1

MỞ ĐẦU
1. Sự cần thiết của việc nghiên cứu đề tài
Xuất phát từ vị trí, vai trị to lớn của biển; nhu cầu phát triển kinh tế của các quốc
gia ven biển. Xu thế “tiến ra biển” để khai thác và làm chủ biển là chiến lược vươn
lên của các quốc gia trên thế giới trong giai đoạn hiện nay. Bên cạnh đó, Cơng ước
của Liên Hợp Quốc về Luật Biển năm 1982 quy định mở rộng quyền chủ quyền,
quyền tài phán quốc gia đối với vùng đặc quyền kinh tế 200 hải lý (EEZ) và thềm lục
địa không vượt quá chiều rộng 350 hải lý; là hành lang pháp lý để các quốc gia ven
biển mở rộng khả năng tìm kiếm lợi ích từ biển. Vì thế, các quốc gia ven biển tăng
cường đầu tư, xây lực lượng chức năng để quản lý và bảo vệ biển, trong đó LLCSB là
lực lượng được hình thành và phát triển mạnh mẽ.
Trong 19 năm qua, LLCSB Việt Nam đã hình thành và phát triển về nhiều phương
diện. Kết quả hoạt động của lực lượng đã góp phần bảo vệ vững chắc chủ quyền biển,
đảo Việt Nam; giữ gìn ổn định an ninh, trật tự an toàn và bảo đảm việc chấp hành pháp
luật trên biển. Tuy nhiên, trước tình hình tranh chấp về chủ quyền, quyền chủ quyền và
quyền tài phán quốc gia ngày càng phức tạp và nhạy cảm, căng thẳng ngày càng leo
thang ở Biển Đông hiện nay; sự gia tăng về năng lực, tổ chức của lực lượng thực thi
pháp luật trên biển của các quốc gia trong khu vực Biển Đông theo hướng tăng sức
mạnh đến “tiệm cận quân sự”, điều này đã làm cho hiệu quả thực hiện chức năng của
LLCSB Việt Nam chưa cao, nhiệm vụ bảo vệ an ninh, Tổ quốc chưa được như mong
muốn. Bên cạnh đó, các cơng trình nghiên cứu về chức năng của các lực lượng quản
lý, bảo vệ biển nói chung, chức năng của LLCSB Việt Nam nói riêng cịn chưa nhiều
và tồn diện. Vì vậy, việc nghiên cứu đề tài: “Chức năng củ
c
ng C nh s t
i n iệt Nam hiện n y” nhằm đáp ứng yêu cầu nhiệm vụ bảo vệ chủ quyền, quyền
chủ quyền và quyền tài phán quốc gia; quản lý an ninh, trật tự, an toàn và bảo đảm
thực thi pháp luật trên biển hiện nay là cần thiết, có ý nghĩa lý luận và thực tiễn.
2. Đối tƣợng và phạm vi nghiên cứu

Đối tượng nghiên cứu của luận án bao gồm: lý luận về chức năng của LLCSB
Việt Nam (khái niệm, nội dung phương thức thực hiện, các yếu tố ảnh hưởng đến việc
thực hiện chức năng); thực trạng thực hiện chức năng của LLCSB Việt Nam; quan
điểm và giải pháp nâng cao hiệu quả thực hiện chức năng của LLCSB Việt Nam hiện
nay.
Phạm vi nghiên cứu của luận án: hệ thống hoá cũng như lý giải những vấn đề
lý luận về chức năng của LLCSB ở một số nước trên thế giới và Việt Nam hiện nay;
nghiên cứu thực trạng thực hiện chức năng của LLCSB Việt Nam từ khi thành lập đến
nay (1998-2016); đánh giá những ưu điểm và hạn chế trong quá trình thực hiện chức
năng này; xem xét những kinh nghiệm quốc tế có thể tham khảo trong quá trình thực
hiện chức năng này ở Việt Nam; đề xuất các giải pháp nhằm nâng cao hiệu quả thực
hiện chức năng của LLCSB Việt Nam hiện nay.


2

3. Phƣơng pháp luận và phƣơng pháp nghiên cứu
Phương pháp phân tích – tổng hợp để luận giải, làm sáng tỏ những vấn đề lý luận
và thực tiễn thuộc phạm vi nghiên cứu của đề tài.
Phương pháp so sánh, thống kê được sử dụng để cung cấp các số liệu cần thiết,
đối chiếu, so sánh, làm rõ các nội dung liên quan, đặt trong tổng thể hệ thống pháp
luật về tổ chức và hoạt động của LLCSB Việt Nam cũng như lịch sử phát triển của
nó; so sánh với việc thực hiện chức năng của LLCSB ở một số nước khác trên thế giới
để tìm ra kinh nghiệm trong quá trình thực hiện chức năng của LLCSB Việt Nam.
Phương pháp lịch sử - cụ thể được sử dụng để phân tích, đánh giá, bình luận thực
trạng chức năng, tổ chức của LLCSB Việt Nam từ khi được thành lập đến nay.
Phương pháp khái quát hoá được sử dụng để rút ra kết luận về những vấn đề có
tính chất chung, bao qt như thành tựu của các cơng trình nghiên cứu liên quan đến
đề tài luận án, những thành tựu đạt được trong quá trình thực hiện chức năng của
LLCSB Việt Nam hiện nay.

Phương pháp khảo sát thực tế được sử dụng để góp phần tổng kết thực tiễn về
thực hiện chức năng của LLCSB Việt Nam hiện nay.
Phương pháp kết hợp nghiên cứu lý luận với thực tiễn cũng được sử dụng trong
luận án để đưa ra những bình luận, quan điểm, kết luận về những nội dung nghiên
cứu.
Phương pháp trìu tượng hố khoa học trên cơ sở tách cái chung với cái riêng của
LLCSB trên thế giới vói LLCSB Việt Nam hoặc giữa LLCSB Việt Nam với lực
lượng quản lý bảo vệ biển trong bộ máy của Nhà nước.
4. Mục đích và nhiệm vụ nghiên cứu của luận án
Thông qua việc nghiên cứu những vấn đề lý luận và thực tiễn về chức năng của
LLCSB nói chung, LLCSB Việt Nam hiện nay nói riêng, luận án đặt mục đích là
nghiên cứu tồn diện chức năng của LLCSB Việt Nam hiện nay.
Phân tích, luận giải, làm sáng tỏ những vấn đề lý luận cơ bản về chức năng của
LLCSB Việt Nam: khái niệm, đặc điểm, nội dung, phương thức chức năng; các yếu tố
ảnh hưởng đến việc thực hiện chức năng của LLCSB Việt Nam.
Đánh giá khách quan, toàn diện, có hệ thống về thực trạng thực hiện chức năng
của LLCSB Việt Nam thời gian qua nhằm làm rõ thành tựu và tồn tại, hạn chế,
nguyên nhân của thành tựu và tồn tại, hạn chế trong việc thực hiện chức năng của
LLCSB Việt Nam.
Đề xuất các giải pháp nâng cao hiệu quả thực hiện chức năng của LLCSB Việt
Nam, góp phần nâng cao hiệu quả quản lý nhà nước về biển hiện nay.
5. Những điểm mới của luận án
Thứ nhất, luận án đã hệ thống hoá và xây dựng lý luận về chức năng của LLCSB
Việt Nam: khái niệm, đặc điểm, nội dung, phương thức thực hiện và các yếu tố ảnh
hưởng đến việc thực hiện chức năng của LLCSB Việt Nam hiện nay.
Hai là, phân tích, đánh giá thực trạng thực hiện chức năng, qua đó chỉ ra những


3


ưu điểm, hạn chế trong việc chức năng của LLCSB Việt Nam, xác định được những
nguyên nhân cơ bản dẫn đến những thành tựu và hạn chế đó.
Ba là, đề xuất việc pháp điển hoá các quy định của pháp luật về LLCSB Việt
Nam theo hướng nâng giá trị pháp lý của Pháp lệnh LLCSB Việt Nam thành Luật
Cảnh sát biển Việt Nam.
Bốn là, đề xuất đổi mới nội dung, phương thức đấu tranh bảo vệ chủ quyền,
quyền chủ quyền và quyền tài phán quốc gia, quản lý an ninh, trật tự, an toàn của
LLCSB Việt Nam trong bối cảnh tình hình Biển Đơng và u cầu của pháp luật quốc
tế hiện nay.
Năm là, đề xuất xây dựng mơ hình LLCSB Việt Nam theo hướng hợp nhất một
số lực lượng thực thi pháp luật trên biển hiện nay, đáp ứng u cầu, nhiệm vụ trong
tình hình Biển Đơng hiện nay.
Sáu là, làm rõ hơn các quy định của pháp luật và thực trạng về hợp tác quốc tế
giữa LLCSB Việt Nam với các lực lượng chức năng bảo vệ bờ biển các quốc gia
trong khu vực và trên thế giới, đề xuất giải pháp về hợp tác quốc tế của LLCSB Việt
Nam trong tình hình Biển Đơng hiện nay.
6. Ý nghĩa lý luận và thực tiễn của luận án
- Về mặt lý luận:
Kết quả nghiên cứu của luận án góp phần bổ sung và hoàn thiện lý luận về chức
năng của Nhà nước nói chung và chức năng của cơ quan nhà nước nói riêng. Có giá
trị tham khảo trong quá trình điều chỉnh chức năng lực lượng quản lý bảo vệ biển,
đảo, góp phần bảo vệ vững chắc, tồn vẹn chủ quyền biển, đảo; nâng cao hiệu quả
quản lý an ninh trật tự, an toàn và bảo đảm thực thi pháp luật trên biển của LLCSB
Việt Nam hiện nay.
- Về mặt thực tiễn:
Luận án có thể được dùng làm tài liệu tham khảo cho việc giảng dạy và học tập
trong các cơ sở đào tạo luật, nhà trường trong quân đội; việc định hướng cho LLCSB
Việt Nam triển khai thực hiện chức năng, nhiệm vụ của mình đầy đủ và đạt hiệu quả
cao hơn.
7. Kết cấu của luận án

Ngoài phần mở đầu, kết luận, danh mục tài liệu tham khảo, nội dung của luận
án gồm 4 chương:
Chương 1: Tổng quan tình hình nghiên cứu các vấn đề liên quan đến đề tài luận
án.
Chương 2: Những vấn đề lý luận về chức năng của lực lượng Cảnh sát biển Việt Nam.
Chương 3: Thực trạng xác định và thực hiện chức năng của lực lượng Cảnh sát
biển Việt Nam.
Chương 4: Nhu c u quan điểm, giải pháp xác định và thực hiện hiệu quả chức
năng của lực lượng Cảnh sát Biển Việt Nam giai đoạn hiện nay.


