

Rodion Romanovich Raskolnikov là nhân vật trung tâm trong truyện. Raskolnikov
là anh sinh viên nghèo trường luật ở Petecbua, vì quá khó khăn nên anh đã dừng lại việc
học và vào sống trong một căn phòng nhỏ, tối tăm. Anh là con trai trưởng trong một gia
đình nông thôn nghèo. Vì để kiếm tiền cho anh ăn học, cô em gái Dunhia phải làm gia sư
cho tên địa chủ háo sắc Arkady Ivanovich Svidrigailov và bị lão ta ve vãn. Dunhia là cô
gái thông minh và giàu lòng tự trọng nên đã tìm cách thoát được khỏi gia đình lão ta. Cô
gái này đã lấy được tình thương của bà vợ lão địa chủ nên được bà ta mai mối cho viên
quan cao cấp tòa án Pyotr Petrovich Luzhin. Vì món tiền cho anh nên Dunhia đã nhận lời
cầu hôn của Luzhin. Khi Raskolnikov biết được sự thật này anh đã nhất quyết phản đối.
Do đời sống thiếu thốn, hàng ngày chứng kiến nơi cái xóm trọ toàn dân nghèo với bao
cảnh đời khốn khổ lại bị tiêm nhiễm bởi triết lí người hùng sẽ được như Napoléon
Bonaparte nên anh đã quyết định đi giết chết mụ chủ tiệm cầm đồ Alyona Ivanovna rất
giàu có trong vùng để cướp tiền của mụ ta bàng một cây rìu. Khi mụ chỉ cầm đồ đã chết
thì đột nhiên lại xuất hiện em gái mụ là Elizabet- một cô gái hiền lành và khốn khổ vì bị
chính người chị mình hành hạ. Vì quá hoảng sợ nên anh đã vô tình giết luôn cả Elizabet.
Sau khi giết chết hai mạng người, anh lấy tiền bạc, đồ trang sức của tiệm cầm đồ đem
giấu ở một hòn đá để khỏi bị nghi ngờ. Mặc dù chưa bị phát hiện nhưng Raskolnikov lại
sống trong nỗi dằn vặt về tội ác. Anh như người mất hồn tâm thần hoảng loạn, đêm nằm

mê sảng vật vã, ngày đi lang thang vơ vẩn.

6


Trong những ngày dằn vặt lương tâm đó, anh đã thẳng tay đuổi gã Luzhin ra khỏi
nhà trước mặt mẹ và em gái. Bằng sự kiên quyết của anh nên Dunhia đã nhìn ra bộ mặt
thật của tên Luzhin và khước từ hắn. Trong một lần đi dạo trên phố, anh đã thấy bác công
nhân Marmeladov nát rượu- người cùng anh trò chuyện trong một quán rượu bị xe ngựa
cán ngã lăn ra đường mê man bất tỉnh. Anh đưa người công nhân này về nhà và lo luôn
tiền ma chay cho bác. Marmeladov có một cô gái tên là Sonya phải bán thâm mình làm
gái điếm để nuôi gia đình. Cuộc gặp gỡ cô gái này như một cuộc gặp sỡ định mệnh của
Raskolnikov. Tình yêu của hai người này bắt đầu từ vụ đổ oan nhằm trả thù anh của
Luzhin. Nhân lúc nhà Sonya có tang, hắn vờ xót thương gọi Sonya tới nhà và cho cô
mười rúp nhưng lại lén bỏ vào trong túi cô một tờ một trăm rúp. Sau đó, hắn đến đám
tang và bước đến trước mặt bà mẹ góa kêu ầm lên là mất tờ một trăm rúp hắn để trên bàn
vào lúc Sonya tới nhà hắn. Hắn cả quyết rằng chỉ có Sonya lấy cắp, đòi khám Sonya và
thấy từ đáy túi áo ngoài của cô rơi ra một tờ giấy một trăm rúp được gấp làm tám. Luzhin
la toáng lên yêu cầu gọi cảnh sát đến bắt Sonya. Mục đích của hắn nhằm bôi xấu
Raskolnikov. Nhưng Luzhin lại bị chính bạn của mình tố cáo tội lừa đảo làm kế hoạch
của hắn bị thất bại.
Sau khi thân thiết với Sonya, anh vẫn bị tội ác ám ảnh. Những nỗi uất ức, mặc cảm
tội lỗi của bản thân anh đã kể cho Sonya nghe. Với anh lúc này hình phạt ghê gớm nhất
không phải là tù đày mà đã giết chết nhân phẩm của mình và cắt đứt quan hệ với những
người thân thiết. Dần dần, tội ác của anh đã lan đến tai của mọi người. Mọi người ai cũng
đau khổ và không tìm thấy lối thoát đặc biệt là cô em gái. Lúc ấy, lão địa chủ trước đây
vẫn có ý định tán tỉnh Dunhia nhưng không cách nào có thể lay chuyển được cô. Lão địa
chủ ấy có ý định kết hôn với một cô gái trẻ gia đình đang sa sút vì lão đã giết vợ mình
nhưng không hiểu vì lý do gì mà đã dùng súng lục tự tự trước đồn cảnh sát và để lại cho
Dunhia một khoản tiền để sinh sống. Còn về anh, lúc này cũng vì sự dằn vặt lương tâm

mà đi đầu thú. Anh đã được tòa miễn tội chết nhưng phải đi đày biệt xứ ở Sibiria trong
tám năm khổ sai. Dù khổ cực nhưng anh không cô đơn vì bên cạnh anh đã có Sonya
nguyện hy sinh vì tình yêu và gắn bó với anh nơi lao tù.
7


