Trang
M ỤC L ỤC
A. ĐẶT VẤN ĐỀ..................................................................................
I. Lí do chọn đề tài................................................................................
II. Phạm vi đề tài và phương pháp nghiên cứu.....................................
B. GIẢI QUYẾT VẤN ĐỀ...................................................................
I. Cơ sở lí luận của việc giáo dục ý thức phòng cháy chữa cháy
(PCCC) và kĩ năng thoát hiểm khi xảy ra cháy nổ do sử dụng điện
cho học sinh THPT trong môn Vật lí...................................................
1. Nguyên nhân xảy ra cháy nổ khi sử dụng điện…………………...
2. Những kiến thức phòng cháy chữa cháy khi sử dụng điện cho học
sinh THPT trong giờ dạy học môn Vật lí…………………………….
3. Mục tiêu giáo dục ý thức PCCC và kĩ năng thoát hiểm khi xảy ra
cháy nổ do sử dụng điện cho học sinh THPT trong môn Vật lí ……..
II. Thực trạng của vấn đề giáo dục ý thức PCCC và kĩ năng thoát
hiểm khi xảy ra cháy nổ do sử dụng điện cho học sinh THPT trong
các giờ dạy học Vật lí……....................................................................
1. Thực trạng ….....................................................................…………
2. Kết quả của thực trạng…...................................................................
III. Giải pháp và tổ chức thực hiện.......................................................
1. Một số địa chỉ và nội dung giáo dục ý thức PCCC và kĩ năng thoát
hiểm khi xảy ra cháy nổ do sử dụng điện cho học sinh THPT trong
môn Vật lí............................................................................................
2. Ví dụ về giáo dục ý thức PCCC và kĩ năng thoát hiểm khi xảy ra
cháy nổ do sử dụng điện trong giờ Vật lí……………………………..
3. Kiến thức về PCCC và kĩ năng thoát hiểm khi xảy ra cháy nổ do sử
dụng điện mà GVCN, GVBM có thể sử dụng để giáo dục cho học
sinh trong các giờ học…………………………………………………
4. Những lưu ý khi thực hiện.................................................................
IV. Kiểm nghiệm...................................................................................
1. Về phía giáo viên...............................................................................

2. Về phía học sinh................................................................................
C. KẾT LUẬN VÀ ĐỀ XUẤT.............................................................
I. Kết luận..............................................................................................
II. Kiến nghị, đề xuất.............................................................................
Tài liệu tham khảo.................................................................................

1
1
1
3
3
3
3
4
5
5
6
6
6
8
10
15
15
16
16
17
17
17
18


Trang 1


A. ĐẶT VẤN ĐỀ
I. LÍ DO CHỌN ĐỀ TÀI.
Ngày nay, khi khoa học, công nghệ càng phát triển thì ngày càng có nhiều
các thiết bị hiện đại được nghiên cứu và ứng dụng vào đời sống của con người. Các
thiết bị ấy đều cần đến nguồn năng lượng để hoạt động. Trong đó, điện là nguồn
năng lượng chủ yếu.
Có thể khẳng định điện năng đã trở thành nguồn năng lượng không thể thiếu
đối với mỗi người, mỗi nhà và toàn xã hội. Tuy nhiên, yêu cầu về an toàn trong sử
dụng điện và an toàn phòng cháy chữa cháy(PCCC) khi sử dụng điện nói riêng
đang là vấn đề cấp bách cần quan tâm. Năm 2016, tình hình cháy, nổ trên cả nước
có nhiều diễn biến phức tạp, khó lường. Theo thống kê, đã xảy ra 3006 vụ cháy,
trong đó có 1229 vụ cháy tại các cơ sở, 1290 vụ cháy nhà dân, 169 vụ cháy phương
tiện giao thông, và 318 vụ cháy rừng, làm chết 98 người, bị thương 180 người, thiệt
hại về tài sản trị giá ước tính trên 1240 tỷ đồng và 1800 ha rừng.
Cháy lớn gây thiệt hại nghiêm trọng xảy ra 29 vụ, mặc dù chỉ chiếm 0,96% tổng số
vụ cháy nhưng gây thiệt hại 931,8 tỷ đồng, tương đương 75,1% tổng thiệt hại do
các vụ cháy gây ra, làm chết 13 người, bị thương 4 người. 23 vụ nổ làm chết 7
người, bị thương 48 người, thiệt hại về tài sản khoảng 1,4 tỷ đồng.
Qua phân tích, tình hình cháy, nổ gây thiệt hại nghiêm trọng về người và tài sản tập
trung chủ yếu cháy nhà dân, nhà liền kề (1290 vụ ~ 42,9%) và một số loại hình cơ
sở có nguy hiểm về cháy, nổ gồm: Khu công nghiệp, chung cư, cơ sở cho thuê mặt
bằng để kinh doanh, ngoài ra năm 2016 nổi lên tình hình cháy tại cơ sở kinh doanh
dịch vụ vui chơi, giải trí như vũ trường, quán bar, karaoke.
Theo Đại tá Lê Tấn Bửu – Giám đốc Cảnh sát PCCC TPHCM, các vụ cháy xảy ra
do chập điện chiếm đến khoảng 70%, số người thiệt mạng trong các vụ cháy chủ
yếu là do ngạt thở (khí độc sản sinh ra từ những vật liệu cháy) và không có lối thoát
hiểm. Ngoài ra, công tác tuyên truyền, kiểm tra, giám sát của các lực lượng chức

năng chưa đủ quyết liệt và ý thức, nhận thức của người dân trong việc PCCC chưa
cao.[5]
Hậu quả của những vụ cháy nổ là vô cùng nghiêm trọng. Nó không chỉ làm
thiệt hại về tài sản mà còn cướp đi sinh mạng của con người. Cũng theo thống kê
của Cục Cảnh sát PCCC hàng năm có đến hàng trăm người bị thương, tử vong do
các vụ cháy nổ.
Chính vì vậy nâng cao ý thức về PCCC nói chung, PCCC và kĩ năng thoát
hiểm khi xảy ra cháy nổ do sử dụng điện nói riêng cho người dân là vô cùng cần
thiết.
Trang 2