4

CHƢƠNG 1
TỔNG QUAN TÌNH HÌNH NGHIÊN CỨU
CÁC VẤN ĐỀ LIÊN QUAN ĐẾN ĐỀ TÀI LUẬN ÁN
Hiện nay, những cơng trình, tác giả trong nước và nước ngoài đã nghiên cứu về
LLCSB theo ba nội dung cơ bản sau: những công trình khoa học nước ngồi và trong
nước nghiên cứu về tổ chức; xác định và thực hiện chức năng; những yếu tố ảnh
hưởng đến thực hiện chức năng của LLCSB.
1.1. Những cơng trình nghiên cứu về tổ chức lực lƣợng Cảnh sát biển
LLCSB ngày càng có vai trị đặc biệt quan trọng trong quản lý, bảo vệ biển,
đảo. Các quốc gia trong khu vực châu Á và thế giới luôn tăng cường, đề cao việc
thành lập LLCSB, bổ sung chức năng, nhiệm vụ, quyền hạn cho LLCSB hoặc tái cơ
cấu các lực lượng quản lý biển, nhằm bảo đảm hình thành, xây dựng một lực lượng
chuyên trách, chủ trì thực thi pháp luật trên biển. Tuy nhiên, do bản chất nhà nước,
nguyên tắc tổ chức bộ máy nhà nước và nhu cầu quản lý biển, đảo của mỗi quốc gia là
khác nhau. Vì vậy, về tên gọi, tổ chức của LLCSB thuộc quốc gia cũng có những
điểm giống, khác nhau nhất định.
Những cơng trình kho học n ớc ngồi nghiên cứu về tổ chức c

ng C nh
s t i n
Tác giả Masahiro Akiyama chủ tịch của tổ chức Nghiên cứu chính sách về đại
dương và các tác giả thuộc LLCSB Indonexia, Nhật Bản; sách chuyên khảo, Khoá
luận tốt nghiệp đã nghiên cứu những vấn đề về:
- Lịch sử hình thành lực lượng bảo vệ bờ biển;
- Cơ quan quản lý lực lượng bảo vệ bờ biển có thể là lực lượng dân sự, quân sự
hoặc bán quân sự; chịu sụ quản lý của chính phủ hoặc các bộ ngành chức năng của
nhà nước.
- Những thách thức đối với Cảnh sát quốc gia Indonesia trong q trình chuyển
đổi từ mơ hình qn sự sang mơ hình dân sự nhằm nâng cao năng lực đảm bảo trật tự,
an toàn, phục vụ xã hội.
- Phương thức chuyển đổi mơ hình là gọi là “Thắng lợi nhanh chóng” nhằm nâng
cao hiệu quả từ mơ hình Cảnh sát quốc gia Indonesia.
Những cơng trình kho học trong n ớc nghiên cứu về tổ chức c
ng C nh
s t i n
Viện nghiên cứu chiến lược Bộ Quốc phịng, Cục Khoa học cơng nghệ và Mơi
trường Bộ Quốc phòng, Bộ Tư lệnh Cảnh sát biển; các đề tài cấp bộ; các luận án, luận
văn đã nghiên cứu nhưng nội dung sau:
- Lực lượng PQS tham gia quản lý, bảo vệ chủ quyền biển, đảo là một bộ phận
của lực lượng quốc phịng tồn dân, gồm các đơn vị chuyên trách như Cảnh sát biển,
Kiểm ngư, Hải quan, lực lượng kiêm nhiệm của các bộ, ngành liên quan và các lực
lượng khác.
- Tổ chức, xây dựng lực lượng PQS theo mơ hình: một lực lượng nịng cốt, chủ trì


5

là Cảnh sát biển và các lực lượng chuyên trách, kiêm nhiệm trong từng lĩnh vực; theo

nguyên tắc kết hợp giữa quản lý ngành và quản lý lãnh thổ, gồm 2 hoặc 3 cấp.
1.2. Những cơng trình nghiên cứu về xác định và thực hiện chức năng của lực
lƣợng Cảnh sát biển
Những cơng trình kho học n ớc ngồi nghiên cứu về x c định chức và th c
hiện chức năng củ
c
ng C nh s t i n
GS. Liu Nam Lai thuộc Trung tâm nghiên cứu luật pháp quốc tế, Viện Khoa học
xã hội Trung Quốc; Khoá luận tốt nghiệp khóa đào tạo bồi dưỡng tại Học viện Cảnh
sát biển Nhật Bản, các bài báo đã nghiên cứu các vấn đề:
- Xu hướng toàn cầu của hệ thống bảo vệ bờ biển trong thế kỷ 21;
- Vì sự ổn định và an ninh Biển Đơng thì các quốc gia cần có một cơ chế hợp tác
thiện chí mà các bên cùng chấp nhận được;
- Nạn cướp biển trong công tác an ninh hàng hải đối với tàu thuyền chở hàng
- Nạn cướp biển ở vịnh Aden và mối quan tâm về các thủ tục;
- Phương thức hoạt động của nạn buôn bán ma túy và buôn bán người cùng các
giải pháp tại Nhật Bản;
- Tăng cường công tác giải cứu và dịch vụ khẩn cấp;
- Đánh giá việc thực hiện chính sách bồi thường thiệt hại do tràn dầu của
Philippin qua kinh nghiệm của lực lượng nước này.
Những cơng trình kho học trong n ớc nghiên cứu về x c định và th c hiện
chức năng củ
c
ng C nh s t i n
Chủ nhiệm đề tài là PGS,TS Nguyễn Trường Cửu, Tiến sĩ Nguyễn Thái Dương,
Thạc sỹ Phạm Đức Lĩnh; Luận văn thạc sỹ luật học của Nguyễn Quốc Khánh,
Nguyễn Kim Cúc, Nguyễn Giang Đông... đã nghiên cứu các nội dung sau:
- Chiến lược bảo vệ biển gắn với phát triển kinh tế biển;
- Nghiên cứu hoạt động phối hợp quản lý nhà nước về an ninh, trật tự, an tồn
trên biển trong tình hình mới;

- uan hệ phối hợp giữa lực lượng Cảnh sát nhân dân và lực lượng Cảnh sát biển
trong phòng, chống tội phạm trên biển - Thực trạng và giải pháp;
- Kiểm tra, kiểm soát theo thẩm quyền của LLCSB Việt Nam;
- Xử phạt vi phạm hành chính theo thẩm quyền của LLCSB Việt Nam;
- Hồn thiện pháp luật về xử lý vi phạm hành chính trên biển thuộc thẩm quyền
của LLCSB Việt Nam hiện nay;
- Hoàn thiện pháp luật về lực lượng Cảnh sát biển Việt Nam;
- Hợp tác trên biển và an ninh trên biển khu vực châu Á - Thái Bình Dương.
1.3. Những cơng trình nghiên cứu về các yếu tố ảnh hƣởng đến chức năng của
lực lƣợng Cảnh sát biển
Những cơng trình kho học n ớc ngoài nghiên cứu về c c yếu tố nh h ởng
đến chức năng củ
c
ng C nh s t i n
Tác giả Zuo Keyuan, Giáo sư Trường luật Lancashire, Đại học Central


6

Lancashire, nước Anh, Tridea Sulaksana thuộc BAKORKAMLA, Indonesia. Cuốn
sách chuyên khảo; Khố luận tốt nghiệp khóa đào tạo tại Học viện Cảnh sát biển Nhật
Bản đã nghiên cứu các nội dung:
- Những yếu tố ảnh hưởng trong trấn áp nạn cướp biển ở Biển Đông hướng tới
thiết lập mối quan hệ hợp tác mới. (chính sách quốc gia về quản lý an ninh trật tự trên
các vùng biển xa bờ khác nhau; tính chất pháp lý của các vùng biển giáp ranh, tiếp
liền giữa các quốc gia;
- Những yếu tố ảnh hưởng về sự thiếu hụt nhân lực trong Cơ quan điều phối An
ninh biển Indonesia (BAKORKAMLA), có tất cả 350 nhân viên.
Những cơng trình kho học trong n ớc nghiên cứu về c c yếu tố nh h ởng
đến chức năng củ

c
ng C nh s t i n
Viện Chiến lược Bộ Quốc phịng, Cục Khoa học cơng nghệ Bộ Quốc phòng, tác
giả PGS-TS Nguyễn Trường Cửu; đề tài cấp Nhà nước, cấp bộ đã nghiên cứu các nội
dung:
- Những yếu tố ảnh hưởng đến chiến lược bảo vệ biển gắn với phát triển kinh tế biển.
- Những yếu tố ảnh hưởng đến hoạt động bảo vệ chủ quyền biển, đảo của lực
lượng phi quân sự trong tình hình mới.
1.4. Đánh giá chung về những cơng trình khoa học nghiên cứu có liên quan đến
đề tài
Những nội dung đã nghiên cứu về tổ chức c
ng C nh s t i n
Các cơng trình khoa học của các tác giả nước trong, ngoài nước nghiên cứu về tổ
chức của LLCSB đã chỉ ra tên gọi quốc tế, lịch sử hình thành và phát triển; mơ hình tổ
chức và cơ quan quản lý nhà nước có thể khác nhau, tùy theo quan điểm của mỗi quốc
gia.
Tên gọi quốc tế của LLCSB như: United States Coast Guard (USCG), Japan
Coast Guard (JCG), Malaysian Maritime Enforcement Agency (MMEA), Singapore
Police Coast Guard (SPCG); Việt Nam Merine Police(1998); Việt Nam Coast Guard
(1993) ...
Bản chất của lực lượng này có thể mang các đặc điểm của lực lượng vũ trang,
“bán vũ trang” và “dân sự”.
Sự hạn chế, bất cập về tổ chức; sự cần thiết phải cải tiến về cơ cấu, tổ chức của
LLCSB.
Xác định lực lượng quản lý, bảo vệ biển, đảo hiện nay bao gồm nhiều lực lượng:
lực lượng vũ trang, dân sự, chính quyền địa phương ven biển..
- Tuy nhiên, các cơng trình khoa học nêu trên, chưa nghiên cứu một cách toàn
diện, sâu sắc về mơ hình tổ chức, bản chất, vai trị của LLCSB.
Những nội dung đã nghiên cứu về x c định chức năng và th c hiện chức năng
củ

c
ng C nh s t i n
Cơng trình nghiên cứu của các tác giả nước ngồi cho rằng LLCSB có nhiều
chức năng, nhiệm vụ khác nhau; nhiều biện pháp thực hiện các nhiệm vụ giữ gìn an


7

ninh, trật tự trên biển phong phú và hiệu quả.
Công trình nghiên cứu của các tác giả trong nước cũng đã làm rõ nguyên tắc quản
lý theo chuyên ngành phải kết hợp chặt chẽ với quản lý theo địa giới hành chính.
Tuy nhiên, phần lớn các tác giả mới chỉ dừng lại trong nghiên cứu những
nhiệm vụ cụ thể của LLCSB, do vậy xác định chức năng và thực hiện chức năng chưa
tồn diện. Đồng thời, chưa phân tích sâu được vai trị, nhiệm vụ nịng cốt, chủ trì
trong hợp tác quốc tế, phối hợp hoạt động giữa các lực lượng thực thi pháp luật trong
bảo vệ chủ quyền, bảo đảm an ninh, trật tự, an toàn trên biển. Chưa có cơng trình
nghiên cứu sâu về việc xác định chức năng, nội dung chức năng cơ bản của LLCSB
Việt Nam hiện nay.
Những nội dung nghiên cứu c c yếu tố nh h ởng đến chức năng củ
c
ng C nh s t i n
Những vấn đề về đường lối chính trị, chính sách, pháp luật, kinh tế, xã hội trên
biển của mỗi quốc gia hoặc các quốc gia trong khu vực có ảnh hưởng trực tiếp đến
bảo vệ chủ quyền biển, đảo của LLCSB.
Nhận thức về vị trí, vai trị của LLCSB từ đó xác định quan điểm về xây dựng và
phát triển LLCSB chưa đầy đủ, thống nhất.
Những yêu sách của các quốc gia về chủ quyền trên biển và thực trạng tranh chấp
chủ quyền gia tăng căng thẳng trên biển là nhưng yếu tố ảnh hưởng đến quá trình thực
thi pháp luật trên biển của LLCSB.
Điều kiện kinh tế, xã hội của đất nước và những đặc thù của biển ảnh hưởng lớn