2. Tư tưởng Savophilia trong “Tội ác và hình phạt”
2.1.
Về tư tưởng Slavophilia
- Khái niệm

Là niềm tin về tinh thần của những con người Nga, sự khẳng định tính độc đáo, gắn
với niềm tự hào về vị thế và vai trò của nước Nga đối với lịch sử thế giới. Dựa trên bình
diện của những thành tựu về chiều dài lịch sử, văn hóa, triết luận tôn giáo và xã hội học
vốn tồn tại từ sâu trong quá trình lịch sử từ khi khởi nguyên của nước Nga. Qua đó, chú
trọng hệ thống đức tin và quan điểm lý luận in đậm và chịu ảnh hưởng của Cơ Đốc giáo
chính thống phương Đông.
-

Đặc trưng

Đặc trưng của tư tưởng sùng Slav thể hiện ở trong mối tương quan với tính chất của
Cơ Đốc giáo. Đó là thế giới quan nhận thức lý luận về các vấn đề thuộc lĩnh vực xã hội
học –nhân học, thần học. Thể hiện ở tính chất cộng đồng, công xã trong sở hữu đất đai và
phường hội thủ công dựa trên quan điểm triết lý về sự hình thành và tồn tại của tôn giáo
phương Đông.Và thông qua đó, bộc lộ khuynh hướng nhận thức thế giới quan về giá trị
tinh thần của con người đối với đức tin về Chúa trời. Đặt nhận thức và nuôi dưỡng niềm
tin nơi Chúa qua sự hoàn thiện trọn vẹn của thế giới tinh thần với trí tuệ, cảm xúc và ý
chí bản thể, không qua sự phán xét của lý trí. Từ đó cũng mang đến những quan điểm suy
tư triết lí đối với lĩnh vực chính trị của nước Nga vào thời kì đa phương hóa của Châu Âu

vào thế kỉ XIX.
-

Sự tồn tại của hai khuynh hướng tư tưởng Sùng Slavphilia:

Dưới sự tác động của những bước phát triển của văn minh phương Tây trên mọi lĩnh
vực, đã khiến cho những người theo tư tưởng sùng Slav mang tâm thức hoài nghi về sự
tiếp nhận của đất nước Nga với phương Tây.
Quan điểm của những người sùng Slav cánh hữu (chính thống)lí giải hệ thống những
cơ sở vững chắc nhằm bảo vệ nước Nga tránh khỏi chủ nghĩa duy lí và những đặc thù
phương Tây. Dựa trên tam đoạn thức tồn tại từ lâu trong tâm thức người Nga đó là:chính
8


thống giáo, quân chủ chuyên chế và dân tộc tính. Ẩn chứa những quan điểm tinh thần
nguyên thủy của con người Nga trên nền tảng của đạo Cơ Đốc giáo.
Quan điểm của những người Sùng Slav cánh tả (những người từng bị chính quyền
Nga Hoàng truy đuổi) cho nên ở họ quan điểm về vấn đề lý giải cho tam đoạn thức đối
với nước Nga của họ. Dựa trên tinh thần duy tâm hóa gắn với những nguyên lí của phụ hệ
gia trưởng tồn tại trong đời sống nước Nga.
Tam đoạn thức cũng gồm: chính thống giáo, quân chủ chuyên chế,dân tộc tính. Tuy
nhiên, do sự ảnh hưởng của tư tưởng vị kỷ cho nên đối với “quân chủ chuyên chế”, tư
tưởng của họ mang tính phiến diện hơn.
Nhìn chung, chúng ta có thể nhận định rằng tư tưởng sùng Slavphilia thể hiện bao
quát hết toàn bộ giá trị tinh thần và quan điểm thế giới quan đối với nhận thức lí luận của
những người trọng nền tảng quốc túy thuần Nga. Qua đó, những đại bộ phận con người
đại diện sùng Slav họ cũng thể hiện sự đối lập giữa những vấn đề trên lĩnh vực văn hóa
học,xã hội học,thần học và quan điểm chính trị. Đối chọi với những cuộc cách mạng xã
hội và chủ nghĩa tư bản phương Tây.Họ kích ứng với sự biến chuyển và ảnh hưởng của
những sự tác động đó. Nhằm mục đích chung nhất bảo giữ những chân tư tưởng tinh thần

truyền thống có tính lịch sử của nước Nga.
Ngoài các đại diện tiêu biểu cho tư tưởng Slavphilia như: nhà thơ và nhà chính luận
A.S.Khomyakov (1804 – 1860), nhà phê bình văn học K.S.Aksakov (1817 – 1860), triết
gia Yu.F.Samarin (1819 – 1876), triết gia tôn giáo và nhà phê bình văn học I.V.Kireevsky
(1806 – 1856)…Mặc dù nhà văn Dostoevsky có sự gia nhập muộn hơn nhưng tư tưởng
mà Ông đã thể hiện biểu đạt thành công trong tác phẩm “Tội ác và hình phạt”. Hoàn toàn
mang giá trị tinh thần cho tư tưởng Slavphilia đối với quan điểm chính luận đương thời
trong xã hội Nga. Nhân vật Raskolnikov là một hình tượng biểu trưng cho sự nổi loạn,
đồng thời chính anh ta cũng là đại diện cho tư tưởng mang khí chất phương Tây. Thông
qua Raskonikov, nhà văn muốn nhấn mạnh đến vấn đề quan điểm về chính trị của những
khuynh hướng thân phương Tây. Muốn cải cách nền chính trị dựa trên hệ thống nhận
9


định của lý trí, xây dựng xã hội duy ý chí, vận động theo khuôn khổ của sự tác động chủ
nghĩa xã hội ở phương Tây.Và qua đó ông thể hiện sự bất ủng hộ của mình đối với vấn đề
nhận thức dựa trên tinh thần duy ý chí.
2.2. Hình tượng nhân vật Raskonikov

