Pháp luật về kinh doanh bảo hiểm – Nhóm 7 – K15503

ĐẠI HỌC QUỐC GIA TP. HỒ CHÍ MINH
TRƯỜNG ĐẠI HỌC KINH TẾ - LUẬT

BÀI TIỂU LUẬN

ĐỀ TÀI: PHÂN TÍCH VÀ SO SÁNH ĐỊA VỊ PHÁP LÝ CỦA
DOANH NGHIỆP MÔI GIỚI BẢO HIỂM VÀ ĐẠI LÝ BẢO HIỂM
QUY ĐỊNH TRONG PHÁP LUẬT VIỆT NAM.

Năm học: 2017 - 2018

GVHD: THS. BẠCH THỊ NHÃ NAM

1


Pháp luật về kinh doanh bảo hiểm – Nhóm 7 – K15503

LỜI NÓI ĐẦU
Việt Nam được đánh giá là một thị trường có tiềm năng to lớn cho mọi hoạt động
phát triển đặc biệt là hoạt động kinh doanh bảo hiểm. Với chính sách mở cửa hội
nhập kinh tế, thị trường bảo hiểm Việt Nam trở nên “sôi động”, cạnh tranh sâu sắc
trên tất cả các lĩnh vực, nhất là bảo hiểm nhân thọ từ khi có sự góp mặt của các
công ty bảo hiểm nhân thọ nước ngoài.
Khác với những hàng hóa cụ thể, sản phẩm bảo hiểm là bảo đảm cho những rủi ro
được dự đoán về sau này, sản phẩm bảo hiểm có đặc trưng là không cảm nhận
được. Do đó người yêu cầu bảo hiểm thường không hiểu rõ về lợi và hại, cái hay
và dở của sản phẩm bảo hiểm. Khi đó, sự xuất hiện của các nhà môi giới bảo hiểm
hay các đại lý bảo hiểm có những tác động tích cực đến hoạt động kinh doanh bảo

hiểm để tránh xảy ra những tình trạng bất lợi hay các tranh chấp xảy ra.
Đối với thị trường kinh doanh bảo hiểm Việt Nam hiện nay, môi giới bảo hiểm và
đại lý bảo hiểm ngày càng trở nên quan trọng và chiếm vị trí đặc biệt trong hoạt
động bảo hiểm hiện nay. Để có một cái nhìn khái quát hơn về môi giới bảo hiểm,
đại lý bảo hiểm cũng như hoạt động của nó chúng ta sẽ tìm hiểu về 03 chương:
Chương 1 giới thiệu về “điạ vị pháp lý của doanh nghiệp môi giới bảo hiểm”.
Chương 2 giới thiệu về “điạ vị pháp lý của đại lý doanh nghiệp”. Chương 3 “so
sánh giữa doanh nghiệp môi giới bảo hiểm và đại lý bảo hiểm”

GVHD: THS. BẠCH THỊ NHÃ NAM

2


DANH MỤC CHỮ VIẾT TẮT
BLDS

Bộ Luật dân sự

Luật KDBH

Luật Kinh doanh bảo hiểm năm 2000 sửa đổi, bổ
sung năm 2010

DNBH

Doanh nghiệp bảo hiểm


MỤC LỤC


LỜI NÓI ĐẦU..........................................................................................................3
DANH MỤC CHỮ VIẾT TẮT...............................................................................4
CHƯƠNG 1: ĐỊA VỊ PHÁP LÝ CỦA DOANH NGHIỆP MÔI GIỚI BẢO
HIỂM........................................................................................................................7
1.1

Khái niệm và vai trò của doanh nghiệp môi giới bảo hiểm.......................... 7

1.1.1

Khái niệm............................................................................................... 7

1.1.2

Vai trò quan trọng của doanh nghiệp môi giới bảo hiểm........................8

1.2

Hoạt động của doanh nghiệp môi giới bảo hiểm........................................ 12

1.2.1

Thành lập và tổ chức hoạt động............................................................12

1.2.2

Nội dung hoạt động của doanh nghiệp môi giới bảo hiểm...................14

1.2.3


Nguyên tắc hoạt động của doanh nghiệp môi giới bảo hiểm...............16

1.2.4

Phân loại hoạt động môi giới bảo hiểm................................................18

1.2.5

Những hành vi bị cấm trong hoạt động môi giới bảo hiểm..................20

1.3

Quyền và nghĩa vụ của doanh nghiệp môi giới bảo hiểm...........................22

1.3.1

Quyền của doanh nghiệp môi giới bảo hiểm........................................22

1.3.2

Nghĩa vụ của doanh nghiệp môi giới bảo hiểm....................................27

1.4

Chế độ tài chính của doanh nghiệp môi giới bảo hiểm...............................29

1.4.1

Vốn pháp định...................................................................................... 29


1.4.2

Vốn điều lệ............................................................................................30

1.4.3

Quỹ dự trữ bắt buộc..............................................................................30

1.4.4

Đầu tư vốn............................................................................................ 30


1.4.5

Doanh thu và chi phí.............................................................................31

1.4.6

Lợi nhuận..............................................................................................32

CHƯƠNG 2: ĐỊA VỊ PHÁP LÝ CỦA ĐẠI LÝ BẢO HIỂM TRONG PHÁP
LUẬT VIỆT NAM.................................................................................................33
2.1

