I H C TH I NGUY N
TRƢỜNG ĐẠI HỌC SƢ PHẠM
––––––––––––––––––––

PHẠM VĂN HÒA

PHÁT TRIỂN ĐỘI NGŨ
GIÁO VIÊN TRƢỜNG DẠY NGHỀ QUÂN ĐỘI
THEO TIẾP CẬN NĂNG LỰC

LUẬN ÁN TIẾN SĨ KHOA HỌC GIÁO DỤC

THÁI NGUYÊN - 2017


I H C TH I NGUY N
TRƢỜNG ĐẠI HỌC SƢ PHẠM
––––––––––––––––––––––

PHẠM VĂN HÒA

PHÁT TRIỂN ĐỘI NGŨ
GIÁO VIÊN TRƢỜNG DẠY NGHỀ QUÂN ĐỘI
THEO TIẾP CẬN NĂNG LỰC
Chuyên ngành:Quản lý giáo dục
Mã số: 62 14 01 14

LUẬN ÁN TIẾN SĨ KHOA HỌC GIÁO DỤC

Ngƣời hƣớng dẫn khoa học: 1. GS.TSKH Nguyễn Văn Hộ
2. TS Hoàng Hoa Cƣơng

THÁI NGUYÊN - 2017


i
LỜI CAM ĐOAN
Tôi xin cam đoan đây là công trính nghiên cứu của riêng tôi. Các số liệu, kết
quả đƣợc nêu trong luận án là trung thực và chƣa đƣợc ai công bố trong bất kỳ công
trính khoa học nào. Nếu sai, tôi hoàn toàn chịu trách nhiệm.
Thái Nguyên, tháng 7 năm 2017
TÁC GIẢ LUẬN ÁN

Phạm Văn Hòa


ii
LỜI CẢM ƠN
Tôi xin bày tỏ lòng kình trọng và biết ơn sâu sắc tới GS.TSKH Nguyễn Văn Hộ,

TS Hoàng Hoa Cƣơng - những thầy cô đáng kình đã tận tính hƣớng dẫn và động
viên tôi trong suốt quá trính thực hiện luận án này.
Tôi xin gửi lời cám ơn chân thành tới cơ sở đào tạo
đơn vị đào tạo trƣờng

ại học Thái Nguyên,

ại học Sƣ phạm Thái Nguyên đã tạo điều kiện để tôi hoàn

thành luận án này.
Tôi cũng xin gửi lời cảm ơn đến các đồng nghiệp của tôi đã chia sẻ nhiều tƣ

liệu và kinh nghiệm quý báu liên quan đến vấn đề nghiên cứu, xin bày tỏ lòng biết
ơn tới gia đính, ngƣời thân đã động viên và giúp đỡ tôi trong thời gian qua.
Tôi xin chân thành cảm ơn!
Thái Nguyên, tháng 7 năm 2017
TÁC GIẢ LUẬN ÁN

Phạm Văn Hòa


iii
MỤC LỤC
Lời cam đoan ................................................................................................................ i
Lời cảm ơn ..................................................................................................................ii
Mục lục ...................................................................................................................... iii
Danh mục từ viết tắt ................................................................................................... iv
Danh mục các bảng ..................................................................................................... v
Danh mục các biểu đồ, sơ đồ ..................................................................................... vi
MỞ ĐẦU ....................................................................................................................1
1. Lý do chọn đề tài .....................................................................................................1
2. Mục đìch nghiên cứu ...............................................................................................3
3. Khách thể và đối tƣợng nghiên cứu ........................................................................3
4. Giả thuyết khoa học ................................................................................................3
5. Nhiệm vụ nghiên cứu ..............................................................................................4
6. Phạm vi nghiên cứu .................................................................................................4
7. Cách tiếp cận và phƣơng pháp nghiên cứu .............................................................4
8. Luận điểm bảo vệ ....................................................................................................6
9. óng góp mới của luận án ......................................................................................6
10. Cấu trúc luận án ....................................................................................................7
Chƣơng 1: CƠ SỞ LÝ LUẬN PHÁT TRIỂN ĐỘI NGŨ GIÁO VIÊN
TRƢỜNG DẠY NGHỀ THEO TIẾP CẬN NĂNG LỰC .....................................8

1.1. Tổng quan nghiên cứu vấn đề ..............................................................................8
1.1.1. Những nghiên cứu ngoài nƣớc ..........................................................................8
1.1.2. Những nghiên cứu trong nƣớc ........................................................................12
1.2. Một số khái niệm cơ bản ....................................................................................17
1.2.1. Giáo viên dạy nghề, giáo viên dạy nghề trong quân đội .................................17
1.2.2. Phát triển đội ngũ đội ngũ giáo viên dạy nghề ................................................20
1.2.3. Phát triển đội ngũ giáo viên dạy nghề theo tiếp cận năng lực ........................22
1.3. Những yêu cầu đối với đội ngũ giáo viên dạy nghề ..........................................27
1.3.1. Vị trì, vai trò, chức năng của đội ngũ giáo viên dạy nghề ..............................27


iv
1.3.2. Những yêu cầu về phát triển đội ngũ giáo viên dạy nghề ...............................27
1.3.3. Chuẩn giáo viên dạy nghề ..................................................................................30
1.4. Phát triển đội ngũ giáo viên dạy nghề theo tiếp cận năng lực ...........................34
1.4.1. ặc điểm, chức năng của phát triển đội ngũ giáo viên dạy nghề theo tiếp
cận năng lực ..............................................................................................................34
1.4.2. Nội dung phát triển đội ngũ giáo viên dạy nghề theo tiếp cận theo năng lực .......37
1.5. Các yếu tố ảnh hƣởng đến phát triển đội ngũ giáo viên dạy nghề theo tiếp
cận năng lực ..............................................................................................................47
1.5.1. Yếu tố chủ quan ..............................................................................................47
1.5.2. Yếu tố khách quan ...........................................................................................49
KẾT LUẬN CHƢƠNG 1 ........................................................................................52
Chƣơng 2: THỰC TRẠNG PHÁT TRIỂN ĐỘI NGŨ GIÁO VIÊN CÁC
TRƢỜNG DẠY NGHỀ QUÂN ĐỘI THEO TIẾP CẬN NĂNG LỰC ..............53
2.1. Khái quát về khách thể khảo sát và tổ chức khảo sát .........................................53
2.1.1.Khái quát chung về hệ thống trƣờng dạy nghề quân đội .................................53
2.1.2. Tổ chức khảo sát .............................................................................................54
2.1.3. ối tƣợng và địa bàn khảo sát .........................................................................55
2.1.4. Phƣơng pháp khảo sát .....................................................................................55

2.1.5. ánh giá kết quả khảo sát ...............................................................................56
2.1.6. Xử lý số liệu và tổng hợp kết quả ...................................................................56
2.2. Thực trạng đội ngũ giáo viên các trƣờng dạy nghề Quân đội ............................56
2.2.1. Phẩm chất chình trị, đạo đức nghề nghiệp, lối sống của GV ..........................56
2.2.2. Về số lƣợng và cơ cấu, độ tuổi, giới tình của giáo viên dạy nghề ..................58
2.2.3. Năng lực của đội ngũ giáo viên dạy nghề .......................................................59
2.2.4. Trính độ của đội ngũ giáo viên dạy nghề ........................................................63
2.2.5. Nhận xét chung ...............................................................................................65
2.3. Thực trạng phát triển đội ngũ giáo viên các trƣờng dạy nghề Quân đội ...........67
2.3.1. Nhận thức về tầm quan trọng của công tác phát triển đội ngũ giáo viên
dạy trong Quân đội ....................................................................................................67
2.3.2. Công tác quy hoạch phát triển đội ngũ giáo viên dạy nghề ............................68


v
2.3.3. Tuyển dụng và sử dụng giáo viên dạy nghề....................................................70
2.3.4. Công tác đào tạo và bồi dƣỡng giáo viên dạy nghề ........................................72
2.3.5. Hợp tác với các doanh nghiệp để phát triển đội ngũ GVDN. .........................76
2.3.6. Thực hiện chế độ chình sách đối với giáo viên dạy nghề ...............................78
2.3.7. Tổ chức kiểm tra, đánh giá xếp loại giáo viên ................................................82
2.4.

