TRUNG TÂM HỌC LIỆU HĨA HỌC TRỰC TUYẾN
CHỌN LỌC-ĐẦY ĐỦ-CHẤT LƯỢNG
─

“Học Hóa bằng sự đam mê”

Thầy LƯU HUỲNH VẠN LONG
(Giảng viên Trường ĐH Thủ Dầu Một – Bình Dương)

Phương pháp

Bảo toàn khối lượng

Khơng tức giận vì muốn biết thì khơng gợi mở cho
Khơng bực vì khơng hiểu rõ được thì khơng bày vẽ cho
Khổng Tử


PHƯƠNG PHÁP BẢO TOÀN KHỐI LƯNG

Đăng tải trên Website: www.hoahoc.edu.vn

PHƯƠNG PHÁP BẢO TỒN KHỐI LƯỢNG

I- CƠ SỞ CỦA PHƯƠNG PHÁP
Áp dụng định luật bảo tồn khối lượng (BTKL):
“Tổng khối lượng các chất tham gia phản ứng bằng tổng khối lượng các sản phẩm”
Xét phản ứng : A + B 
 C+D
ta ln có: mA + mB = mC + mD
Lưu ý: Điều quan trọng khi áp dụng phương pháp này là việc phải xác định đúng lượng chất (khối

lượng) tham gia phản ứng và tạo thành (có chú ý các chất kết tủa, bay hơi, đặc biệt là khối lượng dung
dịch)
1- Hệ quả thứ nhất
Trong các phản ứng hóa học, tổng khối lượng của các chất tham gia phản ứng bằng tổng
khối lượng các sản phẩm tạo thành
( khơng tính khối lượng của phần khơng tham gia phản ứng)
Xét phản ứng :
A + B 
 C+D+E
Thì ln có:
mA (pư) + mB(pư) = mC + mD + mE
Thí dụ 1:
Đốt cháy hồn tồn m (g) chất hữu cơ A cần a (g) O2 thu được b(g) CO2 và c (g) H2O… thì
ln có: m + a = b + c
2- Hệ quả thứ hai
Nếu gọi mT là tổng khối lượng các chất trước phản ứng, và mS là tổng khối lượng các chất
sau phản ứng thì ln có : mT = mS
Như vậy hệ quả thứ hai mở rộng hơn hệ quả thứ nhất ở chỗ: dù các chất phản ứng có hết hay
khơng, hiệu suất phản ứng là bao nhiêu, thậm chí chỉ cần xét riêng cho một trạng thái nào đó thì ln
có nhận xét trên.
Thí dụ 2:
Xét phản ứng :
2Al + Fe2O3 
 Al2O3 + 2Fe
Thì ln có: m(Al) + m(Fe2O3) = khối lượng chất rắn sau phản ứng (dù chất rắn phản ứng có
thể chứa cả 4 chất)
Hệ quả thứ 2 cũng cho phép ta xét khối lượng cho một trạng thái cụ thể nào đó mà khơng cần
quan tâm đến các chất( hoặc lượng chất phản ứng còn dư) khác trạng thái với nó.
Thí dụ 3:
“ Cho m gam hh 2 kim loại Fe, Zn tác dụng với dd HCl … tính khối lượng chất rắn thu được

sau khi cơ cạn dd sau phản ứng”.
Ta được quyền viết : m(KL) + m (HCl) = m(chất rắn) + m(H2)

TRUNG TÂM HỌC LIỆU HĨA HỌC TRỰC TUYẾN (Học Hóa bằng sự đam mê)
www.HOAHOC.edu.vn – www.LUUHUYNHVANLONG.com

1


PHƯƠNG PHÁP BẢO TOÀN KHỐI LƯNG

Đăng tải trên Website: www.hoahoc.edu.vn

Trong đó m(HCl) là khối lượng HCl ngun chất đã phản ứng, dù khơng biết hh Kl đã hết hay HCl
hết, hiệu suất phản ứng là bao nhiêu!
3- Hệ quả thứ ba
Khi cho các cation kim loại ( hoặc NH4+) kết hợp với anion (phi kim, gốc axit, hidroxit) ta ln
có:
Khối lượng sản phẩm thu được = khối lượng cation + khối lượng anion
Vì khối lượng electron khơng đáng kể, nên có thể viết :
Khối lượng sản phẩm thu được = khối lượng kim loại + khối lượng anion
Thí dụ 4:
Hòa tan 6,2 g hh 2 kim loại kiềm vào dd HCl dư thu được 2,24 lít H2(đktc). Cơ cạn dd sau phản
ứng sẽ thu được bao nhiêu gam chất rắn?
Ta nhận thấy ngay rằng: Nếu giải theo cách lập hệ thơng thường sẽ khá dài dòng, nhưng vận
dụng hệ quả thứ 2 và thứ 3 nhận xét thì :
nCl- = 2.n(H2) = 2 x 0,1 = 0,2 mol
Ta có : m muối = m KL + mCl- = 6,2 + 0,2 x 35,5 = 13,3 g
4- Hệ quả thứ bốn
Trong phản ứng có n chất tham gia, nếu biết khối lượng của (n – 1) chất thì ta dễ dàng tính được

khối lượng của chất còn lại
5- Hệ quả thứ năm
Bài tốn khử hỗn hợp oxit bởi các chất khí H2, CO
Sơ đồ: Oxit + (CO , H2) 
 Chất rắn + hỗn hợp khí ( CO, H2, CO2, H2O)
Bản chất là các phản ứng :
CO + [ O ] → CO2 và H2 + [O] → H2O
→ n[O] = n[CO2] = n[H2O] → mrắn = moxit – m[O]
II. ĐÁNH GIÁ PHƯƠNG PHÁP BẢO TỒN KHỐI LƯỢNG
2.1. Phương pháp bảo tồn khối lượng cho phép giả nhanh được nhiều bài tốn khi biết mối
quan hệ về khối lượng của các chất trước và sau phản ứng.
2.2. Đặc biệt khi chưa biết rõ phản ứng xảy ra là hồn tồn hay khơng hồn tồn thì việc sử
dụng phương pháp này càng giúp đơn giản hóa bài tốn hơn.
2.3. Phương pháp bảo tồn khối lượng thường được sử dụng trong các bài tốn hỗn hợp nhiều chất.
III. CÁC BƯỚC GIẢI
+ Lập sơ đồ biến đổi các chất trước và sau q trình phản ứng.
+ Từ giả thiết của bài tốn tìm