2.1.1

Khái niệm............................................................................................. 33


2.1.2

Đặc điểm của đại lý bảo hiểm.............................................................. 34

2.1.3

Vai trò của đại lý bảo hiểm................................................................... 35

2.2

2.4.1

Khái niệm, đặc điểm và vai trò của đại lý bảo hiểm...................................33

Hoạt động đại lý bảo hiểm..........................................................................35

2.2.1

Nguyên tắc hoạt động...........................................................................35

2.2.2

Nội dung hoạt động.............................................................................. 37

2.2.3

Điều kiện để trở thành đại lý bảo hiểm.................................................38

2.3


Hợp đồng đại lý bảo hiểm...........................................................................39

2.4

Quyền và nghĩa vụ của các bên trong hoạt động đại lý bảo hiểm..............40

Quyền và nghĩa vụ của đại lý bảo hiểm............................................................ 40
2.4.2

Quyền và nghĩa vụ của doanh nghiệp bảo hiểm trong hoạt động đại lý
bảo hiểm............................................................................................... 41

CHƯƠNG 3: SO SÁNH DOANH NGHIỆP MÔI GIỚI BẢO HIỂM VÀ ĐẠI
LÝ BẢO HIỂM......................................................................................................44
3.1
Sự giống nhau giữa Doanh nghiệp môi giới bảo hiểm và đại lý bảo
hiểm.44
3.2

Sự khác biệt cơ bản về địa vị pháp lý của doanh nghiệp môi giới bảo hiểm và đại
lý bảo hiểm...........................................................................................................44
DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO............................................................. 49


CHƯƠNG 1: ĐỊA VỊ PHÁP LÝ CỦA DOANH NGHIỆP MÔI GIỚI
BẢO HIỂM
1.1 Khái niệm và vai trò của doanh nghiệp môi giới bảo hiểm
1.1.1

Khái niệm


Hoạt động môi giới bảo hiểm chỉ mới phát triển trong những năm gần đây,
nhưng những nhà làm luật Việt Nam đã quy định rất rõ ràng hoạt động này
trong Luật kinh doanh bảo hiểm năm 2000 được sửa đổi bổ sung năm 2010.
Theo quy định tại khoản 4 điều 3 Luật kinh doanh bảo hiểm thì: “Hoạt động
môi giới bảo hiểm là việc cung cấp thông tin, tư vấn cho bên mua bảo hiểm về
sản phẩm bảo hiểm, điều kiện bảo hiểm, mức phí bảo hiểm, doanh nghiệp bảo
hiểm và các công việc liên quan đến việc đàm phán, thu xếp và thực hiện hợp
đồng bảo hiểm theo yêu cầu của bên mua bảo hiểm”.
Từ đó ta có thể hiểu rằng người môi giới bảo hiểm là những người trung gian
môi giới vì lợi ích của người yêu cầu bảo hiểm, nhằm mục đích phục vụ ký kết
hợp đồng giữa người yêu cầu bảo hiểm và nhà bảo hiểm, sau đó được hưởng
hoa hồng theo quy định của pháp luật.
Tổ chức môi giới bảo hiểm ra đời đại diện cho quyền lợi của người tham gia
bảo hiểm, nhằm lựa chọn, thu xếp và ký kết hợp đồng bảo hiểm với doanh
nghiệp bảo hiểm1. Bên mua bảo hiểm vốn được coi là bên yếu thế hơn so với
doanh nghiệp bảo hiểm, vì vậy sự ra đời của tố chức môi giới bảo hiểm sẽ góp
phần vào việc đem lại sự cân bằng cho quyền lợi đối với bên mua bảo hiểm.

1

Pháp luật kinh doanh bảo hiểm – ThS. Bùi Thị Hằng Nga, trang 85


Do trách nhiệm của môi giới rất lớn và đòi hỏi quy mô hoạt động rộng lớn, ở
Việt Nam cũng như các nước khác trên thế giới, pháp luật không cho phép cá
nhân hoạt động môi giới bảo hiểm, chỉ có các doanh nghiệp có tư cách pháp
nhân mới được phép hoạt động môi giới2.
Doanh nghiệp môi giới bảo hiểm là doanh nghiệp thực hiện hoạt động môi giới
bảo hiểm theo quy định của Luật kinh doanh bảo hiểm và các quy định khác của