Vật lí là môn khoa học nghiên cứu về dòng điện. Chính vì thế, việc giáo dục
PCCC khi sử dụng điện cho học sinh THPT trong giờ Vật lí là rất phù hợp và mang
tính thực tiễn cao.
Từ những lí do trên cùng với thực tiễn dạy học của bản thân, tôi muốn chia
sẻ với đồng nghiệp kinh nghiệm: Giáo dục ý thức PCCC và kĩ năng thoát hiểm
khi xảy ra cháy nổ do sử dụng điện cho học sinh THPT trong giờ Vật lí.
II. PHẠM VI ĐỀ TÀI VÀ PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU.
1. Phạm vi đề tài.
- Tập trung vào đối tượng học sinh THPT.
- Chủ yếu đề cập đến những vấn đề về PCCC và kĩ năng thoát hiểm khi xảy ra cháy
nổ do sử dụng điện.
2. Phương pháp nghiên cứu.
- Điều tra.
- Thống kê, phân tích, tổng hợp.
- Thực nghiệm.

Trang 3



B. GIẢI QUYẾT VẤN ĐỀ
I. CƠ SỞ LÍ LUẬN CỦA VIỆC GIÁO DỤC Ý THỨC PCCC VÀ KĨ NĂNG
THOÁT HIỂM KHI XẢY RA CHÁY NỔ DO SỬ DỤNG ĐIỆN CHO HỌC SINH
THPT TRONG GIỜ DẠY HỌC MÔN VẬT LÍ.
1. Nguyên nhân cháy nổ khi sử dụng điện.
- Chập mạch
- Quá tải điện năng
- Các mối nối không chặt chẽ
- Cháy do sự dẫn nhiệt của vật liệu tiêu thụ
- Cháy do phóng sét
- Cháy do tĩnh điện
- Cháy do hồ quang điện
2. Những kiến thức phòng cháy chữa cháy khi sử dụng điện cho học sinh
THPT trong giờ dạy học môn Vật lí.
2.1. Phòng cháy chữa cháy khi sử dụng điện.
2.1.1. Những yếu tố cần thiết cho sự cháy: Để hình thành sự cháy phải có đủ ba
yếu tố là:
- Chất cháy
- Nguồn nhiệt thích ứng.
- Nguồn Oxy.
Xác định yếu tố cần thiết cho sự cháy hết sức quan trọng đối với công tác
PCCC, giúp cho lựa chọn phương pháp phòng cháy- chữa cháy thích hợp nhất.
Muốn ngăn ngừa nạn cháy hoặc dập tắt đám cháy, ta chỉ cần loại trừ ba yếu tố trên.
2.1.2. Phương pháp chữa cháy:
- Phương pháp làm lạnh: Dùng các chất chữa cháy có khả năng thu hút nhiệt cao
để hạ nhiệt độ của đám cháy thấp hơn nhiệt độ tự bốc cháy của chất đó. Ví dụ:
phun nước vào đám cháy, chất rắn không chịu nước.
- Phương pháp làm ngạt: Thực chất của phương pháp này là tạo nên một màng
ngăn hạn chế Oxy tiếp xúc với chất cháy, triệt tiêu mọi yếu tố của sự cháy.

- Phương pháp cách ly: Chính phương pháp làm ngạt cũng là cách ly (cách ly Oxy
với đám cháy). Đồng thời phương pháp cách ly là tạo một sự ngăn cách giữa vùng
cháy với môi trường xung quanh.
2.1.3. Các chất chữa cháy và dụng cụ chữa cháy thông thường.
* Cát: Rất phổ biến như dùng nước. Có tác dụng làm ngạt và có khả năng làm
ngưng trệ phản ứng cháy. Đối với chất lỏng cháy, cát còn có tác dụng ngăn cháy
lan, dùng cát đắp thành bờ.
* Bọt chữa cháy:
- Bọt chữa cháy gồm 2 loại dung dịch tạo bọt:
+ Dung dịch Sunfát Nhôm Al2(SO4)3.
+ Dung dịch NatriHydro Cacbonnát NaHCO3.
Trang 4


- Bọt có tác dụng chữa các đám cháy chất lỏng như: xăng dầu, vì bọt nhẹ hơn nên
nổi lên trên bề mặt chất cháy, liên kết tạo thành màng ngăn giữa chất cháy và Oxy.
- Hạn chế của bọt là không chữa được các đám cháy kỵ nước vì trong bọt có nước.
Cách sử dụng: Khi có cháy xách bình bọt đến cách đám cháy 02-03 m dốc ngược
bình xóc mạnh và hướng vòi phun vào gốc lửa.
* Khí chữa cháy CO2:
- CO2 là loại khí chữa cháy, nếu được nén vào bình chịu áp lực hoá lỏng và khi
phun ra ở dạng tuyết lạnh tới âm 790 C dùng để chữa cháy, có 2 tác dụng: làm lạnh
và làm ngạt. Dùng CO2 chữa cháy đạt hiệu quả cao nhất là các đám cháy trong
buồng kín, trạm điện, động cơ bị cháy.
- Để dùng CO2 chữa cháy, phải nén CO2 vào bình thép, bình có van đóng mở, vòi
hình phiểu.
- Bảo quản bình ở nơi thoáng mát, để nơi dể thấy, dễ lấy, phải kiểm tra định kỳ.
Chú ý: Khi xảy ra cháy do chập điện thì phải ngắt điện trước rồi mới tiến hành
chữa cháy. Không dùng nước để chữa cháy các đám cháy kỵ nước, không dùng
nước để chữa cháy xăng dầu.

