Tìm hiểu về Gốm Chu Đậu

Bạn đang xem bản rút gọn của tài liệu. Xem và tải ngay bản đầy đủ của tài liệu tại đây (899.63 KB, 11 trang )

BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO
TRƯỜNG ĐẠI HỌC MỸ THUẬT CÔNG NGHIỆP
--------------------------

BÀI THU HOẠCH THỰC TÊ
Gốm Chu Đậu

1

LỜI MỞ ĐẦU
Gốm Việt Nam có truyền thống từ lâu đời với cuộc sống của người
Việt Nam, vì nghệ thuật riêng đẹp của văn hóa độc đáo của Việt Nam làm
cho Gốm Việt Nam không chỉ phổ biến và có giá trị trong đời sống người
dân Việt Nam mà còn có danh tiếng tới nước ngoài.
Các đất nước Chau Á đều có loại gốm riêng của mình nhưng loại
gốm mà có gía trị nhất ở Lào là gốm của Việt Nam. Trong mỗi nhà của
người Lào mà thích giữ đồ cũ và đồ văn hóa ít nhất phải có đồ gốm của
Việt Nam là đồ dùng ăn uống và lọ hoa . . . để dùng, làm quà tặng cho
người mình tôn trọng và trang trỉ nhà.
Từ khi bé em đã dùng gốm của việt Nam như đồ dùng ăn uống đĩa
và ly trè và bây giờ ở nhà vẫn còn hai cái lọ hoa to mà có vẽ đẹp theo văn
hóa của người Việt Nam trang trỉ nhà. Vựt qua hai năm sang học ở Việt
Nam em mới có cơ hội được đi thực tế thăm quan nơi sinh ra nét văn hóa
đẹp đẽ mà là một phần của đồ trang trỉ nhà của nhà em là Gốm Chu Đậu.
Sau đây em xin trình bày chung về Gốm Chu Đậu theo kiến thức và kinh
nghiệm của em từ việc đi thực tế thăm quan tận nơi làng Gốm Chu Đậu.

2

I.
I.1

Giới thiệu chung về gốm Chu Đậu
Làng gốm Chu đậu
Chu Đậu nằm ngay bên bờ sông Thái Bình, cách thị traấn Nam Sách

khoảng 4km về phía Đông, cách thành phố Hải Dương khoảng 7km về phía
Đông Nam, sông Thái Bình, sông Kè, Bến Cũ đã tạo cho trung tâm gốm
Chu Đậu một vị trí rất thuận lợi cho việc vận chuyển hành hóa đi khắp nơi.
Theo tiếng Hán, Chu Đậu có nghĩa là bến thuyền đỗ. Thôn Chu Đậu
thuộc xã Thái Tân huyện Nam Sách. Thôn gồm 4 xóm: Xóm Đình, xóm
Bến, xóm Ngoài và xóm Văn. Thôn Chu Đậu phía đông giáp cánh đồng sau
chùa, phía Tây giáp Bến cũ, phía Bắc giáp sông Kè Đá và Đồng Yến, phía
Nam giáp thôn Mỹ Xá và sông Thái Bình.
II.
Vài nét về Gốm Chu Đậu
Gốm Chu Đậu là gốm sứ cổ truyền Việt Nam đã được sản xuất tại
vùng làng Chu Đậu và làng Mỹ Xá, thuộc các xã Minh Tân (làng Mỹ Xá)
và Thái Tân (làng Chu Đậu), huyện Nam Sách, tỉnh Hải Dương.
Gốm Chu Đậu được gọi là Gốm Chu đậu do lần đầu tiên người ta
khai quật được các di tích của dòng gốm này ở Chu Đậu và do gốm Chu
Đậu là gốm đạo vì hoa văno của những sản phẩm này đều mang giá trị
nhân văn của Phật giáo và Nho giáo.
Chính những hoa văn độc đáo đó đã khiến cho gốm Chu Đậu không
thể lẫn với các loại gốm khác. Sản phẩm gốm Chu Đậu kế thừa sự thanh
thoát, uyển chuyển của gốm thời Lý, vóc dáng khỏe khoắn của gốm thời
nhà Trần. Thiên nhiên và cuộc sống của cư dân sông Hồng được phản ánh
thông qua các hình vẽ nghệ thuật trên bình gốm rất phong phú.
Gốm Chu Đậu đã từng được xuất sang 32 nước trên thế giới, các