pháp luật có liên quan3.
1.1.2

Vai trò quan trọng của doanh nghiệp môi giới bảo hiểm

Về lý thuyết người môi giới sau khi nghiên cứu nhu cầu của khách hàng sẽ tìm
kiếm doanh nghiệp bảo hiểm có thể đáp ứng nhu cầu tốt nhất với chi phí thấp
nhất. Thực tế môi giới thường lựa chọn trên thị trường một doanh nghiệp có
nhiều ưu đãi, sau đó giới thiệu cho khách hàng.
Môi giới bảo hiểm làm cho cung và cầu về sản phẩm bảo hiểm được chấp nối
với nhau đồng thời góp phần làm tăng uy tín của sản phẩm và doanh nghiệp bảo
hiểm. Vai trò chính của môi giới bảo hiểm là trung gian giữa doanh nghiệp kinh
doanh bảo hiểm và người tham gia bảo hiểm. Với tư cách là trung gian đại diện
cho người tham gia bảo hiểm, môi giới bảo hiểm hỗ trợ người tham gia bảo
hiểm quản lý được những rủi ro, xây dựng được các phương án quản lý rủi ro,
xây dựng các chương trình bảo hiểm và tìm kiếm nhà bảo hiểm có thể cung cấp
đầy đủ các loại hình dịch vụ, sản phẩm bảo hiểm đáp ứng được nhu cầu của
người tham gia. Thông qua môi giới bảo hiểm, doanh nghiệp bảo hiểm và khách
hàng có thể đàm phán, thỏa thuận và dễ dàng đi đến những điểm chung, ký kết
hợp đồng bảo hiểm. Thông qua môi giới bảo hiểm, doanh nghiệp bảo hiểm và
khách hàng tiết kiệm được nhiều thời gian và chi phí cho việc tìm kiếm, lựa
chọn và so


2
3

Pháp luật kinh doanh bảo hiểm – ThS. Bùi Thị Hằng Nga, trang 85
Điều 89 Luật KDBH



sánh các công ty bảo hiểm, các dịch vụ bảo hiểm, đánh giá phân tích rủi ro… là
những công việc thường xuyên của các doanh nghiệp môi giới bảo hiểm.
Với tư cách là trung gian bảo hiểm, môi giới bảo hiểm góp phần phổ biến, tuyên
truyền về bảo hiểm, góp phần nâng cao nhận thức của xã hội về những lợi ích
do bảo hiểm mang lại. Môi giới bảo hiểm là bộ phận quan trọng phản hồi thông
tin cho các doanh nghiệp bảo hiểm, góp phần giúp cho các doanh nghiệp bảo
hiểm có thể xây dựng các dịch vụ mới, nâng cao chất lượng dịch vụ nhằm đáp
ứng tốt hơn nhu cầu của người tham gia bảo hiểm.
Tại Hội nghị thường niên thị trường bảo hiểm 2015, đánh giá về vai trò của lĩnh
vực môi giới bảo hiểm đối với thị trường bảo hiểm và nền kinh tế - xã hội, các
đại biểu đều thống nhất ghi nhận những đóng góp nổi bật, đáng kể của của các
doanh nghiệp môi giới bảo hiểm ở các mặt:
-

Góp phần ổn định kinh tế vĩ mô (bằng kết quả hoạt động góp phần thúc
đẩy thị trường bảo hiểm tăng trưởng và đóng góp cho ngân sách nhà
nước);

-

Góp phần hỗ trợ chính sách an sinh xã hội (tư vấn, môi giới bảo hiểm sức
khỏe; hỗ trợ xây dựng chính sách và môi giới tái bảo hiểm sản phẩm bảo
hiểm nông nghiệp);

-

Góp phần bảo vệ tài chính, đảm bảo môi trường đầu tư lành mạnh, ổn
định (tư vấn cho khách hàng đánh giá rủi ro, tham gia bảo hiểm, bảo vệ
tài chính, tài sản của mình giúp ổn định hoạt động sản xuất kinh doanh);


-

Góp phần đảm bảo an ninh kinh tế, an ninh chính trị (đồng hành cùng cơ
quan quản lý xây dựng các chính sách bảo hiểm mang tính xã hội);

-

Thúc đẩy hợp tác kinh tế quốc tế (giúp nhà đầu tư nước ngoài được tư
vấn về bảo hiểm an tâm đầu tư tại Việt Nam, giúp kết nối thị trường bảo
hiểm Việt Nam với thị trường quốc tế).


Như vậy, sự tồn tại và phát triển của lĩnh vực môi giới bảo hiểm là yếu tố
không thể thiếu cho sự phát triển của thị trường bảo hiểm Việt Nam nói
riêng và nền kinh tế - xã hội nói chung.
Như vậy có thể thấy doanh nghiệp môi giới bảo hiểm có những vai trò quan
trọng sau:
-

Đối với người mua bảo hiểm: Môi giới bảo hiểm tư vấn giúp khách hàng,
đánh giá những rủi ro của khách hàng, phân tích những rủi ro có thể được
loại trừ, có thể được giữ lại và những rủi ro cần phải bảo hiểm, giúp
khách hàng lựa chọn các doanh nghiệp bảo hiểm có đầy đủ khả năng
cung cấp những sản phẩm bảo hiểm, những dịch vụ bảo hiểm phù hợp
theo yêu cầu của khách hàng, Doanh nghiệp môi giới đồng thời cũng
giúp người tham gia bảo hiểm thực hiện đàm phán với các doanh nghiệp
bảo hiểm để có thể thu xếp được những điều kiện, điều khoản, mức phí
bảo hiểm đáp ứng được nhu cầu của khách hàng. Bên cạnh đó, môi giới
bảo hiểm cũng hỗ trợ cho người tham gia bảo hiểm trong việc bổ sung hồ

sơ bảo hiểm, giúp khách hàng các thủ tục yêu cầu bồi thường khi sự kiện
bảo hiểm xảy ra, giúp cho khách hàng tiết kiệm thời gian và chi phí giao
dịch bảo hiểm.