khối lượng trước và



khối lượng sau (khơng cần biết phản ứng

là hồn tồn hay khơng hồn tồn ).
+ Vận dụng ĐLBTKL để lập phương trình tốn học, kết hợp với các dữ kiện khác lập được hệ phương
trình
+ Giải hệ phương trình.


TRUNG TÂM HỌC LIỆU HĨA HỌC TRỰC TUYẾN (Học Hóa bằng sự đam mê)
www.HOAHOC.edu.vn – www.LUUHUYNHVANLONG.com

2


PHƯƠNG PHÁP BẢO TOÀN KHỐI LƯNG

Đăng tải trên Website: www.hoahoc.edu.vn

IV. BÀI TẬP MINH HỌA
BÀI 1: Trộn 5,4 gam Al với 6 gam Fe2O3 rồi nung nóng để thực hiện phản ứng nhiệt nhơm. Sau phản
ứng ta thu được m gam hỗn hợp chất rắn. Giá trị m là:
A. 2,24 g
B. 9,4g
C. 10,20g
D. 11,4g
HƯỚNG DẪN GIẢI
Sơ đồ phản ứng :
Al + Fe2O3 → rắn
Theo định luật bảo tồn khối lượng :
m(hỗn hợp sau) = m(hỗn hợp trước) = 5,4 + 6 = 11,4 (gam)
→ Đáp án D
BÀI 2: Cho 22,4 gam hỗn hợp Na2CO3, K2CO3 tác dụng vừa đủ với dung dịch BaCl2. Sau phản ứng
thu được 39,4 gam kết tủa. Lọc tách kết tủa, cơ cạn dung dịch thu được m gam muối clorua. m có giá
trị là:
A. 2,66
B. 22,6
C. 26,6

D. 6,26
HƯỚNG DẪN GIẢI
Cách 1: Thơng thường các em HS giải bằng cách viết 2 phương trình và dựa vào dữ kiện đã cho lập hệ
pt để giải:
BaCl2 + Na2CO3 → BaCO3 + 2NaCl
x
x(mol) 2x
BaCl2 + K2CO3 → BaCO3 + 2KCl
y
y(mol) 2y
Ta lập 2 pt: 106x + 138y = 24,4 (1)
197x + 197y = 39,4 (2)
Giải hệ trên được: x = 0,1 và y = 0,1
Khối lượng muối thu được là NaCl và KCl: 2.0,1.58,5 + 2.0,1.74,5 = 26,6 gam
Cách 2: Cách giải khác là dựa vào định luật bảo tồn khối lượng:

n BaCl2 = n BaCO3 =

39,4
 0,2(mol)
197

Theo ĐLBTKL:
m(hỗn hợp ) + m(BaCl2) = m(kết tủa) + m
→ m = 24,4 + 0,2.208 - 39,4 = 26,6 (gam)
Cách 3: Phương pháp tăng giảm khối lượng:
Cứ 1 mol muối cacbonat tạo 1 mol BaCO3 và 2 mol muối clorua tăng 11 gam
Đề bài:
0,2 mol
→ 2,2 gam

→ m(clorua) = 24,4 + 2,2 = 26,6 (g)
→ Đáp án C
BÀI 3: (TSĐH A 2007): Hòa tan hồn tồn 2,81 gam hỗn hợp gồm Fe2O3, MgO, ZnO trong 500 ml
dung dịch axit H2SO4 0,1M( vừa đủ). Sau phản ứng, hỗn hợp muối sunfat khan thu được khi cơ cạn
dung dịch có khối lượng là:
A. 6,81g
B. 4,81g
C. 3,81g
D. 5,81g
HƯỚNG DẪN GIẢI
Cách 1: Dùng phương pháp ghép ẩn số( phương pháp cổ điển)
TRUNG TÂM HỌC LIỆU HĨA HỌC TRỰC TUYẾN (Học Hóa bằng sự đam mê)
www.HOAHOC.edu.vn – www.LUUHUYNHVANLONG.com

3


PHƯƠNG PHÁP BẢO TOÀN KHỐI LƯNG

Đăng tải trên Website: www.hoahoc.edu.vn

Cách 2: Ta thấy số mol axit tham gia phản ứng = số mol nước sinh ra = 0,5.0,1 = 0,05
Theo ĐLBTKL:
m(oxit) + m(axit) = m(muối) + m(H2O)
→ m(muối) = 2,81 + 98.0,05 – 18.0,05 = 6,81 (g)
Cách 3: Nếu HS thơng minh thì có thể nhận thấy từ oxit ban đầu sau pư tạo muối sunfat có sự thay
thế O2- thành SO42- và dĩ nhiên là theo tỉ lệ 1:1 và bằng 0,05 mol [ Vì sao?]
Do đó: mmuối = mKL – mO2- + mSO42= 2,81 – 16.0,05 + 0,05.96 = 6,81g
→ Đáp án A
BÀI 4: (CĐ Khối A – 2007):Hòa tan hồn tồn 3,22 gam hỗn hợp X gồm Fe, Mg và Zn bằng một