đến thực hiện chức năng của LLCSB hiện nay;.
Nguồn lực bảo đảm hiện có như phương tiện, tàu thuyền, nhân lực và chi phí tài
chính hạn chế trong quá trình thực hiện chức năng.
1.5. Những nội dung cần được tiếp tục nghiên cứu, phát triển trong luận án
1.5.1. Gỉ thuyết nghiên cứu và câu hỏi nghiên cứu
iả thu ết nghiên cứu: gồm năm giả thuyết nghiên cứu về bản chất, vai trò, tổ
chức lực lượng, nội dung, phương thức và giải pháp.
* Câu hỏi nghiên cứu: để chứng minh các giả thuyết trên, câu hỏi nghiên cứu đặt
ra cho luận án là: 1/LLCSB là gi? Chức năng của LLCSB như thế nào? 2/Nội dung
chức năng và phương thức thực hiện chức năng của LLCSB Việt Nam là gì? 3/Có
điểm gì giống và khác với chức năng của các lực lượng quản lý biển, đảo trong bộ
mày nhà nước Việt Nam; LLCSB ở một số nước khác trên thế giới? 4/Việc thực hiện
chức năng của LLCSB ở một số nước khác trên thế giới cho thấy những kinh nghiệm
nào mà Việt Nam có thể tham khảo? 5/Việc thực hiện chức năng của LLCSB Việt
Nam thời gian qua đã đạt được những thành tựu gì cần phát huy? 6/Những bất cập,
hạn chế và nguyên nhân nào dẫn đến các thành tựu và hạn chế đó? - Việc thực hiện
chức năng của LLCSB Việt Nam thời gian tới cần được tiến hành theo những quan
điểm nào? 7/ Những giải pháp nào có thể thực hiện để bảo vệ chủ quyền, quyền chủ
quyền, quyền tài phán quốc gia; quản lý an ninh, trật tự, an toàn trên biển của Việt


8

Nam một cách tốt hơn?
1.5.2. Những nội dung nghiên cứu mới:
Một là, nghiên cứu, xây dựng lý luận về chức năng, bản chất, vai trò của LLCSB
và đưa ra khái niệm về chức năng, nội dung, phương thức thực hiện chức năng của
LLCSB.
Hai là, nghiên cứu, phân tích, đánh giá thực trạng việc xác định chức năng và
thực hiện chức năng của LLCSB Việt Nam, những thành tựu và nguyên nhân cần phát

huy hoặc khắc phục.
Ba là, đề xuất giải pháp hồn thiện pháp luật. Trong đó, giải pháp pháp điển hoá
các quy định của pháp luật về LLCSB Việt Nam, nâng giá trị pháp lý của Pháp lệnh
LLCSB Việt Nam thành Luật Cảnh sát biển Việt Nam.
Bốn là, đề xuất đổi mới nội dung, phương thức đấu tranh bảo vệ chủ quyền,
quyền chủ quyền và quyền tài phán quốc gia; quản lý an ninh, trật tự an toàn và bảo
đảm thực thi pháp luật trên biển.
Năm là, nghiên cứu các quy định của pháp luật quốc gia, pháp luật quốc tế và
thực trạng của hoạt động hợp tác quốc tế giữa LLCSB Việt Nam với các lực lượng
chức năng có liên quan của các quốc gia trong khu vực và trên thế giới.
Sáu là, nghiên cứu học tập mô hình tổ chức của LLCSB của các quốc gia khác,
nhất là LLCSB Trung Quốc theo hướng cơ cấu lại tổ chức lực lượng thực thi pháp
luật trên biển.
1.5.3. Tiếp tục nghiên cứu, àm rõ hơn
Đánh giá vai trò của LLCSB Việt Nam trong bảo vệ chủ quyền, quyền chủ
quyền và quyền tài phán quốc gia; quản lý an ninh, trật tự, an toàn và bảo đảm thực thi
pháp luật trên biển trong tình hình phức tạp, nhạy cảm của Biển Đơng hiện nay; kể cả trên
các vùng biển ngồi phạm vi quyền tài phán quốc gia, phù hợp với các quy định của
pháp luật quốc tế.
Nghiên cứu phương thức hợp tác quốc tế đấu tranh chống tội phạm trên biển của
nước ngoài theo hướng thiết lập vùng tuần tra chung hoặc cử các tổ cảnh sát biển đi
kèm trên các phương tiện đi trên vùng biển nhạy cảm, quốc tế.
KẾT LUẬN CHƢƠNG 1
Trong những năm gần đây, các nhà khoa học, quản lý nước ngoài và trong nước
đã quan tâm nghiên cứu về lực lượng bảo vệ bờ biển nói chung và LLCSB Việt Nam nói
riêng. Những kết quả nghiên cứu của các cơng trình khoa học là: lịch sử hình thành,
phát triển LLCSB phù hợp với điều kiện thực tế của đất nước; mơ hình tổ chức của
LLCSB; thực trạng thực hiện chức năng quản lý, bảo vệ biển của LLCSB thuộc một
số quốc gia trên thế giới; hợp tác quốc tế, phối hợp hoạt động...
ua đó, cần rút ra những kinh nghiệm về xác định chức năng và thực hiện

chức năng LLCSB Việt Nam trong quản lý, bảo vệ biển; góp phần bảo đảm từng bước
thực hiện đầy đủ quyền chủ quyền, quyền tài phán của Việt Nam trên các vùng biển
trong thời gian tới; hoàn thiện LLCSB Việt Nam lực lượng chuyên trách của nhà


9

nước, theo hướng cơ cấu lại tổ chức lực lượng thực thi pháp luật trên biển phù hợp
với xu thế của khu vực và thế giới; đáp ứng nhu cầu quản lý bảo vệ chủ quyền biển
đảo và bảo đảm thực thi pháp luật trên biển của Việt Nam hiện nay.
CHƢƠNG 2
NHỮNG VẤN ĐỀ LÝ LUẬN
VỀ CHỨC NĂNG CỦA LỰC LƢỢNG CẢNH SÁT BIỂN VIỆT NAM
2.1. Sự cần thiết của việc đảm bảo chủ quyền quốc gia, an ninh, trật tự, an tồn
trên biển và sự hình thành lực lƣợng Cảnh sát biển Việt Nam
2.1.1. S cần thiết củ việc đ m o chủ quyền quốc gi , n ninh, trật t , n toàn
trên i n
Coi trọng đảm bảo chủ quyền quốc gia, an ninh, trật tự, an toàn trên biển là yếu tố
tiên quyết, quan trọng hàng đầu, tạo môi trường, điều kiện tốt cho các hoạt động khai
thác, sử dụng biển; góp phần phát triển kinh tế đất nước. Sự cần thiết đó thể hiện ba
vấn đề lớn sau:
- Đảm bảo chủ quyền quốc gia, an ninh trật tự, an toàn trên biển là cơ sở xác định
quyền chủ quyền, quyền tài phán quốc gia trên biển, theo quy định của UNCLOS.
- Đảm bảo an ninh trật tự, an tồn là vai trị hết sức quan trọng của Nhà nước đối
với xã hội, thông qua hoạt động quản lý, giám sát về biển nhằm bảo đảm khai thác
bền vững, bảo vệ môi trường biển, giải quyết các mâu thuẫn trong phát triển ngành
nghề; bảo vệ ngư dân và các hoạt động hợp pháp trên biển.
- Đảm bảo chủ quyền quốc gia, an ninh, trật tự, an toàn trên biển góp phần giữ gìn
ổn định, hồ bình trong vùng biển quốc gia và khu vực biển liên quan; xây dựng niềm
tin, hỗ trợ, tạo thuận lợi cho tổ chức cá nhân tham gia khai thác, sử dụng biển.

2.1.2. Quan niệm về l c
ng C nh sát bi n
Thứ nhất, quan niệm về LLCSB là lực lượng thuộc quân đội. Đây là quan niệm
truyền thống về sức mạnh của Hải quân đối với việc quản lý và bảo vệ biển, đảo. Hải
quân có thể thực hiện các chức năng chính về bảo vệ chủ quyền biển, đảo và mở rộng
phạm vi lãnh thổ ra hướng biển cho các quốc gia có tiềm lực quân sự mạnh.
Thứ hai, quan niệm về LLCSB là lực lượng dân sự. Cụm từ “ dân sự” có thể
được hiểu là lực lượng thuộc cơ quan nhà nước, nhưng không phải là lực lượng quân
đội (lực lượng phi quân sự).
Thứ ba, quan niệm về LLCSB là lực lượng đa chức năng. LLCSB có thể được
Nhà nước giao nhiều chức năng, trong đó, chức năng cơ bản bao gồm chức năng của
lực lượng dân sự và lực lượng quân đội.
2.2. Khái niệm, đặc điểm chức năng của lực lƣợng Cảnh sát biển Việt Nam
2.2.1. Kh i niệm chức năng củ
c
ng C nh s t i n iệt N m
Theo Từ điển Anh – Việt, Nhà xuất bản Giáo dục, năm 1995, từ “function” trong
trường hợp là danh từ thì nghĩa tiếng Việt là “chức năng”, nội động từ là “hoạt động,
chạy máy”. Có thể hiểu nghĩa của từ “function” là chức năng hoặc là hoạt động. Trong
lĩnh vực tổ chức, bộ máy quyền lực nhà nước, nếu gắn với từng tổ chức cụ thể thì mỗi tổ


