Kiểm tra
bài :
So sánh là gì ? Cho một ví dụ có sử dụng
phép so sánh.
Trả lời:

So sánh là đối chiếu sự vật, sự việc này với sự vật, sự việc khác có
nét tương đồng để làm tăng sức gợi hình, gợi cảm cho sự diễn đạt.
Ví dụ: Tiếng suối trong như tiếng hát xa.


Những ngơi sao thức ngồi kia
Chẳng bằng mẹ đã thức vì chúng con
Đêm nay con ngủ giấc tròn
Mẹ là ngọn gió của con suốt đời.

(Trần Quốc Minh)
Vế A
1.Nhữn
g ngôi
sao
2.
Mẹ

PD so
sánh
thức
ngoài
kia

Từ so

sánh
chẳng
bằng
la
ø

Vế B
mẹ đã
thức vì
chúng
ngọn gió
con
của con
suốt đời.


Các kiểu so
sánh

So sánh
ngang bằng

là, như, giống như, tựa, y như,
bao nhiêu …bấy nhiêu, tương
tự,…

So sánh không
ngang bằng

hơn,kém hơn, không bằng,

chẳng bằng, chưa bằng,khác,
…


a.

b.

c.

Quê hương tôi có con sông xanh biếc
Nước gương trong soi tóc những hàng tre
Tâm hồn tôi là một buổi trưa hè
so sánh ngang bằng
Tỏa nắng xuống dòng sông lấp loáng.
(Tế Hanh)
Con đi trăm núi ngàn khe
Chưa bằng muôn nỗi tái tê lòng bầm
So sánh không
Con đi đánh giặc mười năm
ngang bằng
khó nhọc đời bầm sáu mươi
Chưa bằng
(Tố Hữu)
Anh đội viên mơ màng
nằm trong giấc mộng
so sánh ngang bằng
Như
Bóng Bác cao lồng lộng
Ấm

ngọn lửa hồng.
So sánh không
hơn
ngang bằng
(Minh Huệ)


Mỗi chiếc lá rụng có một linh hồn
riêng, một tâm tình riêng, một cảm giác
riêng. Có chiếc tựa mũi tên nhọn, tự
cành cây rơi cắm phập xuống đất như cho
xong chuyện, cho xong một đời lạnh lùng,
thản nhiên, không thương tiếc, không do
dự vẩn vơ. Có chiếc lá như con chim bò lảo
đảo mấy vòng trên không, rồi cố gượng
ngoi đầu lên, hay giữ thăng bằng cho
chậm tới cái giây nằm phơi trên mặt
đất. Có chiếc lá nhẹ nhàng khoan khoái
đùa bỡn, múa may với làn gió thoảng,
như thầm bảo rằng sự đẹp của vạn vật
chỉ ở hiện tại: cả một thời quá khứ dài
dằng dặc của chiếc lá trên cành cây
không bằng một vài giây bay lượn, nếu
sự bay lượn ấy có vẻ đẹp nên thơ. Có


Các phép so sánh trong đoạn
văn: lá tựa mũi tên nhọn, tự cành cây
- Có chiếc
rơi cắm phập xuống đất như cho xong chuyện,

cho xong một đời lạnh lùng, thản nhiên, không
tiếc,lá
không
do dự
vẩn
-thương
Có chiếc
như con
chim
bò vơ.
lảo đảo mấy vòng
trên
rồi
[...]nhàng khoan khoái đùa bỡn,
- Cókhông,
chiếc lá
nhẹ
múa may với làn gió thoảng, như thầm bảo
rằng
đẹp lá
của
vạn
chỉ
ở hiện
tại [...]
- Cósự
chiếc
như
sợvật
hãi,

ngần
ngại rụt
rè,
rồi như gần tới mặt đất, còn cất muốn bay
* Tác
dụng:
trở lại
cành.
- Hình ảnh chiếc lá rơi được so sánh với nhiều hình ảnh, sự vật khác
nhau. Tạo ra hình ảnh cụ thể sinh động,giúp người đọc, người nghe
hình dung về sự vật, sự việc được miêu tả, hình dung được những cách
rụng khác nhau của chiếc lá.
- Tạo ra những lối nói hàm súc, giúp người đọc , người nghe dễ nắm bắt
tư tưởng tình cảm của người viết, người nói. Thơng qua phép so sánh
trong đoạn văn, thể hiện quan niệm của tác giả về sự sống và cái chết.


So sánh vừa có tác dụng gợi hình, giúp cho việc miêu tả sự
vật, sự việc cụ thể, sinh động;vừa có tác dụng biểu hiện tư
tưởng, tình cảm sâu sắc.


Cách làm bài tìm và nêu tác dụng của phép so sánh:
-Bước1: Đọc kỹ đoạn văn ( đoạn thơ)
-Bước 2: Xác định đối tượng so sánh và sự vật, sự việc
dùng để so sánh, phương diện so sánh, kiểu so sánh.
-Bước 3: Cảm nhận giá trị gợi hình, gợi cảm của phép
so sánh. Đánh giá thành công trong nghệ thuật biểu đạt
của tác giả.
-Bước 4: Viết đoạn hoặc bài.