3. Mục tiêu giáo dục ý thức PCCC và kĩ năng thoát hiểm khi xảy ra cháy nổ do
sử dụng điện cho học sinh THPT trong môn Vật lí
* Về kiến thức
- HS nắm được các khái niệm Vật lí về điện (có liên quan đến vấn đề sử dụng
điện): điện năng, công, công suất, hệ số công suất, truyền tải điện, nguồn điện,
mạch điện, mạng điện,...
- HS nắm được nguyên tắc hoạt động của các thiết bị điện: máy phát điện, động cơ
điện, máy biến áp...
* Về kỹ năng
- HS làm thí nghiệm, quan sát, nhận xét qua hình vẽ các sơ đồ mạch điện, các tiêu
chuẩn của các thiết bị điện.
- Biết cách sử dụng đúng các thiết bị điện, vận hành các động cơ điện.
- Biết cách đề phòng cháy nổ do sự cố về điện và biết cách chữa cháy, thoát hiểm
khi cháy xảy ra.
* Về thái độ, hành vi
- Có ý thức về PCCC khi sử dụng các thiết bị điện ở lớp học, nhà trường và ở gia
đình.
- Tuyên truyền vận động đến những người xung quanh về PCCC khi sử dụng điện.

Trang 5


II. THỰC TRẠNG CỦA VẤN ĐỀ GIÁO DỤC Ý THỨC PHÒNG CHÁY CHỮA
CHÁY VÀ KĨ NĂNG THOÁT HIỂM KHI XẢY RA CHÁY NỔ DO SỬ DỤNG
ĐIỆN CHO HỌC SINH THPT TRONG GIỜ DẠY HỌC MÔN VẬT LÍ.
1. Thực trạng của việc giáo dục ý thức PCCC và kĩ năng thoát hiểm khi xảy ra
cháy nổ do sử dụng điện năng cho học sinh THPT trong các giờ dạy học môn
Vật lí.
Điện được sử dụng rộng rãi ở tất cả các lĩnh vực của đời sống. Vì vậy khi sử
dụng điện, một mặt cần phải tiết kiệm, mặt khác cần đảm bảo sự an toàn. Việc giáo

dục ý thức PCCC khi sử dụng điện sẽ giúp ngăn ngừa, hạn chế những hậu quả
nghiêm trọng do cháy nổ gây ra.
Nhằm nâng cao ý thức PCCC cho học sinh khi sử dụng điện, trong quá trình
dạy học môn Vật lí các giáo viên đã đưa nội dung giáo dục ý thức PCCC khi sử
dụng điện vào một số bài học cụ thể. Qua khảo sát ở nhiều trường THPT trên địa
bàn huyên Triệu Sơn tôi nhận thấy thực trạng của vấn đề giáo dục ý thức PCCC và
kĩ năng thoát hiểm khi xảy ra cháy nổ do sử dụng điện trong các giờ dạy học môn
Vật lí nổi lên những vấn đề sau:
- Trong chương trình Vật lí THPT có các bài về truyền tải điện năng, về hao phí
điện năng, máy biến áp, dòng điện xoay chiều, dòng điện không đổi, máy phát điện,
máy biến áp…
- Việc giáo dục về tiết kiệm điện năng chưa được chú ý đúng mức.
- Mặt khác do trang thiết bị về PCCC ở trong trường học cũng như kiến thức, kỹ
năng về PCCC và kĩ năng thoát hiểm khi xảy ra cháy nổ của giáo viên còn nhiều
hạn chế nên giáo viên rất ít khi đưa nội dung giáo dục này vào trong bài học.
2. Kết quả của thực trạng.
Thực trạng trên dẫn đến kết quả là:
- Nhận thức của học sinh, nhất là học sinh ở khu vực nông thôn như ở địa bàn Triệu
Sơn về vấn đề điện năng, về cách sử dụng đúng các thiết bị điện còn nhiều hạn chế.
Tình trạng chập điện gây cháy nổ, hỏa hoạn xảy ra nhiều.
- Những kiến thức về PCCC nói chung và PCCC và kĩ năng thoát hiểm khi xảy ra
cháy nổ do sử dụng điện nói riêng của học sinh còn yếu. Các em không biết cách
xử lí đúng khi có cháy xảy ra, không biết kỹ năng thoát hiểm...
- Vì chưa có ý thức về PCCC khi sử dụng điện nên học sinh chưa biết cách ngăn
ngừa các nguyên nhân dẫn đến chập điện. Vẫn còn tình trạng sử dụng đồng thời
nhiều thiết bị điện hết công suất không cần thiết ở lớp học, nhà trường và các gia
đình học sinh.

Trang 6



III. GIẢI PHÁP VÀ TỔ CHỨC THỰC HIỆN
1. Một số địa chỉ và nội dung giáo dục ý thức phòng cháy, chữa cháy và kĩ
năng thoát hiểm khi xảy ra cháy nổ do sử dụng điện cho học sinh THPT trong
giờ dạy học môn Vật lý.
Lớp 11 NC
STT
1

2

3

4

5

6
7

Tên bài

Nội dung giáo dục

Cách thức
giáo dục

- Cấu tạo của nguồn điện,
Dòng điện không đổi. Nguồn cách sử dụng nguồn điện để
- Vấn đáp

điện.
đảm bảo an toàn không gây
ra cháy nổ.
- Cách sử dụng pin và
acquy hợp lí.
Pin và Acquy.
- Vị trí đặt acquy trong gia - Thảo luận
đình không gần các nguồn
dễ cháy.
- Khi sử dụng các thiết bị
tỏa nhiệt như bàn là, bếp
Điện năng và công suất điện. điện, ấm điện...cần lưu ý- Giáo viên thông
Định luật jun-len xơ
ngắt điện khi không sửbáo cho học sinh
dụng để ngăn ngừa xảy ra
hỏa hoạn.
- Lưu ý trong cách mắc
- Giao nhiệm vụ
Định luật Ôm đối với toàn
điện tránh gây ra hiện
cho học sinh về
mạch.
tưởng đoản mạch dẫn đến
nhà tìm hiểu.
cháy nổ.
Định luật Ôm đối với các loại
- Cách mắc các loại mạng
mạch điện. Mắc các nguồn
- Vấn đáp
điện.