ánh giá về thực trạng phát triển đội ngũ giáo viên trƣờng dạy nghề Quân

đội theo tiếp cận năng lực .........................................................................................84
2.4.1. Kết quả đạt đƣợc .............................................................................................84
2.4.2. Hạn chế............................................................................................................85
2.4.3. Nguyên nhân của những hạn chế ....................................................................86
KẾT LUẬN CHƢƠNG 2 ........................................................................................88
Chƣơng 3: CÁC BIỆN PHÁP PHÁT TRIỂN ĐỘI NGŨ GIÁO VIÊN

TRƢỜNG DẠY NGHỀ QUÂN ĐỘI THEO TIẾP CẬN NĂNG LỰC ..............89
3.1. Nguyên tắc đề xuất .............................................................................................89
3.1.1. ảm bảo đúng chủ trƣơng, đƣờng lối, chình sách của ảng, pháp luật của
Nhà nƣớc ...................................................................................................................89
3.1.2. Nguyên tắc đảm bảo tình kế thừa và phát triển...............................................90
3.1.3. Nguyên tắc đảm bảo tình thực tiễn, khả thi ....................................................91
3.1.4. Nguyên tắc đảm bảo tình hệ thống, đồng bộ...................................................92
3.1.5. ảm bảo tình hiệu quả ....................................................................................93
3.2. Các biện pháp phát triển đội ngũ giáo viên trƣờng dạy nghề quân đội theo
tiếp cận năng lực .......................................................................................................94
3.2.1. Biện pháp 1: Nâng cao nhận thức cho cán bộ quản lý, giáo viên về phát
triển đội ngũ giáo viên dạy nghề ...............................................................................94
3.2.2. Biện pháp 2: Hoàn thiện khung năng lực giáo viên trƣờng dạy nghề quân
đội phù hợp, sát thực tiễn ..........................................................................................98
3.2.3. Biện pháp 3: Thực hiện quy hoạch phát triển giáo viên dạy nghề đáp ứng
yêu cầu đào tạo nghề ...............................................................................................104
3.2.4. Biện pháp 4: ào tạo, bồi dƣỡng giáo viên dạy nghề theo tiếp cận năng lực ...109


vi
3.2.5. Biện pháp 5: Xây dựng cơ chế phối hợp với doanh nghiệp trong phát
triển đội ngũ giáo viên dạy nghề .............................................................................119
3.2.6. Biện pháp 6: Hoàn thiện chế độ, chình sách tạo động lực phát triển đội
ngũ giáo viên dạy nghề ...........................................................................................123
3.2.7. Biện pháp 7:

ổi mới kiểm tra, đánh giá giáo viên theo khung năng lực

giáo viên dạy nghề ..................................................................................................127
3.3. Mối quan hệ giữa các biện pháp ......................................................................133

3.4. Khảo nghiệm mức độ cần thiết và tình khả thi của các biện pháp đã đề xuất ........134
3.4.1. Quy trính khảo nghiệm..................................................................................134
3.4.2. Kết quả khảo nghiệm ....................................................................................135
3.5. Thử nghiệm ......................................................................................................138
3.5.1. Mục đìch thử nghiệm ....................................................................................138
3.5.2. Nội dung thử nghiệm ....................................................................................138
3.5.3. Các bƣớc tiến hành thử nghiệm Tại Trƣờng Cao đẳng nghề số 1- BQP ......138
3.5.4. Tiêu chì đánh giá kết quả thử nghiệm ...........................................................139
3.5.5. Kết quả thử nghiệm .......................................................................................140
KẾT LUẬN CHƢƠNG 3 ......................................................................................148
KẾT LUẬN VÀ KIẾN NGHỊ ..............................................................................149
DANH MỤC C NG TR NH KHOA HỌC CỦA TÁC GIẢ LIÊN QUAN
ĐẾN LUẬN ÁN .....................................................................................................152
TÀI LIỆU THAM KHẢO ....................................................................................153
PHỤ LỤC


iv
DANH MỤC TỪ VIẾT TẮT
BCHTW
B XN
BQP
CBQL
C
CNVQP
CSDN
CSVC
CNH, H H
H
NGV

NGVDN
DNQ
TBD
TN
GD& T
GDH
GV
GVDN
HS
ILO
KNN
KT-XH
L H
NCKH
NCS
NLDH
NLTH
NVSP
OECD
QL
QLGD
QNCN
QTTH
SC
SQCH
TCCN
TCNL
TCNLTH
TDTT
THCN

VHVN

: Ban chấp hành Trung ƣơng
: Bộ đội xuất ngũ
: Bộ Quốc phòng
: Cán bộ quản lý
: Cao đẳng
: Công nhân viên quốc phòng
: Cơ sở dạy nghề
: Cơ sở vật chất
: Công nghiệp hóa, hiện đại hóa
: ại học
: ội ngũ giáo viên
: ội ngũ giáo viên dạy nghề
: Dạy nghề quân đội
: ào tạo bồi dƣỡng
: ào tạo nghề
: Giáo dục và ào tạo
: Giáo dục học
: Giáo viên
: Giáo viên dạy nghề
: Học sinh
: Lao động quốc tế
: Kỹ năng nghề nghiệp
: Kinh tế - Xã hội
: Lao động hợp đồng
: Nghiên cứu khoa học
: Nghiên cứu sinh
: Năng lực dạy học
: Năng lực thực hiện

: Nghiệp vụ sƣ phạm
: OECD (Tổ chức Hợp tác Phát triển kinh tế)
: Quản lý
: Quản lý giáo dục
: Quân nhân chuyên nghiệp
: Quá trính thực hiện
: Sơ cấp
: Sỹ quan chỉ huy
: Trung cấp chuyên nghiệp
: Tiếp cận năng lực
: Tiếp cận năng lực thực hiện
: Thể dục thể thao
: Trung học chuyên nghiệp
: Văn hóa văn nghệ


v
DANH MỤC CÁC BẢNG
Bảng 2.1: Phẩm chất chình trị, đạo đức nghề nghiệp, lối sống của GV ...................57
Bảng 2.2: Số lƣợng GVDN từ năm học 2012-2013 đến năm học 2014 -2015 .........58
Bảng 2.3: Cơ cấu NGV theo các chuyên ngành năm 2015 ....................................58
Bảng 2.4: ộ tuổi, giới tình của độ ngũ giáo viên dạy nghề.....................................59
Bảng 2.5: Năng lực sƣ phạm của đội ngũ giáo viên dạy nghề ..................................60
Bảng 2.6: Năng lực chuyên môn của đội ngũ giáo viên dạy nghề ............................61
Bảng 2.7: Kỹ năng thực hành của đội ngũ giáo viên dạy nghề.................................62
Bảng 2.8: Trính độ sƣ phạm của đội ngũ giáo viên dạy nghề...................................63
Bảng 2.9: Trính độ chuyên môn của đội ngũ giáo viên dạy nghề ............................64
Bảng 2.10: Trính độ ngoại ngữ của đội ngũ giáo viên dạy nghề ..............................64
Bảng 2.11: Trính độ tin học, lý luận chình trị, quản lý nhà nƣớc của đội ngũ
giáo viên dạy nghề ...................................................................................65

