Trường THCS Phú Mỹ

Giáo Án Ngữ Văn 9

Tuần: 19
Tiết: 94
Ngày soạn: ...……………
Ngày dạy: ………………………………………………………………………………………

PHÉP PHÂN TÍCH VÀ TỔNG HỢP
I. Mức độ cần đạt:
1. Kiến thức:
- Đặc điểm của phép lập luận phân tích và tổng hợp.
- Sự khác nhau của 2 phép lập luận phân tích và tổng hợp.
- Tác dụng của 2 phép lập luận phân tích và tổng hợp trong các văn bản nghị luận.
2. Kĩ năng:
- Nhận biết được phép lập luận phân tích và tổng hợp.
- Vận dụng 2 phép lập luận này khi tạo lập và đọc - hiểu văn bản nghị luận.
3. Thái độ:
- Giao tiếp, suy nghĩ sáng tạo, tự nhận thức.
- Thảo luận nhóm, động não, hỏi và trả lời.
II. Chuẩn bị:
- Giáo viên: Nghiên cứu soạn giảng theo chuẩn kiến thức, bảng phụ, vd minh họa.
- Học sinh: Tìm và sưu tầm một số đoạn văn, văn bản sử dụng 2 phép lập luận phân
tích và tổng hợp.
III. Phương pháp:
Hỏi đáp, gợi mở, nêu vấn đề, giải thích.
IV. Tiến trình tổ chức các hoạt động:
- Kiểm tra:
+ Phần học sinh chuẩn bị.
- Bài mới:

Hoạt động của Thầy và trò
* Hoạt động 1 Giới thiệu bài.
* Hoạt động 2: (Hướng dẫn học sinh tìm
hiểu chung 2 phép lập luận phân tích và
tổng hợp)
- HS đọc to văn bản “Trang phục”.
? Bài văn đã nêu những dẫn chứng gì
về trang phục ở đoạn mở đầu?
 Nêu lên vấn đề văn hóa trong trang
phục, vấn đề các qui tắc ngầm của văn hóa
buộc mọi người phải tuân theo.
Không ai ăn mặc quần áo chỉnh tề mà
đi chân đất hoặc đi giầy có bít tất đầy đủ
nhưng phanh hết các cúc áo, lộ cả da thịt ra
trước mắt mọi người.
? Để rút ra nhận xét về vấn đề gì?
 Vấn đề văn hóa trong trang phục,
vấn đề các quy tắc ngầm của văn hóa buộc
mọi người phải tuân theo, để đi đến nhận
thức chung ấy, tác giả bắt đầu bằng sự phân
tích quy tắc ăn mặc.
Giáo viên: Huỳnh Thị Bích Thùy

Bài học sinh ghi
I. Tìm hiểu chung
1. Phép lập luận phân tích.
Ví dụ: Văn bản trang phục.
- Nêu lên vấn đề văn hóa trong
trang phục. Vấn đề các qui tắc ngầm của
văn hóa buộc mọi người phải tuân theo

(Không ai ăn mặc ... mọi người).

1


Trường THCS Phú Mỹ

? Vì sao mà không ai dám làm cái điều
phi lí như tác giả đã nêu?
 Đó là do họ bị ràng buộc bởi một
qui tắc trong trang phục.
? Việc không làm đó cho thấy những
quy tắc nào trong ăn mặc của con người?
 Ăn mặc phải phù hợp với hoàn cảnh
chung (Công cộng) và riêng (Tùy công việc
sinh hoạt)
Ăn mặc phải phù hợp với đạo đức giản
dị, hòa mình vào cộng đồng.
? Hai luận điểm chính trong văn bản là
gì?
 Ăn cho mình, mặc cho người.
Y phục xứng kỳ đức
? Tác giả dùng phương pháp lập luận
nào để rút ra hai luận điểm đó?
 Phép lập luận phân tích.
a. LĐ1: “Ăn cho mình, mặc cho người”
- Cô gái một mình trong hang sâu ...
chót móng chân móng tay.
- Anh thanh niên đi tát nước hay câu
cá ngoài đồng ... phẳng tấp.

- Đi đám cưới không thể lôi thôi ...
chân tay lấm bùn.
- Đi dự đám tang ... cười vang vang
 Tác giả chỉ ra một “Qui tắc ngầm”
chi phối cách ăn mặc của con người đó là
“Văn hóa xã hội”
b. LĐ 2: “Y phục xứng kỳ đức”
- Dù mặc đẹp đến đâu mà không ... đi
mà thôi.
- Xưa nay cái đẹp bao giờ ... môi
trường.
 Nhận định của tác giả là: “Ăn mặc
ra sao cũng phù hợp với hoàn cảnh riêng
của mình và hoàn cảnh chung nơi công
cộng hay toàn xã hội.
? Vậy phép lập luận phân tích là gì?
- HS trình bày.
- GV chuyển sang tìm hiểu phép lập
luận tổng hợp.
? Ăn mặc ra sao cũng phù hợp với hoàn
cảnh riêng của mình và hoàn cảnh chung
nơi công cộng hay toàn xã hội, có phải là
câu tổng hợp các ý đã phân tích ở trên
không? Nó có thâu tóm được các ý trong
từng dẫn chứng cụ thể nêu trên không?
Giáo viên: Huỳnh Thị Bích Thùy

Giáo Án Ngữ Văn 9

+ Ăn mặc phải phù hợp với hoàn

cảnh.
+ Ăn mặc phải phù hợp với đạo đức,
giản dị, hòa mình vào cộng đồng.
- Hai luận điểm chính:
+ Ăn cho mình, mặc cho người
+ Y phục xứng kì đức.
 Lập luận phân tích.