điện thành bộ.
- Làm cột chống sét cho- Cho học sinh
nhà cao tầng.
thảo luận, giáo
Dòng điện trong chất khí
- Không để bếp ga ở gầnviên nhận xét, bổ
các ổ điện.
sung.
Cách sử dụng bếp từ an- Giáo viên thông
Dòng điện phu -cô
toàn.
báo.

Trang 7


Lớp 11 CB
STT

Tên bài

1 Dòng điện trong kim loại

Nội dung giáo dục

Cách thức
giáo dục

Không nên để các thiết bị
điện hoạt động ở gần giới

hạn trên của giới hạn nhiệt- Vấn đáp.
độ hoạt động của thiết bị vì
dễ gây ra cháy nổ.

Lớp 12 NC
STT

1

3

4

5
7
8

Tên bài

Nội dung giáo dục

Cách thức
giáo dục

Khi phát hiện dò rỉ ga tuyệt
đối không bật công tắc
Truyền thông bằng sóng
điện, không sử dụng điện
- GV liên hệ
điện từ

thoại di động hoạc các thiết
bị điện vì sẽ gây cháy nổ
khí ga vô cùng nguy hiểm.
Cách mắc mạng điện trong
Dòng điện xoay chiều.
gia đình để không gây ra
- Giáo viên thông
Mạch điện xoay chiều chỉ có hiện tượng đoản mạch,
báo
điện trở thuần.
nhằm hạn chế nguyên nhân
gây cháy nổ.
- Không sử dụng các thiết
bị điện cùng một lúc sẽ gây
Công suất của dòng điện
quá tải dẫn đến chập điện
- Giáo viên liên hệ.
xoay chiều. Hệ số công suất dẫn đến cháy nổ.
- Sử dụng dây dẫn có kích
thước lõi phù hợp.
Đảm bảo an toàn khi sử
Máy phát điện xoay chiều
- Giáo viên liên hệ
dụng máy phát điện.
Động cơ không đồng bộ ba Đảm bảo an toàn khi sử
- Giáo viên liên hệ
pha.
dụng máy phát điện
Máy biến áp -Truyền tải
Đảm bảo an toàn khi sử

- Giáo viên liên hệ
điện năng
dụng máy phát điện

Trang 8


2. Ví dụ về giáo dục ý thức PCCC và kĩ năng thoát hiểm khi xảy ra cháy nổ do
sử dụng điện trong giờ Vật lí
Bài 9: ĐỊNH LUẬT ÔM ĐỐI VỚI TOÀN MẠCH
(Chương trình Vật lí 11 Chuẩn)
I. MỤC TIÊU
1. Kiến thức
- Phát biểu được quan hệ suất điện động của nguồn và tổng độ giảm thế trong và
ngoài nguồn
- Phát biểu được nội dung định luật Ôm cho toàn mạch.
- Hiểu được hiện tượng đoản mạch.
- Tự suy ra được định luật Ôm cho toàn mạch từ định luật bảo toàn năng lượng.
- Trình bày được khái niệm hiệu suất của nguồn điện.
2. Kĩ năng
- Mắc mạch điện theo sơ đồ.
- Giải các dạng Bài tập có liên quan đến định luật Ôm cho toàn mạch.
II. CHUẨN BỊ
1. Giáo viên
- Dụng cu: Thước kẻ, phấn màu.
- Bộ thí nghiệm định luật Ôm cho toàn mạch.
- Chuẩn bị phiếu câu hỏi.
2. Học sinh: Đọc trước bài học mới.
III. TIẾN TRÌNH DẠY – HỌC
Tiết 2

Hoạt động 1: Tìm hiểu hiện tượng đoản mạch.
Hoạt động của giáo viên

Hoạt động của học sinh

Nội dung cơ bản
III. Nhận xét
1. Hiện tượng đoản mạch
Giới thiệu hiện tượng
Ghi nhận hiện tượng Cường độ dòng điện trong
đoản mạch.
đoản mạch.
mạch kín đạt giá trị lớn
nhất khi RN = 0. Khi đó ta
nói rằng nguồn điện bị đoản
mạch và
I=

E
r

Hiện tượng đoản mạch (chập mạch) thường xảy ra ở đoạn dây dẫn hở, hiện tượng
này xảy ra khi các pha chập vào nhau hoặc dây pha chạm đất, khiến cho điện trở
Trang 9


dây dẫn tăng lên đột ngột làm cháy dây dẫn sinh ra lửa điện và làm hủy hoại các
thiết bị điện.
Nguyên nhân gây chập mạch:
- Khi lắp đặt, khoảng cách 2 dây trần ngoài nhà không đúng tiêu chuẩn nên khi cây