-

Đối với doanh nghiệp bảo hiểm: Thông qua hoạt động môi giới, cầu nối
giữa bên mua bảo hiểm và doanh nghiệp bảo hiểm, giữa doanh nghiệp
bảo hiểm gốc và doanh nghiệp tái bảo hiểm, các doanh nghiệp bảo hiểm
có thể cung cấp sản phẩm của mình cho người mua bảo hiểm, làm tăng
trưởng doanh thu và thúc đẩy hoạt động kinh doanh của mình. Đồng thời,
doanh nghiệp môi giới là doanh nghiệp có quan hệ tốt với người tham gia
bảo hiểm, do đó, trong nhiều trường hợp doanh nghiệp bảo hiểm đã ủy


quyền cho doanh nghiệp môi giới bảo hiểm thực hiện công tác quản lý
khách


hàng của doanh nghiệp bảo hiểm, thực hiện thu hộ phí bảo hiểm, thanh
toán bồi thường cho khách hàng khi sự kiện bảo hiểm xảy ra. Hoạt động
này đã tiết kiệm nhiều chi phí cho doanh nghiệp bảo hiểm trong việc tìm
kiếm khách hàng, chi phí đánh giá rủi ro, chi phí quản lý khách hàng,…
và do đó tạo điều kiện cho doanh nghiệp bảo hiểm tập trung nâng cao
chất lượng dịch vụ bảo hiểm và đưa ra được nhiều loại hình sản phẩm
bảo hiểm mới.
-

Đối với thị trường bảo hiểm: Như vậy thông qua hoạt động môi giới bảo
hiểm, thị trường bảo hiểm sẽ nâng cao sức cạnh tranh về chất lượng, phục

vụ của các công ty bảo hiểm, thúc đẩy các giao dịch bảo hiểm phát triển.
Với hoạt động của mình, doanh nghiệp môi giới bảo hiểm sẽ tạo thêm
nhiều chuyên gia giỏi về chuyên môn nghiệp vụ cũng như kinh nghiệm
bảo hiểm. Đây sẽ là đóng góp quan trọng của doanh nghiệp môi giới bảo
hiểm với thị trường bảo hiểm phát triển nhanh nhưng còn thiếu nhiều
những chuyên gia về bảo hiểm đối với các thị trường bảo hiểm mới như
Việt Nam. Ngoài ra, môi giới bảo hiểm cũng có vai trò hết sức tích cực
trong việc hạn chế các hành vi trục lợi bảo hiểm, mang lại sự phát triển
lành mạnh cho thị trường bảo hiểm. Những khoản tiền khổng lồ của phí
bảo hiểm và số tiền bồi thường tạo nên những ý đồ xấu, gây tác hại cho
tất cả các bên. Nguyên tắc của bảo hiểm là cộng đồng hóa, tập thể hóa rủi
ro và thật bức xúc khi một số người với ý đồ xấu có thể làm hỏng lợi ích
của cả cộng đồng người bảo hiểm. Thông qua các khả năng chuyên môn
của mình cũng như sự hiểu biết về người cung cấp dịch vụ cũng như
người sử dụng dịch vụ, các doanh nghiệp môi giới có thể đóng vai trò
quan trọng trong việc ngăn chặn tình trạng trên.


-

Đối với xã hội: Hoạt động môi giới bảo hiểm phát triển trước hết góp
phần tạo thêm công ăn việc làm cho toàn xã hội thông qua việc phát triển
hệ thống môi giới bảo hiểm. Đồng thời, thông qua các hoạt động môi giới
bảo hiểm từng bước nâng cao nhận thức của người dân và của toàn xã hội
về những vai trò, lợi ích của hoạt động bảo hiểm, từ đó thúc đẩy thị
trường bảo hiểm phát triển.

1.2 Hoạt động của doanh nghiệp môi giới bảo hiểm

1.2.1 Thành lập và tổ chức hoạt động

Việc thành lập doanh nghiệp môi giới bảo hiểm phải đáp ứng các điều kiện sau
đây:
- Tổ chức Việt Nam, cá nhân góp vốn thành lập doanh nghiệp môi giới bảo hiểm
phải đáp ứng các điều kiện:
•

Đối với tổ chức, cá nhân tham gia góp vốn:
Tổ chức, cá nhân góp vốn thành lập doanh nghiệp môi giới bảo hiểm phải
đáp ứng các điều kiện sau:


Không thuộc các đối tượng bị cấm theo quy định tại khoản 2 Điều 18
của Luật doanh nghiệp;



Tổ chức, cá nhân tham gia góp vốn phải góp vốn bằng tiền và không
được sử dụng vốn vay, vốn ủy thác đầu tư của tổ chức, cá nhân khác
để tham gia góp vốn;



Tổ chức tham gia góp vốn từ 10% vốn điều lệ trở lên phải hoạt động
kinh doanh có lãi trong 03 năm liền kề trước năm nộp hồ sơ đề nghị
cấp Giấy phép và không có lỗ lũy kế đến thời điểm nộp hồ sơ đề nghị
cấp Giấy phép;





Tổ chức tham gia góp vốn hoạt động trong ngành nghề kinh doanh có
yêu cầu vốn pháp định phải bảo đảm vốn chủ sở hữu trừ đi vốn pháp
định tối thiểu bằng số vốn dự kiến góp;



Doanh nghiệp môi giới bảo hiểm phải bảo đảm duy trì và đáp ứng các
điều kiện an toàn tài chính và được cơ quan có thẩm quyền chấp thuận
cho phép tham gia góp vốn theo quy định pháp luật chuyên ngành.