Trong tác phẩm Tội ác và hình phạt ta thấy xuất hiện rất nhiều nhân vật với những
cách sống cũng như tư tưởng đan xem chồng chéo lên nhau. Trong đó nổi bật lên hai
luồng tư tưởng chính là: những người thân phương Tây và họ cho rằng muốn thay đổi
muốn tiến bộ thì phải làm cách mạng “Mọi người đều có nhiệm vụ tuyên truyền, giáo dục
tư tưởng tiến bộ, có lẽ càng mạnh càng tốt, tôi sẽ có thể gieo rắc một tư tưởng, một hạt
giống”; một phương hướng khác đối lập với phương hướng trên, họ muốn quay về sống
với những phẩm chất, lối sống của con người Nga, bản thân Dostoevsky cũng thừa nhận
là mình theo quan điểm của thứ hai này.
Nhà văn đã để cho người trần thuật câu chuyện theo ngôi thứ ba, như một người đứng
ngoài cuộc kể lại câu chuyện của anh Raskonikov, nhưng hình thức viết văn thì lại giống
với một dạng hồi kí của nhân vật tự viết về câu chuyện của mình. Câu chuyện xoay

quanh nhân vật chính Raskonikov một sinh viên đang theo học trường luật, lúc này cả
nước Nga đang chịu sự ảnh hưởng sâu của nền văn hoá tư tưởng phương Tây, đặc biệt là
tầng lớp trẻ. Trong thời điểm đó, Napoleon như một hình mẫu mà tầng lớp trẻ nước Nga
muốn học hỏi và đạt được thành tựu như ông. Napoleon có thể được xem là hình tượng
của phương Tây gắn với sự nổi loạn, ông trở thành con người phi thường khi làm nên
những chiến công hiển hách.
Những người theo quan điểm này đã không ngừng hành động chứng minh cho tư tưởng
của mình là đúng. Họ kêu gọi tự do và sự nổi loạn, hành động theo những gì mình cảm
thấy đúng. Một người phụ nữ có thể bỏ chồng để đi tìm cuộc sống mới nếu cuộc hôn
nhân đó không thật sự hạnh phúc và đã giam cầm cuộc đời họ. Như trường hợp của cô
Terebieva, người đã bỏ nhà đi để tìm hạnh phúc và bây giờ cô đã vào công xã:

10


“Cô ta đã viết thư cho cha mẹ nói là không muốn sống giữa những thành kiến cũ và
muốn tự do kết hôn”
hoặc một trường hợp khác là: “bà Varentx chung sống với chồng bảy năm, bỏ hai con lại
rồi viết thư nói dứt khoát với chồng: "Tôi đã nhận thức rằng sống với ông tôi không thể
có hạnh phúc được. Tôi sẽ không bao giờ tha thứ cho ông đã lừa dối tôi, giấu giếm
không cho tôi biết rằng có một cơ cấu xã hội khác mà phương tiện tổ chức là công xã”.
Hành động của những người phụ nữ là điển hình, còn những người nam thì lập ra
những hội cùng chung lí tưởng, nhiều người cho rằng mình là người có tư tưởng cấp tiến,
muốn thoát khỏi xã hội lạc hậu nghèo khổ thì phải đấu tranh và dám hành động.
Raskolnikov là nhân vật được tác giả xây dựng chứa đầy nét độc đáo. Anh vừa là
một con người nổi loạn muốn chứng minh cho lí thuyết siêu nhân của mình nhưng cũng
vừa là con người hư vô không có đức tin.
Raskolnikov nhân vật nổi loạn. Từ hình mẫu Napoleon lí tưởng đó của mình mà
Raskonikov đã tự xác lập cho mình một lí tưởng là muốn trở thành người phi thường. Với
tư tưởng thân phương Tây anh lập luận rằng:

“Theo tôi, nếu vì một trường hợp nào đó mà những phát minh của Kepler, Newton không
thể truyền bá được trong nhân loại bằng cách nào khác hơn là hy sinh tính mạng của một
người, mười người, trăm người hoặc nhiều hơn thế vì họ ngăn trở sự phát minh đó hoặc
làm thành một chướng ngại trên con đường thực hiện, thì Newton sẽ có quyền, và hơn
nữa còn có bổn phận… loại trừ cái số mười người, trăm người ấy đi để truyền bá những
phát minh của mình ra cho toàn thể nhân loại. Nói như thế không có nghĩa là Newton có
quyền tuỳ tiện muốn giết ai thì giết hoặc hằng ngày ra chợ ăn cắp. Hơn nữa, tôi nhớ là
đã có phát triển trong bài báo của tôi một ý kiến nói rằng mọi người… đây là nói những
người chỉ đạo, những người cầm cân nảy mực cho nhân loại, từ những nhân vật cổ xưa
nhất cho đến loại Licurg, Solon, Mohammet, Napoleon và những người sau đó nữa,
muôn người như một, không trừ ai, đều là những kẻ tội phạm tất, vì chỉ nguyên cái việc
ban hành ra một đạo luật mới tức là đã phải huỷ bỏ đạo luật cũ của tổ tiên để lại và
11


được xã hội coi như thiêng liêng; và dĩ nhiên, họ sẽ không chùn bước dù có phải đổ máu,
nếu như máu đó (đôi khi hoàn toàn vô tội, và anh dũng đổ ra để bảo vệ cho đạo luật cũ
kia) có thể giúp họ hoàn thành ý đồ.”
Raskonilov - tác giả đã đặt cái tên để nói lên những nét tình cách của nhân vật này.
Raskonikov xuất phát từ chữ raskol, raskolnik có nghĩa là li khai, chia rẽ. Nỗi ám ảnh của
nhà văn về những con người sống cuộc đời đơn độc, với những suy nghĩ, mộng tưởng
của riêng mình và kết hợp với những gì tích hợp trong “kẻ mộng mơ” và “người dưới
hầm” đã giúp ông sáng tạo nên một Raskonikov. Tuy nhiên Raskolnikov cũng có những
nét đặc trưng rất riêng, anh ta sống co rúc mình lại với xã hội và nung nấu một ý tưởng
lập dị, tuy sống co rúc nhưng trong anh lại có một ý chí sôi sục là muốn trở thành người
phi thường và ý nghĩa đó sớm đã bùng nổ thông qua hành động giết người của anh.
Raskolnikov một con người lưỡng diện. Nhân vật này xét về bản chất thì anh vốn
không phải là một người độc ác mà trái lại còn là một sinh viên hiền lành tốt bụng học
tập chăm chỉ, nhưng chỉ có điều là anh có ít bạn bè vì lối sống co rúc của mình. Anh là
một người có trái tim nhân ái, dễ xúc động và giàu lòng cảm thương con người. Thực tế