10

chức đều có một hoặc nhiều hoạt động để thực hiện một phần chức năng, nhiệm vụ của
Nhà nước hoặc tổ chức cấp trên.
Khi nghiên cứu về quyền hành pháp và chức năng của quyền hành pháp, GS, TS
Lê Minh Tâm cho rằng: “Khi nói tới chức năng của quyền hành pháp và coi chúng là
“những con kênh” mà theo đó qu ền hành pháp được triển khai để thực thi pháp luật
và tiến hành các hoạt động quản lý điều hành” [92, tr46]. Vì thế, có thể hiểu chức

năng của LLCSB là những phương diện hoạt động cơ bản của LLCSB để thực hiện
các nhiệm vụ do pháp luật quy định.
LLCSB Việt Nam là một bộ phận trong bộ máy nhà nước, vì vậy, cần xem xét
chức năng của LLCSB Việt Nam trên cơ sở các chức năng của Nhà nước. Dưới góc
độ khoa học, có thể hiểu chức năng của LLCSB Việt Nam là những hoạt động cơ bản,
chủ yếu của LLCSB Việt Nam nhằm thực hiện các nhiệm vụ do pháp luật quy định là:
bảo vệ toàn vẹn lãnh thổ, lợi ích quốc gia; bảo vệ mơi trường, tài nguyên thiên nhiên,
quyền và lợi ích hợp pháp của cá nhân, tổ chức; giữ gìn an ninh, trật tự, an tồn; đấu
tranh phịng chống tội phạm, vi phạm pháp luật Việt Nam và pháp luật quốc tế mà
Việt Nam là thành viên của LLCSB Việt Nam.
Việc xác định chính xác, đầy đủ chức năng của LLCSB hết sức quan trọng đối
với hệ thống pháp luật và tổ chức bộ máy nhà nước; bảo đảm khơng có sự chồng chéo
của pháp luật và khơng có hiện tượng thừa hoặc thiếu về tổ chức bộ máy.
2.2.2. Đặc đi m chức năng củ
c
ng C nh s t i n iệt N m
LLCSB của các quốc gia ven biển nói chung, LLCSB Việt Nam nói riêng đều có
những đặc điểm cơ bản sau đây:
- Chức năng của lực lượng Cảnh sát biển mang tính khách quan
- Chức năng của lực lượng Cảnh sát biển là hoạt động nhân danh nhà nước, mang
tính quyền lực
- Chức năng của lực lượng Cảnh sát biển Việt Nam mang tính tổ chức chặt chẽ,
thống nhất theo nguyên tắc tổ chức bộ máy của Nhà nước
- Chức năng của LLCSB Việt Nam mang tính đa diện, đa chiều, phạm vi hoạt
động trong các vùng biển Việt Nam và quốc tế
- Chức năng của LLCSB Việt Nam mang tính quốc tế
- Chức năng của lực lượng Cảnh sát biển mang tính phổ biến
- Chức năng của lực lượng Cảnh sát biển mang Việt Nam tính chất dân sự trong
bảo vệ chủ quyền, quyền chủ quyền và quyền tài phán quốc gia; quản lý an ninh, trật
tự, an toàn trên biển

2.3. Nội dung, phƣơng thức thực hiện chức năng của lực lƣợng Cảnh sát biển
Việt Nam
* Nội dung chức năng củ
c
ng C nh s t i n iệt N m
- Chức năng tham mưu hoạch định chính sách, pháp luật, biện pháp quản lý, bảo
vệ biển, đảo
- Chức năng bảo vệ chủ quyền, quyền chủ quyền, quyền tài phán quốc gia


11

- Chức năng giữ gìn an ninh, trật tự, an toàn và bảo đảm thực thi pháp luật trên biển
- Chức năng hợp tác quốc tế trong thực hiện nhiệm vụ, quyền hạn của mình.
* Ph ơng thức th c hiện chức năng của l c
ng C nh sát bi n
Phương thức thực hiện chức năng của LLCSB Việt Nam là cách thức, phương
pháp thực hiện của Nhà nước nhằm đạt được mục đích, yêu cầu Nhà nước đề ra.
Phương thức thực hiện chức năng của lực lượng CSB Việt Nam có 4 phương thức cơ
bản, cụ thể như sau:
- Phương thức vận động nhân dân;
- Phương thức đấu tranh vũ trang;
- Phương thức áp dụng pháp luật;
- Phước thức khác bao gồm: phương thức trinh sát thu thập thông tin; nghiên
cứu, phân tích, đánh giá và dự báo tình hình trên biển; phương thức tuần tra, kiểm
sốt trên biển;
2.4. Những yếu tố ảnh hƣởng đến việc xác định và thực hiện chức năng của lực
lƣợng Cảnh sát biển Việt Nam
Ảnh hưởng đến việc xác định và thực hiện chức năng của bao gồm các yếu tố
khách quan và chủ quan:

* Đặc đi m khí hậu, thời tiết, thuỷ văn củ i n
Biển là môi trường chứa đựng những yếu tố tự nhiên gây cản trở hoặc trực tiếp là
nguyên nhân làm hạn chế khả năng thực hiện chức năng, nhiệm vụ của cơ quan, chính
quyền địa phương cũng như của LLCSB Việt Nam. Vùng biển rộng hàng triệu km2,
nhiều bãi cạn, đá ngầm, cùng với thời tiết, khí hậu, thuỷ văn khắc nghiệt, thường
xuyên thay đổi khó lường; thềm lục địa kéo dài và nhiều nơi có vực sâu là những đặc
điểm khác với đất liền, những ảnh hưởng của các yếu tố tự nhiên tới việc thực hiện
chức năng của LLCSB.
* Tình hình tr nh chấp chủ quyền, quyền chủ quyền, quyền tài ph n quốc gia,
n ninh, trật t , an tồn trên i n
Dưới góc nhìn chính trị - pháp lý, biển ln tồn tại sự đan xen quyền và lợi ích
giữa các quốc gia, đồng thời là môi trường chứa đựng mâu thuẫn về quyền và lợi ích
của quốc gia, dân tộc.
Tính chất, mức độ căng thẳng của tranh chấp chủ quyền quốc gia trên biển đã làm
“biến dạng” về biện pháp xử lý.
Tội phạm và các hành vi vi phạm pháp luật quốc tế: trên các vùng biển thế giới,
nhìn chung hải tặc hay cịn gọi là cướp biển hiện nay có 5 địa bàn chính, đó là Tây
Phi, vùng biển giáp Xơ-ma-li, biển Hồng Hải và vùng vịnh A-đen, ven bờ vịnh Bengan và tồn bộ vùng biển Đơng Nam Á.
Vấn đề khủng bố: nổi lên kể từ sau ngày 11/9/2001 ở Mỹ; ở vùng Biển Đơng, các
nhóm khủng bố địa phương có liên hệ với Al ueda, IS vẫn đang hoạt động, là lời
cảnh tỉnh về một thực tế khủng bố vẫn còn tồn tại ở các quốc gia trong khu vực.
* Chính sách, pháp luật về phát tri n kinh tế bi n, chủ quyền quốc gia, an ninh


12

trật t của các quốc gia liên quan
Ngày nay, chính sách phát triển kinh tế biển là xu hướng chung của các quốc gia
có biển; các ngành nghề khai thác, sử dụng biển ngày càng được phát triển mạnh mẽ
kéo theo những nhân tố bất ổn về chủ quyền, an ninh, trật tự của các quốc gia ven

biển khác.
Sau phán quyết của Toà án trọng tài quốc tế cũng làm thay đổi những nhận thức
truyền thống trước đây của một số quốc gia ven biển về quy chế pháp lý của đảo, các
đảo trong Biển Đơng khơng có vùng đặc quyền kinh tế, thềm lục địa của đảo, làm
phát sinh các yêu sách về chủ quyền và gia tăng kiểm soát bằng các biện pháp cứng
rắn hơn trước đây.
* C c điều kiện về ph ơng tiện, trang bị cơ sở vật chất kỹ thuật; cơ cấu tổ chức
và đội ngũ nhân c của l c
ng C nh sát bi n Việt Nam:
Xây dựng LLCSB đảm bảo về năng lực để thực hiện chức năng, nhiệm vụ và
quyền hạn phụ thuộc rất lớn vào tiềm lực kinh tế cũng như nhu cầu thực tiễn quản lý,
bảo vệ biển của quốc gia ven biển trong từng giai đoạn lịch sử. Tuy từng quốc gia ven
biển mà mức độ, chỉ tiêu và mục đích cần đạt được trong quản lý, bảo vệ biển được
xác định làm cơ sở cho các chủ chương, kế hoạch đầu tư xây dựng, phát triển LLCSB.
Tổ chức bộ máy LLCSB được xây dựng trên cơ sở của quy mô tổ chức, chất
lượng, số lượng nhân viên; cơ chế quản lý và hoạt động chặt chẽ, khoa học; đi đôi với
mức độ đầu tư cơ sở vật chất và điều kiện bảo đảm hoạt động là yếu tố quyết định đến
mức độ hoàn thành chức năng, nhiệm vụ của LLCSB.
Song song với bảo đảm vật chất, kỹ thuật tài chính là bảo đảm biên chế đủ về số
lượng cán bộ nhân viên; về năng lực, trình độ chuyên môn nghiệp vụ, kinh nghiệm
công tác của đội ngũ cán bộ, nhân viên thuộc LLCSB. Đây là các điều kiện hết sức
quan trọng, mang tính quyết định đến mức độ kết quả hoàn thành chức năng, nhiệm
vụ của LLCSB.
KẾT LUẬN CHƢƠNG 2
Nhận thức đầy đủ về vị trí vai trị của biển, đảo và tầm quan trọng về giá trị kinh
tế, an ninh, quốc phòng từ biển, các quốc gia ven biển trên thế giới đã hết sức quan
tâm và thúc đẩy, tăng cường các hoạt động nhằm mở rộng tầm kiểm sốt đối với biển
và đại dương nhằm tìm kiếm lợi ích kinh tế, làm chủ các hoạt động thực thi quyền
kiểm soát biển.
Để nâng cao hiệu quả quản lý nhà nước về biển, các quốc gia ven biển đã thiết lập

LLCSB và giao cho chức năng, nhiệm vụ, quyền hạn nhất định. Chức năng của
LLCSB Việt Nam đã được Pháp lệnh LLCSB Việt Nam quy định. Tuy nhiên, về lý
luận, có thể hiểu chức năng của LLCSB Việt Nam là những hoạt động cơ bản, chủ
yếu của LLCSB Việt Nam nhằm thực hiện các nhiệm vụ do pháp luật quy định là: bảo
vệ toàn vẹn lãnh thổ, lợi ích quốc gia; bảo vệ môi trường, tài nguyên thiên nhiên,
quyền và lợi ích hợp pháp của cá nhân, tổ chức; giữ gìn an ninh, trật tự, an tồn; đấu
tranh phòng chống tội phạm, vi phạm pháp luật Việt Nam và pháp luật quốc tế mà