hiện vật gốm Chu Đậu hiện còn lưu ở 46 bảo tàng trong và ngoài nước.
Điều đó cho thấy giá trị nghệ thuật văn hóa của gốm Chu Đậu đã được
người quan tâm đón nhận như thế nào.
Ngày nay, sau hơn 5 thế kỷ tưởng như đã chìm vào quá vãng, làng
gốm Chu Đậu đang được hồi sinh. Cùng với việc khôi phục, tôn tạo làng
3

nghề gốm cổ, có một điểm du lịch mới với nhiều điều để bạn khám phá và
tìm hiểu, đặc biệt là câu chuyện kỳ thú về cả một quá trinh phát triển, mất
đi và trở lại của dòng gốm quý này.
Các nghệ nhân Chu Đậu đã khai sinh một dòng gốm quý với nước
men sáng và vẻ đẹp tinh tế, không chỉ kế thừa xuất sắc gốm Lý-Trần về
men ngọc và hoa văn với kiểu dáng thanh thoát, mà còn vượt trội các di
tích về chất lượng gốm hoa lam. Năm 1992, di tích khảo cổ học Chu Đậu
đã được Bộ Văn hóa-Thông tin (nay là Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch)
xếp hạng di tích quốc gia. Đây cũng là di chỉ sản xuất gốm đầu tiên ở Việt
Nam được xếp hạng.

2.1

Gốm Chu Đậu -

Hồi sinh một làng
nghề
4

Người dân Hải Dương vẫn luôn tự hào quê hương mình là một
những địa phương nổi tiếng trong cả nước về gốm sứ.

Trải qua bao thăng trầm của lịch sử, sau hơn 500 năm thất truyền,
đầu năm 2000, anh Nguyễn Hữu Thắng, Giám đốc Công ty thương mại Hà
Nội (HAPRO) – một người con của quê hương Nam Sách đã về Chu Đậu
để thực hiện một dự án đầu tư sản xuất mặt hàng gốm xuất khẩu, nhằm
khôi phục thương hiệu gốm nổi tiếng, kết hợp với hoạt động du lịch làng
nghề.
Với mong muốn làm hồi sinh, làm sống lại tầm cao của gốm Chu
Đậu – “Một dòng gốm đẹp của Việt Nam và quốc tế” anh đã được sự ủng
hộ của chính quyền và nhân dân địa phương. Tháng 10/2001, Xí nghiệp
gốm Chu Đậu ra đời và đi vào hoạt động. Với cơ sở rộng 33.250m2 được
xây dựng trên dòng sông cổ chảy qua làng với 20 nghệ nhân từ Hà Nội,
Bình Dương, Biên Hòa, Hải Dương cùng hợp tác vừa nghiên cứu những
nét đặc sắc của gốm Chu Đậu, vừa thiết kế những mẫu sản phẩm mới để
đưa ra thị trường. 178 công nhân, chủ yếu là người địa phương được xí
nghiệp tuyển chọn. Qua thời gian đào tạo, đến nay những người thợ trẻ đã
khá thành thục với các thao tác làm gốm.
Kế thừa truyền thống của cha ông, con cháu làng Chu Đậu hôm nay
đang đua nhau học nghề để trở thành những thợ gốm giỏi. Đến tham quan
làng gốm Chu Đậu, các di tích, di chỉ khảo cổ học ngoài trời, nhà thờ tổ
nghề... tạo ra một quần thể du lịch làng nghề thú vị đã gây ấn tượng mạnh
cho du khách.
Sau nhiều năm bị lãng quên, gốm sứ Chu Đậu đang từng ngày hồi
sinh trên chính mảnh đất Chu Đậu. Làng nghề truyền thống Chu Đậu ngày
nay đã được hàng triệu du khách trong và ngoài nước biết đến không chỉ là
địa chỉ văn hóa, di chỉ khảo cổ mà còn là nơi sản xuất ra các mặt hàng
mang hồn cốt dân tộc "Trong như ngọc, trắng như ngà, sáng như gương,
kêu như chuông và mỏng như giấy".
5