là lúc còn học ở trường đại học, anh đã từng giúp đỡ cho một người bạn bị bệnh lao trong
gần nửa năm, sau khi người bạn đó chết anh còn phụng dưỡng cha của người bạn đó lúc
tuổi già. Một lần khác, trong một cuộc hoả hoạn anh đã không tiếc thân mình lao vào đám
lửa cháy để cứu hai đứa trẻ còn mắc kẹt trong đám cháy “ở một toà nhà khác ở gần khu
Năm góc, có đêm xảy ra một vụ hoả hoạn, Raxkonikov đã xông vào một gian đang đang
bốc cháy cứu hai đứa trẻ, và đã bị bỏng nặng”. Trong lúc khó khăn nhất, anh vừa mới từ
của hiệu cầm đồ ra, với một số tiền ít ỏi anh đã không tiếc mà dùng số tiền đó nhờ viên
cảnh sát giải vây giúp một cô bé say rượu đang bị một gã đàn ông theo dõi. Anh lại dùng
những đồng tiền khó khăn lắm mẹ anh mới có được gửi cho anh để giúp đỡ gia đình lão
Marmeladov – một lão nghiện rượu và thích bị sĩ nhục. Raskolnikov có một tấm lòng
hiệp nghĩa, hành động cứu người của anh đã phần nào nói lên tính cách tốt đẹp của anh.
Trong những lúc đau khổ vì bị lương tâm giằng xé, anh nhiều lần tự hỏi tại sao mình lại
có thể làm hành động vô nhân tính đó, anh đã gieo rắc cái chết cho hai người đàn bà.
12


Nhưng trong con người anh vốn luôn tồn tại hai luồng suy nghĩ, anh vừa muốn trở thành
người tốt nhưng cũng muốn chứng minh cho lí thuyết người phi thường của mình.
Raskonikov đã cho rằng muốn trở thành người phi thường thì tất yếu phải nổi loạn,
mọi người đều có quyền giết người, nếu việc đó giúp ích cho xã hội và bản thân anh ta
không cảm thấy rai rức lương tâm. Anh nhận thấy rằng mụ chủ hiệu cầm đồ chính là một
con xâu của xã hội, mụ sống trên đời chẳng giúp ích gì cho ai mà con gây ra đau khổ cho
biết bao nhiêu người. Mụ đã cướp đi không biết bao nhiêu vật có giá trị của người khác,
mụ sống mà không có một ý nghĩa gì hết, nhưng nếu mụ ta chết đi thì xã hội sẽ bớt một
con sâu đục khoét. Với suy nghĩ đó, Raskonikov quyết định để chứng minh anh là một
người phi thường thì anh nên giết chết mụ ta. Sau bao lần lưỡng lự cuối cùng anh cũng đã
cầm rìu giết chết mụ, nhưng rồi em gái mụ ta phát hiện nên anh đã giết luôn cả bà ấy. Sau
khi giết chết hai mạng người anh đã cướp tài sản và tiền bạc, nhưng anh lại đem giấu nó
đi và cũng không có ý định dùng số tiền đó để trang trãi cho cuộc sống khó khăn của
mình.

Để chứng minh chi lý thuyết người phi thường của mình, Raskonikov đã hành động
và đã giết người. Thế nhưng sự thật dần dần chứng minh anh chỉ là một người bình
thường chẳng phải là người phi thường gì cả. Chính hành động giết người em của mụ chủ
hiệu cầm đồ đã chứng minh anh là một con người tầm thường hơn bao giờ hết, trong giờ
phút hoảng loạn, anh đã vì tự vệ mà giết chết một người vô tội. Nếu anh cho rằng giết mụ
Aliona là đúng thì tại sao lại sợ người khác biết chuyện đó, anh muốn che dấu chuyện
mình đã làm cũng đồng nghĩa thừa nhận rằng việc mình đang làm chính là một tội ác. Và
cho đến khi anh giết Lizaveta thì tội ác đó càng được khẳng định rõ hơn, nó phá vỡ kế
hoạch ban đầu của anh. Nếu trong các cuộc chiến tranh người ta giết được kẻ thù của
mình thì sẽ an tâm, còn đằng này sau khi giết mụ Aliona Raskonikov đã rơi vào trạng thái
bấn loạn có triệu chứng tâm thần. Tâm lí của anh đã diễn biến như tâm lí của một tên tội
phạm chứ không phải của một người hùng. Theo ngành tâm lí tội phạm, sau khi giết
người hung thủ nhất định sẽ quay lại hiện trường vụ án để khảo sát xem mình có còn để
lại vật chứng gì không, và hình ảnh phạm tội của anh ta sẽ được phản chiếu lại trong trí
13