lượng vừa đủ dung dịch H2SO4 lỗng, thu được 1,344 lít hiđro (ở đktc) và dung dịch chứa m gam
muối. Giá trị của m là:
A. 9,52.
B. 10,27.
C. 8,98.
D. 7,25.
HƯỚNG DẪN GIẢI
S¬ ®å biÕn ®ỉi : X(Fe, Mg, Zn) + H2 SO4

lo·ng, ® đ

 mi + H2 

1,344
 0,06 mol
22,4
= mmi + mH2

Theo PTP ¦ : nH2 SO4  nH2 
Theo BTKL : mX + mH2 SO4

m
= 3,22 + 0,06.98  0,06.2 = 8,98 (gam)

 mmi = mX + mH2 SO4
 mmi

H2

→ Đáp án C

BÀI 5: Hòa tan hồn tồn 5,2 gam hỗn hợp Mg và Fe trong dung dịch HCl dư thấy tạo ra 3,36 lit khí
H2( đktc). Cơ cạn dung dịch sau phản ứng thu được m gam muối khan. m có giá trị là:
A. 16,85g
B. 15,85g
C. 3,42g
D. 34,2g
HƯỚNG DẪN GIẢI
Các em HS có thể viết 2 phương trình, đặt ẩn sau đó giải hệ phương trình → khối lượng muối
→ kết quả [ q dài]
Nhận xét: muối thu được là muối clorua nên khối lượng muối là bằng :
m(KL) + m(gốc Cl-)
theo phương trình:
2H+ + 2e → H2
n(H+) = 2n(H2) = 0,3 (mol)

TRUNG TÂM HỌC LIỆU HĨA HỌC TRỰC TUYẾN (Học Hóa bằng sự đam mê)
www.HOAHOC.edu.vn – www.LUUHUYNHVANLONG.com

4


mà n(Cl-) = n(H+) = 0,3 (mol) → m(muối) = 5,2 + 0,3.35,5 = 15,85 (g)
→ Đáp án B
BÀI 6: Hòa tan hoàn toàn 10,14 gam hợp kim Cu, Mg, Al bằng một lượng vừa đủ dung dịch HCl thu
được 7,84 lit khí A(đktc) và 1,54 gam rắn B và dung dịch C. Cô cạn dung dịch C thu được m gam
muối, m có giá trị là:
A. 33,45g
B. 33,25g
C. 32,99g
D. 35,58g

HƯỚNG DẪN GIẢI
Chất rắn B chính là Cu và dung dịch C chứa m gam muối mà ta cần tìm
2 * 7,84
n(H+) = 2n(H2) =
 0, 7(mol) (mol)
22, 4
mà n(Cl-) = n(H+) = 0,7(mol) → m(muối) = (10,14-1,54) + 0,7.35,5 = 33,45 (g)
→ Đáp án A
BÀI 7: Hòa tan hoàn toàn 3,34 gam hỗn hợp hai muối cacbonat kim loại hóa trị II và III bằng dung
dịch HCl dư ta thu được dung dịch A và 0,896 lit khí bay ra (đktc). Tính khối lượng muối có trong
dung dịch A:
A. 3,78g
B. 3,87g
C. 7,38g
D. 8,37g
HƯỚNG DẪN GIẢI
Gọi 2 muối cacbonat là: XCO3 và Y2(CO3)3. Các phương trình phản ứng xảy ra:
XCO3 + 2HCl → XCl2 + CO2 + H2O
Y2(CO3)3 + 6HCl → 2YCl3 + 3CO2 + 3H2O
Ta thấy n(HCl) = 2n(CO2) =

2 * 0,896
 0,08(mol)
22,4

Theo ĐLBTKL:
m(muối cacbonat) + m(HCl) = m(muối clorua) + m(CO2) + m(H2O)
→ m(muối clorua) = (3,34 + 0.08.36,5) – (0,04.44 + 0,04.18) = 3,78 (gam)
→ Đáp án A
BÀI 8: Thổi một luồng khí CO dư qua ống sứ đựng m gam hỗn hợp gồm CuO, Fe2O3, FeO, Al2O3

nung nóng thu được 2,5 gam chất rắn. Toàn bộ khí thoát ra sục vào nước vôi trong dư thấy có 15 gam
kết tủa trắng. Khối lượng của hỗn hợp oxit kim loại ban đầu là:
A. 7,4g
B. 4,9g
C. 9,8g
D. 23g
HƯỚNG DẪN GIẢI
Nhận xét: Đây là một dạng bài tập rất quen thuộc về phản ứng khử oxit kim loại bằng khí CO hoặc H2.
Các em lưu ý: “ Khi khử oxit kim loại, CO hoặc H2 lấy oxi ra khỏi oxit kim loại. Khi đó ta có:
nO(trong oxit) = n(CO) = n(CO2) = n(H2O)
vận dụng ĐLBTKL tính khối lượng hỗn hợp oxit ban đầu hoặc khối lượng kim loại thu được sau phản
ứng
Với bài toán trên ta có:
CO2 + Ca(OH)2 → CaCO3 + H2O
15
n(CO2) = n(CaCO3) =
 0,15(mol)
100
ta có: nO(trong oxit) = n(CO2) = 0,15 (mol)
moxit = mkim loại + moxi = 2,5 + 0,15.16 = 4,9 (g)
→ Đáp án B
TRUNG TÂM HỌC LIỆU HÓA HỌC TRỰC TUYẾN (Học Hóa bằng sự đam mê)
www.HOAHOC.edu.vn – www.LUUHUYNHVANLONG.com

6


BÀI 9: Thổi 8,96 lit CO(đktc) qua 16 gam FexOy nung nóng. Dẫn toàn bộ lượng khí sau phản ứng qua
dung dịch Ca(OH)2 dư thấy tạo 30 gam kết tủa. Khối lượng sắt thu được là:
A. 9,2g