Bảng 2.12: Công tác quy hoạch phát triển NGV trƣờng dạy nghề Quân đội ........69
Bảng 2.13: Công tác tuyển dụng GV trƣờng dạy nghề Quân đội .............................71
Bảng 2.14: Công tác đào tạo, bồi dƣỡng giáo viên dạy nghề ...................................75
Bảng 2.15:

ánh giá của lãnh đạo nhà trƣờng về hợp tác với các doanh nghiệp

để phát triển đội ngũ GVDN ....................................................................76
Bảng 2.16: ánh giá của CBQL về mối quan hệ hợp tác giữa .................................77
nhà trƣờng với các doanh nghiệp ..............................................................................77
Bảng 2.17:

ánh giá của GVDN về mối quan hệ hợp tác giữa ...............................78

nhà trƣờng với các doanh nghiệp ..............................................................................78
Bảng 2.18: Thực hiện chế độ chình sách đối với đội ngũ giáo viên .........................79
Bảng 2.19:

ánh giá về mức độ khó khăn thƣờng gặp khi thực hiện các đề tài

NCKH ......................................................................................................80
Bảng 2.20: Ý kiến của GVDN đề xuất các giải pháp nhà trƣờng cần hỗ trợ để
GV đƣợc đào tạo, bồi dƣỡng nâng cao trính độ ......................................80
Bảng 2.21: Ý kiến của CBQL đề xuất các giải pháp nhà trƣờng cần hỗ trợ để
GV đƣợc đào tạo, bồi dƣỡng nâng cao trính độ ......................................81
Bảng 3.1: ánh giá sự cần thiết của các biện pháp đề xuất (n= 128) .....................135


vi
Bảng 3.2: ánh giá về mức độ khả thi của các biện pháp ......................................136

Bảng 3.3: Tổng hợp khảo nghiệm về mức độ cần thiết và tình khả thi ..................137
Bảng 3.4. ánh giá về trính độ chuyên môn của đội ngũ giáo viên dạy nghề........140
Bảng 3.5: ánh giá về kỹ năng thực hành của đội ngũ giáo viên ...........................140
Bảng 3.6: ánh giá về trính độ ngoại ngữ, tin học của đội ngũ giáo viên..............141
Bảng 3.7: ánh giá về năng lực chuyên môn .........................................................141
Bảng 3.8: ánh giá về năng lực sƣ phạm ...............................................................142
Bảng 3.9: ánh giá về năng lực phát triển nghề nghiệp, nghiên cứu khoa học......143
Bảng 3.10. ánh giá về trính độ chuyên môn của đội ngũ giáo viên .....................144
Bảng 3.11: ánh giá về kỹ năng thực hành của đội ngũ giáo viên .........................144
Bảng 3.12: ánh giá về trính độ ngoại ngữ, tin học của đội ngũ giáo viên............145
Bảng 3.13:Tổng hợp đánh giá về năng lực chuyên môn .........................................145
Bảng 3.14: Tổng hợp đánh giá chung về năng lực sƣ phạm ...................................146
Bảng 3.15: Bảng tổng hợp đánh giá chung về năng lực phát triển nghề nghiệp,
nghiên cứu khoa học ..............................................................................147


vi
DANH MỤC CÁC BIỂU ĐỒ, SƠ ĐỒ
Biểu đồ 2.1: Phẩm chất chình trị, đạo đức nghề nghiệp, lối sống của GV ...............57
Biểu đồ 2.2: Năng lực chuyên môn của đội ngũ giáo viên dạy nghề........................62
Biểu đồ 2.3: Kỹ năng thực hành của đội ngũ giáo viên dạy nghề ............................63
Sơ đồ 1.1: Tiêu chì chuẩn giáo viên dạy nghề ..........................................................33
Sơ đồ 1.2: Phát triển đội ngũ giáo viên dạy nghề .....................................................38
Sơ đồ 1.3: Quy hoạch phát triển đội ngũ giáo viên ...................................................39
Sơ đồ 3.1: Tổ chức đào tạo, bồi dƣỡng giáo viên dạy nghề...................................114
Sơ đồ 3.2: Mối quan hệ giữa các biện pháp phát triển ............................................134


1
MỞ ĐẦU

1. Lý do chọn đề tài
Phát triển nguồn nhân lực là nhân tố cơ bản để phát triển kinh tế - xã hội một
cách bền vững và giáo dục đóng vai trò vô cùng quan trọng trong phát triển nguồn
nhân lực, chình ví vậy mà

ảng ta đã coi giáo dục - đào tạo là quốc sách hàng đầu,

đầu tƣ cho giáo dục là đầu tƣ phát triển, đồng thời

ảng đã chỉ đạo phát triển giáo

dục - đào tạo phải gắn liền với phát triển kinh tế - khoa học công nghệ, văn hóa,
chình trị xã hội của đất nƣớc.
ào tạo nghề trính độ sơ cấp, trung cấp và cao đẳng giữ vị trì vai trò vô cùng
quan trọng trong phát triển nguồn nhân lực của quốc gia và nguồn nhân lực của
từng lĩnh vực, ví vậy nâng cao chất lƣợng đào tạo nghề trong các cơ sở đào tạo của
Việt Nam hiện nay là vấn đề cần thiết và cấp bách nhằm đẩy nhanh tiến độ công
nghiệp hóa, hiện đại hóa đất nƣớc, giảm thiểu mất cân đối về cơ cấu trính độ và cơ
cấu ngành nghề. Muốn nâng cao chất lƣợng đào tạo nghề đòi hỏi các cơ sở đào tạo
phải đảm bảo các điều kiện về chất lƣợng đào tạo. Một trong những nhân tố cơ bản
của các điều kiện đảm bảo chất lƣợng đào tạo nghề đó là đội ngũ giáo viên và năng
lực đào tạo của đội ngũ.

ể đạt đƣợc mục tiêu và nhiệm vụ nêu trên, các cơ sở đào

tạo nghề cần phải đặt vấn đề phát triển đội ngũ giảng viên, giáo viên là điểm then
chốt trong việc nâng cao chất lƣợng đào tạo, coi đây là nhiệm vụ trọng tâm hàng
đầu có tình chất quyết định chất lƣợng đào tạo của cơ sở đào tạo. Bởi Luật Giáo dục
Việt Nam đã khẳng định: Nhà giáo là nhân tố quyết định chất lƣợng giáo dục.
Tiếp cận năng lực trong phát triển

hóa

NGV sẽ giúp các cơ sở giáo dục chuẩn

NGV và phát triển năng lực giáo viên theo chuẩn đáp ứng yêu cầu của việc

nâng cao chất lƣợng giáo dục - đào tạo trong các cơ sở giáo dục. Tiếp cận năng lực
trong phát triển

NGV ở các trƣờng dạy nghề là xác định khung năng lực cần có

của giáo viên đáp ứng mục tiêu đào tạo, chuẩn hóa

NGV theo khung năng lực đã

xác định bằng nhiều phƣơng pháp, hính thức khác nhau.
Ở nƣớc ta hiện nay, nguồn nhân lực đang có những bất hợp lý về cơ cấu,
trính độ, thừa lao động phổ thông nhƣng thiếu lao động có kỹ thuật, thợ lành nghề.
Giải quyết vấn đề trên là một nhiệm vụ quan trọng, cấp thiết, lâu dài đối với các cơ
sở đào tạo nghề nói chung và các trƣờng dạy nghề Quân đội nói riêng hiện nay.