nhớ. Raskonikov đã không kìm chế được mình và quay lại hiện trường với một lí do hết
sức vớ vẩn là đến để hỏi thuê phòng trọ vào lúc nửa đêm. Anh càng cố chứng minh rằng
mình không phải là tội phạm nhưng những hành động của anh lại như đang tố cáo chính
bản thân anh. Raskonikov là người không theo đạo nên những lúc tinh thần bất định anh
cũng chẳng cầu khẩn vào đâu, anh chỉ tin tưởng ở bản thân mình nhưng rồi bản thân anh
cũng như đang muốn tố cáo tội ác của anh. Sau khi giết người anh chẳng một ngày nào
sống yên ổn, nổi ám ảnh về cái chết của hai người đàn bà đã giày xéo tâm hồn anh, nhiều
lúc anh mê sản sợ hãi vì hành động của mình. Nhưng lúc anh tỉnh lại thì đã dùng lí trí của
mình để kìm nén và biện minh cho tội ác mà mình gây ra.
Tuy đã óc những lập luận hết sức hợp lí, nhưng nhân vật vẫn không thể nào chứng
minh được lí thuyết muốn trở thành siêu nhân của mình. Vì bản chất của tư tưởng đó là
một tội ác chứ không phải là một lí thuyết khoa học. Raskolnikov sở dĩ rơi vào tội ác một
phần cũng do hoàn cảnh sống thiếu thốn nhưng quan trọng hơn hết vì anh là một con

người hư vô. Anh sống hoàn toàn không có đức tin trong khi mọi người xung quanh đa
phần ai cũng tự chọn cho mình một tôn giáo để cứu rỗi linh hồn. Chính vì thế mà theo
nhân vật Sonia nhận xét thì anh thật là một con người đáng thương. Không có đức tin đã
làm cho suy nghĩ của anh không kiểm soát được từ đó đã nảy sinh những ý nghĩ lệch lạc.
Và khi nhân vật phạm phải tội ác anh không thể giảy bày cùng ai, cũng không thể mong
được cứu rỗi về mặt tinh thần, vì anh không biết phải dựa vào đâu. Ranh giới giữa cái ác
và cái thiện rất mong manh khó mà phân định rõ được. Chỉ cần con người bước quá giới
hạn sẽ rơi vào một con đường khác. Raskolnikov ở đây vốn dĩ là một con người lương
thiện, nhưng vì anh đã bước quá xa mà không kiểm soát được nên đã rơi và hố sâu tội ác.
Chính sự hư vô trong tư tưởng đã gián tiếp đẩy nhân vật vào bi kịch cuộc đời mình.
Trong hoàn cảnh như vậy, anh vẫn hết sức tỉnh táo và nhìn ra bản chất của Piotr
Petrovich anh nhất quyết không để em gái mình lấy tên này. Và rồi đến lão Xvidrigailov
một người say mê sắc đẹp và đức hạnh của Dunia lão đã tìm mọi cách (kể cả uy hiếp) để
cô đồng ý làm vợ của lão. Raskonikov xem hai người này cũng như những con sâu bọ
của xã hội, nhưng anh không nhận ra anh chẳng khác gì với họ. Nếu họ hành động bỉ ổi,
14


toan tính thì anh lại là một kẻ giết người, anh không xứng đáng để đứng ra nói đạo lí với
họ.
Trong tình cảnh khó khăn về vật chất nhưng anh lại dùng hết số tiền mà mình có được
đẻ làm đám tang cho một người bạn vừa mới gặp có một lầm. Anh hành động như một
con người lương thiện đúng nghĩa, không ai nghĩ rằng một con người đạo đức như thế lại
có thể đi giết hai mạng người vô tội. Thế rồi anh gặp Sonia sự cam chịu, đức hi sinh của
cô như đã làm anh cảm động. Anh đã quyết định nói hết những tội ác mà mình đã gây ra.
Toà án lương tâm đã không để anh tiếp tục lạc lối và cuối cùng anh đã đi đầu thú. Nhưng
Raskonikov vẫn không cho rằng lí thuyết phi thường của anh là sai, mà chỉ là do riêng
anh không đủ sức để chứng minh cho lí thuyết đó. Suy nghĩ của nhân vật Raskonikov
cũng giống với phần lớn những người trẻ tuổi lúc bấy giờ, họ luôn theo tư tưởng nổi loạn
và muốn chứng minh vị thế của mình trong xã hội. Tư tưởng nổi loạn chưa chắc hẳn là

sai nó có thể hợp lí nếu người ta hành động đúng cách và phù hợp với luật pháp đạo đức
con người. Chỉ những người có suy nghĩ lệch lạc, nổi loạn theo cảm tính sẽ để lại hậu quả
khôn lường.
Phần cuối tác phẩm Dostoevsky đã để cho nhân vật Raxkonikov có một giấc mơ thấy
thế giới bị một nạn dịch khủng khiếp, mọi người ai cũng hành động theo ý của mình, ai
cũng cho rằng mình là người thông minh nhất và cũng đều muốn trở thành người phi
thường. Anh chứng kiến cảnh: “Các thành phố bắt đầu bốc cháy, nạn đói bắt đầu hoành
hành. Mọi người và mọi vật đều bị tiêu diệt. Nạn dịch bành trướng lên và cứ lan ra mãi” .
Nhân vật lúc này đột nhiên thúc tỉnh trước những hành động và suy nghĩ của mình, anh
khao khát tìm lại bản thân. Nhưng cái lí thuyết người phi thường kia vẫn chưa nguội tắt
mà vẫn còn cháy âm ĩ trong suy nghĩ của anh. Liệu những ngày còn lại trong tù anh có bị
nó khống chế hay không đó vẫn là một câu hỏi lớn.
Nhà văn miêu tả chi tiết tội ác không nhằm mục đích kích động tinh thần nổi loạn mà
thông qua đó ông muốn thể hiện tư tưởng của mình. Miêu tả cái ác để con người tránh xa
nó và hướng đến cái thiện. Nhà văn vừa tố cáo tội ác của nhân vật nhưng ông cũng thể
15


hiện thái độ cảm thông sâu sắc. Vì ông hiểu được tình cảm của nhân vật đã phần nào thúc
đẩy cho tội ác được hình thành. Thông qua những diễn biến tâm lí của nhân vật cũng đã
phần nào nói lên sự tác động của vô thức và ông cũng đã miêu tả phần nào một hiện
tượng bệnh lí qua nhân vật Raskolnikov. Tuy bản thân Dostoevsky cũng là một người
theo chủ nghĩa sùng Slav, nhưng ông không hoàn toàn bác bỏ những tư tưởng của những
người theo chủ nghĩa thân phương Tây. Ông hoàn toàn cảm thông cho những suy nghĩ
thiếu chính chắn và những hành động bị dẫn dắt bởi vô thức của những người trẻ tuổi.
2.3.