đổ, gió rung gây chập.
- Khi 2 dây bị mất lớp vỏ bọc cách điện chập vào nhau.
- Khi đấu nối đầu dây dẫn với nhau hay đấu vào máy móc thiết bị không đúng quy
định
- Môi trường sản xuất có hoá chất ăn mòn dẫn tới lớp vỏ bọc cách điện bị phá huỷ
Biện pháp phòng tránh:
- Dây điện trần sử dụng ở bên ngoài nhà có khoảng cách xa nhau tầm 0.25 m.
- Các mối nối vào thiết bị phải chắc chắn không hở không chạm vào nhau. Nối vào
mạch ở 2 đầu dây pha và trung tính không được chồng lên nhau.
- Không sử dụng dây thép, đinh... để buộc, giữ cố định dây dẫn điện [2]
Hoạt động 2: Mối liên hệ giữa định luật Ôm với toàn mạch và định luật bảo toàn
và chuyển hoá năng lượng, hiệu suất của nguồn điện.
Hoạt động của giáo viên
Hoạt động của học sinh
Nội dung cơ bản
III. Nhận xét
Lập luận để cho thấy có sự
Ghi nhận sự phù hợp 2. Định luật Ôm đối
phù hợp giưac định luật giữa định luật Ôm đối với với toàn mạch và định
Ôm đối với toàn mạch và toàn mạch và định luật bảo luật bảo toàn và
định luật bảo toàn và toàn và chuyển hoá năng chuyển hoá năng
chuyển hoá năng lượng.
lượng.
lượng
Công của nguồn điện
sản ra trong thời gian
t:
A = E It
Nhiệt lượng toả ra
trên toàn mạch :

Q = (RN + r)I2t
Theo định luật bảo
toàn năng lượng thì A
= Q, ta suy ra
E
Giới thiệu hiệu suất Ghi nhận hiệu suất nguồn
I = R +r
nguồn điện.
điện.
N
Yêu cầu học sinh thực Thực hiện C5.
Như vậy định luật
hiện C5.
Ôm đối với toàn mạch
hoàn toàn phù hợp với
định luật bảo toàn và
Trang 10


chuyển
hoá
năng
lượng.
3. Hiệu suất nguồn
điện
H=

UN
E


[3]

3. Kiến thức về PCCC và kĩ năng thoát hiểm khi xảy ra cháy nổ do sử dụng
điện mà GVCN, GVBM có thể sử dụng để giáo dục cho học sinh trong các giờ
học.
3.1. Nguyên nhân và biện pháp phòng tránh chập cháy điện:
3.1. 1. Chập mạch: thường xảy ra ở đoạn dây dẫn hở, hiện tượng này xảy ra khi các
pha chập vào nhau hoặc dây pha chạm đất, khiến cho điện trở dây dẫn tăng lên đột
ngột làm cháy dây dẫn sinh ra lửa điện và làm hủy hoại các thiết bị điện.
Nguyên nhân gây chập mạch:
- Khi lắp đặt, khoảng cách 2 dây trần ngoài nhà không đúng tiêu chuẩn nên khi cây
đổ, gió rung gây chập.
- Khi 2 dây bị mất lớp vỏ bọc cách điện chập vào nhau.
- Khi đấu nối đầu dây dẫn với nhau hay đấu vào máy móc thiết bị không đúng quy
định
- Môi trường sản xuất có hoá chất ăn mòn dẫn tới lớp vỏ bọc cách điện bị phá huỷ
Biện pháp phòng tránh:
- Dây điện trần sử dụng ở bên ngoài nhà có khoảng cách xa nhau tầm 0.25 m.
- Các mối nối vào thiết bị phải chắc chắn không hở không chạm vào nhau. Nối vào
mạch ở 2 đầu dây pha và trung tính không được chồng lên nhau.
- Không sử dụng dây thép, đinh... để buộc, giữ cố định dây dẫn điện.
3.1. 2. Quá tải điện năng: nguyên nhân bắt nguồn từ những thiết bị điện với công
suất lớn mà hệ thống mạng điện của gia đình bạn chưa khoa học, không có ổn áp hỗ
trợ.
Biện pháp phòng tránh:
- Khi lắp đặt phải chọn tiết diện dây dẫn phù hợp với dòng điện của phụ tải.
- Khi sử dụng không được dùng nhiều dụng cụ tiêu thụ điện có công suất lớn vượt
quá khả năng chịu tải của dây dẫn.

Trang 11



- Thường xuyên kiểm tra nhiệt độ của thiết bị tiêu thụ, điện, kiểm tra vỏ bọc, cách
điện dây dẫn, nếu có hiện tượng quá tải thì phải khắc phục ngay.
- Đối với những ổ cắm thường sử dụng những thiệt bị điện có công suất lớn bạn
nên đặt gần đó một chiếc cầu chì và dùng aptomat cho đường dây điện chính.
3.1. 3. Các mối nối không chặt chẽ: Khi nối dây dẫn không tốt làm điện trở dây dẫn
tăng lên làm cho điểm nối nóng đỏ gây cháy dây dẫn và các vật cháy liền kề. Khi
mối nối lỏng, hở sẽ có hiện tượng tia lửa điện, được phóng qua không khí (móc nối
dây dẫn, đóng mở cầu dao, công tắc điện).
Biện pháp phòng tránh:
- Vặn chặt các mối nối dây dẫn
- Dùng băng dính, vật cách điện bọc mối nối dây dẫn
- Không kéo căng dây điện và treo vật nặng lên dây dẫn
- Không để ghỉ cầu dao, dây dẫn, cầu chì điện.
- Chọn mua những thiết bị ổ cắm phích cắm có thương hiệu chất lượng, chất liệu
làm ổ cắm phải là loại nhựa cách điện, chịu nhiệt tốt, không dễ bắt lửa, không bị
chảy trong quá trình sử dụng, loại ổ cắm với phích cắm phải tương thích với nhau.
Khi cắm bạn nên cắm dứt khoát, cắm sâu không nên để hở mối nối.
3.1. 4. Cháy do sự dẫn nhiệt của vật liệu tiêu thụ: Nguyên nhân chính là do vật tiêu
thụ điện trong quá trình sử dụng lâu dài sẽ dẫn tới tình trạng tỏa nhiệt, và chính sự
tỏa nhiệt này sẽ gây hiện tượng cháy nổ điện, tùy theo thời gian tiêu thụ và công
suất của vật tiêu thụ.
Biện pháp phòng tránh:
- Không nên để các thiết bị tỏa nhiệt như bàn là, bếp điện ở gần những vật dễ bắt
lửa.
- Không sử dụng bàn là, bếp điện khi không có người trông nom.
- Không dùng vật liệu cháy được để che chắn nơi có nguồn nhiệt.
- Không dùng bóng đèn điện để sấy quần áo hoặc ủ chăn sưởi ấm, các dụng cụ này
phải để cách xa vật cháy tối thiểu 0,5 m.