B. 6,4g
C. 9,6g
D. 11,2g
HƯỚNG DẪN GIẢI
Ta có:

n(CO) =

8,96
 0, 4(mol)
22, 4

n(O trong oxit) = n(CO2) = n(CaCO3) =

30
 0,3(mol)
100

→ n(CO) > n(CO2) → CO dư hay oxit sắt bị khử hết
Áp dụng ĐLBTKL có:
m(oxit) + m(CO) = m(Fe) + m(CO2)
m(Fe) = 16 + 0,3.28 – 0,3.44 = 11,2 (g)
→ Đáp án D
Hoặc : m(Fe) = m(oxit) – m(O) = 16 – 0,3.16 = 11,2 (g)
BÀI 10: Hỗn hợp X gồm Fe, FeO và Fe2O3. Cho một luồng CO đi qua ống sứ đựng m gam hỗn hợp X
nung nóng. Sau khi kết thúc thí nghiệm thu được 64 gam chất rắn A trong ống sứ và 11,2 lít khí B
(đktc) có tỉ khối so với H2 là 20,4. Tính giá trị m.
A. 105,6 gam.
B. 35,2 gam.
C. 70,4 gam.

D. 140,8 gam.
HƯỚNG DẪN GIẢI
Các phản ứng khử sắt oxit có thể có:
o

t
3Fe2O3 + CO 
 2Fe3O4 + CO2
to

Fe3O4 + CO 
 3FeO + CO2

(1)
(2)

to

FeO + CO 
(3)
 Fe + CO2
Như vậy chất rắn A có thể gồm 3 chất Fe, FeO, Fe3O4 hoặc ít hơn, điều đó không quan trọng và
việc cân bằng các phương trình trên cũng không cần thiết, quan trọng là số mol CO phản ứng bao giờ
cũng bằng số mol CO2 tạo thành.
11,2
nB 
 0,5 mol.
22,5
Gọi x là số mol của CO2 ta có phương trình về khối lượng của B:
44x + 28(0,5  x) = 0,5  20,4  2 = 20,4

nhận được x = 0,4 mol và đó cũng chính là số mol CO tham gia phản ứng.
Theo ĐLBTKL ta có:
mX + mCO = mA + m CO2

m = 64 + 0,4  44  0,4  28 = 70,4 (gam)
→ Đáp án C
BÀI 11: Tiến hành phản ứng crackinh butan một thời gian thu được hỗn hợp khí X. Cho X qua bình
nước vôi trong dư thấy khối lượng bình tăng 4,9 gam, hỗn hợp khí Y đi ra khỏi bình có thể tích 3,36 lít
(đktc) và tỉ khối của Y so với H2 là 38/3. Khối lượng butan đã sử dụng là:
A. 8,7 gam.
B. 6,8 gam
C. 15,5 gam
D. 13,6 gam
HƯỚNG DẪN GIẢI

TRUNG TÂM HỌC LIỆU HÓA HỌC TRỰC TUYẾN (Học Hóa bằng sự đam mê)
www.HOAHOC.edu.vn – www.LUUHUYNHVANLONG.com

7


Ca(OH)2 dư
crackinh
Sơ đồ biến đổi : C 4H10
hỗn hợp X
hỗn hợp Y
m1 = 4,9 gam

Theo BTKL : mC4H10 = mX = m1 + m Y
mC4H10 = 4,9 +


3,36 38

2 = 8,7 (gam)
22,4 3

ỏp ỏn A
BI 12: Hn hp A gm 0,1 mol etilenglicol C2 H6O2 v 0,2 mol cht X. t chỏy hon ton hn
hp A cn 21,28 lit O2(ktc) v thu c 35,2 gam CO2 v 19,8 gam H2O. Tớnh khi lng phõn t X,
bit X cha C,H,O.
HNG DN GII
Cỏc phn ng t chỏy:
2C2H6O2 + 5O2 4CO2 + 6H2O
X + O2 CO2 + H2O
p dng LBTKL:
mX + m(C2H6O2) + m(O2) = m(CO2) + m(H2O)
21,28
mX = 35,2 + 19,8 ( 0,1.62 +
*32 ) = 18,4 (g)
22, 4
MX =

18,4
92( g / mol)
0,2

CU 13: un 132,8 gam hn hp 3 ru no, n chc vi H2SO4 c 140oC thu c hn hp cỏc
ete cú s mol bng nhau v cú khi lng l 111,2 gam. S mol ca mi ete trong hn hp l bao
nhiờu?
A. 0,1 mol.

B. 0,15 mol.
C. 0,4 mol.
D. 0,2 mol.
HNG DN GII
Ta bit rng c 3 loi ru tỏch nc iu kin H2SO4 c, 140 oC thỡ to thnh 6 loi ete v
tỏch ra 6 phõn t H2O.
Theo LBTKL ta cú
m H 2O m rượu m ete 132,8 11,2 21,6 gam
21,6
1,2 mol.
18
Mt khỏc c hai phõn t ru thỡ to ra mt phõn t ete v mt phõn t H2O do ú s mol H2O
1,2
luụn bng s mol ete, suy ra s mol mi ete l
0,2 (mol)
6
ỏp ỏn D
Nhn xột: Chỳng ta khụng cn vit 6 phng trỡnh phn ng t ru tỏch nc to thnh 6 ete,
cng khụng cn tỡm CTPT ca cỏc ru v cỏc ete trờn. Nu cỏc bn xa vo vic vit phng trỡnh
phn ng v t n s mol cỏc ete tớnh toỏn thỡ khụng nhng khụng gii c m cũn tn quỏ nhiu
thi gian.



n H2O

CU 14: Cho 12 gam hn hp hai kim loi Fe, Cu tỏc dng va vi dung dch HNO3 63%.
Sau phn ng thu c dung dch A v 11,2 lớt khớ NO2 duy nht (ktc). Tớnh nng % cỏc cht cú
trong dung dch A.
A. 36,66% v 28,48%.