2
Những bất cập nêu trên đã đặt ra cho các cơ sở đào tạo nghề là phải nâng cao chất
lƣợng đào tạo nghề, đặc biệt là đào tạo thợ, tay nghề bậc cao gắn với phát triển kinh
tế sản suất, kinh doanh trong bối cảnh hội nhập quốc tế và khu vực.
đƣợc yêu cầu đó vấn đề nâng cao chất lƣợng

ể thực hiện


NGV dạy nghề, phát triển

dạy nghề đƣợc đặt lên hàng đầu. Chình ví vậy mà

NGV

ảng và Nhà nƣớc ta rất quan

tâm đến công tác phát triển các cơ sở đào tạo nghề và phát triển dạy nghề. Nghị
quyết Hội nghị Trung ƣơng 6 (khoá X) của ảng nhấn mạnh: “Chú trọng đào tạo và
nâng cao chất lƣợng đội ngũ giáo viên dạy nghề”. “Củng cố và mở rộng các trƣờng
đào tạo giáo viên dạy nghề theo khu vực trên phạm vi cả nƣớc”.
Chiến lƣợc phát triển dạy nghề giai đoạn 2011 - 2020 của nƣớc ta đã nêu rõ
quan điểm chỉ đạo mục tiêu phát triển dạy nghề là: “Nâng cao chất lượng và phát
triển quy mô dạy nghề vừa phổ cập nghề cho người lao động, đồng thời phải đáp
ứng nhu cầu của các ngành nghề sử dụng nhân lực có tay nghề cao trong nước và
xuất khẩu lao động” [66, tr7].
Trong những năm gần đây, hệ thống trƣờng dạy nghề quân đội ra đời và
đang phát triển nhanh, đúng hƣớng, mỗi năm đào tạo đƣợc hàng chục ngàn lao động
có tay nghề cao; góp phần đáng kể tạo ra nguồn nhân lực phục vụ cho phát triển
kinh tế xã hội và đảm bảo an ninh quốc phòng. ể xây dựng và phát triển mạng lƣới
các trƣờng dạy nghề Quân đội theo kịp sự phát triển chung của xã hội thí một trong
những nhiệm vụ quan trọng đặt ra là phát triển đội ngũ giáo viên dạy nghề theo
hƣớng chuẩn hóa đáp ứng yêu cầu về số lƣợng, đồng bộ về cơ cấu và đạt chuẩn về
năng lực. Dƣới sự chỉ đạo chung của Bộ Quốc phòng đội ngũ giáo viên dạy nghề
các trƣờng dạy nghề Quân đội đã từng bƣớc đƣợc nâng lên về số lƣợng và chất
lƣợng. Tuy nhiên, trƣớc những yêu cầu mới về phát triển nguồn nhân lực chất lƣợng
cao, đặc biệt là chất lƣợng đào tạo nghề,

NGV dạy nghề trong các trƣờng dạy


nghề Quân đội còn một số hạn chế sau đây: i). Trính độ kỹ năng nghề của đội ngũ
giáo viên còn hạn chế so với chuẩn và thực tế đào tạo nguồn nhân lực hiện nay. ii).
Tỷ lệ giáo viên dạy tìch hợp chƣa cao; số giáo viên đƣợc tiếp cận trính độ đào tạo
khu vực và quốc tế còn rất ìt, đây là hạn chế lớn nhất trong việc phát triển

NGV

dạy nghề trong quá trính hội nhập quốc tế. iii). Năng lực sƣ phạm, nghiên cứu khoa
học ứng dụng, làm việc hợp tác của NGV còn nhiều hạn chế.


3
Phát triển đội ngũ giáo viên, giảng viên theo tiếp cận năng lực là một xu
hƣớng nghiên cứu mới, đƣợc nhiều nhà nghiên cứu trên thế giới và trong nƣớc quan
tâm nghiên cứu nhằm phát triển giáo dục - đào tạo và phát triển nhà trƣờng.
Xuất phát từ các vấn đề lý luận và thực tiễn nêu trên, tác giả chọn đề
tài:“Phát triển đội ngũ giáo viên trường dạy nghề quân đội theo tiếp cận năng
lực” làm đề tài luận án để nghiên cứu.
2. Mục đích nghiên cứu
Trên cơ sở nghiên cứu lý luận và thực tiễn về phát triển đội ngũ giáo viên nói
chung, giáo viên của các trƣờng dạy nghề quân đội nói riêng, luận án hƣớng tới đề
xuất hệ thống các biện pháp phát triển đội ngũ giáo viên các trƣờng dạy nghề quân
đội theo tiếp cận năng lực, đảm bảo và từng bƣớc nâng cao chất lƣợng, hiệu quả
công tác đào tạo của các trƣờng nghề quân đội.
3. Khách thể và đối tƣợng nghiên cứu
3.1. Khách thể nghiên cứu
Quá trính phát triển đội ngũ giáo viên các trƣờng dạy nghề Quân đội.
3.2. Đối tượng nghiên cứu
Khung năng lực của giáo viên dạy nghề ở các trƣờng dạy nghề quân đội và

các biện pháp phát triển đội ngũ giáo viên theo tiếp cận năng lực ở các trƣờng dạy
nghề quân đội.
4. Giả thuyết khoa học
Phát triển

NGV dạy nghề vừa là mục tiêu vừa là điều kiện để nâng cao chất

lƣợng đào tạo của các trƣờng dạy nghề Quân đội, phát triển đội ngũ GVDN theo
tiếp cận năng lực là cách tiếp cận nhằm chuẩn hóa

NGV đáp ứng yêu cầu nâng

cao chất lƣợng đào tạo nghề. Thực tế công tác phát triển

NGV dạy nghề ở các

trƣờng nghề Quân đội hiện nay còn nhiều bất cập, dẫn tới giáo viên còn hạn chế về
năng lực. Nếu nghiên cứu xác định rõ khung năng lực cần có của giáo viên và đề
xuất đƣợc các biện pháp phát triển

NGV ở các trƣờng dạy nghề quân đội theo

khung năng lực đã xác định mang tình đồng bộ, toàn diện, phù hợp với yêu cầu về
năng lực thực tế của giáo viên và điều kiện của từng trƣờng thí sẽ góp phần nâng
cao chất lƣợng

NGV đáp ứng yêu cầu nâng cao chất lƣợng đào tạo trong các

trƣờng dạy nghề Quân đội hiện nay.



4
5. Nhiệm vụ nghiên cứu
5.1. Nghiên cứu cơ sở lý luận phát triển đội ngũ giáo viên dạy nghề theo tiếp
cận năng lực.
5.2.

ánh giá thực trạng

NGV và thực trạng phát triển

NGV trƣờng dạy

nghề quân đội theo tiếp cận năng lực.
5.3.