3.1. 5. Cháy do phóng sét: Đường dây điện không nên mắc qua hay vắt lên những
khu vực cây to, cây càng to càng dễ bắt sét.
Biện pháp phòng tránh:
- Làm thu lôi chống sét.
- Khi có giông sét chúng ta không đứng dưới cây cao, công trình cao không có thu
lôi, không đứng trên đồi cao, gò cao trên bãi trống.

Trang 12


3.1. 6. Cháy do tĩnh điện: Tĩnh điện phát sinh do ma sát giữa các vật cách điện với
nhau, giữa vật cách điện với vật dẫn điện do va đập của các chất lỏng cách điện
(xăng, dầu) khi bơm rót, hoặc va đập của các chất lỏng với kim loại hay khi nghiền
nát các hạt nhỏ rắn cách điện
Biện pháp phòng tránh: Tiếp đất cho các máy móc thiết bị, các bể chứa, bồn chứa,
ống dẫn xăng dầu.
3.1. 7. Cháy do hồ quang điện: Hồ quang điện là một dạng phóng điện trong không
khí. Sức nóng của hồ quang điện rất lớn thể đến 60000C. Hồ quang điện thường
thấy khi hàn điện, đóng mở cầu dao điện...
Biện pháp phòng tránh: Dùng cầu dao dầu, máy biến thế dầu, ...
Biện pháp xử lý sự cố cháy nổ:
Trước hết việc đầu tiên bạn cần làm khi sự cố cháy nổ điện xảy ra là cúp cầu giao
tổng, ngắt điện truyền tải cho ngôi nhà, sau đó sử dụng bình cứu hỏa chuyên dụng
để dập tắt đám lửa, lời khuyên cho bạn là không nên dùng nước để dập vì nước dẫn
điện rất nguy hiểm có thể gây ra những tình huống xấu hơn. Sau đó gọi điện cho
nhân viên cứu hỏa đến hỗ trợ dập tắt khói lửa. [2]
3.2. Kĩ năng thoát hiểm trong các đám cháy.
Kỹ năng 1: Khi ngửi thấy mùi khét, khói hoặc trông thấy lửa cháy thì phải gọi
ngay cho cứu hỏa. Số điện thoại là 114.
Kỹ năng 2: Nếu bị kẹt trong đám cháy có người lớn bên cạnh, phải bình tĩnh làm

theo sự chỉ dẫn của người lớn.
Kỹ năng 3: Tìm những lối có thể thoát ra ngoài khi có hỏa hoạn. Cố gắng thoát ra
ngoài càng nhanh càng tốt tuyệt đối không chần chừ mang theo đồ đạc hoặc nán lại
gọi điện cho cứu hỏa.
Kỹ năng 4: Nếu gia đình bạn sống trong tòa nhà cao tầng hoặc khu chung cư, đừng
bao giờ di chuyển xuống dưới đất bằng thang máy khi có hỏa hoạn vì khi đó thang
Trang 13


máy có thể ngừng giữa chừng do ngắt điện. Trường hợp ở gần tầng thượng hơn,
hãy di chuyển lên tầng thượng thay vì di chuyển xuống dưới.
Kỹ năng 5: Nhớ rằng không những lửa mà khói và hơi độc cũng có thể dẫn đến tử
vong. Để tránh bị ngộp vì khói, hãy di chuyển ra ngoài bằng cách bò sát mặt đất, bịt
khăn hoặc vải thấm nước lên miệng, mũi. Hãy khoác thêm một chiếc áo được
nhúng nước nếu có thể.
Kỹ năng 6: Khi tóc hoặc quần áo bị bén lửa hãy phải dừng lại, nằm xuống và lăn
người qua lại hoặc lăn tròn.
Kỹ năng 7: Nếu kẹt trong phòng không thể thoát ra ngoài, hãy lấy vải ướt bịt chặt
các khe cửa rồi chui xuống gầm giường và nằm sát xuống sàn nhà. Bởi gầm giường
là nơi đầu tiên những người lính cứu hỏa để mắt đến khi tìm kiếm những người còn
kẹt lại trong một vụ hỏa hoạn. [4]
3.3. Cách phòng chống cháy nhà do chập điện
Mùa hè là thời điểm nhiệt độ có những lúc lên tới tỉnh điểm hơn 40 độ C, vì vậy
các gia đình nên nâng cao ý thức an toàn trong sử dụng các thiết bị điện để phòng
chống cháy nổ.
3.3.1. Những lưu ý để tránh các tai nạn về điện:
Chập điện là nguyên nhân đầu tiên dễ dẫn đến cháy nổ. Để tránh được những nguy
cơ rủi ro, trong quá trình lắp hệ thống điện tại nhà, bạn cần lưu ý những điều sau:
Dây dẫn điện:
Trước khi chọn dây dẫn điện, bạn nên hiểu rõ các thông số ghi trên dây điện như

tiết diện, lõi đồng, số sợi đồng, điện áp, dòng điện... để tính toán và lựa chọn dòng
điện phụ tải chính xác để chọn dây dẫn thích hợp.
- Dây dẫn điện phải có tiết diện đủ để dòng điện cho phép đi qua dây lớn hơn dòng
điện nguồn và phụ tải, ít nhất là gấp đôi để tránh quá tải, không được chọn dây dẫn
có dòng điện nhỏ hơn dòng điện phụ tải bởi dễ làm cháy nổ, chập mạch.
Nếu bạn muốn kiểm tra chất lượng của dây dẫn thì hãy đếm số sợi của lõi có chính
xác như đã ghi ở bên ngoài vỏ của dây điện hay không. Nếu số sợi đếm được không
đủ so với số sợi đã ghi bên ngoài thì dây dẫn không đảm bảo độ an toàn.