13

Việt Nam là thành viên của LLCSB Việt Nam.
Việc thực hiện chức năng của LLCSB Việt Nam chịu ảnh hưởng của những yếu
tố cơ bản là: môi trường, điều kiện tự nhiên của biển; tình hình về phương thức, thủ
đoạn của tranh chấp chủ quyền, quyền chủ quyền, quyền tài phán quốc gia và tình
hình an ninh, tự trên biển; chính sách pháp luật phát triển kinh tế, xã hội, chủ quyền
quốc gia, giữ gìn an ninh trật tự của các quốc gia liên quan; các điều kiện về phương
tiện, trang bị, cơ sở vật chất kỹ thuật cơ cấu tổ chức và đội ngũ nhân lực của LLCSB
Việt Nam; ý thức chấp hành pháp luật của tổ chức, cá nhân hoạt động trên biển.
CHƢƠNG 3
THỰC TRẠNG XÁC ĐỊNH VÀ THỰC HIỆN CHỨC NĂNG CỦA
LỰC LƢỢNG CẢNH SÁT IỂN VIỆT NAM
3.1. Qúa trình hình thành, phát triển và xác định chức năng của lực lƣợng Cảnh
sát biển Việt Nam
3.1.1. L c
ng C nh s t i n iệt N m gi i đoạn từ năm 1998 đến năm 2012
Xuất phát từ những phân tích về những địi hỏi, u cầu khách quan của tình hình
kinh tế, chính trị, xã hội, an ninh, trật tự trên biển quy định sự hình thành và phát triển
bộ máy nhà nước. Vì thế, LLCSB Việt Nam hình thành, phát triển cũng dựa trên cơ
sở khách quan và phù hợp với xu thế chung của thế giới. Tuy nhiên, sự hình thành và

phát triển LLCSB Việt Nam có tính đặc thù đó là: xuất phát từ nhu cầu phát triển kinh
tế biển gắn với quản lý, bảo vệ biển; tình hình an ninh trật tự, an toàn trên biển; yêu
cầu thực hiện quyền và nghĩa vụ của quốc gia thành viên của UNCLOS và yêu cầu
giải quyết tranh chấp chủ quyền, lợi ích dân tộc do yêu sách chủ quyền quốc gia của
các nước xung quanh Biển Đông gây ra.
Ngày 28 tháng 3 năm 1998, Pháp lệnh LLCSB Việt Nam ra đời, theo đó, Chính
phủ ban hành Nghị định số 53/1999/NĐ-CP quy định về tổ chức và hoạt động của
LLCSB Việt Nam, Bộ trưởng Bộ Quốc phòng ra quyết định số 1069/1998/ Đ-BQP
thành lập Cục Cảnh sát biển, giao cho Tư lệnh Hải Quân giúp Bộ trưởng quản lý, xây
dựng Cục Cảnh sát biển. Giai đoạn này, về chức năng, nhiệm vụ cũng đã được điều
chỉnh một phần, nhưng về tổ chức thì LLCSB Việt Nam vẫn giữ nguyên.
3.1.2. Giai đoạn xây dựng lực lượng từ 2013 đến nay:
LLCSB Việt Nam từng bước phát huy hiệu lực, hiệu quả thực hiện chức năng,
nhiệm vụ của mình. Tình hình an ninh trên biển có những biến động khó lường và
căng thẳng leo thang, Nhà nước đã có những chính sách, pháp luật, đảm bảo xây dựng
và phát triển mạnh mẽ đối với LLCSB Việt Nam. Trong đó có những quy định:
Bộ trưởng Bộ quốc phịng - Thành viên Chính phủ quản lý nhà nước đối với
LLCSB Việt Nam; đổi tên giao dịch quốc tế; sử dụng con dấu quốc huy; đổi tên từ
Cục Cảnh sát biển thành Bộ Tư lệnh Cảnh sát biển; nâng cấp cơ quan, các đơn vị trực
thuộc gồm: các Cục thuộc BTL CSB, Bộ Tư lệnh Vùng Cảnh sát biển và các đơn vị;
bổ sung một số nhiệm vụ cụ thể về xử lý các tình huống quốc phịng, an ninh trên


14

biển.
3.1.3. Việc xác định chức năng của lực lượng Cảnh sát biển Việt Nam
Việc xác định chức năng của LLCSB Việt Nam phụ thuộc vào rất nhiều yếu tố
khác nhau, kết quả của việc xác định được thể hiện thông qua các quy định pháp luật.
Đồng thời, Ttước sự biến đổi tình hình kinh tế xã hội trên biển; quy định của pháp

luật quốc tế hiện đại; yêu cầu đòi hỏi bảo vệ chủ quyền, quyền chủ quyền, quyền tài
phán quốc gia, giữ gìn an ninh, trật tự an tồn trên biển đã đặt ra cho việc sửa đổi, bổ
sung pháp luật về chức năng của LLCSB Việt Nam theo chiều hướng phát triển hơn.
Pháp lệnh LLCSB Việt Nam năm 1998. Về cơ bản, ngay từ đầu, Nhà nước đã xác
định đúng đắn và có sự điều chỉnh phù hợp với yêu cầu về quản lý bảo vệ biển hiện
nay. Pháp lệnh LLCSB Việt Nam năm 2008 (thay PL năm1998) và các văn bản pháp
luật hiện hành đã tạo cơ sở pháp lý vững chắc để thực hiện chức năng của Cảnh sát
biển trên thực tế: mở rộng phạm vi hoạt động, bổ sung nhiệm vụ, quyền hạn…hoàn
thiện tổ chức, biên chế và trang bị cho LLCSB Việt Nam.
Tuy nhiên, việc xác định chức năng của LLCSB Việt Nam còn những hạn chế cơ
bản sau:
Một là, về quy định của pháp luật về LLCSB Việt Nam chưa thống nhất, hoàn
chỉnh: chưa xác định chức năng bảo vệ chủ quyền, quyền chủ quyền, quyền tài phán
quốc gia; thẩm quyền xử phạt vi phạm hành chính( LLCSB có nhiệm vụ tham gia bảo
vệ chủ quyền…); vai trò quản lý nhà nước đối với LLCSB Việt Nam chưa thống nhất
trong Pháp lệnh và Nghị định.
Hai là, về tính khả thi của pháp luật: Pháp lệnh LLCSB Việt Nam còn thiếu
những quy định mang tính ngun tắc, tính cụ thể về biện pháp cơng tác Cảnh sát
biển;
Ba là, những quy định của pháp luật còn chồng chéo về nội dung, trách nhiệm
phối hợp quản lý nhà nước trên biển giữa các Bộ, ngành;
Bốn là, pháp luật chưa quy định đầy đủ, phù hợp với thực tiễn về chế độ, chính
sách cho cán bộ, chiến sĩ Cảnh sát biển thực hiện nhiệm vụ tại địa bàn khó khăn; chế
độ chính sách thương binh, liệt sĩ cho cán bộ, chiến sĩ Cảnh sát biển làm nhiệm vụ
trên biển xa; thẩm quyền tiến hành một số hoạt động điều tra của LLCSB Việt Nam.
3.2. Thực trạng thực hiện chức năng của lực lƣợng Cảnh sát biển Việt Nam
3.2.1. Chức năng tham mƣu của lực lƣợng Cảnh sát biển Việt Nam đối với việc
hoạch định chính sách, pháp luật quản lý, bảo vệ biển, đảo Việt Nam
* Thành t u trong hoạt động th m m u
LLCSB Việt Nam đã tham mưu cho Nhà nước triển khai các chủ trương, đường lối

quản lý bảo vệ biển theo các Nghị quyết của Đảng, chính sách của Nhà nước; hoạch
định chính sách, pháp luật quản lý, bảo vệ biển với nội dung và phương thức phong phú,
bám sát với thực tiễn và phù hợp với khả năng của LLCSB Việt Nam, phù hợp với pháp
luật quốc tế, kịp thời và nhanh chóng ứng phó với tình huống xảy ra trên biển.
LLCSB Việt Nam tham mưu cho Nhà nước về nhận định, đánh giá tình hình vi


15

phạm chủ quyền quốc gia; tham mưu triển khai lực lượng đấu tranh với các tình
huống quốc phịng an ninh trên biển (HD981/2014); cướp biển, cướp có vũ trang.
Tham mưu đối sách xử lý vi phạm chủ quyền, quyền chủ quyền, quyền tài phán
quốc gia; xử lý vi phạm pháp luật trên các vùng biển nhất là vùng biển Vịnh Bắc bộ,
Đông Nam bộ; Tây Nam bộ.
Trong những năm 2008 đến 2016, LLCSB Việt Nam đã tham mưu ban hành pháp
luật về đổi tên Cục Cảnh sát biển thành Bộ Tư lệnh Cảnh sát biển, trực thuộc Bộ quốc
phòng, Bộ trưởng Bộ Quốc phịng - Thành viên của Chính phủ quản lý nhà nước đối
với lực lượng này.
Tham mưu hoạch định xây dựng LLCSB Việt Nam những năm 2016 đến năm
2020, đề nghị xây dựng hoàn thiện hành lang pháp lý về LLCSB Việt Nam, nâng giá
trị của Pháp lệnh thành Luật Cảnh sát biển Việt Nam phù hợp với thông lệ quốc tế,
thực tiễn thực thi pháp luật trên biển hiện nay và tiếp tục xây dựng LLCSB VN phát
triển đáp ứng yêu cầu, nhiệm vụ trong tình hình mới.
* Tồn tại, hạn chế trong hoạt động tham mưu
Công tác tham mưu về các mặt trong đánh giá, nhận định tình hình chủ quyền, an
ninh trên biển chưa thường xun, có những việc chưa sát với tình hình thực tế của
việc bảo vệ chủ quyền, quyền chủ quyền và quyền tài phán quốc gia.
Trong những năm đầu hoạt động tham mưu về quản lý an ninh, trật tự, an tồn cịn
chưa tồn diện, chưa thường xun; tham mưu biện pháp để phát hiện, ngăn chặn thăm dò
tài nguyên, xâm phạm quyền chủ quyền trên các vùng biển xa bờ; các hoạt động xây

dựng, tôn tạo đảo trên hai quần đảo Trường Sa và Hoàng Sa hiệu quả chưa cao.

* Nguyên nhân của thành tựu, tồn tại và hạn chế trong hoạt động tham mưu
Nguyên nhân thành tựu: ở những năm đầu mới thành lập chưa nhận thức đúng
đắn và đầy đủ về chức năng, nhiệm vụ và quyền hạn của LLCSB Việt Nam.
Nguyên nhân tồn tại, hạn chế: phương thức thủ đoạn và âm mưu nước ngồi có
nhiều hình thức và phương pháp thay đổi khó nhận diện và khó dự báo.
3.2.2. Chức năng bảo vệ chủ quyền, quyền chủ quyền và quyền tài phán quốc gia
trong vùng biển Việt Nam của lực lƣợng Cảnh sát biển Việt Nam
* Những thành t u trong th c hiện chức năng o vệ chủ quyền, quyền chủ
quyền, quyền tài ph n quốc gi trên i n
- Thường xuyên tổ chức thu thập thơng tin, nghiên cứu, phân tích và dự báo về
tình hình mặt biển, về tàu thuyền nước ngồi; theo dõi, quản lý tàu nước ngoài hoạt
động trong vùng biển Việt Nam; kịp thời thông báo lực lượng Hải quân, biên phòng
và các lực lượng liên quan thuộc các Bộ, ngành, địa phương; sẵn sàng bố trí các biên
đội tàu Cảnh sát biển kiểm sốt tình hình an ninh trên mặt biển.
- LLCSB Việt Nam tổ chức tuần tra, kiểm sốt hàng nghìn lượt chuyến tàu Cảnh
sát biển hoạt động trên vùng biển Việt Nam thể hiện công khai, sự hiện diện sẵn sàng
đấu tranh bảo vệ chủ quyền, quyền chủ quyền, quyền tài phán, lợi ích quốc gia; tài
nguyên, môi trường biển; ngư dân trên biển.