Sonia – hình tượng thể hiện tinh thần “sùng Slav”
Ngược lại tư tưởng thân phương Tây, ở đây Dostoevsky đã xây dựng hình tượng


nhân vật có những biểu hiện của tư tưởng sùng Nga với cô Sonia. Nhân vật Sonia là một
con người sống cam chịu, chấp nhận số phận, gắn cuộc đời mình với Chúa, tôn sùng đạo
một cách tuyệt đối. Không nổi loạn theo chủ nghĩa thân phương Tây. Nhân vật mang tinh
thần dân tộc, gần gũi với nhân dân, có tấm lòng bác ái. Chính họ sẽ truyền đức tin cho
dân tộc, cứu vớt những tâm hồn tội lỗi ra khỏi đau khổ.
Hình tượng nhân vật Sonia mang sự hi sinh cao cả, và chịu đựng đau khổ để kéo
gia đình ra khỏi bế tắc. Sonia mồ côi mẹ từ nhỏ, cô sống trong nghèo đói, khổ sở cùng
người cha Marmelazov nghiện rượu, người dì ghẻ Katerina Ivanovna bệnh tật, không dứt
được mộng tưởng của thời hoàng kim trước kia, và những đứa em ngây thơ (Polenka,
Lena và Kolia) thường xuyên bị đói và chịu đòn. Trong hoàn cảnh túng quẫn của gia
đình, buộc Sonia phải bán thân để cứu vớt gia đình mình khi họ đang vật vờ với cơn đói,
và đang đứng giữa ranh giới của cái chết. Ngay từ cách miêu tả ngoại hình, tác giả đã cho
thấy rõ sự cực khổ của người phụ nữ này:“ tiếng nói rất lành, giọng nói nhỏ nhẻ, mái tóc
hung hung vàng, khuôn mặt thanh thanh bao giờ cũng xanh xao và gầy gò”. Sonia chấp
nhận hiện thực cuộc sống của bản thân và không bao giờ oán thán, như vốn dĩ con người
sinh ra số phận của họ đã tự sắp đặt sẵn như thế thì phải chịu: “Em đã tự đầy đoạ thân
mình, em đã hãm hại đời… mình (cũng thế thôi), lẽ ra em có thể sống bằng trí tuệ, bằng
lương tri, nhưng em lại kết liễu trên khu chợ…” Sonia đã hi sinh cả tuổi trẻ, sự trong
16


trắng của đời người con gái để chịu sự đày đoạ của xã hội. Cái nghề mà cô chọn, tuy
không trong sạch, bị mọi người khinh rẻ nhưng lại là con đường duy nhất để cứu gia đình
mình. Nên dù thế nào đi nữa, cô cũng quyết định nhận lấy tấm thẻ vàng và làm gái điếm.
Dù có bị người khác đối xử ra sao, Sonia vẫn chịu đựng, cô chỉ nghĩ cho gia đình mình
mà không đoái hoài gì đến bản thân mình, thậm chí bất cứ ai cũng có thể tha hồ sỉ nhục
cô. Mặc dù dì Katerina Ivanovna có đánh cô đi nữa thì cô vẫn xem trọng và quan tâm đến
người đàn bà khổ cực ấy. Vì chỉ biết cam chịu nên khi bị Piotr Petrovich Lugin vu oan
đánh cắp tiền, cô chỉ bất lực và không thể tự thanh minh cho mình.
Sonia là biểu tượng của sự yêu thương, một người có lòng vị tha nhân hậu, Sonia

nhìn thẳng vào nỗi đau người khác, chứ không hề nhìn từ góc độ bản thân mình được họ
đối xử ra sao. Cô thấy được nỗi khổ mà dì Katerina Ivanova đang chịu đựng trong cảnh
đói khát và bà là một người đàn bà đáng thương hơn đáng trách. Cô hiểu được
Raskolnikov cũng là nạn nhân của xã hội vì đồng tiền giống như cô và họ đang phải chịu
cảnh túng quẫn trong sự nghèo khó. Một con người luôn cứu giúp sự khốn khó của
người khác nhưng lại bị tha hoá về mặt tâm hồn, và vì thiếu đức tin nên mới gây ra tội
lỗi. Sự thánh thiện của Sonia đã khiến cô được nhiều người quý trọng, vượt lên cả sự nhơ
nhuốc và rẻ mạt của một cô gái điếm. Tác giả đã sử dụng lối trần thuật để các nhân vật
trực tiếp nói lên cảm nhận, và thể hiện tình cảm của mình đối với Sonia. Chính điều này
tạo sự gần gũi giữa các nhân vật lại với nhau, và chính Sonia là sợi dây kết nối giữa các
nhân vật. Chính Lebeziatnikov bạn của Piotr Petrovich Lugin cũng nói: “không có ai cư
xử với cô ta một cách lễ độ và kính cẩn hơn tôi, không có ai coi trọng nhân phẩm của cô
ta hơn tôi…”. Dì Katerina Ivanovna cũng nói về "tính dịu hiền, kiên nhẫn, lòng hy sinh,
tâm hồn cao thượng, và học vấn" của Sonia trước mọi người. Cả mẹ và em gái
Raskolnikov cũng cảm thấy quý mến Raskolnikov. Đoàn tù binh chung trại với
Raskolnikov đều quý mến cô, khi nhìn thấy Sonia: “mọi người đều cất mũ, cúi chào
nàng: ‘Cô Sofia Xemionovna, mẹ của chúng tôi, người mẹ dịu hiền đầy tình thương
xót!’… Họ yêu cả dáng đi của nàng, họ ngoái lại để nhìn theo nàng, xem nàng đi và khen
ngợi nàng; họ lại còn khen nàng sao bé nhỏ thế và thậm chí họ cùng không biết họ khen
17


