Trường THCS Phú Mỹ
9

Tuần: 12
Ngày dạy:

Giáo Án Ngữ Văn

Tiết: 60

Ngày soạn:

VĂN BẢN:

ÁNH TRĂNG
-Nguyễn DuyI. Mức độ cần đạt:
1. Kiến thức
- Hiểu cảm nhận được giá trị nội dung và nghệ thuật của bài thơ “Ánh trăng” của
Nguyễn Duy.
- Biết được đặc điểm và những đóng góp của thơ Việt Nam vào nền văn học dân tộc.
- Kỉ niệm về một thời gian lao nhưng nặng nghĩa tình của người lính.
- Sự kết hợp các yếu tố tự sự, nghị luận trong một tác phẩm thơ Việt Nam hiện đại.
- Ngôn ngữ hình ảnh giàu suy nghĩ mang ý nghĩa biểu tượng.
2. Kĩ năng
- Đọc – hiểu văn bản thơ được sáng tác sau năm 1975.
- Vận dụng kiến thức về thể loại và sự kết hợp các phương thức biểu đạt trong tác phẩm
thơ để cảm nhận một văn bản trữ tình hiện đại.
3. Về thái độ
- HS có ý thức về cội nguồn dân tộc sống có nghĩa tình không lãng quên quá khứ cội
nguồn.
- KN: Tương tác, kiểm soát cảm xúc, lắng nghe tích cực.

- KT: Đặt câu hỏi, động não.
II. Chuẩn bị của giáo viên và học sinh:
- GV: Chân dung, bảng phụ.
- HS: Sưu tầm tranh ảnh có vầng trăng đồng ruộng.
III. Phương pháp:
Đọc sáng tạo, tái hiện, gợi tìm, vấn đáp, diễn giảng.
IV. Tiến trình các hoạt động dạy và học:
1. Kiểm tra bài cũ:
? Hình ảnh bà mẹ Tà-ôi được khắc họa với những công việc cụ thể nào?
? Ý nghĩa văn bản?
2. Bài mới:
Hoạt động 1: Giới thiệu bài.
Hoạt động của giáo viên và học sinh
Nội dung bài học
Hoạt động 2: HDHS tìm hiểu chung văn I. Tìm hiểu chung:
bản.
? Cho biết vài nét cơ bản về tác giả?
1. Tác giả: Nguyễn Duy sinh năm 1948 là
→ HS tự trình bày.
nhà thơ trưởng thành trong cuộc kháng chiến
chống Mĩ cứu nước.
? Bài thơ ra đời trong hoàn nào?
2. Tác phẩm:
→ Viết 1978
Ánh trăng được viết năm 1978 khoảng 3
năm sau ngày giải phóng hoàn toàn Miền
Nam thống nhất đất nước tại TPHCM những
kỉ niệm nghĩa tình đã qua.
Giáo viên: Huỳnh Thị Bích Thùy


1

Năm học: 2014-2015


Trường THCS Phú Mỹ
9

Giáo Án Ngữ Văn

? Phương thức biểu đạt trong bài thơ ntn?
→ Bài thơ có sự kết hợp giữa hình thức tự
- Bài thơ có sự kết hợp giữa hình thức tự
sự và chiều sâu cảm xúc.
sự và chiều sâu cảm xúc.
? Cảm nhận chung về bài thơ? Mạch cảm
xúc ntn?
→ Mạch cảm xúc diễn biến theo thời
- Mạch cảm xúc theo dòng diễn biến của
gian.
thời gian, sự việc ở các khổ 1,2,3 bằng lặng
trôi nhưng khổ thơ thứ 4 đột ngột một sự
kiện tạo nên bước ngoặc để nàh thơ bộc lộ
cảm xúc, thể hiện chủ đề tác phẩm. Vầng
trăng hiện ra soi sáng không chỉ không gian
hiện tại mà còn gợi nhớ những kỉ niệm trong
quá khứ chẳng thể nào quên.
? Chủ đề tác phẩm là gì?
→ Vầng trăng gợi nhớ những kỉ niệm
trong quá khứ chẳng thể nào quên.