B. 27,19% v 21,12%.
C. 27,19% v 72,81%.
D. 78,88% v 21,12%.
HNG DN GII
TRUNG TM HC LIU HểA HC TRC TUYN (Hc Húa bng s am mờ)
www.HOAHOC.edu.vn www.LUUHUYNHVANLONG.com

8


Fe + 6HNO3  Fe(NO3)3 + 3NO2 + 3H2O
Cu + 4HNO3  Cu(NO3)2 + 2NO2 + 2H2O
n NO2  0,5 mol  n HNO3  2n NO2  1 mol.
Áp dụng định luật bảo toàn khối lượng ta có:
m d 2 muèi  m h 2 k.lo¹i  m d 2 HNO  m NO2
3

1  63 100
 46  0,5  89 gam.
63
Đặt nFe = x mol, nCu = y mol ta có:
56x  64y  12
 x  0,1
 

3x  2y  0,5
 y  0,1
0,1  242 100

%m Fe( NO3 )3 

 27,19%
89
0,1 188 100
%m Cu( NO3 )2 
 21,12%.
89
→ Đáp án B
 12 

CÂU 15: Hỗn hợp A gồm KClO3, Ca(ClO2)2, Ca(ClO3)2, CaCl2 và KCl nặng 83,68 gam. Nhiệt phân
hoàn toàn A ta thu được chất rắn B gồm CaCl2, KCl và 17,472 lít khí (ở đktc). Cho chất rắn B tác dụng
với 360 ml dung dịch K2CO3 0,5M (vừa đủ) thu được kết tủa C và dung dịch D. Lượng KCl trong
dung dịch D nhiều gấp 22/3 lần lượng KCl có trong A. % khối lượng KClO3 có trong A là
A. 47,83%.
B. 56,72%.
C. 54,67%.
D. 58,55%.
HƯỚNG DẪN GIẢI
3
to

 KCl  O2
2


 KClO3

to
 CaCl 2  3O2
Ca(ClO3 )2 


o
t
83,68 gam A Ca(ClO2 ) 2 
 CaCl2  2O 2
 CaCl
CaCl2
2

KCl ( A )
 KCl ( A )


h2 B


(1)
(2)
(3)

n O2  0,78 mol.

Áp dụng định luật bảo toàn khối lượng ta có:
m A = m B + m O2
 mB = 83,68  320,78 = 58,72 gam.
Cho chất rắn B tác dụng với 0,18 mol K2CO3
CaCl2  K2CO3 
 CaCO3  2KCl (4) 



Hỗn hợp B  0,18  0,18

0,36 mol  hỗn hợp D
 KCl

KCl ( B)
( B)


m KCl ( B)  m B  m CaCl2 ( B)

 58,72  0,18 111  38,74 gam

TRUNG TÂM HỌC LIỆU HÓA HỌC TRỰC TUYẾN (Học Hóa bằng sự đam mê)
www.HOAHOC.edu.vn – www.LUUHUYNHVANLONG.com

9


m KCl ( D )  m KCl ( B)  m KCl ( pt 4)



 38,74  0,36  74,5  65,56 gam

3
3
m KCl ( D )   65,56  8,94 gam
22
22




m KCl ( A ) 



m KCl pt (1) = m KCl (B)  m KCl (A)  38,74  8,94  29,8 gam.

Theo phản ứng (1):
m KClO3 

29,8
122,5  49 gam.
74,5

%m KClO3 ( A ) 

49 100
 58,55%.
83,68

→ Đáp án D
CÂU 16: Đốt cháy hoàn toàn 1,88 gam chất hữu cơ A (chứa C, H, O) cần 1,904 lít O2 (đktc) thu được
CO2 và hơi nước theo tỉ lệ thể tích 4:3. Hãy xác định công thức phân tử của A. Biết tỉ khối của A so
với không khí nhỏ hơn 7.
A. C8H12O5.
B. C4H8O2.
C. C8H12O3.
D. C6H12O6.

HƯỚNG DẪN GIẢI
1,88 gam A + 0,085 mol O2  4a mol CO2 + 3a mol H2O.
Áp dụng định luật bảo toàn khối lượng ta có:
m CO2  m H 2O  1,88  0,085  32  46 gam
Ta có:
444a + 183a = 46  a = 0,02 mol.
Trong chất A có:
nC = 4a = 0,08 mol
nH = 3a2 = 0,12 mol
nO = 4a2 + 3a  0,0852 = 0,05 mol

nC : nH : no = 0,08 : 0,12 : 0,05 = 8 : 12 : 5
Vậy công thức của chất hữu cơ A là C8H12O5 có MA < 203.
→ Đáp án A
CÂU 17: Cho 0,1 mol este tạo bởi 2 lần axit và rượu một lần rượu tác dụng hoàn toàn với NaOH thu
được 6,4 gam rượu và một lượng mưối có khối lượng nhiều hơn lượng este là 13,56% (so với lượng
este). Xác định công thức cấu tạo của este.
A. CH3COO CH3.
B. CH3OCOCOOCH3.
C. CH3COOCOOCH3.

D. CH3COOCH2COOCH3.

HƯỚNG DẪN GIẢI
R(COOR)2 + 2NaOH  R(COONa)2 + 2ROH
0,1
 0,2

0,1
 0,2 mol

6,4
M R OH 
 32  Rượu CH3OH.
0,2
Áp dụng định luật bảo toàn khối lượng ta có:
meste + mNaOH = mmuối + mrượu

m muối  meste = 0,240  64 = 1,6 gam.