• Đối với doanh nghiệp môi giới bảo hiểm dự kiến được thành lập:


Có vốn điều lệ đã góp không thấp hơn mức vốn pháp định theo quy
định tại Điều 10 Nghị định 73/2016/NĐ-CP



Có loại hình doanh nghiệp, Điều lệ công ty phù hợp với quy định tại
Nghị định 73/2016/NĐ-CP và các quy định pháp luật khác có liên
quan;



Có người quản trị, điều hành dự kiến đáp ứng quy định tại Nghị định
73/2016/NĐ-CP

+ Có hồ sơ đề nghị cấp Giấy phép theo quy định tại Nghị định
73/2016/NĐ- CP
-


Tổ chức nước ngoài góp vốn thành lập doanh nghiệp môi giới bảo hiểm phải
đáp ứng các điều kiện quy định tại Điều 6 Nghị định 73/2016/NĐ-CP và các
điều kiện sau:
+ Là doanh nghiệp môi giới bảo hiểm nước ngoài được cơ quan có thẩm
quyền của nước ngoài cho phép hoạt động kinh doanh môi giới bảo hiểm
tại Việt Nam;
+ Có ít nhất 10 năm kinh nghiệm hoạt động trong lĩnh vực môi giới bảo
hiểm;
+ Không vi phạm nghiêm trọng các quy định pháp luật về hoạt động môi
giới bảo hiểm và các quy định pháp luật khác của nước nơi doanh nghiệp


đóng trụ sở chính trong thời hạn 03 năm liền kề trước năm nộp hồ sơ đề
nghị cấp Giấy phép.
Trong thời hạn 60 ngày, kể từ ngày nhận đủ hồ sơ xin cấp Giấy phép thành lập
và hoạt động, Bộ Tài chính phải cấp hoặc từ chối cấp Giấy phép. Trong trường
hợp từ chối cấp Giấy phép, Bộ Tài chính phải có văn bản giải thích lý do. Giấy
phép thành lập và hoạt động đồng thời là Giấy chứng nhận đăng ký kinh doanh 4.
Doanh nghiệp được cấp Giấy phép thành lập và hoạt động phải nộp lệ phí cấp
giấy phép. Sau khi được cấp Giấy phép, trong thời hạn 30 ngày, doanh nghiệp
môi giới bảo hiểm phải đăng báo hằng ngày của báo trung ương và báo địa
phương nơi doanh nghiệp đặt trụ sở chính trong 5 số báo liên tiếp về tên, địa chỉ
trụ sở chính, chi nhánh, văn phòng đại diện; nội dung phạm vi và thời hạn hoạt
động; mức vốn điều lệ và số vốn điều lệ đã góp; họ, tên của người đại diện theo
pháp luật; số Giấy phép và ngày cấp; các nghiệp vụ môi giới bảo hiểm được
phép kinh doanh.
1.2.2 Nội dung hoạt động của doanh nghiệp môi giới bảo hiểm
Điều 90 Luật kinh doanh bảo hiểm năm 2000 được sửa đổi, bổ sung năm 2010
quy định về nội dung hoạt động của doanh nghiệp môi giới bảo hiểm, bao gồm

các hoạt động sau:
Thứ nhất, cung cấp thông tin về loại hình bảo hiểm, điều kiện, điều khoản,
phí bảo hiểm, doanh nghiệp bảo hiểm cho bên mua bảo hiểm.
Nhằm mục đích bảo vệ quyền lợi cho bên mua bảo hiểm cũng như tìm kiếm
khách hàng cho doanh nghiệp bảo hiểm, doanh nghiệp môi giới sẽ cung cấp các
thông tin về các doanh nghiệp bảo hiểm giúp cho bên mua bảo hiểm có được
những cái nhìn tổng quan và cần thiết để lựa chọn doanh nghiệp bảo hiểm phù
hợp với nhu cầu của mình. Trong đó các thông tin về loại hình bảo hiểm, điều
4

Điều 65 Luật KDBH


kiện, điều khoản, phí bảo hiểm, doanh nghiệp bảo hiểm là các thông tin thiết
yếu mà doanh nghiệp môi giới bảo hiểm có nghĩa vụ phải cung cấp cho bên
mua bảo hiểm.
Thứ hai, tư vấn cho bên mua bảo hiểm trong việc đánh giá rủi ro, lựa chọn
loại hình bảo hiểm, điều kiện, điều khoản, biểu phí bảo hiểm, doanh nghiệp bảo
hiểm.
Không phải doanh nghiệp bảo hiểm nào cũng có sản phẩm bảo hiểm như nhau.
Thông thường bên mua bảo hiểm họ sẽ không nắm bắt được hết các thông tin
của doanh nghiệp bảo hiểm. Họ không nhận biết được thông tin nào là chính
xác, thông tin nào là thông tin rác, sản phẩm nào là phù hợp, sản phẩm nào
không phù hợp. Do đó, doanh nghiệp bảo hiểm sẽ phân tích, đánh giá rủi ro,
phân tích các điều khoản bảo hiểm, từ đó tư vấn cho bên mua bảo hiểm sản
phẩm phù hợp nhất. Tư vấn được coi là một nghiệp vụ chính yếu của doanh
nghiệp môi giới bảo hiểm và đóng vai trò quan trọng trong hoạt động môi giới.
Thứ ba, đàm phán, thu xếp giao kết hợp đồng bảo hiểm giữa doanh nghiệp
bảo hiểm và bên mua bảo hiểm.
Sau khi cung cấp thông tin và tư vấn lựa chọn sản phẩm bảo hiểm của doanh