Trần Quốc Minh đã có những câu thơ viết rất hay về mẹ:
Những ngôi sao thức ngoài kia
Chẳng bằng mẹ đã thức vì chúng con
Đêm nay con ngủ giấc tròn
Mẹ là ngọn gió của con suốt đời.
Trong khổ thơ, nhà thơ đã sử dụng phép so sánh không ngang
bằng, sao thức không bằng mẹ thức, sao sáng suốt đêm cũng
không bằng mẹ thức cả một đời lo lắng, chăm sóc, che chở hy
sinh thầm lặng cho con. Khổ thơ còn xuất hiện hình ảnh so
sánh ngang bằng mẹ là ngọn gió đã gợi ra những điều mát
lành, bình yên, hạnh phúc mẹ mang đến cho đời con. Công ơn
của mẹ thật lớn lao.Qua phép so sánh này ta cũng thấy được
lòng biết ơn sâu sắc của con giành cho mẹ. Cảm ơn nhà thơ đã
nói hộ tiếng lòng của bao người con.


Cách làm bài tìm và nêu tác dụng của phép so sánh:
-Bước1: Đọc kỹ đoạn văn ( đoạn thơ)
-Bước 2: Xác định đối tượng so sánh và sự vật, sự việc
dùng để so sánh, phương diện so sánh, kiểu so sánh.
-Bước 3: Cảm nhận giá trị gợi hình, gợi cảm của phép
so sánh. Đánh giá thành công trong nghệ thuật biểu đạt
của tác giả.
-Bước 4: Viết đoạn hoặc bài.
Bài tập:
Trong những hình ảnh so sánh bài tập 1
em thích hình ảnh nào ? Vì sao?



Bài
Những câu văn có sử
tập 2 : dụng phép so sánh :
- Những động tác thả sào, rút sáo rập
ràng nhanh như cắt.
- Dượng Hương Thư như một pho tượng
đồng đúc, các bắp thòt cuồn cuộn, hai
hàm răng cắn chặt, quai hàm bạnh ra,
cặp mắt nảy lửa ghì trên ngọn sào
giống như một hiệp só của Trường Sơn
- Dọc
oai
linhsườn
hùngnúi,
vó. những cây to mọc
giữa những bụi lúp xúp nom xa như
những cụ già vung tay hô đám con
cháu tiến về phía trước.


- Dượng Hương Thư như một pho tượng
đồng đúc, các bắp thòt cuồn cuộn, hai
hàm răng cắn chặt, quai hàm bạnh ra,
cặp mắt nảy lửa ghì trên ngọn sào
giống như một hiệp só của Trường Sơn
->Hình
ảnh vó.
dượng Hương Thư hiện lên
oai

linh hùng
thật đẹp, khoẻ mạnh, dũng cảm, oai
phong ->Thể hiện sức mạnh và khát
vọng chinh phục thiên nhiên của con
người lao động.
- Những động tác thả sào, rút sáo rập
ràng nhanh như cắt.
->Thể hiện sự nhanh nhẹn, nhòp
nhàng, khéo léo của dượng Hương Thư khi
đang chỉ huy con thuyền vượt thác dữ .


Bài tập
3:
Dựa theo bài Vượt thác, hãy viết một
đoạn văn từ ba đến năm câu tả dượng
Hương Thư đưa thuyền vượt qua thác dữ;
trong đoạn văn có sử dụng cả hai kiểu so
sánh đã được giới thiệu.

Gợi ý:

1.Đoạn văn miêu tả ai ? Việc gì?

2. Bài văn miêu tả cuộc vượt thác của con
thuyền theo trình tự thời gian, không gian nào ?
3. Cảnh dòng sông và đội bờ đã thay đổi như
thế nào theo từng chặng đường của con thuyền ?
4. Hình ảnh dượng Hương Thư trong cuộc vượt thác
được miêu tả như thế nào ?

5. Qua bài văn, em cảm nhận như thế nào về
thiên nhiên và con người lao động ?


Đoạn văn từ ba đến năm câu tả dượng Hương
Thư đưa thuyền vượt qua thác dữ; trong đoạn văn
có sử dụng cả hai kiểu so sánh đã được giới
thiệu.
Nước từ trên cao phóng xuống đònh nuốt
chửng con thuyền (1). Nhưng ở phía dưới, dượng
Hương Thư nhanh như cắt vừa thả sào, vừa rút
sào rập ràng,dứt khoát, đều đặn (2). Con thuyền
được giữ thăng bằng vẫn xé ngang dòng nước
Tiếp bài tập 1: Phân tích tác dụng gợi hình, của phép so sánh mà em
laothích:
nhanh (3). Nó chồm lên, sấn tới, hùng dũng
hơn cả dòng thác dữ (4).
c, Bóng Bác cao lồng lộng
Ấm hơn ngọn lửa hồng.
( Minh Huệ )
-> Hình ảnh này nói lên vẻ đẹp kì vĩ của Bác Hồ. Bác như ngọn lửa sưởi
ấm cho mọi người dân Việt Nam.


b,

Con đi đánh giặc mười năm

Chưa bằng khó nhọc đời bầm sáu mươi.
( Tố Hữu)

Hình ảnh này gợi ra những năm dài trường kì đánh giặc cứu nước
của nhân dân ( bộ đội là người chịu nhiều gian nan vất vả ). Nhưng
những vất vả đó so với công lao của các bà mẹ thì chẳng thắm vào đâu.
Các anh đi đánh giặc mười năm, còn mẹ thì âm thầm, tần tản, lo toan đã
sáu, bảy mươi năm hay nói đúng hơn cả đời người. Dùng hình ảnh so
sánh, hai câu thơ khơi gợi sâu sắc, chứa chan tình thương và biết ơn
đối với các mẹ già sẵn sàng cho con đi bộ đội.


Hướng dẫn tự học:
-Học bài, chuẩn bị bài: chương trình địa phương theo câu
hỏi sách Ngữ Văn địa phương.
-Viết một đoạn văn miêu tả có sử dụng phép so sánh.