TRUNG TÂM HỌC LIỆU HÓA HỌC TRỰC TUYẾN (Học Hóa bằng sự đam mê)
www.HOAHOC.edu.vn – www.LUUHUYNHVANLONG.com

10


m muối  meste =

mà


meste =

13,56
meste
100

1,6 100
 11,8 gam  Meste = 118 đvC
13,56


R + (44 + 15)2 = 118  R = 0.
Vậy công thức cấu tạo của este là CH3OCOCOOCH3.
→ Đáp án B
CÂU 18: Thuỷ phân hoàn toàn 11,44 gam hỗn hợp 2 este đơn chức là đồng phân của nhau bằng dung
dịch NaOH thu được 11,08 gam hỗn hợp muối và 5,56 gam hỗn hợp rượu. Xác định công thức cấu tạo
của 2 este.
A. HCOOCH3 và C2H5COOCH3
B. C2H5COOCH3 và CH3COOC2H5.
C. HCOOC3 H7 và C2H5COOCH3.
D. Cả B, C đều đúng.
HƯỚNG DẪN GIẢI
Đặt công thức trung bình tổng quát của hai este đơn chức đồng phân là RCOOR .

RCOOR  + NaOH  RCOONa + ROH
11,44
11,08
5,56 gam
Áp dụng định luật bảo toàn khối lượng ta có:
MNaOH = 11,08 + 5,56 – 11,44 = 5,2 gam
5,2

n NaOH 
 0,13 mol
40
11,08

M RCOONa 
 85,23  R  18,23
0,13


5,56
 42,77  R   25,77
0,13



M R OH 



M RCOOR  

11,44
 88
0,13


CTPT của este là C4H8O2
Vậy công thức cấu tạo 2 este đồng phân là:
HCOOC3 H7 và C2H5COOCH3
hoặc
C2H5COOCH3 và CH3COOC2 H5.
→ Đáp án D
CÂU 19: Chia hỗn hợp gồm hai anđehit no đơn chức làm hai phần bằng nhau:
- Phần 1: Đem đốt cháy hoàn toàn thu được 1,08 gam H2O.
- Phần 2: Tác dụng với H2 dư (Ni, to) thì thu được hỗn hợp A. Đem đốt cháy hoàn toàn thì thể tích khí
CO2 (đktc) thu được là
A. 1,434 lít.
B. 1,443 lít.
C. 1,344 lít.

D. 0,672 lít.
HƯỚNG DẪN GIẢI
Phần 1: Vì anđehit no đơn chức nên n CO2  n H2O = 0,06 mol.


n CO2 (phÇn 2)  n C (phÇn 2)  0,06 mol.

Theo bảo toàn nguyên tử và bảo toàn khối lượng ta có:

TRUNG TÂM HỌC LIỆU HÓA HỌC TRỰC TUYẾN (Học Hóa bằng sự đam mê)
www.HOAHOC.edu.vn – www.LUUHUYNHVANLONG.com

11


n C (phần 2) n C ( A) 0,06 mol.



n CO2 ( A ) = 0,06 mol



VCO2 = 22,40,06 = 1,344 (lit)

ỏp ỏn C
CU 20: Cho mt lung CO i qua ng s ng 0,04 mol hn hp A gm FeO v Fe2O3 t núng.
Sau khi kt thỳc thớ nghim thu c B gm 4 cht nng 4,784 gam. Khớ i ra khi ng s cho hp th
vo dung dch Ba(OH)2 d thỡ thu c 9,062 gam kt ta. Phn trm khi lng Fe2O3 trong hn hp
A l

A. 86,96%.
B. 16,04%.
C. 13,04%.
D. 6,01%.
HNG DN GII
0,04 mol hn hp A (FeO v Fe2O3) + CO 4,784 gam hn hp B + CO2.
CO2 + Ba(OH)2 d BaCO3 + H2O
n CO2 n BaCO3 0,046 mol
n CO ( p.ư ) n CO2 0,046 mol

v

p dng nh lut bo ton khi lng ta cú:
mA + mCO = mB + mCO2

mA = 4,784 + 0,04644 0,04628 = 5,52 gam.
t nFeO = x mol, n Fe2O 3 y mol trong hn hp B ta cú:



x y 0,04
x 0,01 mol


72x 160y 5,52
y 0,03 mol
0,01 72 101
%mFeO =
13,04%
5,52



%Fe2O3 = 86,96%.
ỏp ỏn A
CU 21: un núng 5,14 gam hn hp khớ X gm metan, hiro v mt ankin vi xỳc tỏc Ni, thu c
hn hp khớ Y. Cho hn hp Y tỏc dng vi dung dch brom d thu c 6,048 lớt hn hp khớ Z
(ktc) cú t khi i vi hiro bng 8. tng khi lng dung dch brom l:
A. 0,82 gam
B. 1,62 gam
C. 4,6 gam
D. 2,98 gam
HNG DN GII
Gọi ankin là CnH2n 2
Sơ đồ biến đổi : X(CH4 , H2 , CnH2n 2 )
o

dd Br2 dư
Ni, t

hỗn hợp Y
hỗn hợp Z
m

Theo BTKL : m X = m Y = m + mZ m = mX mZ
m = 5,14

6,048
8 2 = 0,82 gam
22,4


ỏp ỏn A
CU 22: Thu phõn hon ton 14,8 gam hn hp 2 este n chc l ng phõn ca nhau thy cn va
200 ml dung dch NaOH 1M, thu c m gam hn hp 2 mui v 7,8 gam hn hp 2 ru. Giỏ tr
ca m l:

TRUNG TM HC LIU HểA HC TRC TUYN (Hc Húa bng s am mờ)
www.HOAHOC.edu.vn www.LUUHUYNHVANLONG.com

12


A. 22,8.

B. 7,0.

C. 22,6.

D. 15,0.

HƯỚNG DẪN GIẢI
o

t
S¬ ®å biÕn ®æi : Este + NaOH 
 muèi + r­îu
Theo BTKL : meste + mNaOH = mmuèi + mr­îu

 mmuèi = meste + mNaOH  mr­îu
 m = mmuèi = 14,8 + 0,2.1.40  7,8 = 15,0 (gam)


→ Đáp án D
CÂU 23: (CĐ 2013): Đốt cháy hoàn toàn một lượng ancol X cần vừa đủ 8,96 lít khí O2 (đktc), thu
được 6,72 lít khí CO2 (đktc) và 7,2 gam H2O. Biết X có khả năng phản ứng với Cu(OH)2. Tên của X là
A. propan-1,3-điol. B. propan-1,2-điol. C. glixerol.
D. etylen glicol.