ề xuất các biện pháp phát triển

NGV trƣờng dạy nghề quân đội theo

tiếp cận năng lực; khảo nghiệm tình khả thi và tình cần thiết của các biện pháp đã
đề xuất; thử nghiệm một số biện pháp phát triển

NGV trƣờng dạy nghề quân đội

theo tiếp cận năng lực.
6. Phạm vi nghiên cứu
- Nghiên cứu cơ sở lý luận phát triển

NGV trƣờng dạy nghề theo tiếp cận


năng lực.
-

ánh giá thực trạng

NGV và thực trạng phát triển đội ngũ giáo viên

trƣờng dạy nghề quân đội theo tiếp cận năng lực.
- ề xuất biện pháp phát triển NGV trƣờng dạy nghề quân đội theo tiếp cận
năng lực.
- Tiến hành thử nghiệm một số biện pháp.
7. Cách tiếp cận và phƣơng pháp nghiên cứu
7.1. Cách tiếp cận
- Tiếp cận hệ thống: Phát triển

NGV trƣờng dạy nghề quân đội theo tiếp

cận năng lực nằm trong tổng thể phát triển

NGV dạy nghề, phát triển giáo dục

nghề nghiệp và trong mối quan hệ với môi trƣờng đào tạo nghề, cơ sở sản xuất kinh
doanh dịch vụ, chế độ chình sách và chuẩn nghề nghiệp GVDN.
- Tiếp cận phát triển nguồn nhân lực: Các khâu lập kế hoạch, tuyển chọn và
sử dụng, đào tạo và bồi dƣỡng, thực hiện chế độ chình sách, kiểm tra đánh giá liên
quan đến phát triển số lƣợng, chất lƣợng nguồn nhân lực.
- Tiếp cận thực tiễn: Khảo sát, phân tìch và đánh giá thực trạng

NGV và


thực trạng phát triển NGV trƣờng dạy nghề quân đội theo tiếp cận năng lực.
- Tiếp cận chuẩn hóa: Căn cứ vào chuẩn giáo viên dạy nghề, cách thức thực
hiện để đạt chuẩn qui định.


5
- Tiếp cận cung cầu thị trƣờng lao động: Các giải pháp phát triển

NGV

đƣợc xem xét, điều chỉnh trên cơ sở tiếp cận nhu cầu của các ngành kinh tế, thị
trƣờng lao động.
7.2 . Các phương pháp nghiên cứu
a. Nhóm các phương pháp nghiên cứu lý thuyết
Phân tìch, tổng hợp các nguồn tài liệu lý luận và thực tiễn có liên quan đến
công tác phát triển NGV dạy nghề
- Các văn kiện, nghị quyết, thông tƣ, quyết định của

ảng, nhà nƣớc và các

bộ ngành có liên quan đến đề tài.
- Các tác phẩm về giáo dục học tâm lý học, quản lý giáo dục trong và ngoài nƣớc.
Các công trính nghiên cứu của các nhà khoa học có liên quan đến đề tài nhƣ luận
án, bài báo khoa học, báo cáo khoa học, các chuyên khảo.
Các tài liệu trên đƣợc phân tìch, đánh giá, nhận xét và trìch dẫn phục vụ cho
việc giải quyết các nhiệm vụ của đề tài.
b. Nhóm các phương pháp nghiên cứu thực tiễn
Sử dụng các phƣơng pháp điều tra, phỏng vấn, tổng kết kinh nghiệm, nghiên
cứu sản phẩm vv.. để đánh giá thực trạng năng lực giáo viên và thực trạng phát triển

đội ngũ giáo viên các trƣờng dạy nghề quân đội.
* Phương pháp điều tra, khảo sát:
- Tiến hành điều tra, thống kê để nắm đƣợc số lƣợng, cơ cấu, trính độ đào
tạo, thâm niên công tác của GV trên địa bàn khảo sát;
- Tiến hành khảo sát bằng phiếu hỏi về nội dung phát triển

NGV; đào tạo,

bồi dƣỡng; tuyển dụng, sử dụng GV; các chế độ chình sách; công tác kiểm tra và
đánh giá NGV dạy nghề;
-

ối tƣợng điều tra, khảo sát là GVDN, CBQL các trƣờng dạy nghề trong

quân đội;
* Phương pháp nghiên cứu sản phẩm hoạt động giáo dục:
- Nghiên cứu kế hoạch tự bồi dƣỡng của GV;
- Nghiên cứu kế hoạch phát triển NGV của một số trƣờng dạy nghề quân đội
* Phương pháp tổng kết kinh nghiệm: Tiến hành nghiên cứu, tiếp thu những
kinh nghiệm trong việc xây dựng và phát triển
quân đội.

NGV của các trƣờng dạy nghề


6
* Phương pháp chuyên gia: Xin ý kiến các chuyên gia bằng hính thức phiếu
hỏi, gồm:
- Các nhà khoa học, các chuyên gia về giáo dục, tâm lì học, quản lì giáo dục;
- Cán bộ quản lý của các trƣờng dạy nghề quân đội; đội ngũ GVDN các

trƣờng nghề quân đội;
* Phương pháp phỏng vấn trực tiếp: Tiến hành trao đổi với các GV, CBQL
của các trƣờng dạy nghề quân đội.
c. Phương pháp khảo nghiệm,thử nghiệm: nhằm khẳng định về tình cần thiết và
tình khả thi của các giải pháp đề xuất, chứng minh hiệu quả các giải pháp đề xuất.
d. Các phương pháp bổ trợ: Sử dụng thống kê toán học và các phần mềm tin
học để xử lý kết quả điều tra.
- Sử dụng thống kê toán học nhằm xử lý các dữ liệu thu đƣợc về mặt định lƣợng;
- Sử dụng các phần mềm tin học;
- Sử dụng sơ đồ, bảng biểu, biểu đồ...
8. Luận điểm bảo vệ
8.1. Phát triển
tiếp cận chuẩn hóa

NGV trƣờng dạy nghề quân đội theo tiếp cận năng lực là cách
NGV. Phát triển

NGV trƣờng dạy nghề quân đội theo tiếp

cận năng lực là một quá trính xác định khung năng lực giáo viên với những tiêu chì,
tiêu chuẩn và mức độ thể hiện, đồng thời chỉ rõ những cách thức, nội dung tiến hành
phát triển NGV để đƣợc các tiêu chì, tiêu chuẩn năng lực đã xác định.
8.2.

ội ngũ giáo viên dạy nghề ở các trƣờng dạy nghề quân đội hiện nay đã

đáp ứng yêu cầu về số lƣợng tuy nhiên chất lƣợng đội ngũ còn có điểm hạn chế về
năng lực. Phát triển đội ngũ giáo viên dạy nghề theo tiếp cận năng lực ở các trƣờng
dạy nghề quân đội còn nhiều điểm bất cập về nội dung và biện pháp phát triển và
chịu sự chi phối của nhiều yếu tố khác nhau.

8.3. Hoàn thiện chuẩn nghề nghiệp giáo viên dạy nghề ở các trƣờng dạy nghề
quân đội dựa trên chuẩn giáo viên dạy nghề nói chung và tiến hành đồng bộ các
biện pháp quy hoạch, tuyển dụng, sử dụng, đào tạo, bồi dƣỡng giáo viên, kiểm tra,
đánh giá giáo viên theo chuẩn và tạo môi trƣờng làm việc để giáo viên phát triển sẽ
nâng cao chất lƣợng đội ngũ giáo viên trong các trƣờng dạy nghề quân đội góp phần
phát triển nguồn nhân lực giáo viên dạy nghề.