Chính vì những sản phẩm độc đáo mang đậm bản sắc văn hóa truyền
thống, làng gốm Chu Đậu được tỉnh Hải Dương lựa chọn là điểm đến và là
nơi tổ chức sự kiện văn hóa lớn thứ hai của Hải Dương - Hưởng ứng Năm
Du lịch quốc gia Đồng bằng Sông Hồng 2013.
III.

Loại hình, kiểu dáng và hoa văn trang trí trên gốm Chu Đậu
Hình dạng đồ gốm Chu Ðậu thật phong phú: Bát chân cao, bát chân

thấp, tô, đĩa, chén, tước, bình, ấm, âu, chậu, lu, hũ, bát hương, bát trầm,
chân đèn, hộp, lọ, bình vôi, nghiên mực, có cả nghiên mực hình con trâu,
con cua, rồi lại còn đồ chơi của trẻ em như các hình tượng con gà, con cóc,
con lợn, người cưỡi ngựa…, từ các món đồ dùng trong nhà người dân,
trong đình chùa, trong nhà giới trưởng giả, cho đến đồ xuất cảng…
Nhưng xem đồ gốm Chu Ðậu mà bỏ qua bình tỳ bà thì thật uổng.
Ngoài các cuộc khai quật ở các lò gốm cũ ở làng Chu Ðậu, loại bình này
thường được tìm thấy từ các tàu buôn đắm ngoài khơi Hội An – Ðà Nẵng.
Như tên gọi, bình tỳ bà có hình dáng giống cây đàn tỳ bà để dựng đứng.
Mình thuôn tròn, cổ nhỏ, miệng loe, thân tròn phình to, thường có bốn tầng
hoa văn, trong lòng miệng bình cũng có hình vẽ hoa lá. Tầng thứ nhất ở
chung quanh cổ bình hoặc vẽ những tàu lá chuối hay hình cây lúa; tầng thứ
hai khi hình hoa cúc, hoa mẫu đơn, khi thì những chuỗi hình xoắn ốc đứng;
tầng thứ ba lớn nhất là hình chim chích choè, chim sẻ hay là những ô vẽ đợt
sóng biển, bên cạnh những ô vẽ hình hoa lá; tầng dưới cùng là các ô với
những vòng tròn hình bầu dục chồng lên nhau.