ngợi nàng vì cái gì nữa”. Và hơn cả là Raskolnikov đã bắt đầu cảm nhận được tình yêu
nơi Sonia.
Sonia là nhân vật đại diện cho hiện thực xã hội lúc bấy giờ, con người một lòng tin
vào Chúa và thấm nhuần tư tưởng của Kitô giáo. Tác giả đã thông qua thủ pháp đối thoại
giữa Sonia và Raskolnikov để thấy rõ sự tôn sùng đạo trong tư tưởng của Sonia. Đối với
bản thân cô: “Chúa làm tất cả”, đến khi quyết định một điều gì đó, cô thể tự cho quyết
định mà phụ thuộc vào Chúa: “…tôi làm thế nào biết được ý định của Chúa…” Cô cất
giữ nhiều sách liên quan đến Chúa như: pho Tân ước và Thiên phúc âm,… và thuộc lòng

các đoạn trong Thiên phúc âm, biết chính xác chuyện Lazaro nằm ở đâu. Sonia luôn
mang theo thánh giá bên người, như một vật không thể thiếu của mình. Khi Raskolnikov
có ý làm xúc phạm đến Chúa, Sonia đã cảm thấy như chính bản thân mình bị xúc phạm.
Cô tin rằng Chúa sẽ cứu rỗi cuộc đời của mỗi người, không có chúa cô sẽ không biết đi
về đâu. Sonia cảm thấy hân hoan trong lòng khi kể về Chúa cho Raskolnikov nghe “nàng
đọc to và trang trọng”. Bởi có Chúa mà Sonia đã vượt lên cuộc sống ô nhục, vẫn vững
tin trong cuộc sống. Sonia đã không chấp nhận được hành động giết người của
Raskolnikov và cảm thấy ghê tởm trước hành động của anh. Cô cho rằng chúa đang trừng
phạt Raskolnikov vì anh không tin vào Chúa: “Anh đã xa rời Chúa, nên Chúa đã trừng
phạt anh, để anh rơi vào tay quỷ Satan…”
Tư tưởng của Sonia là tư tưởng cứu rỗi của Chúa, giải thoát con người ra khỏi tội
lỗi. Chính Sonia đã soi chiếu tâm hồn cao thượng của mình vào tội lỗi của Raskolnikov
và kéo anh ra khỏi sự đau đớn, dằn vặt. Từ lời kể về chuyện Lazarô phục sinh trong cuốn
Phúc âm cô đã khuyên Raskolnikov đi tự thú. Cô không bao che tội lỗi của Raskolnikov
bởi cô muốn anh nhận lấy hình phạt từ Chúa. Con người gây nên tội lỗi phải xưng tội
trước Chúa để được tha thứ. Ở đây, Sonia còn là đại diện cho công lí, đưa những tội lỗi
được giấu kín ra ánh sáng và giải thoát nỗi dằn vặt của Raskolnikov. Sonia đưa thánh giá
của mình cho Raskolnikov, để Raskolnikov cầm lấy sự trừng phạt của luật pháp, cũng
như đó chính là hình phạt mà Chúa tạo ra cho tội lỗi của Raskolnikov. Và bản thân cô
cũng chấp nhận đi theo Raskolnikov cùng chịu đau khổ với Raskolnikov. Chứng tỏ cô
18


đang thực sự muốn cứu thoát tâm hồn tội lỗi của Raskolnikov trong vai trò một người dẫn
dắt anh ra khỏi bóng tối. Trong cả một thời gian dài theo Raskolnikov đến nơi đày, tuy có
thời gian cô bị Raskolnikov cư xử thô lỗ và khinh miệt, nhưng cô vẫn không nản lòng mà
giữ vững niềm tin của mình. Vì chỉ có cô mới kéo Raskolnikov ra khỏi thế giới đen tối
đầy mộng tưởng kia. Và là người cảm hoá và tạo sự phục sinh trở lại trong tâm hồn của
Raskolnikov, kéo Raskolnikov ra khỏi linh hồn của quỷ dữ.
Sonia còn là hiện thân của tác giả, ông gửi gắm niềm tin vào nhân vật này như một

nơi cứu cánh cho những tội ác nơi Raskolnikov. Ông hiểu cho số phận của nhân vật như
chính sự cảm thông của Sonia đối với Raskolnikov. Mỗi con người một số phận, những
con người nhỏ bé của nước Nga đang bị bóp nghẹt bởi giá trị của đồng tiền. Xã hội đó
biến cuộc sống của con người trở nên bế tắc và đạo đức con người bị suy đồi. Dostoevky
đang thực sự nhìn về một nước Nga đang thiếu đức tin và mở mang tư tưởng của người
Nga lúc bấy giờ. Vậy nên tư tưởng của Sonia là giá trị có thể xoay chuyển được tư tưởng
của xã hội. Là một biểu tượng đại diện của những con người bé nhỏ vượt lên số phận,
vượt qua hoàn cảnh để khẳng định giá trị thanh cao, hướng thiện của bản thân. Vẻ đẹp
trong tâm hồn Sonia là vẻ đẹp của sự cứu thế, kéo con người về phía ánh sáng hướng
thiện, ánh sáng của đứa tin chân thành và cao đẹp.
So sánh hai nhân vật Raskolnikov và Sonia
Điểm giống:

2.4.
-

Hai nhân vật này chính họ đều là hình tượng “những con người nhỏ bé” bị ruồng
bỏ trong xã hội Nga lúc bấy giờ. Trong đời sống tinh thần, họ luôn luôn phải vật lộn với
những nỗi khổ đau mà do chính xã hội tác động.
Ở cả hai nhân vật tuy có sự đối lập nhưng vẫn mang một sợi dây liên kết họ lại với
nhau. Raskolnikov và Sonya đều là những con người có bản chất lương thiện, mang trong
mình trái tim nhạy cảm với nỗi đau và sự thống khổ của kẻ khác. Cả hai nhân vật đều
mang trong tâm thức của mình mong muốn giúp đỡ kẻ khác dẫu chính họ cũng đang gặp
sự khốn cùng.
19