16

- Tổ chức các biên đội tàu Cảnh sát biển thường xuyên trực sẵn sàng trên các
vùng biển phức tạp, trọng điểm để xua đuổi, cản phá, kiểm tra lập biên bản, quay
phim, phát loa tuyên truyền; để đấu tranh chống tàu thuyền, giàn khoan, phương tiện
khác của nước ngoài thăm dị khống sản, nghiên cứu khoa học biển, gián điệp...
- LLCSB Việt Nam tổ chức thực hiện thành công trong bảo vệ chủ quyền, quyền
chủ quyền, quyền tài phán, điển hình về hình thức và phương pháp đấu tranh chống

Trung Quốc hạ đặt giàn khoan thăm dị dầu khí trên vùng đặc quyền kinh tế của Việt
Nam năm 2014.
* Những tồn tại, hạn chế và ất cập trong th c hiện chức năng o vệ chủ
quyền, quyền chủ quyền, quyền tài ph n quốc gi
Kiểm soát, phát hiện hành vi vi phạm và tổ chức ngăn chặn hành vi vi phạm, xâm
phạm chủ quyền quốc gia trên quần đảo Trường Sa của LLCSB Việt Nam có thời
gian, thời điểm chưa kịp thời.
Hiện tượng lực lượng chức năng nước ngoài bắt giữ, xử lý trái phép tàu cá của
Việt Nam còn xảy ra thường xuyên trong thời gian gần đây. Nhất là khu vực vùng
nước lịch sử Việt Nam – Campuchia, khu vực biển quần đảo Hồng Sa, Trường Sa.
Tính dự báo và phương pháp đấu tranh chống tàu cá nước ngoài vi phạm sâu
vùng biển Vịnh Bắc Bộ, khu vực biển miền Trung có lúc chưa kịp thời, hình thức
chưa phong phú, dẫn đến hiệu quả đấu tranh chưa cao, nhất là trong những năm đầu
mới thành lập LLCSB Việt Nam.
* Nguyên nhân của thành t u, tồn tại, hạn chế và bất cập trong th c hiện chức
năng b o vệ chủ quyền, quyền chủ quyền, quyền tài phán quốc gia
- Ngu ên nhân của thành tựu:
LLCSB Việt Nam đã được đầu tư, phát triển mạnh cả về tổ chức, trang bị phương
tiện và con người. Trong 19 năm xây dựng và trưởng thành, LLCSB Việt Nam từ cấp
tổ chức là Cục Cảnh sát biển trực thuộc uân chủng Hải quân.
- Ngu ên nhân hạn chế bất cập:
Môi trường khắc nghiệt của biển, đặc điểm địa lí khó khăn của biển.
Yêu sách chủ quyền, quyền chủ quyền, quyền tài phán và kinh tế trên biển
Thực hiện các quyền tự do hàng hải và tranh chấp bằng sức mạnh quân sự của
nước ngoài để thực hiện các hành vi lấn chiếm các đảo thuộc chủ quyền của Việt
Nam.
Những thay đổi về chính sách, pháp luật về quản lý nhà nước đối với biển; những
quy định của pháp luật còn chồng chéo, đan xen, chậm được bổ sung, sửa đổi, gây
khó khăn cho cơng tác quản lý nhà nước trên biển.
Pháp luật về LLCSB có chưa hồn chỉnh, thống nhất, phù hợp, dẫn đến khó khăn

khi triển khai trong thực tiễn, hiệu quả hoạt động bị hạn chế, nhất là trong việc phối
hợp với các lực lượng khác khi thực hiện các nhiệm vụ bảo đảm thực thi pháp luật
trên biển.
Về trang bị tàu thuyền, phương tiện, con người chưa thực sự đáp ứng yêu cầu đấu


17

tranh phòng chống các hành vi xâm phạm chủ quyền, quyền chủ quyền, quyền tài
phán quốc gia, lợi ích quốc gia trên biển.
Phương pháp đấu tranh trong một số trường hợp cụ thể trong bảo vệ chủ quyền
chưa kịp thời, có khi cịn chưa thực sự kiên quyết, như việc kiểm tra, xử lý tàu cá
nước ngoài xâm phạm khai thác hải sản chỉ bằng hình thức lập biên bản, quay phim
làm tư liệu đấu tranh ngoại giao.
3.2.3 Chức năng quản lý an ninh, trật tự, an toàn và bảo đảm thực thi pháp luật
của lực lƣợng Cảnh sát biển Việt Nam
* Những thành t u trong th c hiện chức năng qu n ý n ninh, trật t , n toàn
và o đ m th c thi ph p uật trong vùng i n iệt N m
- Đấu tranh phòng chống các hành vi vi phạm pháp luật theo thẩm quyền của lực
lượng Cảnh sát biển Việt Nam
- Tổ chức bảo vệ môi trường biển; bảo đảm an ninh hàng hải; ứng phó, khắc phục
sự cố ơ nhiễm mơi trường biển
- Tổ chức tuyên truyền, phổ biến, giáo dục pháp luật; phối hợp giữa lực lượng
Cảnh sát biển Việt Nam với lực lượng liên quan trong thực hiện nhiệm vụ
- Về phối hợp hoạt động giữa lực lượng Cảnh sát biển Việt Nam với các cơ quan,
đơn vị liên quan.
* Nguyên nhân thành t u và hạn chế, ất cập trong th c hiện chức năng qu n
ý n ninh, trật t , n toàn và o đ m th c thi ph p uật trong vùng i n iệt N m
- Nguyên nhân củ thành t u:
LLCSB Việt Nam xác định đúng đắn vị trí vai trị của công tác tuyên truyền, phổ

biến, giáo dục pháp luật là hết sức qua trọng trong việc nâng cao nhận thức về bảo vệ
chủ quyền, bảo vệ tài nguyên, môi trường biển và bảo đảm thực thi pháp luật trên biển.
LLCSB Việt Nam chủ động, có kinh nghiệm và tham gia tích cực hoạt động tìm
kiếm, cứu hộ, cứu nạn trên biển.
- Nguyên nhân của tồn tại, hạn chế và bất cập:
Giai đoạn đầu LLCSB Việt Nam chưa có trình tự, thủ tục kiểm tra, xử lý vi phạm
pháp luật; cán bộ, chiến sỹ có thẩm quyền xử phạt vi phạm hành chính cịn ít kinh
nghiệm; năng lực chun mơn, nghiệp vụ chưa chắc chắn.
LLCSB Việt Nam đang trong giai đoạn phát triển nhanh, mạnh vì thế trình độ
pháp lý, kinh nghiệm đấu tranh chống tội phạm, vi phạm của một số ít cán bộ, chiến
sỹ chưa đáp ứng với thực tiễn của nhiệm vụ và quyền hạn được giao, nhất là giai đoạn
đầu mới thành lập lực lượng.
Khi Pháp lệnh LLCSB năm 2008 thay thế Pháp lệnh năm 1998 được ban hành,
công tác tổ chức tuyên truyền về LLCSB Việt Nam chưa được định hướng triển khai
một cách thống nhất, ngang tầm, đặc biệt ở giai đoạn đầu khi mới thành lập.
3.2.4. Chức năng hợp tác quốc tế của lực lƣợng Cảnh sát biển Việt Nam
* Thành t u trong h p t c quốc tế
Biển chứa đựng các vấn vấn đề xuyên ranh giới/biên giới (Transboundary), cho


18

nên LLCSB Việt Nam cũng đóng vai trị quan trọng trong hội nhập quốc tế và hợp tác
quốc tế trên biển.
Thu thập, tiếp nhận, xử lý thông tin và thông báo, tổ chức đấu tranh phịng, chống
cướp biển, cướp có vũ trang chống lại tàu, thuyền, kiểm soát, ngăn ngừa và đấu tranh
với các hoạt động xuất, nhập cảnh bất hợp pháp trên biển với các quốc gia
Thực hiện Hiệp định hợp tác nghề cá ở vịnh Bắc Bộ giữa Việt Nam và Trung
Quốc năm 2000, LLCSB Việt Nam.
LLCSB Việt Nam là cơ quan thường trực, đại diện của Việt Nam tham gia thực

hiện Hiệp định hợp tác khu vực về chống cướp biển và cướp có vũ trang, chống lại
tàu thuyền tại châu Á.
* Tồn tại, hạn chế và ất cập trong h p t c quốc tế
- Hình thức toạ đàm trao đổi, chia sẻ kinh nghiệm đấu tranh bảo vệ chủ quyền và
đấu tranh chống tội phạm trên biển chưa thường xuyên và hạn chế về số lượng tổ
chức hội nghị.
- Hợp tác trong đào tạo còn mang tính dàn trải, số lượng cán bộ được đào tạo còn
hạn chế; chưa chuyên sâu vào việc đào tạo cán bộ là các chuyên gia, các nhà khoa học
thuộc các ngành an ninh hàng hải, bảo vệ môi trường biển.
* Nguyên nhân củ thành t u, tồn tại, hạn chế và ất cập trong h p t c quốc tế
- Nguyên nhân thành tựu:
LLCSB Việt Nam đã tích cực, chủ động thực hiện các quy định của điều ước
quốc tế mà Việt Nam là thành viên.
- Nguyên nhân hạn chế, bất cập:
Việc hợp tác quốc tế trong đào tạo cán bộ chưa có dự án đào tạo tổng thể và chiến
lược phục vụ nhiệm vụ trước mắt và lâu dài.
KẾT LUẬN CHƢƠNG 3
LLCSB Việt Nam được thành lập hơn 19 năm, là thời gian xây dựng, phát triển
lực lượng và tổ chức thực hiện chức năng, nhiệm vụ chưa dài. Kết quả thực hiện chức
năng của LLCSB Việt Nam đã đạt được những thành tựu nhất định cơ bản đáp ứng
được yêu cầu của tình hình quản lý, bảo vệ biển đảo. Bước đầu khẳng định vai trò
LLCSB Việt Nam trong bảo vệ chủ quyền, quyền chủ quyền, quyền tài phán quốc gia;
thực hiện có hiệu quả hoạt động quản lý an ninh, trật tự, an toàn và bảo đảm thực thi
pháp luật trên biển. Trong đó, chức năng của LLCSB Việt Nam được thực hiện trên
các phương diện cơ bản, chủ yếu như hoạt động tham mưu, bảo vệ chủ quyền, quyền
chủ quyền, quyền tài phán quốc gia; quản lý an ninh, trật tự, an toàn và bảo đảm thực
thi pháp luật; hợp tác quốc tế… Tuy nhiên, việc thực hiện chức năng của LLCSB thời
gian qua vẫn còn tồn tại một số hạn chế sau:
Việc xác định chức năng của LLCSB Việt Nam còn chưa thống nhất, đầy đủ và
cịn có quy định chưa phù hợp với thực tiễn;