6

Tước (hay bôi) là ly uống

rượu chân cao. Ngoài những tước
men ngọc, màu xanh trong, còn có những sáng kiến kỳ diệu như tước thần
kim quy. Ẩn trong chân tước này là một quả nổi để lộ hình rùa thần kim
quy ngồi dưới đáy, khi rượu được rót vào, thì hình thần kim quy từ từ nổi
lên theo mực rượu trong lòng tước.
Ðĩa Chu Ðậu rất đẹp, men trắng trong với hoa văn màu chàm. Có
những đĩa tam thái rất lớn, đường kính đến khoảng 50cm, nhưng thường
thường thì vào khoảng hơn 25cm đường kính. Hoa văn trong lòng đĩa
thường gồm hai phần. Vành đĩa rộng 5cm, vẽ cành rau, nhánh lá, tâm đĩa
vẽ nhiều hình rất đẹp: Hình con công, con vạc, con nghê, cá chép vượt vũ
môn, hươu chạy trên đồng cỏ, bên khóm trúc, bờ lúa, đôi chích chòe, đàn
vịt bơi trên hồ sen, trận thủy chiến, cành mai, đóa cúc, đóa mẫu đơn…
đường kính độ 15cm. Vành ngoài thành đĩa cũng vẽ những hình hoa lá rất
chi tiết, hoa văn màu xanh chàm, đĩa lớn thường là men ba màu (Tam
Thái). Cùng với bình tỳ bà và bát Chu Ðậu, đĩa Chu Ðậu là những món đẹp
và nổi tiếng, được rất nhiều viện bảo tàng và nhà sưu tập quốc tế ưa
chuộng.
Bát Chu Ðậu cũng thường là men trắng chàm, đường kính ở miệng
bát từ 14 đến 16cm, cao từ 8 đến 10cm, nhiều loại hoa văn khác nhau:khi
thì chim sẻ đậu trên cành mai, khi thì đóa cúc, đóa mẫu đơn, khi thì lại là
khóm phong lan… trong lòng bát. Vành trong của bát cũng vẽ những vòng
tròn hoa lá. Hoa văn ở mặt ngoài bát thường gồm hai tầng, phía trên là một
7

vành hoa mai, hoa cúc cao khoảng hơn 3cm, tầng dưới, khoảng 4cm, là
những ô có hình các vòng xoắn ốc tiêu biểu của gốm Chu Ðậu. Trên vành
ngoài miệng bát cũng có những vòng đồng tâm.
Ngoài ra còn có rất nhiều hồ rượu hoa văn trắng chàm và hoa văn
tam thái. Lại có các hồ rượu hình chim vẹt hình con gà, các chén uống trà

có quai cầm là chim vẹt. Lư hương và chân đèn thời Chu Ðậu lớn và đẹp
vô cùng. Có những chân đèn cao 70, 80cm, lư hương cao 35, 40cm. Một số
lớn có ký tên người làm và đề rõ năm tháng, như vợ chồng Ðặng Huyền
Thông – Nguyễn Thị Ðỉnh, vợ chồng Ðỗ Xuân Vi – Lê Thị Ngọc, vợ chồng
Bùi Duệ – Lê Thị Cận, Ðặng Hữu, Ðặng Tính Không…

8

Đoàn sinh viên đi thực tế Gốm Chu Đậu
KÊT LUẬN
Sau một ngày đi thực tế ở vùng làng gốm Chu Đậu, em đã biết lịch
sử của gốm nổi tiếng nhất ở Việt Nam, đã biết và thấy cách làm gốm và
thấy được vẻ đẹp dung dị của người Việt Nam, một bản sắc thuần Việt biểu
trưng của nền văn minh đồng bằng châu thổ sông Hồng. Ngoài ra, em đã
biết sản phẩm tiêu biểu và đặc sắc nhất của gốm Chu Đậu là chiếc bình hoa
lam và bình tỳ bà còn được gọi là bình cha, bình mẹ, tượng trưng cho tín
ngưỡng phồng thực âm dương – trời đất – vợ chồng.
Ở mỗi thời đại, mỗi gia đình Việt Nam luôn có mặt để phục vụ đắc
lực cho cuộc sống: từ đồ dùng ăn uống, chứa đựng đến những sản phẩm
phục vụ đời sống tinh thần như tượng trang trí, lọ hoa, phù điêu, tranh gốm;
cho cả những chương trình kiến trúc như gạch, ngói, gạch thông gió, gạch
chạm nổi …
Với những giá trị về nghệ thuật, em khẳng định gốm Chu Đậu là một
thương hiệu mang đậm những phẩm chất của con người Việt Nam.

9

10

Tìm hiểu về Gốm Chu Đậu

Tài liệu liên quan

Tài liệu bạn tìm kiếm đã sẵn sàng tải về