Trang 14


Dây đồng bên trong chất lượng tốt thì có màu vàng đỏ, bóng và mềm.Ngược lại,
nếu dây đồng kém chất lượng thì có màu vàng đen và dễ gãy khi bị uốn cong. Tốt
nhất bạn nên chọn mua dây dẫn điện của những nhà sản xuất có uy tín.
- Bạn không được dùng dây dẫn trần mà phải dùng dây dẫn có bọc cách điện chất
lượng tốt và đặt bên trong ống cách điện.
- Dây dẫn nếu sử dụng đi ngầm thì ít nhất phải có 02 lớp cách điện và phải luồn
trong ống nhựa chống cháy.
- Không để dây dẫn điện chạm vào bàn ủi, chạm vào bloc máy lạnh, không để dây
dẫn điện gần lò nấu, bếp gas. Các thiết bị dụng cụ điện phát nhiệt như bàn ủi, bếp
điện, bếp gas không để gần vật, chất dễ cháy để tránh phát hỏa khi tiếp xúc.
Cầu dao điện:
- Mỗi gia đình phải lắp cầu dao, attomat, hoặc rơle cắt điện nhanh ở phía sau điện
kế, đầu đường dây chính trong nhà hoặc ở đầu mỗi nhánh dây phụ.
Để an toàn bạn cũng nên lắp cầu chì trước các ổ cắm điện, để khi có chạm chập
hoặc quá tải tránh nguy cơ gây cháy, nổ.
- Tất cả cầu dao, cầu chì phải có nắp đậy. Khi phát hiện các chỗ dây điện bong tróc
lớp cách điện phải thay sửa ngay, các mối nối quấn lại băng keo chắc chắn.
- Thường xuyên kiểm tra các automat, trường hợp thấy automat nóng và phát tiếng

kêu phải thay thế ngay.
- Khi sửa chữa điện trong nhà phải cắt cầu dao điện, thông báo cho mọi người cùng
biết để không đóng điện bất ngờ. Tốt nhất là nhờ người có chuyên môn kỹ thuật về
điện để sửa chữa nhằm tránh nguy cơ tai nạn hoặc chập điện gây cháy sau khi đóng
lại cầu dao.
Ngoài ra, bạn nên nhớ không cắm nhiều thiết bị vào cùng 1 ổ điện để tránh quá tải
dễ dẫn đến chập điện.
Khi sử dụng các thiết bị điện cầm tay như máy sấy tóc, máy masage, máy mài, máy
khoan... phải mang găng tay cách điện để tránh giật nếu rò điện. Tắt nguồn khi di
chuyển các dụng cụ đang cắm điện.
Và điều quan trọng không thể bỏ qua đó là bạn cần phải đọc kỹ hướng dẫn an toàn
về điện của các thiết bị trong nhà tủ lạnh, ti vi, máy giặt, lò vi sóng, máy bơm... Các
thiết bị có vỏ bằng kim loại cần phải có dây nối đất.
Mỗi khi ra khỏi nhà bạn phải tắt hết các thiết bị dùng điện đang dùng, tốt nhất là cắt
cầu dao tổng bởi thiết bị điện hoạt động trong thời gian dài rất dễ phát nhiệt gây
cháy.
Trang 15


3.3.2. Cách xử trí khi xảy ra chập điện làm cháy nhà:
- Khi có trường hợp chập điện gây cháy, cần cắt ngay cầu dao điện, báo động cho
mọi người thoát ra khỏi nhà. Nếu chắc chắn không còn ai mắc kẹt trong nhà mới sử
dụng bình chữa cháy để dập lửa. Đồng thời cài đặt sẵn số điện thoại 114 vào điện
thoại để trong trường hợp cần thiết phải gọi cho cảnh sát phòng cháy chữa cháy hỗ
trợ.
- Lắp chuông báo khói ở nhiều vị trí trong nhà bạn để khi xảy ra sự cố bạn hoàn
toàn có thể loại trừ nguy cơ chết cháy trong nhà. Bạn nên kiểm tra pin báo cháy
thường xuyên để đảm báo thiết bị báo cháy của bạn luôn luôn hoạt động tốt.
Thường 6 tháng bạn nên thay pin 1 lần.
- Không bao giờ dùng nước để dập tắt những đám cháy do chập điện. Trong khi

chờ lực lượng cứu hỏa đến, ngồi thấp xuống để tránh hít khói. Nếu quần áo bị bắt
lửa, thì lăn vòng ra đất để dập tắt lửa.
- Bạn và các thành viên trong gia đình cần thảo luận trước phương án và kế hoạch
thoát khỏi đám cháy bao gồm việc thoát ra khỏi nhà và tập trung tại một địa điểm
nào đó.
Nếu trong nhà có người bị bỏng vì điện thì cần phải ngâm vết bỏng trong nước lạnh
rồi sau đó đắp bằng vải sạch và khô. Còn nếu vết bỏng lớn thì phải dùng vải khô và
vô trùng phủ lên vết bỏng rồi đưa đi cấp cứu ngay lập tức! Bỏng điện sẽ gây ra các
tổn thương cho da, cơ và xương của nạn nhân. Để tránh cho nạn nhân có thể bị sốc
do bỏng điện, để nạn nhân nằm dài ra đất, chân kê cao. Đừng bao giờ tìm cách gỡ
những mẩu áo quần bị cháy khỏi làn da đang bị bỏng. [1]
4. Những lưu ý khi thực hiện.
4.1 Về phía giáo viên.
- Có sự chuẩn bị chu đáo cho bài dạy học cả về thiết kế bài học và vận dụng các
thiết bị thí nghiệm.
- Phát huy hiệu quả các tiết thực hành.
- Có thể cho học sinh tham quan thực tế.
- Cần phối kết hợp chặt chẽ với hoạt động PCCC của nhà trường.
4.2 Về phía học sinh.
- Tích cực chủ động trong giờ học.
- Tìm hiểu thêm các thông tin có liên quan đến bài học và đến nội dung về PCCC
theo sự định hướng của giáo viên.
- Thu thập thêm các kiến thức thực tế.
- Vận dụng những điều học được vào thực tiễn cuộc sống.
IV. KIỂM NGHIỆM
Trang 16