19

Còn một số nhiệm vụ chưa được triển khai thực hiện; có nhiệm vụ đã triển khai
thực hiện nhưng đang còn ở giai đoạn nghiên cứu, tổ chức thực hiện chưa thường
xuyên, chưa có hiệu quả cao;
Bảo vệ chủ quyền, quyền chủ quyền và quyền tài phán quốc gia, lợi ích quốc gia,
bảo vệ tài nguyên môi trường biển vẫn là vấn đề phức tạp, khó khăn cần tháo gỡ về
phương pháp đấu tranh, hình thức đấu tranh để hiệu quả hơn.
Sở dĩ cịn tồn tại những hạn chế đó là do sự tác động của một số nguyên nhân đó
là: giai đoạn đầu của LLCSB Việt Nam là giai đoạn hình thành và xây dựng cơ sở vật
chất, đào tạo bồi dưỡng cán bộ, chiến sỹ cho lực lượng; kinh nghiệm và năng lực của
đa số cán bộ chiến sỹ còn hạn chế, cơ cấu tổ chức chưa phù hợp với yêu cầu nhiệm vụ
pháp luật quy định và thực tiễn của tình hình trên biển đặt ra; phương tiện trang thiết
bị còn hạn chế.
CHƢƠNG 4
NHU CẦU, QUAN ĐIỂM, GIẢI PHÁP XÁC ĐỊNH VÀ THỰC HIỆN HIỆU
QUẢ CHỨC NĂNG CỦA LỰC LƢỢNG CẢNH SÁT BIỂN VIỆT NAM
GIAI ĐOẠN HIỆN NAY
4.1. Nhu cầu xác định và thực hiện hiệu quả chức năng của lực lƣợng cảnh sát
biển Việt Nam giai đoạn hiện nay
- Một số quốc gia xung quanh Biển Đơng có thể thực hiện các hành động sau: lợi
dụng các quy định của pháp luật quốc tế để yêu sách về chủ quyền, quyền chủ quyền,
quyền tài phán quốc gia; gia tăng các biện pháp nhằm xác lập và duy trì chủ quyền
quốc gia, quyền chủ quyền, quyền tài phán quốc gia; quản lý an ninh, trật tự, an tồn
trên biển
- Tình hình an ninh, trật tự, an tồn có nhiều phương thức, thủ đoạn mới, tội phạm
có tính chất xuyên quốc gia thể hiện rõ ràng và số lượng gia tăng: các đối tượng buôn
lậu gian lận thương mại hàng giả nhái khơng từ nước ngồi khơng chỉ vì mục đích

lợi nhuận kinh tế mà cịn có màu sắc mục đích phá hoại nền kinh tế của Việt Nam.
- Nhu cầu phát triển kinh tế và bảo đảm an, trật tự, an toàn trên biển đối với tổ
chức, cá nhân hoạt động hợp pháp trên biển ngày càng địi hỏi cao hơn.
- Tính hiệu quả của LLCSB Việt Nam có thể được xem xét các kết quả đạt được
của LLCSB Việt Nam như: mức độ, phạm vi của hoạt động đấu tranh bảo vệ toàn vẹn
chủ quyền quốc gia; giữ gìn an ninh, trật tự, an tồn trên biển.
4.2. Quan điểm xác định và thực hiện hiệu quả chức năng của LLCS Việt Nam
giai đoạn hiện nay
Thứ nhất, việc xác định và thực hiện chức năng của LLCSB Việt Nam nhằm hoàn
thành những nhiệm vụ, quyền hạn mà Đảng và Nhà nước đã giao cho LLCSB Việt
Nam.
Thứ hai, việc xác định và thực hiện chức năng của LLCSB Việt Nam phải đáp
ứng nhu cầu bảo vệ độc lập, chủ quyền, toàn vẹn lãnh thổ, vùng biển, đảo của tổ quốc


20

trong điều kiện tranh chấp ở Biển Đông ngày càng phức tạp và khó lường
Thứ ba, việc xác định và thực hiện chức năng của LLCSB Việt Nam phải phù
hợp với xu hướng hợp tác, cùng phát triển giữa các quốc gia trong khu vực và thế giới
4.3. Giải pháp xác định và thực hiện hiệu quả chức năng của lực lƣợng Cảnh sát
biển Việt Nam giai đoạn hiện nay
4.3.1. Xây d ng, hoàn thiện ph p uật về c
ng C nh s t i n iệt N m
Các văn bản pháp lý quan trọng và ngày càng hoàn thiện của hệ thống pháp luật
về quản lý và bảo vệ biển Việt Nam trong những năm gần đây là căn cứ pháp lý trực
tiếp hoặc gián tiếp quy định về tổ chức, chức năng, nhiệm vụ, quyền hạn của LLCSB
Việt Nam. Tuy nhiên, trước tình hình Biển Đơng hiện nay, hoàn thiện pháp luật về tổ
chức và hoạt động của LLCSB Việt Nam là cơ sở pháp lý để xây dựng LLCSB Việt
Nam cách mạng, chính quy, tinh nhuệ, hiện đại; đáp ứng yêu cầu, nhiệm vụ bảo vệ chủ

quyền, quyền chủ quyền, quyền tài phán của Việt Nam trên biển bằng lực lượng hành
chính - dân sự; hợp tác quốc tế của LLCSB Việt Nam trong tình hình hiện nay. Giải
pháp nâng giái trị pháp lý của Pháp lệnh LLCSB Việt Nam thành Luật Cảnh sát biển
Việt Nam theo các quan điểm,, yêu cầu và nội dung cơ bản sau:
* Quan điểm chỉ đạo xây dựng Luật Cảnh sát biển Việt Nam
- Thể chế hóa mục tiêu, chính sách của Đảng về định hướng chiến lược biển đến
năm 2020, đặc biệt là định hướng chiến lược quốc phòng, an ninh, đối ngoại
trên biển.
- Đảm bảo sự lãnh đạo tuyệt đối của Đảng; điều hành của Chính phủ; sự chỉ huy,
chỉ đạo trực tiếp, toàn diện của Bộ trưởng Bộ Quốc phòng đối với LLCSB Việt Nam
- Đảm bảo tuân thủ Hiến pháp năm 2013, thống nhất trong hệ thống pháp luật
Việt Nam và phù hợp với các Điều ước quốc tế mà Việt Nam là thành viên.
* Yêu cầu cơ bản đối với việc xây dựng Luật Cảnh sát biển Việt Nam
- Xây dựng các chế định của Luật phải đáp ứng yêu cầu: giữ vững chủ quyền,
quyền chủ quyền, quyền tài phán quốc gia, bảo đảm quốc phòng, an ninh trên biển
trong tình hình hiện nay; thể chế hoá đường lối của Đảng, Nhà nước và tuân thủ Hiến
pháp về bảo đảm quyền con người, quyền công dân; tăng cường hiệu lực, hiệu quả
hoạt động hợp tác quốc tế của LLCSB Việt Nam; khắc phục những hạn chế, bất cập
của Pháp luật hiện hành, để nâng cao hiệu lực, hiệu quả hoạt động của LLCSB Việt
Nam; bảo đảm tính kỹ thuật lập pháp hiện đại, bảo đảm tính dự báo của pháp luật.
* Nội dung c c quy định của Luật C nh sát bi n Việt Nam bao gồm:
Quy định chung; nguyên tắc, phạm vi hoạt động, chức năng nhiệm vụ, quyền
hạn, tổ chức và hoạt động; quản lý nhà nước, chế độ chính sách của LLCSB Việt
Nam.
4.3.2. Tổ chức th c hiện chính x c, đầy đủ, nghiêm minh c c quy định của
pháp luật về l c
ng C nh sát bi n Việt Nam
Thực hiện pháp luật là q trình hiện thực hố các quy định của pháp luật vào
cuộc sống. LLCSB Việt Nam là lực lượng chuyên trách của Nhà nước, việc tổ chức



21

thực hiện chính xác, đầy đủ, nghiêm minh các quy định của pháp luật về LLCSB Việt
Nam là mục đích, yêu cầu của Nhà nước đặt ra.
Tổ chức thực hiện chính xác, đầy đủ, nghiêm minh các quy định của pháp luật về
chức năng, nhiệm vụ, quyền hạn của LLCSB Việt Nam trong hoạt động tham mưu
hoạch định chính sách, pháp luật; bảo vệ chủ quyền, quyền chủ quyền, quyền tài phán
quốc gia; quản lý an ninh, trật tự, an toàn và bảo đảm thực thi pháp luật trên biển.
Tổ chức thực hiện chính xác, đầy đủ, nghiêm minh các quy định pháp luật về vị
trí, vai trị chủ trì hoặc phối hợp trong thực hiện chức năng của mình như: vai trị chủ
trì thực thi pháp luật trên biển; tham gia khắc phục sự cố; phối hợp các lực lượng vũ
trang khác để bảo vệ chủ quyền quốc gia...
4.3.3. Xây d ng l c
ng C nh sát bi n Việt Nam cách mạng, chính quy, tinh
nhuệ và hiện đại
Thực hiện quan điểm cơ bản của Đảng ta về xây dựng lực lượng vũ trang nhân
dân, Chính phủ, các bộ, ngành đã quán triệt sâu sắc và tổ chức thực hiện nghiêm trong
quá trình xây dựng cơ cấu tổ chức lực lượng vũ trang, bảo đảm giữ vững bản chất
cách mạng, tinh gọn về cơ cấu tổ chức, coi trọng phẩm chất, năng lực đội ngũ cán bộ.
* Nội dung xây d ng l c
ng C nh sát bi n Việt Nam cách mạng, chính quy,
tinh nhuệ, hiện đại
Thực hiện quan điểm cơ bản của Đảng ta về xây dựng lực lượng vũ trang nhân
dân, Chính phủ, các bộ, ngành đã quán triệt sâu sắc và tổ chức thực hiện nghiêm trong
quá trình xây dựng cơ cấu tổ chức lực lượng vũ trang, bảo đảm giữ vững bản chất
cách mạng, tinh gọn về cơ cấu tổ chức, coi trọng phẩm chất, năng lực đội ngũ cán bộ.
Bản chất cách mạng của LLCSB Việt Nam được giữ vững và tăng cường trong 19
năm qua, đảm bảo cho LLCSB Việt Nam thực sự là lực lượng chính trị, lực lượng
trung thành, tin cậy của Đảng, Nhà nước và Nhân dân. Cán bộ, chiến sĩ Cảnh sát biển

có bản lĩnh chính trị vững vàng, ý chí quyết tâm cao, sẵn sàng nhận và hoàn thành tốt
mọi nhiệm vụ được giao. Tổ chức LLCSB Việt Nam theo hướng: tinh, gọn, mạnh, có
sức cơ động cao; bảo đảm thực hiện, hoàn thành chức năng, nhiệm vụ mà Đảng và
Nhà nước giao cho; bố trí lực lượng phù hợp, nhất là các khu vực trọng điểm về quốc
phòng - an ninh, vùng biên giới, biển, đảo; phát huy khả năng thực thi pháp luật trên
biển góp phần giữ vững và ổn định an ninh, trật tự, an toàn trong vùng biển Việt Nam.
- Hoàn thiện pháp luật về LLCSB Việt Nam;
- Về xây dựng tổ chức LLCSB Việt Nam;
- Đầu tư trang bị, phương tiện cho lực lượng Cảnh sát biển đáp ứng yêu cầu thực
hiện chức năng, nhiệm vụ hiện nay;
- Về đào tạo cán bộ chuyên trách của LLCSB Việt Nam.
4.3.4. Đổi mới nội dung, ph ơng thức th c hiện chức năng củ
c
ng C nh s t
i n iệt N m trong tình hình hiện n y.
* Phát huy thế mạnh và vận dụng sáng tạo thế trận an ninh nhân dân trong
b o vệ chủ quyền, quyền chủ quyền và quyền tài phán quốc gia trên bi n:


22

- Lực lượng quần chúng sẽ là lực lượng đông đảo, mạnh mẽ trong thực hiện thế
trận an ninh trên biển. Vì thế, cần thường xuyên tuyên truyền cho nhân dân hoạt động
trên biển về các quyền và nghĩa vụ trong quá trình khai thác sử dụng biển hợp pháp.
- Yêu cầu của giải pháp: phát huy sức mạnh của thế trận an ninh nhân dân gắn với
quốc phịng tồn dân bảo đảm các lực lượng đoàn kết, thống nhất hành động khi có
các tình huống quốc phịng, an ninh xảy ra.
- Nội dung phương thức phát huy sức mạnh thế trận an ninh nhân dân:
LLCSB Việt Nam đóng vai trò là lực lượng hướng dẫn chấp hành pháp luật Việt
Nam, pháp luật quốc tế và bảo vệ nhân dân hoạt động hợp pháp trong vùng biển Việt

Nam.
Thường xuyên khuyến khích, động viên nhân dân tham gia các hoạt động tố giác
tội phạm, vi phạm trên các vùng biển thuộc chủ quyền, quyền chủ quyền và quyền tài
phán quốc gia Việt Nam.
Phát huy thế mạnh của LLCSB Việt Nam là lực lượng “dân sự” có vai trị hết sức
quan trọng trong thực hiện chức năng bảo vệ chủ quyền, quyền chủ quyền và quyền
tài phán quốc gia, cùng với nhân dân hoạt động trên biển.
* Nâng cao chất
ng tuần tra, ki m soát b o vệ chủ quyền, quyền chủ quyền
và quyền tài phán quốc gia; b o đ m th c thi pháp luật trên bi n hiện nay.
Giải pháp thực địa hết sức quan trọng trong giai đoạn hiện nay, Vì thế, tuần tra,
kiểm sốt là hoạt động thường xuyên và chủ yếu của LLCSB Việt Nam có ý nghĩa hết
sức quan trọng trong bảo vệ chủ quyền, quyền chủ quyền và quyền tài phán quốc gia;
bảo đảm an ninh, trật tự, an toàn trên biển trong giai đoạn hiện nay.
- Yêu cầu của nâng cao chất lượng tuần tra, kiểm soát là:
Nghiên cứu, xác định rõ mục đích, phương thức, thủ đoạn của đối tượng cần tác
động; nhận diện và phân loại chính xác các chủ thể có hành vi vi phạm để có đối sách
và hình thức xử lý phù hợp bảo đảm tuân thủ pháp luật quốc tế, pháp luật quốc gia.
- Nội dung cơ bản về nâng cao chất lượng tuần tra, kiểm soát là:
Phân loại đối tượng và xác định phương thức đấu tranh;
Xây dựng kế hoạch và tổ chức thực hiện kế hoạch phải khoa học và sát với thực
tiễn trên biển;
Kết hợp chặt chẽ các phương thức thực hiện chức năng của LLCSB Việt Nam với
nhau, trong đó, tăng cường sự gắn kết giữa phương thức trinh sát thu thập thông tin
với tuần tra, kiểm soát trên biển là phương thức đấu tranh trên thực địa kịp thời,
nhanh chóng và chính xác nhất đảm bảo nâng cao hiệu quả thực hiện chức năng của
LLCSB Việt Nam.
4.3.5. Nâng cao hiệu qu hoạt động phối h p giữa các l c
ng th c thi pháp luật
trên bi n

Xác định đúng và đầy đủ nguyên tắc, nội dung phối hợp.
Hoạt động phối hợp giữa Cảnh sát biển với các lực lượng phải toàn diện, tập
trung vào các nhiệm vụ chính trị trọng tâm.


23

4.3.6. Mở rộng h p tác quốc tế giữa l c
ng C nh sát bi n Việt Nam với các l c
ng C nh sát bi n trong khu v c châu Á và trên thế giới
Hoạt động của LLCSB trên thế giới đã được phân tích trong các lý luận và thực
tiễn cho thấy là hoạt động đặc thù mang tính quốc tế.
Biển Đơng là vùng biển có nhiều yêu sách về chủ quyền, quyền chủ quyền và
quyền tìa phán quốc gia; an ninh hàng hải và môi trường diễn ra hết sức phức tạp,
đang đặt ra thách thức cho công tác bảo vệ chủ quyền, quyền chủ quyền và quyền tài
phán của Việt Nam. Vì thế, giải pháp có giá trị cao trong thực hiện chức năng của
LLCSB Việt Nam là tăng cường hợp tác quốc tế.
Trong đó, tăng cường hợp tác quốc tế về tuần tra chung trên biển thực hiện các
thoả thuận về bảo đảm an ninh, an toàn trên biển nhằm nâng cao năng lực thực hiện
chức năng và tranh thủ sự ủng hộ của LLCSB của các quốc gia khác trong quản lý an
ninh, trật tự, an toàn và bảo đảm thực thi pháp luật trên biển là hết sức cần thiết.
Nội dung hợp tác: LLCSB Việt Nam có thể ký kết tuần tra chung với LLCSB của
từng quốc gia: Indonexia, Malaixia, Thái Lan, Việt Nam và Campuchia… nhằm ngăn
chặn, đấu trạnh phòng chống các hành vi vi phạm pháp luật trên biển, kịp thời tìm
kiếm, cứu hộ, cứu nạn trên biển; tránh va chạm giữa các lực lượng thực thi pháp luật
trên biển. Đồng thời ký kết các bản ghi nhớ giữa các LLCSB nhằm tạo ra hành lang
pháp lý trong quá trình thực thi công vụ.
4.3.7. Th ờng xuyên ki m tra, giám sát và xử lý nghiêm minh việc th c hiện pháp
luật iên qu n đến hoạt động của l c
ng C nh sát bi n Việt Nam

Để đánh giá, kịp thời điều chỉnh các hoạt động của LLCSB Việt Nam thì Nhà
nước phải tổ chức giám sát, kiểm tra, đánh giá kết quả việc thực hiện chức năng,
nhiệm vụ, quyền hạn của LLCSB Việt Nam.
Quốc hội, cơ quan của Quốc hội, Chính phủ và cơ quan thuộc Chính phủ có chức
năng, nhiệm vụ kiểm tra, giám sát việc tổ chức thực hiện chức năng, nhiệm vụ và
quyền hạn của LLCSB Việt Nam bảo đảm nâng cao chất lượng tổ chức thực hiện
pháp luật của LLCSB Việt Nam.
KẾT LUẬN CHƢƠNG 4
LLCSB Việt Nam là lực lượng thường xuyên, trực tiếp và ở tuyến trước trong
việc phát hiện, đấu tranh, ngăn chặn và xử lý các hành vi vi phạm pháp luật, hành
động xâm phạm, xâm lấn chủ quyền quốc gia trên biển.
Hoàn thiện pháp luật về LLCSB Việt Nam với mục đích: tạo cơ sở pháp lý vững
chắc để Cảnh sát biển Việt Nam; xây dựng lực lượng chuyên trách của Nhà nước về
thực thi pháp luật trên biển, hoàn thiện pháp luật về tổ chức và hoạt động của LLCSB
Việt Nam; đáp ứng yêu cầu, nhiệm vụ bảo vệ chủ quyền, quyền chủ quyền, quyền tài
phán của Việt Nam trên biển bằng lực lượng hành chính - dân sự.
Đổi mới nội dung, phương thức thực hiện chức năng của LLCSB Việt Nam trong
tình hình hiện nay như: phát huy thế mạnh và vận dụng sáng tạo thế trận an ninh nhân


24

dân trong bảo vệ chủ quyền, quyền chủ quyền và quyền tài phán quốc gia trên biển;
nâng cao chất lượng tuần tra, kiểm soát bảo vệ chủ quyền, quyền chủ quyền và quyền
tài phán quốc gia; bảo đảm thực thi pháp luật trên biển hiện nay.
Tăng cường hợp tác quốc tế của LLCSB Việt Nam và nâng cao chất lượng phối
hợp giữa các lực lượng chức năng trên biển nhằm phát huy sức mạnh tổng hợp của
thế trận quốc phòng toàn dân và an ninh nhân dân trên biển.
KẾT LUẬN CỦA LUẬN ÁN
Biển Việt Nam nằm trong Biển Đông chứa đựng những thuận lợi, khó khăn và

thách thức; là vùng biển có tiềm năng về tài nguyên thiên nhiên, nhưng xuất hiện
nhiều yêu sách về chủ quyền, quyền chủ quyền, quyền tài phán quốc gia. Để quản lý,
bảo vệ biển Việt Nam, Nhà nước giao cho chính quyền địa phương các cấp, lực lượng
quân đội và các lực lượng khác, trong đó có LLCSB Việt Nam thực hiện chức năng
của mình.
Về lý luận, LLCSB Việt Nam có bốn chức năng cơ bản, chủ yếu. Trong đó, bảo vệ
chủ quyền, quyền chủ quyền và quyền tài phán quốc gia là chức năng nịng cốt; quản
lý an ninh, trật tự, an tồn và bảo đảm thực thi pháp luật là chức năng cơ bản, quan
trọng, thường xuyên của LLCSB Việt Nam. Để thực hiện chức năng này, LLCSB
Việt Nam phải sử dụng các phương thức cơ bản là vận động quân chúng, trinh sát thu
thập thơng tin, tuần tra, kiểm sốt, vũ trang...
Để nâng cao hiệu quả thực hiện chức năng của LLCSB Việt Nam thời gian tới,
cần phải thực hiện đồng bộ những giải pháp mà chủ yếu là:
- Xây dựng, hoàn thiện pháp luật về lực lượng Cảnh sát biển Việt Nam đáp ứng
yêu cầu bảo vệ chủ quyền, quyền chủ quyền và quyền tài phán quốc gia trong tình
hình Biển Đông hiện nay;
- Xây dựng lực lượng Cảnh sát biển Việt Nam cách mạng, chính quy, tinh nhuệ
và hiện đại;
- Nâng cao hiệu quả hoạt động phối hợp giữa các lực lượng thực thi pháp luật
trên biển;
- Mở rộng hợp tác quốc tế giữa lực lượng Cảnh sát biển Việt Nam với các lực
lượng Cảnh sát biển trong khu vực châu Á và trên thế giới;
- Thường xuyên kiểm tra, giám sát và xử lý nghiêm minh việc thực hiện pháp
luật liên quan đến hoạt động của lực lượng Cảnh sát biển Việt Nam.