 Phép lập luận phân tích là phép lập
luận trình bày từng bộ phận, từng
phương diện của một vấn đề nhằm chỉ ra
nội dung của sự vật, hiện tượng
2. Phép lập luận tổng hợp.
Bài viết dùng phép tổng hợp để
chốt lại vấn đề ở câu cuối cùng.
“Trang phục hợp với văn hóa, hợp đạo
đức, hợp môi trường, là trang phục đẹp”.

2


Trường THCS Phú Mỹ

Giáo Án Ngữ Văn 9

? Sau khi đã nêu một số biểu hiện của
“Những qui tắc ngầm” về trang phục. Bài
viết đã dùng phép lập luận gì để chốt lại
vấn đề?
 lập luận tổng hợp.

 Phép lập luận tổng hợp là phép
? Vậy phép lập luận tổng hợp là gì?
lập luận rút ra cái chung từ những điều
HS trình bày
đã phân tích (Đem các bộ phận, các đặc
điểm của một sự vật đã được phân tích
riêng mà liên hệ lại với nhau để nêu ra
nhận định chung về sự vật ấy).
? Mối quan hệ qua lại giữa hai phép lập
Mối quan hệ qua lại giữa hai
luận là gì?
phép lập luận: Tuy đối lập nhưng không
tách rời nhau. Phân tích rồi phải tổng
hợp thì mới có ý nghĩa, mặc khác phải
dựa trên cơ sở phân tích thì mới có thể
tổng hợp được.
* Hoạt động 3: (Hướng dẫn học sinh II. Luyện tập.
luyện tập)
1. Phân tích luận điểm: “Học vấn
- Học sinh đọc to câu 1
không chỉ là chuyện đọc sách nhưng đọc
? Yêu cầu như thế nào?
sách vẫn là một con đường quan trọng
- GV gợi ý
của học vấn.”
- HS trình bày
- Thứ 1: Học vấn là thành quả tích
- Lớp chú ý nghe, bổ sung nhận xét.
lũy của nhân loại được lưu giữ và truyền
lại cho đời sau.

- Thứ 2: Bất kì ai muốn phát triển
học thuật cũng phải bắt đầu từ “Kho tàng
quý báu”, được lưu giữ trong sách; nếu
không mọi sự bắt đầu sẽ là con số
không, thậm chí là lạc hậu, giật lùi...
- Thứ 3: Đọc sách là “Hưởng thụ”
thành quả về tri thức và kinh nghiệm
hàng ngàn năm của nhân loại, đó là tiền
đề cho sự phát triển học thuật của mỗi
người.
- HS xem tiếp câu (2)
2. Phân tích lí do phải chọn sách để
Tác giả phân tích những lí do phải chọn đọc:
sách để đọc như thế nào?
- Thứ 1: Bất kì lĩnh vực học vấn
- Học sinh xem văn bản “Bàn về đọc nào cũng có sách chất đầy thư viện, do
sách” – CQT.
đó phải biết chọn sách mà đọc.
- HS lần lượt phân tích.
- Thứ 2: Phải chọn những cuốn
GV gợi ý: lí do phải chọn sách để đọc? sách “Cơ bản” “đích thực” để đọc,
+ Thứ nhất là gì?
không nên đọc những cuốn sách “Vô
+ Thứ 2
thưởng, vô phạt”.
+ Thứ 3
- Thứ 3: Đọc sách cũng như đánh
trận, cần đánh vào thành trì kiên cố,
đánh bại quân địch tinh nhuệ, chiếm cứ
mặt trận xung yếu, tức là phải đọc cái cơ

bản nhất, cần thiết nhất cho công việc và
Giáo viên: Huỳnh Thị Bích Thùy

3


Trường THCS Phú Mỹ

Giáo Án Ngữ Văn 9

cuộc sống của mình.
- Viết một đoạn văn nghị luận có sử
3. Viết đoạn văn có sử dụng 2 phép
dụng phép phân tích và tổng hợp.
phân tích - tổng hợp:
- HS trình bày đoạn văn đã chuẩn bị.
- Củng cố:
+ Vai trò của phép phân tích và tổng hợp đối với bài văn nghị luận như thế nào?
+ Phép phân tích - tổng hợp là gì?
+ Công dụng của khởi ngữ.
* Hoạt động 4 (Hướng dẫn tự học)
- Nắm được nội dung của bài học.
- Biết thực hiện phép phân tích và tổng hợp trong những văn cảnh cụ thể.
- Chuẩn bị: “Luyện tập phép phân tích và tổng hợp”.
- Học:
+ Vai trò của phép phân tích và tổng hợp đối với bài văn nghị luận như thế nào?
+ Phép phân tích - tổng hợp là gì?
+ Công dụng của khởi ngữ.
- Soạn: “Luyện tập phép phân tích và tổng hợp”.
+ Xem lại nội dung bài học phép phân tích và tổng hợp.

+ Nhận diện văn bản phân tích (Đoạn a,b)
+ Luyện tập (Câu 1,2,3).
+ Viết một đoạn văn nghị luận có sử dụng phép lập luận phân tích và tổng hợp.
+ Viết một đoạn văn nghị luận có sử dụng k ết hợp phép lập luận phân tích và
tổng hợp.

Giáo viên: Huỳnh Thị Bích Thùy

4