-

Điểm khác:

Nhân vật Sonia: Cô là đại diện cho những con chiên ngoan đạo mang trong mình

niềm tin bất diệt về Chúa (Cơ đốc giáo chính thống). Cô đã từng thốt lên: ”Không có
chúa em đây còn ra làm sao nữa ? – chúa là tất cả !”. Sonia như là con người đại diện
cho tinh thần của Thiên chúa giáo: sự hi sinh cho gia đình và hi sinh trong sự cứu rỗi tâm
hồn Raskolnikov, chấp nhận cùng anh ta đến nơi lưu đày. Sonia là nhân vật biểu trưng
cho tinh thần tư tưởng Slavophilia. Cô đã hi sinh bản thân mình để đem lại sự hồi sinh
cho người khác với nền tảng là niềm tin vào Đức Chúa. Bên trong cô là niềm tin trọn vẹn
của thế giới tinh thần với trí tuệ, cảm xúc và sự cam chịu.
+

Sonia – con người của tình cảm (cũng bởi vì tình cảm gia đình và trách nhiệm với người
dì cùng những đứa em mà cô đi vào con đường mà cả xã hội khinh thường). Dường như
mọi suy nghĩ và hành động của cô đều hướng và chịu ảnh hưởng của thế giới tinh thần,
đều nguyện theo những điều răn của đức Chúa nhân từ.

+

Sonia, cô gái yếu ớt luôn sống khép kín luôn lo sợ trước những người khác, cô luôn tuân
thủ mọi điều lệ của pháp luật hiện thời. Chính cô cũng là người lắng nghe và khuyên
Raskonikov ra đầu thú. Dường như chính cô đang tin tưởng vào sự trừng trị của pháp luật
và những răn điều của tôn giáo sẽ giúp Raskonikov tìm thấy con đường hướng đạo.
Ngược lại nhân vật Raskonikov: con người không mang trong mình một đức tin
tín ngưỡng tôn giáo nào cả. Bởi ở anh đã đánh mất niềm tin vào một đấng cứu thế, niềm
tin vào xã hội bản thể của pháp luật. Anh ta là biểu trưng hoàn thiện nhất cho môtif con
người hành động theo lý trí. Ngay chính Sonya đã nói với anh ta rằng: “Anh quay lưng
lại với Chúa, và Chúa đã trừng phạt anh, trao anh cho quỷ sứ”.

+


Raskonikov luôn đấu tranh nội tâm trong vô thức, anh luôn vật lộn giữa ý chí và bản
năng. Ở anh hội tụ sự thông minh của trí tuệ anh hiểu biết trong phân tich và suy luận
logic giữa các sự việc phải đối mặt. Nhưng đôi khi chính anh lại không thể làm chủ được
chính bản thân mình.
20


+

Anh ta đã mang những ẩn ức dồn nén bị kiềm tỏa trong những băn khoăn hoài nghi khả
năng và ý chí của chính mình. Để rồi dẫn đến hành động tội ác để thử thách pháp luật, để
minh chứng cho hai vấn đề mà anh ta bị dằn vặt là anh ta là một kẻ tầm thường sống
trong vòng pháp cũ kĩ hay anh ta là một con người khác biệt là kẻ có khả năng phá vỡ
khỏi những mô phạm luật lệ ấy.
Kết Luận:
Tác phẩm “Tội ác và hình phạt” của nhà văn F. Dostoevky, là một tác phẩm có giá trị
và tầm vóc tư tưởng lớn lao của chính nhà văn. Và hơn hết tác phẩm ẩn chứa tinh thần
của dân tộc Nga, khi bước vào giữa TK XIX nước Nga tiếp nhận và ảnh hưởng rất lớn từ
các trào lưu tư tưởng phương Tây, trong nền văn học đặc biệt lại chịu ảnh hưởng bởi
khuynh hướng của chủ nghĩa hư vô: vô thần, duy lí,...Chính vì vậy, như một sự phản ứng
lại với những trào lưu của phương Tây. Dostoevky tôn thờ chủ nghĩa Slav – giữ lại và tôn
vinh các đặc điểm của nền văn học truyền thống Nga. Tác phẩm “Tội ác và hình phạt”
như một bản tuyên ngôn cho hệ tư tưởng của ông. Đó là “Đạo đức của con người nằm ở
nền tảng của đức tin gắn với Tôn giáo chính thống. Chúa là đấng cứu rỗi linh hồn và là
ánh sáng chiếu rọi cho ý chí và hành động của con người. Ông cúng bày tỏ quan điểm
xác lập trong tiểu thuyết đó là “Con người phải giành được hạnh phúc và luôn luôn giành
được qua đau khổ”.

TƯ LIỆU THAM KHẢO
1. F. Dostoevsky, Tội ác và hình phạt, Cao Xuân Hạo dịch, Nxb Văn học, 2010.


21


2. Trần Thị Phương Phương, Tiểu thuyết hiện thực Nga thế kỉ XIX, Nxb Khoa

Học Xã Hội, 2006.
3. Lê Sơn, Sáng tác của Dostoevski những tiếp cận từ nhiều phía, Nxb Thông tin
Khoa học Xã hội-Chuyên đề, Hà Nội, 2000
4. Hà Vinh-Vương Trí Nhàn, Có những nhà văn như thế, Nxb Hội nhà văn, 2006.
5. Nguyễn Ngọc Bảo Trâm, Vấn đề Tội ác và trừng phạt qua ‘Macbeth’ và ‘Tội
ác và trừng phạt’, nguồn: />
22