Hoạt động 3: HDHS tìm hiểu chi tiết văn II. Đọc – hiểu văn bản:
bản.
- Hướng dẫn học sinh đọc hiểu văn bản.
Đọc đúng ngữ điệu để cảm nhận tâm trạng
của nhà thơ.
- Chú ý: Ba khổ thơ đầu đọc giọng kể,
nhịp thơ trôi chảy bình thường, khổ 4 giọng
thơ đột ngột cất cao ngỡ ngàng với bước
ngoặc của sự xuất hiện vầng trăng: Khổ 5 và
6 giọng thơ tha thiết rồi trầm lắng cùng cảm
xúc suy tư lặng lẽ.
- GV dẫn ý: Vầng trăng là yếu tố gợi cảm
xúc nhưng ở từng thời điểm khác nhau thì
1. Vầng trăng cùng cảm xúc của nhà
trăng đã gợi những tình cảm khác nhau.
thơ:
? Em hãy trình bày sự thay đổi tình cảm
của tác giả với vầng trăng trong từng thời
gian và hãy cho biết em có đồng ý cách ký
giải trên không?
? Quá khứ được tái hiện như thế nào? Cái
- Quá khứ:
từ hồi ở câu 1,3 sử dụng có tác dụng gì?
+ Hồi: Ranh giới → ấu thơ → cậu bé
HS thảo luận nhóm
hồn nhiên.
→ HS tự trình bày
+ Thời gian → trưởng thành người chiến
sĩ.
? Trong hồi ức của nhà thơ những kỉ niệm

nào đã ùa về? Em hãy tưởng tượng lại khung
cảnh ấy?
→ Trăng và người gắn bó trong mối kết
+ Vầng trăng người bạn hồn nhiên gắn
giao tri kỉ thủy chung từ những năm tháng bó với kỉ niệm.
tuổi thơ bươn chải, nhọc nhằn gắn bó với
→ Vầng trăng với vẻ đẹp hoang sơ gần
đồng, với sông rồi với bể → Những năm gũi → cảm xúc ngỡ không bao giờ quên
tháng chiến tranh gian khổ trăng cũng gần người bạn.
Giáo viên: Huỳnh Thị Bích Thùy

2

Năm học: 2014-2015


Trường THCS Phú Mỹ
9

gũi thân thiết, trăng là người bạn đồng hành
tưởng không bao giờ quên cái vầng trăng
tình nghĩa.
? Vầng trăng hiện tại có giống như ngày
xưa không? Vì sao?
→ Thời hòa bình cuộc sống tiện nghi
“ánh điện cửa gương” → Trăng như người
dưng qua đường.
? Cụm từ ánh điện cửa gương tượng trưng
cho điều gì?
→ Ở chốn thị thành phồn hoa đô thị đua

chen với những tiện nghi hiện đại đã làm
cho người ta quên đi vầng trăng tình nghĩa
thuở nào.
? Giọng thơ nghe ntn?
→ Lời thơ như lời tâm tình nhưng pha
chút chua xót.
? Sự việc để đánh dấu bước ngoặc bộc lộ
cảm xúc để thể hiện chủ đề tác phẩm là
những dòng thơ nào?
Thình lình … tắt
Phòng huynh … tối om
Vội bật … cửa sổ
Đột ngột … tròn
? Cho biết ý nghĩa của đoạn thơ?
→ Con người không thể lẫn tránh được
nữa, cuộc đối mặt để con người bừng ngộ
thức tỉnh.

Giáo Án Ngữ Văn

→ Biểu tượng cho quá khứ nghĩa tình.

- Hiện tại: Thời kì hòa bình.
+ Cuộc sống tiện nghi “ánh điện cửa
gương” → Trăng như người dưng qua
đường.

+ Lời thơ như lời tâm tình nhưng pha
chút chua xót.


Thình lình … điện tắt
Phòng huynh … tối om
Vội bật … cửa sổ
Đột ngột … tròn
+ Tình huống bất ngờ: Mất điện, thình
lình đột ngột bất ngờ.
- Vội bật tung → sự khó chịu và hành
động bất ngờ.
- Vầng trăng tròn → Tình huống bộc lộ
cảm xúc.