HƯỚNG DẪN GIẢI
Theo ĐL BTKL: mX = 0,03.44 + 7,2 – 0,4.32 = 7,6 (g)
nX = n H2O - n CO2 = 0,1 (mol)  M X = 76  C3H8O2  Loại C, D

 X có khả năng phản ứng với Cu(OH)2  Loại A
 ĐÁP ÁN B
CÂU 24: (ĐH B 2013): Hỗn hợp X gồm một axit cacboxylic no, đơn chức, mạch hở và một ancol đơn
chức, mạch hở. Đốt cháy hoàn toàn 21,7 gam X, thu được 20,16 lít khí CO2 (đktc) và 18,9 gam H2 O.
Thực hiện phản ứng este hóa X với hiệu suất 60%, thu được m gam este. Giá trị của m là:
A. 15,30
B. 12,24
C. 10,80
D. 9,18
n CO2

HƯỚNG DẪN GIẢI
= 0,9 (mol); n H2O = 1,05 (mol)

n CO2 < n H2O  ancol no, đơn hở có số mol bằng 0,15 (mol)

 Theo định luật BTKL: m O2 = 0,9.44 + 18,9 - 21,7 = 36,8 (g)  n O2 = 1,15 (mol)
 Bảo toàn nguyên tố O: 2n axit + 0,15.1 + 1,15.2 = 0,9.2 + 1,05 n axit = 0,2 (mol)
Đặt công thức của axit Cm H2m O2 và ancol Cn H2n+ 2 O

0,15.n + 0,2.m = 0,9
 n = 2 (C2H5OH); m = 3 (CH3CH2COOH)
+

o

H ,t C
CH3CH2 COOH + C2H5OH 
CH3CH2COOC2H5 + H2O

0,15

Do H = 60%  meste = 0,15.0,6.102 = 9,18 (gam)
 ĐÁP ÁN D

0,15

CÂU 25: (ĐH A 2013): Hỗn hợp X chứa ba axit cacboxylic đều đơn chức, mạch hở, gồm một axit no
và hai axit không no đều có một liên kết đôi (C=C). Cho m gam X tác dụng vừa đủ với 150 ml dung
dịch NaOH 2M, thu được 25,56 gam hỗn hợp muối. Đốt cháy hoàn toàn m gam X, hấp thụ toàn bộ sản
phẩm cháy bằng dung dịch NaOH dư, khối lượng dung dịch tăng thêm 40,08 gam. Tổng khối lượng
của hai axit cacboxylic không no trong m gam X là:
A. 15,36 gam
B. 9,96 gam
C. 18,96 gam
D. 12,06 gam
HƯỚNG DẪN GIẢI
Gọi công thức phân tử của axit no, đơn hở CnH2nO2 : x mol
TRUNG TÂM HỌC LIỆU HÓA HỌC TRỰC TUYẾN (Học Hóa bằng sự đam mê)
www.HOAHOC.edu.vn – www.LUUHUYNHVANLONG.com


13


Gọi cơng thức phân tử của hai axit khơng no có 1C=C, đơn hở CmH2m-2O2 : y mol ( m  3)
nX = nNaOH = n H2O = x + y = 0,3
mX + mNaOH = mmuối + m H2O



Theo ĐL BTKL cho pư trung hòa:



 mX = 25,56 + 0,3.18 – 0,3.40 = 18,96
Theo ĐL BTKL cho pư đốt cháy:
mX + m O2 = m CO2 + m H2O

 m O2 = 40,08 – 18,96 = 21,12 (g) n O2 = 0,66 (mol)


Bảo tồn ngun tố O: 0,3.2 + 0,66.2 = 2. n CO2 + n H2O = 1,92

Mặt khác: 44 n CO2 + 18 n H2O = 40,08


(1)

(2)


Giải hệ phương trình (1) và (2): n CO2 =0,69 ; n H2O = 0,54
CX 

n CO2
nX



0,69
 2,3  axit no, đơn hở phải là: HCOOH hoặc CH3COOH
0,3

 naxit khơng no = n CO2 - n H2O = 0,15 (mol)


Nếu axit no, đơn, hở là HCOOH:
18,96  0,15.46
 Maxit khơng no =
 80, 4  14m  30  m = 3,6 (hợp lý)  m axit không no = 12,06 (g)
0,15


Nếu axit no, đơn, hở là CH3OOH:
18,96  0,15.60
 Maxit khơng no =
 66, 4  14m  30  m = 2,6 < 3(vô lý)
0,15
 ĐÁP ÁN D
CÂU 26: (ĐH A 2013): Hợp chất X có thành phần gồm C, H, O chứa vòng benzen. Cho 6,9 gam X
vào 360 ml dung dịch NaOH 0,5 M (dư 20% so với lượng cần phản ứng) đến phản ứng hồn tồn, thu