nghiệp bảo hiểm, doanh nghiệp môi giới bảo hiểm sẽ tiến hành sắp xếp để bên
mua bảo hiểm và doanh nghiệp bảo hiểm có thể trực tiếp trao đổi, ký kết hợp
đồng bảo hiểm. Đây là bước quan trọng để xác lập mối quan hệ giữa bên mua
bảo hiểm và doanh nghiệp bảo hiểm, cũng là điều kiện tiên quyết để doanh
nghiệp môi giới được hưởng hoa hồng.


Thứ tư, thực hiện các công việc khác có liên quan đến việc thực hiện hợp
đồng bảo hiểm theo yêu cầu của bên mua bảo hiểm như tư vấn và giải quyết
khiếu nại,


phân tích các dữ liệu về khiếu nại, thu xếp, trợ giúp việc hoàn thành đơn đề
nghị bảo hiểm, kiểm tra các tài liệu liên quan đến hợp đồng, trợ giúp giải quyết
ổn thỏa việc bồi thường, cảnh báo cho khách hàng những công ty bảo hiểm có
thể mất khả năng thanh toán hoặc những trường hợp chuyển đổi phạm vi bảo
hiểm…
1.2.3

Nguyên tắc hoạt động của doanh nghiệp môi giới bảo hiểm5
Doanh nghiệp môi giới bảo hiểm thỏa thuận bằng văn bản với
khách hàng khi thực hiện cung cấp dịch vụ môi giới bảo hiểm. Việc
quy định hình thức thỏa thuận là văn bản thể hiện tính chất quan
trọng của giao dịch, bởi giao dịch bảo hiểm là giao dịch có giá trị
đáng kể, ảnh hưởng lớn đến quyền lợi của các bên giao kết. Đồng
thời, thỏa thuận phải nêu rõ nội dung hoạt động môi giới bảo hiểm,
thời hạn thỏa thuận, quyền và nghĩa vụ của mỗi bên. Điều này nhằm
mục đích ràng buộc nghĩa vụ giữa hai bên cũng như đảm bảo quyền
lợi của các bên, tránh trường hợp phát sinh tranh chấp.


Trường hợp doanh nghiệp môi giới bảo hiểm được doanh nghiệp bảo hiểm, chi
nhánh nước ngoài ủy quyền thu phí bảo hiểm, trả tiền bồi thường hoặc trả tiền
bảo hiểm, việc ủy quyền phải tuân thủ các nguyên tắc sau:
-

Việc ủy quyền phải được lập thành văn bản, trong đó nêu rõ thời hạn và
phạm vi hoạt động được ủy quyền, quyền và nghĩa vụ của mỗi bên;

-

Đối với trường hợp doanh nghiệp môi giới bảo hiểm được doanh nghiệp
bảo hiểm, chi nhánh nước ngoài ủy quyền thu phí bảo hiểm:
+ Trách nhiệm đóng phí bảo hiểm của bên mua bảo hiểm hoàn thành
khi bên mua bảo hiểm đã đóng phí bảo hiểm theo thỏa thuận tại hợp
đồng bảo hiểm cho doanh nghiệp môi giới bảo hiểm;


5 Điều

7 Thông tư 50/2017/TT-BTC


+ Khi bên mua bảo hiểm đã đóng phí bảo hiểm, doanh nghiệp môi giới
bảo hiểm có trách nhiệm thanh toán số phí bảo hiểm nói trên cho
doanh nghiệp bảo hiểm, chi nhánh nước ngoài theo thời hạn đã thỏa
thuận giữa doanh nghiệp bảo hiểm, chi nhánh nước ngoài và doanh
nghiệp môi giới bảo hiểm nhưng tối đa không quá 30 ngày, kể từ
ngày nhận được phí bảo hiểm.
-


Đối với trường hợp doanh nghiệp môi giới bảo hiểm được doanh nghiệp
bảo hiểm, chi nhánh nước ngoài ủy quyền trả tiền bảo hiểm hoặc trả tiền
bồi thường:
+ Doanh nghiệp bảo hiểm, chi nhánh nước ngoài vẫn phải chịu trách
nhiệm trước người được bảo hiểm, hoặc người thụ hưởng về số tiền
bảo hiểm mà doanh nghiệp bảo hiểm, chi nhánh nước ngoài có nghĩa
vụ trả cho người được bảo hiểm hoặc người thụ hưởng;
+ Doanh nghiệp môi giới bảo hiểm có trách nhiệm thanh toán số tiền
bảo hiểm cho người được bảo hiểm hoặc người thụ hưởng trong thời
gian không quá 5 ngày làm việc kể từ ngày nhận được số tiền bảo
hiểm từ doanh nghiệp bảo hiểm, chi nhánh nước ngoài và không quá
thời hạn trả tiền bảo hiểm hoặc bồi thường theo quy định của pháp
luật.