Từ những nội dung lí thuyết trên, tôi đã vận dụng vào thực tế dạy học môn
Vật lí ở các lớp 11A6, 12C2 năm học 2015-2016 và các lớp 11B1, 12A6 năm học

2016-2017 của trường THPT Triệu Sơn 2. Qua các giờ dạy học, qua thăm dò ý kiến
của học sinh và giáo viên kết quả thu được như sau :
1. Về phía học sinh.
- Học sinh được nâng cao hiểu biết về các vấn đề điện năng, cách sử dụng điện an
toàn, ngăn ngừa các nguyên nhân gây ra cháy nổ khi sử dụng điện.
- Các em được tiếp cận và nắm được cách chữa cháy và thoát hiểm khi có cháy nổ.
- Học sinh cảm thấy thích thú với các giờ dạy học có giáo dục về PCCC và kĩ năng
thoát hiểm khi xảy ra cháy nổ do sử dụng điện.
- Ý thức về PCCC khi sử dụng điện năng được nâng cao hơn.Từ đó hạn chế tình
trạng dùng đồng thời nhiều thiết bị điện tại các phòng học và văn phòng.
- Tôi đã tiến hành khảo sát đánh giá sự chuyển biến trong nhận thức về tiết kiệm
điện năng của HS các lớp tôi dạy bằng phiếu kiểm tra sau:
PHIẾU KIỂM TRA
Câu 1: Có nên đặt bếp ga ở gần ổ điện hay không?
Câu 2: Tại sao tủ lạnh thường phải để nơi khô, thoáng, mát?
Câu 3: Khi dùng các thiết bị tỏa nhiệt như bàn là, bếp điện... cần lưu ý gì?
Câu 4: Mạng điện gia đình được lắp theo kiểu song song hay nối tiếp?
Câu 5: Có nên bật tất cả các thiết bị điện trong gia đình cùng một lúc hay không?
Câu 6: Khi phát hiện rò rỉ khí ga có nên bật công tắc điện hay không?
Câu 7: Số điện thoại cứu hỏa là bao nhiêu?
Câu 8: Khi phát hiện cháy nổ do chập điện cần phải xử lí như thế nào?
Câu 9: Có nên dùng nước để chữa cháy do chập điện hay không?
Câu 10 : Cách thoát hiểm trong đám cháy?
Lớp
11B1
12A6

Tống số
41
41


Giỏi
30 (73,2%)
32 (78%)

Khá
11 (26,8%)
9(22%)

Trung bình
0
0

Yếu
0
0

2. Về phía giáo viên.
Qua tham khảo ý kiến của các giáo viên đặc biệt là các giáo viên có nhiều năm
kinh nghiệm, hầu hết các ý kiến đều đánh giá cao tính thực tiễn của việc giáo dục
PCCC và kĩ năng thoát hiểm khi xảy ra cháy nổ do sử dụng điện cho học sinh
THPT. Điều đó không chỉ tạo thêm sự hấp dẫn cho giờ dạy học Vật lí mà còn góp
phần hình thành kĩ năng sống, hoàn thiện nhân cách cho học sinh và góp phần ngăn
ngừa các nguyên nhân gây ra cháy nổ trong quá trình sử dụng điện và các thiết bị
điện.

Trang 17


C. KẾT LUẬN VÀ ĐỀ XUẤT

I. KẾT LUẬN
Từ những kết quả nghiên cứu trên, có thể rút ra những kết luận sau:
- Đóng góp của đề tài là ở chỗ: người viết đã lồng ghép giáo dục PCCC và kĩ năng
thoát hiểm khi xảy ra cháy nổ do sử dụng điện cho học sinh THPT trong quá trình
dạy học - Đây là đề tài có tính khoa học và thực tiễn cao:
+ Thông qua những bài học cụ thể, giáo viên lồng ghép cho học sinh tìm hiểu kiến
thức khoa học về điện; lí giải những nguyên nhân cháy nổ do sử dụng điện không
đúng cách. Từ đó góp phần thay đổi thói quen sử dụng điện thiếu an toàn của học
sinh và giúp học sinh có những kỹ năng cần thiết để xử lí khi có cháy nổ xảy ra.
II. KIẾN NGHỊ, ĐỀ XUẤT.
Qua đây, tôi cũng xin đề nghị với các cơ quan quản lí giáo dục:
- Nên tổ chức giáo dục về PCCC cho học sinh thành một chuyên đề ngoại khóa.
- Cùng với việc phát triển cơ sở hạ tầng trường học, cần tăng cường các phương
tiện chữa cháy tại chỗ để kịp thời xử lí khi có cháy nổ xảy ra.
XÁC NHẬN CỦA THỦ TRƯỞNG Thanh Hóa, ngày 20 tháng 05 năm 2017
ĐƠN VỊ
Tôi xin cam đoan đây là SKKN của tôi
viết, không sao chép nội dung của người
khác.
Tác giả

Hồ Sỹ Phúc

Trang 18


TÀI LIỆU THAM KHẢO
[1]

Giaiphapangia.com.vn


[2]

Hòa nhập.vn

[3]

Vật lí 11 NXB Giáo dục– Lương Duyên Bình (Tổng chủ biên)

[4]

Vnexpress

[5]

VOV.vn

Trang 19