được dung dịch Y. Cơ cạn Y thu được m gam chất rắn khan. Mặt khác, đốt cháy hồn tồn 6,9 gam X
cần vừa đủ 7,84 lít O2 (đktc), thu được 15,4 gam CO2. Biết X có cơng thức phân tử trùng với cơng thức
đơn giản nhất. Giá trị của m là:
A. 13,2
B. 12,3
C. 11,1
D. 11,4
HƯỚNG DẪN GIẢI
cô cạn
 6,9 (g) X(C x H y Oz ) + 360 (ml) NaOH 0,5M (dư 20%) 
 dd 
 m(g) rắn ?
o

t C
 6,9 (g) X(C x H y Oz ) + 7,84 (lit) O 2 
15,4 (g) CO2 + H 2O

 Bảo tồn khối lượng cho pư đốt cháy:
7,84
.32 - 15,4 = 2,7 (g)  nH (X) = 0,3 (mol)
m H2O = 6,9 +
22,4
nC(X) = n CO2  0,35 (mol)
6,9  0,3.1  0,35.12
 0,15 (mol)
16
 Lập tỷ lệ: x : y : z = 0,35 : 0,3 : 0,15 = 7 : 6 : 3  CTPT của X là C7H6O3
0,36.0,5.100
 Số mol NaOH thực tế phản ứng:

 0,15 (mol)
120

nO(X) =

TRUNG TÂM HỌC LIỆU HĨA HỌC TRỰC TUYẾN (Học Hóa bằng sự đam mê)
www.HOAHOC.edu.vn – www.LUUHUYNHVANLONG.com

14


 Tỷ lệ phản ứng:

n NaOH 0,15

 3  X là HCOO–C6H4–OH
nX
0, 05

HCOO–C6H4–OH + 3NaOH 
 HCOONa + C6H4(ONa)2 + 2 H2O
0,05 (mol)

0,05
0,05
 Chất rắn sau khi cô cạn gồm: HCOONa, C6H4(ONa)2 và NaOH dư ( 0,03 mol)
 mrắn = 0,05. 68 + 0,05.154 + 0,03.40 =12,3 (g)
 ĐÁP ÁN B
CÂU 27: (ĐH A 2013): Peptit X bị thủy phân theo phương trình phản ứng:
X + 2H2O 

(trong đó Y và Z là các amino axit).
 2Y + Z
Thủy phân hoàn toàn 4,06 gam X thu được m gam Z. Đốt cháy hoàn toàn m gam Z cần vừa đủ 1,68 lít
khí O2 (đktc), thu được 2,64 gam CO2; 1,26 gam H2O và 224 ml khí N2 (đktc). Biết Z có công thức
phân tử trùng với công thức đơn giản nhất. Tên gọi của Y là
A. glyxin
B. lysin
C. axit glutamic
D. alanin
HƯỚNG DẪN GIẢI
Đặt CTTQ của amino axit Z: CxHyOzNt
nC = 0,06
nH = 0,14
nN = 0,02
nO = 0,04
Tỷ lệ: x : y : z : t = 0,06 : 0,14 : 0,04 : 0,02 = 3 : 7 : 2 : 1
 CTPT của Z : C3H7NO2
Theo ĐL BTKL:
m + m O2 = m CO2 + m H2O + m N2  m = 1,78 (g)
 nZ = 0,02 (mol)
X + 2H2O 
Z
 2Y +
0,04
 0,04  0,02
Theo ĐL BTKL:
4,06 + 0,04.18 = 0,04.MY + 0,02.89
 MY = 75 (H2NCH2COOH: glyxin)
 ĐÁP ÁN A
CÂU 28: (ĐH B 2012): Đun nóng m gam hỗn hợp gồm a mol tetrapeptit mạch hở X và 2a mol

tripeptit mạch hở Y với 600 ml dung dịch NaOH 1M (vừa đủ). Sau khi các phản ứng kết thúc, cô cạn
dung dịch thu được 72,48 gam muối khan của các amino axit đều có một nhóm -COOH và một nhóm NH2 trong phân tử. Giá trị của m là :
A. 51,72
B. 54,30
C. 66,00
D. 44,48
HƯỚNG DẪN GIẢI
Nhận xét quan trọng :
n peptit + n NaOH 
 Muối + 1H2O
Tripeptit + 3NaOH 
 Muối + H2O
2a

 6a

2a

Tetrapeptit + 4NaOH 
 Muối + H2O
a

4a
a
Ta có: 10a = 0,6  a = 0,06 (mol)
Định luật bảo toàn khối lượng:
TRUNG TÂM HỌC LIỆU HÓA HỌC TRỰC TUYẾN (Học Hóa bằng sự đam mê)
www.HOAHOC.edu.vn – www.LUUHUYNHVANLONG.com

15



m + 0,6.40 = 72,48 + 3.0,06.18  m = 51,72 (gam)
 ĐÁP ÁN A

CÂU 29: (ĐH B 2012): Đun nóng m gam hỗn hợp X gồm các chất có cùng loại nhóm chức với 600
ml dung dịch NaOH 1,15M, thu được dung dịch Y chứa muối của một axit cacboxylic đơn chức và
1,54 gam hơi Z gồm các ancol. Cho toàn bộ Z tác dụng với Na dư, thu được 5,04 lit H2 (đktc). Cô cạn
dung dịch Y, nung nóng chất rắn thu được với CaO cho đến khí phản ứng xảy ra hoàn toàn, thu được
7,2 gam một chất khí. Giá trị của m là:
A. 40,60
B. 22,60
C. 34,30
D. 34,51
HƯỚNG DẪN GIẢI
Nhận thấy: X là este đơn chức nên ancol cũng đơn chức:
nancol = nRCOONa = nNaOH (pư) = 2. n H2 = 0,45 (mol)  nNaOH (dư) = 0,6.1,15 – 0,45 = 0,24 (mol)
o

CaO,t C
RCOONa + NaOH 
 Na2CO3 + RH
0,45
0,24
0,24 (mol)

 MRH =

7,2
 30 (C2H6)

0, 24

 Bảo toàn khối lượng: m + 0,45.40 = 0,45.96 + 1,54  m = 40,6 (g)
 ĐÁP ÁN A

TRUNG TÂM HỌC LIỆU HÓA HỌC TRỰC TUYẾN (Học Hóa bằng sự đam mê)
www.HOAHOC.edu.vn – www.LUUHUYNHVANLONG.com

16