-

Doanh nghiệp môi giới bảo hiểm chỉ được thực hiện các hoạt động ủy
quyền nêu trên nếu các hoạt động được ủy quyền liên quan đến hợp đồng
bảo hiểm do doanh nghiệp môi giới bảo hiểm thu xếp. Doanh nghiệp môi
giới bảo hiểm không được nhận thù lao từ doanh nghiệp bảo hiểm, chi
nhánh nước ngoài để thực hiện các hoạt động ủy quyền này.


Doanh nghiệp môi giới bảo hiểm được phép hợp tác với doanh nghiệp môi giới
bảo hiểm khác được phép hoạt động tại Việt Nam để thực hiện hoạt động môi
giới bảo hiểm gốc. Việc hợp tác này phải được thỏa thuận bằng văn bản, trong
đó quy định rõ nghĩa vụ, quyền lợi và tỷ lệ phân chia hoa hồng môi giới bảo
hiểm của mỗi bên.
Việc hợp tác trong môi giới tái bảo hiểm được thực hiện theo quy định pháp
luật hiện hành và thông lệ quốc tế.

1.2.4 Phân loại hoạt động môi giới bảo hiểm
Thường có hai loại môi giới bảo hiểm là môi giới bảo hiểm gốc và môi giới tái
bảo hiểm.
-

Môi giới Bảo hiểm gốc: Là tổ chức hoặc cá nhân đứng ra dàn xếp các
vấn đề về bảo hiểm giữa khách hàng và doanh nghiệp bảo hiểm.

Có những người cần mua bảo hiểm nhưng không biết phải mua bảo hiểm như thế
nào và mua ở đâu. Môi giới bảo hiểm gốc làm việc với khách hàng để xác định nhu
cầu bảo hiểm, sau đó đàm phán và thỏa thuận với doanh nghiệp bảo hiểm để có
được phạm vi bảo hiểm và phí bảo hiểm tốt nhất, thỏa mãn nhu cầu của khách
hàng.
Môi giới bảo hiểm gốc thực hiện nhiều công việc cho doanh nghiệp bảo hiểm và
được nhận môi giới phí từ doanh nghiệp bảo hiểm hoặc trực tiếp từ khách hàng.
Hoạt động này mang lại nhiều lợi ích:


Môi giới bảo hiểm gốc tư vấn cho khách hàng về quản lý rủi ro một cách hiệu
quả nhất, đây là lĩnh vực chuyên môn của môi giới bảo hiểm. Điều này tiết
kiệm thời gian và chi phí cho doanh nghiệp bảo hiểm. Đồng thời tư vấn về
thủ tục khiếu nại để đảm bảo cho khách hàng có mức bồi thường thỏa đáng.




Môi giới luôn thông báo cho khách hàng biết về những văn bản quy phạm
pháp luật mới nhất về bảo hiểm, xem xét các vụ đã bồi thường để nhận ra các
hạn chế và do đó có thể giảm bớt các vụ khiếu nại trong tương lai.




Tạo thêm công ăn việc làm, tăng thu các khoản thuế liên quan về phí bảo hiểm.
-

Môi giới tái Bảo hiểm: Là người hỗ trợ giúp đỡ các doanh nghiệp bảo
hiểm gốc làm việc với các doanh nghiệp tái bảo hiểm trong việc bảo hiểm
cho chính doanh nghiệp bảo hiểm gốc.

Hầu hết các doanh nghiệp bảo hiểm trên thế giới đều yêu cầu môi giới tái bảo hiểm
tư vấn, giúp đỡ khi rủi ro được bảo hiểm quá lớn so với khả năng tài chính của họ
trong việc thanh toán bồi thường tổn thất nếu rủi ro xảy ra. Đối với các rủi ro tiềm
ẩn lớn, môi giới tái bảo hiểm sẽ giúp doanh nghiệp bảo hiểm phân tích phạm vi rủi
ro để thu xếp tái bảo hiểm khi cần thiết.
Thông qua đây, các doanh nghiệp bảo hiểm sẽ có được an toàn về tài chính và có
khả năng bảo vệ khách hàng lớn hơn và đem lại sự ổn định cao hơn cho xã hội.
Hoạt động này cũng mang lại nhiều lợi ích:


Môi giới tái bảo hiểm thay mặt doanh nghiệp bảo hiểm tiếp cận với nhiều
doanh nghiệp tái bảo hiểm. Do có sự cạnh tranh của các doanh nghiệp tái bảo
hiểm, giá bảo hiểm dành cho các doanh nghiệp bảo hiểm gốc được giảm nên
tiết kiệm được ngoại tệ và tăng lợi nhuận cho doanh nghiệp bảo hiểm



Các doanh nghiệp bảo hiểm gốc sẽ nhận được khối lượng dịch vụ lớn hơn, do
đó khách hàng sẽ được đảm bảo tài chính tốt hơn




Môi giới tái bảo hiểm hỗ trợ các doanh nghiệp bảo hiểm gốc lập kế hoạch đối
phó với những tổn thất mang tính thảm họa như bão, lốc, động đất… xảy ra

hàng năm.
GVHD: THS. BẠCH THỊ NHÃ NAM

22


1.2.5 Những hành vi bị cấm trong hoạt động môi giới bảo hiểm6
-

Ngăn cản bên mua bảo hiểm, người được bảo hiểm cung cấp các thông
tin liên quan đến hợp đồng bảo hiểm hoặc xúi giục bên mua bảo hiểm,
người được bảo hiểm không kê khai các chi tiết liên quan đến hợp đồng
bảo hiểm.