7
9. Đóng góp mới của luận án
Luận án góp phần làm phong phú cơ sở lý luận về phát triển đội ngũ giáo
viên dạy nghề theo tiếp cận năng lực.

ồng thời, tiếp cận phân tìch nội dung, các

quan điểm về phát triển đội ngũ giáo viên dạy nghề để làm cơ sở xác định các nội
dung phát triển đội ngũ giáo viên dạy nghề theo tiếp cận năng lực.
ánh giá đƣợc thực trạng đội ngũ giáo viên dạy nghề và thực trạng phát triển
đội ngũ giáo viên dạy nghề theo tiếp cận năng lực ở các trƣờng dạy nghề quân đội,
chỉ ra đƣợc nguyên nhân của thực trạng và các yếu tố ảnh hƣởng tới thực trạng phát
triển đội ngũ giáo viên ở các trƣờng dạy nghề quân đội.
Hoàn thiện khung năng lực giáo viên dạy nghề ở các trƣờng dạy nghề quân
đội; đề xuất đƣợc 7 biện pháp phát triển đội ngũ giáo viên dạy nghề trong các
trƣờng dạy nghề quân đội theo tiếp cận năng lực; khảo nghiệm, thử nghiệm mức độ
cần thiết và tình khả thi của các biện pháp đề xuất.
10. Cấu trúc luận án
Luận án gồm 3 chƣơng
Chƣơng 1: Cơ sở lý luận phát triển đội ngũ giáo viên trƣờng dạy nghề theo
tiếp cận năng lực.
Chƣơng 2: Thực trạng phát triển đội ngũ giáo viên các trƣờng dạy nghề Quân

đội theo tiếp cận năng lực.
Chƣơng 3: Các biện pháp phát triển đội ngũ giáo viên các trƣờng dạy nghề
Quân đội theo tiếp cận năng lực.
Ngoài ra luận án còn có phần mở đầu, kết luận, danh mục các tài liệu tham
khảo và phụ lục.


8
Chƣơng 1
CƠ SỞ LÝ LUẬN PHÁT TRIỂN ĐỘI NGŨ GIÁO VIÊN TRƢỜNG
DẠY NGHỀ THEO TIẾP CẬN NĂNG LỰC
1.1. Tổng quan nghiên cứu vấn đề
1.1.1. Những nghiên cứu ngoài nước
Nghiên cứu về phát triển đội ngũ giáo viên, giảng viên là vấn đề đƣợc nhiều
nƣớc trên thế giới quan tâm, Norihiro KURODA (2009) cùng nhiều tác giả khác
nghiên cứu về phát triển nghề dạy học dựa trên quan điểm tiếp cận phát triển, các
tác giả coi sự phát triển năng lực dạy học của giáo viên là một quá trính liên tục, kéo
dài suốt cả quá trính lao động nghề nghiệp của giáo viên và thực hiện qua các giai
đoạn khác nhau và có nhiều thay đổi khác nhau [96], tuy nhiên những thay đổi trong
phát triển nghề nghiệp của giáo viên đƣợc xác định cụ thể trong từng giai đoạn nhƣ
thế nào thí chƣa đƣợc các tác giả khai thác sâu.
V. I. Lênin coi trọng các nghiên cứu về giáo viên và phát triển đội ngũ giáo
viên, tác giả đề cao vị trì vai trò của giáo viên trong giáo dục, đào tạo và trong xã
hội, đồng thời đề xuất biện pháp cần phải nâng cao một cách có hệ thống, đồng bộ
về phẩm chất, năng lực của giáo viên theo quan điểm thƣờng xuyên, liên tục và một
trong những biện pháp đó là phải quan tâm đến đời sống vật chất, tinh thần của giáo
viên nhằm tạo động lực để giáo viên phát triển, tác giả thể hiện quan điểm: “Chúng
ta phải làm cho giáo viên ở nƣớc ta có một địa vị mà trƣớc đây họ chƣa từng có,
hiện nay vẫn không có... Và yêu cầu phải nâng cao một cách có hệ thống, kiên trí,
liên tục trính độ, tinh thần của giáo viên... Nhƣng điều chủ yếu, chủ yếu và chủ yếu

là cải thiện đời sống vật chất cho họ” [53, tr241].
Raja Roy Singh nghiên cứu về phát triển đội ngũ giáo viên thông qua việc
nghiên cứu xác định vai trò, vị trì của giáo viên trên cơ sở đó đề xuất các biện pháp
và nội dung phát triển đội ngũ giáo viên, theo tác giả: Giáo viên không chỉ là nhà
chuyên môn mà còn là nhà giáo dục, nhà khoa học, ngƣời tƣ vấn, hƣớng dẫn, ngƣời
học tập suốt đời [dẫn theo 52].
Tác giả Tian Ye (Trung Quốc) đề cập đến chƣơng trính phát triển NLTH cho
giảng viên trong các cơ sở giáo dục và đào tạo nghề ở Bắc Kinh.

ây là một dự án

đặc biệt của chình quyền địa phƣơng nhằm mục đìch cải thiện việc giảng dạy ở bậc
chuyên nghiệp. Trong đó, năng lực thực hành sƣ phạm của giảng viên đƣợc đặc biệt
quan tâm. Ủy ban giáo dục thành phố Bắc Kinh (Trung Quốc) và Sở tài chình hợp


9
tác tiến hành các dự án từ năm 2007 đến năm 2010. Chƣơng trính phát triển NLTH
bao gồm chìn nội dung cần thực hiện, bao gồm: ào tạo tại chức, xây dựng đội ngũ
giảng viên, xây dựng cơ sở vật chất, tuyển dụng giảng viên trợ giảng,… Chƣơng
trính đƣợc tiến hành trong tất cả các trƣờng đào tạo kỹ thuật - dạy nghề ở Bắc Kinh
để nâng cao chất lƣợng và phát triển giáo dục và đào tạo nghề.
Tác giả Richard I.Arends (1998) với nghiên cứu “Học để dạy” đề cập nhiều
vấn đề dạy và học, lấy giáo viên là trung tâm, đặc biệt là đổi mới cách dạy học lấy
học sinh làm trung tâm, do đó đòi hỏi giáo viên cần nâng cao năng lực nghề nghiệp
cần phải có năng lực chuyên biệt vận dụng để dạy học “Learning to teach” [97].
Tại “Diễn đàn Giáo dục cho mọi ngƣời”, do UNESCO (Dakar, Senégal
Tháng 4/2000), coi chất lƣợng GV là một trong mƣời yếu tố cấu thành chất lƣợng
giáo dục. Quan điểm và nhận thức về vị trì, vai trò của GV, đội ngũ GV ngày càng
đúng đắn, toàn diện hơn.

Bàn về chất lƣợng của NGV các nhà khoa học giáo dục ở các nƣớc trên thế
giới đã có nhiều công trính đã đƣợc công bố đều có sự thống nhất về quan niệm và
nội dung chất lƣợng

NGV. Kết quả của một công trính nghiên cứu của các thành

viên OECD (Tổ chức Hợp tác Phát triển Châu Âu) đã đƣa ra nội dung chất lƣợng
giáo viên gồm 5 mặt: (1). Kiến thức phong phú về phạm vi chƣơng trính và nội
dung bộ môn mính giảng dạy; (2) Kỹ năng sƣ phạm, kể cả việc có đƣợc “kho kiến
thức” về phƣơng pháp giảng dạy, về năng lực sử dụng những phƣơng pháp đó; (3)
Có tƣ duy phản ánh trƣớc mỗi vấn đề và có năng lực tự phê bính, nét rất đặc trƣng
của nghề dạy học; (4) Biết cảm thông và cam kết tôn trọng phẩm giá của ngƣời
khác; (5) Có năng lực quản lý, kể cả trách nhiệm quản lý trong và ngoài lớp học.
Các công trính nghiên cứu phục vụ đào tạo nguồn nhân lực khoa học - kỹ
thuật ở các nƣớc phát triển thể hiện quan điểm: Chất lƣợng nguồn nhân lực là yếu tố
quyết định tăng trƣởng kinh tế; đội ngũ GV là yếu tố quyết định chất lƣợng đào tạo
nguồn nhân lực của mỗi quốc gia.
Trong quá trính nghiên cứu, xác định về vị trì, vai trò, chất lƣợng, phẩm chất
nhà giáo… các nhà khoa học giáo dục ở mỗi nƣớc, các tổ chức giáo dục quốc tế đã
chú trọng nghiên cứu và đi đến thống nhất những tiêu chì chuẩn hóa

NGV cùng

những biện pháp, kinh nghiệm nhằm phục vụ cho xây dựng, phát triển

NGV, đáp

ứng cải cách giáo dục; đồng thời đáp ứng yêu cầu đào tạo nguồn nhân lực mới cho
thời kỳ hội nhập quốc tế.



10
Lousks - Horsley (1990) nghiên cứu về đặc điểm lao động của giáo viên, vị
trì, vai trò của giáo viên và sự phát triển nghề nghiệp của giáo viên, tác giả khẳng
định: Sự phát triển nghề nghiệp giáo viên là một quá trính cải tiến kỹ xảo công tác,
tri thức và thái độ của giáo viên trong hoạt động dạy học, giáo dục của nhà trƣờng.
Mặc dù chƣa đề cập đến phát triển giáo viên theo tiếp cận năng lực nhƣng tác giả đã
quan tâm đến vấn đề phát triển hệ thống tri thức, kỹ năng làm việc và phẩm chất của
giáo viên đây là một cách tiếp cận các thành phần cấu thành nên năng lực của ngƣời
giáo viên. Warren - Piper và Glatter (1997) nghiên cứu phát triển giáo viên thông
qua việc đề xuất các biện pháp có hệ thống nhằm thúc đẩy hoạt động của giáo viên
bao gồm nghiên cứu nhu cầu, nguyện vọng của giáo viên, khảo sát nhu cầu đào tạo,
bồi dƣỡng giáo viên để giúp giáo viên phát triển nghề nghiệp [dẫn theo 52].
Mô hính cơ sở BLS do Cục Thống kê lao động của Mỹ (US. Bureau of Labor
Statistics) thực hiện để nghiên cứu dự báo nhu cầu nguồn nhân lực của các ngành
nghề khác nhau trong đó có nguồn nhân lực giáo dục, trên cơ sở đó có các giải pháp
phát triển nguồn nhân lực cho từng ngành nói chung và phát triển đội ngũ giáo viên
nói riêng.

ây là mô hính dự báo mang tình vĩ mô cung cầu, sản phẩm chia theo

ngành; ầu ra - đầu vào; Nhân lực theo ngành; Nhân lực theo nghề. Mỗi thành phần
đƣợc giải quyết tuần tự, với kết quả của từng yếu tố đầu vào cho các thành phần kế
tiếp và với một số kết quả cho phép quay trở lại bƣớc trƣớc đó. Một trong những thế
mạnh của mô hính BLS là kết quả dự báo chi tiết cho các ngành và nghề nghiệp,
điều này đặc biệt hữu ìch khi dự báo cho nhóm ngành nghề cụ thể nhƣ nhu cầu phát
triển đội ngũ giáo viên và định hƣớng phát triển đội ngũ giáo viên của quốc gia.
Một số nƣớc quan tâm đến phát triển giáo viên thông qua việc nghiên cứu
ban hành chuẩn nghề nghiệp giáo viên, thông qua đó giúp giáo viên tự phấn đấu rèn
luyện để đạt chuẩn đồng thời là căn cứ để cơ sở giáo dục đánh giá giáo viên theo đó

xây dựng chƣơng trính đào tạo, bồi dƣỡng phát triển nghề nghiệp cho giáo viên:
Australia xây dựng chuẩn nghề nghiệp giáo viên dựa trên tiếp cận phát triển
các năng lực nghề nghiệp (bao gồm việc học tập, thực hành và đóng góp cho sự
phát triển nghề nghiệp giáo viên. Các thành tố chình đƣợc miêu tả trong chuẩn nghề
nghiệp giáo viên của Australia đều quan tâm đến chất lƣợng dạy học của giáo viên,
kí vọng của ngƣời giáo viên trong 4 giai đoạn phát triển nghề: mới vào nghề, thành


11
thạo nghề, giỏi nghề và dẫn dắt/dẫn đầu trong nghề. Bộ chuẩn nghề nghiệp dành
cho giáo viên đƣợc phân thành 3 lĩnh vực của việc dạy học, 7 tiêu chuẩn, 37 tiêu chì
với 148 chỉ báo mô tả (dấu hiệu) theo 4 giai đoạn phát triển nghề của giáo viên [93].
Bộ chuẩn không đề cập đến hệ thống năng lực đặc thù của giáo viên mà trực
tiếp chỉ ra các nhiệm vụ gắn với yêu cầu về chất lƣợng của hoạt động chuyên môn
giáo viên cần phải thực hiện.
Chuẩn nghề nghiệp giáo viên của Australia đƣợc thiết lập theo hệ thống chặt
chẽ, khá chi tiết, dễ hiểu, dễ sử dụng cho giáo viên phù hợp với văn hóa của
Australia có tác dụng định hƣớng cho giáo viên phát triển nghề nghiệp và là căn cứ
để nhà quản lý đánh giá giáo viên và tổ chức bồi dƣỡng, đào tạo phát triển đội ngũ
giáo viên.
Bộ Giáo dục Singapore (MOE) xây dựng bộ chuẩn dựa trên khung năng lực
nghề nghiệp của viên chức giáo dục và hệ thống quản lì các hoạt động giáo dục
(Educational Performance Management System - EPMS). Hệ thống này chỉ rõ
những yêu cầu đối với giáo viên về kiến thức, kĩ năng, năng lực và “cụm năng lực”
(competency cluster), mối liên hệ giữa hành vi và kết quả thực hiện mà giáo viên
cần phải đạt đƣợc, các phẩm chất đặc trƣng đảm bảo cho quá trính đƣợc thực hiện
hiệu quả một cách bền vững, thành công lâu dài.
Chuẩn năng lực nghề nghiệp giáo viên của Singapore đƣợc phân thành 4
nhóm chình (hay còn gọi là cụm năng lực): Nuôi dƣỡng kiến thức; Thắp sáng trái
tim và khối óc; Biết mính biết ngƣời; Biết làm việc cùng ngƣời khác. Cụm năng lực