Hành vi này của doanh nghiệp môi giới bảo hiểm được xem là hành vi vi phạm
nguyên tắc trung thực tuyệt đối trong bảo hiểm. Luật kinh doanh bảo hiểm năm
2000 sửa đổi, bổ sung năm 2010 quy định bên mua bảo hiểm có nghĩa vụ kê khai
đầy đủ, trung thực mọi chi tiết có liên quan đến hợp đồng bảo hiểm theo yêu cầu
của doanh nghiệp bảo hiểm.
-

Khuyến mại khách hàng dưới hình thức hứa hẹn cung cấp các quyền lợi
bất hợp pháp để xúi giục khách hàng giao kết hợp đồng bảo hiểm.

Mọi hành vi trái pháp luật đều bị pháp luật nghiêm cấm. Trong trường hợp khách
hàng vì những quyền lợi bất hợp pháp mà giao kết hợp đồng bảo hiểm với doanh

nghiệp bảo hiểm thì hợp đồng bảo hiểm có thể bị vô hiệu một phần hoặc vô hiệu
toàn phần vì không thỏa mãn điều kiện “mục đích và nội dung của giao dịch dân sự
không vi phạm điều cấm của luật, không trái đạo đức xã hội”7.
-

Xúi giục bên mua bảo hiểm hủy bỏ hợp đồng bảo hiểm hiện có để mua
hợp đồng bảo hiểm mới.

Mục đích hoạt động của doanh nghiệp môi giới bảo hiểm là thu về hoa hồng bảo
hiểm. Do đó, với ý đồ trục lợi cho bản thân, nhiều doanh nghiệp bảo hiểm sau khi
môi giới cho khách hàng ký hợp đồng với doanh nghiệp bảo hiểm này rồi, sau đó
xúi giục khách hàng hủy bỏ hợp đồng bảo hiểm hiện có để mua hợp đồng bảo hiểm
mới, nhằm có được hoa hồng từ nhiều doanh nghiệp bảo hiểm, nhưng song song

GVHD: THS. BẠCH THỊ NHÃ NAM

23


6
7

Điều 45 Nghị định 73/2016
Điểm c Khoản 1 Điều 117 BLDS 2015

GVHD: THS. BẠCH THỊ NHÃ NAM

24



cùng với đó là quyền lợi của người tham gia bảo hiểm và doanh nghiệp bảo hiểm
không được đảm bảo, mục đích hạn chế tổn thất do rủi ro không đạt được.
-

Tư vấn cho khách hàng mua bảo hiểm tại một doanh nghiệp bảo hiểm,
chi nhánh nước ngoài với các điều kiện, điều khoản kém cạnh tranh hơn
so với doanh nghiệp bảo hiểm, chi nhánh nước ngoài khác nhằm thu
được hoa hồng môi giới cao hơn.

Đây là thực trạng phổ biến hiện nay, khi các doanh nghiệp môi giới bảo hiểm lợi
dụng sự thiếu hiểu biết về bảo hiểm của khách hàng để làm lợi cho mình. Theo quy
định, môi giới bảo hiểm cung cấp dịch vụ tư vấn cho khách hàng, nhưng không
hưởng thù lao dịch vụ tư vấn từ khách hàng mà được hưởng hoa hồng môi giới bảo
hiểm từ phía doanh nghiệp bảo hiểm do mang lại dịch vụ bảo hiểm. Trên thực tế,
nhiều môi giới bảo hiểm định hướng cho khách hàng lựa chọn những doanh nghiệp
bảo hiểm có cam kết trả hoa hồng môi giới cao, thay vì lựa chọn những doanh
nghiệp bảo hiểm mang lại lợi ích cao nhất cho khách hàng.
Đại diện một doanh nghiệp bảo hiểm còn cho biết, môi giới bảo hiểm còn soạn cả
những hợp đồng theo kiểu chắp vá các điều khoản, điều kiện bảo hiểm của nhiều
doanh nghiệp bảo hiểm khác nhau thành một bản mới, theo kiểu “râu ông nọ cắm
cằm bà kia”. Nguy hiểm hơn, có hợp đồng bảo hiểm, môi giới dùng phạm vi bảo
hiểm rộng nhất (quy tắc, điều khoản, điều kiện bảo hiểm), nhưng áp một mức phí
bảo hiểm thấp nhất. Thậm chí, trong một số nội dung chào thầu hoặc hợp đồng bảo
hiểm để đấu thầu, môi giới bảo hiểm đưa ra mức phí thấp hơn quy định của nhà tái
bảo hiểm cố định của doanh nghiệp bảo hiểm hoặc của Bộ Tài chính đối với sản
phẩm bảo hiểm bắt buộc.
Chưa kể, môi giới bảo hiểm còn tư vấn cho khách hàng khai báo thông tin lập hồ
sơ, giấy tờ yêu cầu bồi thường, cam kết với khách hàng số tiền bồi thường có thể
đòi