đƣợc tổ hợp bởi các thành tố cụ thể và đƣợc mô tả chi tiết hơn trong phạm vi 2 đối
tƣợng giáo viên: dành cho tất cả giáo viên đại trà và giáo viên cốt cán. Các chỉ báo
nêu trên không xếp theo mức.
Chuẩn nghề nghiệp giáo viên của bang New Jersey - Hoa kỳ gồm 10 tiêu
chuẩn: Kiến thức môn học; Sự phát triển và trƣởng thành của học sinh; Ngƣời học đa
dạng; Lập kế hoạch và chiến lƣợc giảng dạy;

ánh giá; Môi trƣờng học tập; Nhu cầu

đặc biệt; Giao tiếp; Cộng tác và đối tác; Phát triển nghề nghiệp (chuyên môn).
Chuẩn nghề nghiệp giảng viên của Ohio - Columbus, Mỹ. Chuẩn nghề
nghiệp giảng viên của Ohio bao gồm 3 mảng nhƣ sau: Dạy học, đảm bảo các điều


12
kiện dạy học, mức độ thuần thục nghề dạy học và 7 tiêu chuẩn gồm: Hiểu biết về
ngƣời học; Nội dung dạy học;

ánh giá; Giảng dạy; Môi trƣờng học tập; Phối hợp

và giao tiếp; Trách nhiệm và sự trƣởng thành về chuyên môn.
Nhận xét chung việc nghiên cứu ban hành Chuẩn nghề nghiệp giáo viên của
Anh, Hoa kỳ, Australia, Singapore là đều thiết kế theo tiếp cận năng lực của giáo
viên. Các chỉ báo đánh giá chuẩn phân mức hạng theo năng lực, những kết quả
nghiên cứu đó có tác dụng định hƣớng hoạt động phát triển nghề nghiệp giáo viên
của các nƣớc.
Nhận xét chung, những công trính nghiên cứu của các nƣớc trên thế giới đều
coi GV nói riêng,

NGV nói chung là một trong những điều kiện cơ bản đảm bảo


chất lƣợng và sự phát triển của nền giáo dục. Cùng với những nghiên cứu để xác
định vai trò, vị trì của giáo viên trong đảm bảo chất lƣợng giáo dục, các tác giả đã
tím kiếm các giải pháp để phát triển giáo viên: Dự báo nhu cầu phát triển giáo viên;
Thỏa mãn nhu cầu vật chất, tinh thần cho giáo viên, đào tạo, bồi dƣỡng giáo viên,
phát triển nghề nghiệp liên tục cho giáo viên vv... Một số nƣớc đã nghiên cứu phát
triển giáo viên dựa trên căn cứ ban hành chuẩn nghề nghiệp giáo viên. Chuẩn nghề
nghiệp giáo viên đƣợc xây dựng dựa theo tiếp cận năng lực của giáo viên cần có để
đảm bảo chất lƣợng dạy học, giáo dục ngƣời học trong các điều kiện khác nhau.
Tuy nhiên các công trính nghiên cứu trên chủ yếu tập trung vào phát triển giáo viên
và phát triển giảng viên ở các trƣờng đại học, còn thiếu vắng những công trính
nghiên cứu phát triển giáo viên dạy nghề theo tiếp cận năng lực trong môi trƣờng
Quân đội.
1.1.2. Những nghiên cứu trong nước
Có rất nhiều công trính nghiên cứu trong nƣớc về phát triển nguồn lực cho
giáo dục, đào tạo. Các tác giả đã đi sâu nghiên cứu và đề xuất những biện pháp về
phƣơng thức thực hiện mục tiêu giáo dục; phát triển

NGV tại các cơ sở đào tạo.

Có thể kể một số công trính nghiên cứu chình nhƣ:
Nguyễn

ức Trì (2000) đã nghiên cứu về mô hính đào tạo giáo viên kỹ

thuật trính độ đại học cho các trƣờng Trung học, chuyên nghiệp, dạy nghề. Các
kết quả nghiên cứu của tác giả đã đề cập đến các biện pháp nâng cao chất lƣợng
đào tạo nghề, phát triển kỹ năng nghề và mô hính đào tạo giáo viên kỹ thuật trính
độ đại học cho các cấp dạy nghề.


ây cũng là một trong những hƣớng nghiên


13
cứu về phát triển đội ngũ giáo viên dạy nghề. Những kết quả nghiên cứu trên đã
có những đóng góp lớn làm tăng chất lƣợng đào tạo nghề ở nƣớc ta [79].
Phan Chình Thức (2001) nghiên cứu „„Một số luận cứ khoa học để xây dựng
chiến lược ĐTN giai đoạn 2001 - 2010‟‟. Tác giả đã nghiên cứu xây dựng hệ thống
lý luận cơ bản về chiến lƣợc đào tạo nghề giai đoạn 2001- 2010; khảo sát đánh giá
thực trạng đào tạo nghề và đề xuất các biện pháp phát triển đào tạo nghề giai đoạn
2001 - 2010 trong đó có nhấn mạnh biện pháp về phát triển đội ngũ GV dạy nghề
đáp ứng yêu cầu về chất lƣợng đào tạo [68].
ỗ Minh Cƣơng, Nguyễn Thị Doan (2001) với các vấn đề phát triển nguồn
nhân lực giáo dục đại học Việt Nam cũng đề cập đến cơ sở lì luận thực trạng, kinh
nghiệm thực tiễn về phát triển nguồn nhân lực giáo dục

H của các quốc gia trên

thế giới; thực trạng nguồn lực giáo dục đại học ở nƣớc ta và đề xuất các biện pháp
phát triển đội ngũ giảng viên, cán bộ quản lý các trƣờng đại học hiện nay phù hợp
với yêu cầu đổi mới trong phát triển giáo dục đại học: [22].
ỗ Minh Cƣơng (2002) với các biện pháp phát triển thực hiện chiến lƣợc
giáo dục, cũng đã đề cập đến phát triển NGV các cấp học, bậc học: Tác giả nghiên
cứu về thực trạng đội ngũ giáo viên các cấp và yêu cầu của việc thực hiện chiến
lƣợc phát triển giáo dục của Việt Nam, trên cơ sở đó đề xuất một số vấn đề cần
quan tâm trong phát triển nguồn nhân lực ở nƣớc ta [23].
Trần Khánh

ức (2003) với nhiều công trính nghiên cứu về giáo dục nâng


cao hiệu quả giáo dục, đánh giá chất lƣợng giáo dục các yếu tố quan trọng, đó
là nguồn lực con ngƣời mà chủ yếu là chất lƣợng của các giáo viên, giảng viên:
“Quản lý và kiểm định chất lƣợng đào tạo nguồn nhân lực Giáo dục Việt Nam vào
thế kỷ XXI - Bối cảnh, xu hƣớng và động lực phát triển” [32].
Trần Kiểm (2004) đã nghiên cứu về “Khoa học quản lý giáo dục - một số vấn
đề lý luận và thực tiễn”, các kết quả nghiên cứu đã khẳng định vai trò của quản lý giáo
dục và quản lý nhà trƣờng, xác định các nội dung quản lý trƣờng học bao gồm quản
lý các hoạt động dạy học, hoạt động giáo dục, quản lý xây dựng, phát triển đội ngũ
giáo viên. Tác giả nhấn mạnh vị trì, vai trò của đội ngũ giáo viên trong hoạt động
dạy học, giáo dục, phát triển nhà trƣờng đồng thời khẳng định đội ngũ giáo viên là
nhân tố quyết định chất lƣợng giáo dục trong nhà trƣờng, từ đó đề xuất các biện
pháp nâng cao năng lực giáo viên [45].