- Cho HS đọc hai khổ cuối bài thơ
? Nhận xét tư thế tâm trạng của nhà thơ
khi gặp lại vầng trăng? Vì sao trăng ở đây
không còn là người dưng vô tình như ngày
thường nữa? Trình bày 1 phút.
→ Trăng xuất hiện gợi lại bao kỉ niệm
+ Cuộc gặp gỡ với vầng trăng: Trăng
những năm tháng gian lao tư thế cảm xúc xuất hiện gợi lại bao kỉ niệm những năm
rưng rưng thiết tha nhớ về quá khứ cội tháng gian lao.
nguồn.
+ Tư thế: Ngữa mặt lên nhìn mặt → cảm
xúc rưng rưng thiết tha nhớ về quá khứ cội
nguồn.
? Tư thế ngắm trăng có làm em nhớ đến
bài thơ nào đã học?
→ Có thể liên hệ bài thơ ngắm trăng.
Cảnh khuya … so sánh nhận xét.
? Trăng cứ tròn vành vạnh chứa đựng
Giáo viên: Huỳnh Thị Bích Thùy


3

Năm học: 2014-2015


Trường THCS Phú Mỹ
9

chiều sâu tư tưởng mang tính triết lí của tác
phẩm ntn?
→ Tượng trưng cho quá khứ đẹp đẽ và
vẹn nguyên chẳng phải phai mờ nghĩa tình
thủy chung “Ánh trăng im phăng phắc
nghiêm khắc nhắc nhở nhà thơ và mỗi chúng
ta, con người có thể vô tình lãng quên nhưng
thiên nhiên nghĩa tình quá khứ luôn tròn đầy
bất diệt.
? Em cảm nhận ntn về cái giật mình của
tác giả?
→ Giật mình để nhớ lại, tự vấn, nối hiện
tại với truyền thống → để con người tự hoàn
thiện mình.
? Em có nhận xét gì về kết cấu bài thơ?
→ kết hợp giữa tự sự và trữ tình.

Giáo Án Ngữ Văn

“Trăng cứ tròn vành vạnh”
- Quá khứ nghĩa tình thủy chung

“Ánh trăng im phăng phắc”
- Nghiêm khắc nhắc nhở nhà thơ và mỗi
chúng ta, con người có thể vô tình lãng quên
nhưng thiên nhiên nghĩa tình quá khứ luôn
tròn đầy bất diệt.
→ Con người giật mình nhận ra sự vô
tình của mình.
- Kết cấu: Sự kết hợp giữa tự sự và trữ
tình, tự sự làm cho trữ tình trở nên tự nhiên
mà cũng rất sâu nặng.

? Hình ảnh ánh trăng có gì đặc biệt?
→ Có nhiều tầng nghĩa: Trăng vẻ đẹp của
thiên nhiên, là bạn gắn bó với con người,
biểu tượng cho quá khứ nghĩa tình.
? Từ nội dung bài học hãy phát biểu ý
nghĩa văn bản và suy nghĩ của bản thân em?
→ HS tự trình bày

- Sáng tạo hình ảnh thơ có nhiều tầng
nghĩa: Trăng vẻ đẹp của thiên nhiên, là
người bạn gắn bó với con người, là biểu
tượng cho quá khứ nghĩa tình cho vẻ đẹp đời
sống tự nhiên vĩnh hằng.
* Ý nghĩa văn bản:
Ánh trăng khắc họa một khía cạnh trong
vẻ đẹp của người lính sâu nặng nghĩa tình
thủy chung.
Hoạt động 4: HDHS hệ thống hóa kiến III. Tổng kết:
thức qua bài học

? Qua tìm hiểu văn bản cho thấy bài thơ
có giọng điệu ntn? Ánh trăng là lời gì? Và ý
Ghi nhớ SGK/157
nghĩa ntn?
→ HS dựa vào ghi nhớ.
3. Củng cố:
? Nếu ánh trăng tượng trưng cho vẻ đẹp và những giá trị truyền thống thì lời thơ nói về
sự vô tình giật mình của con người trước ánh trăng có ý nghĩa nhắc nhở chúng ta điều gì?
(Trân trọng giữ gìn vẻ đẹp những giá trị truyền thống – Lãng quên quá khứ tốt đẹp là con
người phản bội lại chính bản thân mình.
Hoạt động 5: Hướng dẫn tự học
- HTL bài thơ, Phân tích đoạn thơ?
- Sưu tầm những bài thơ viết về ánh trăng.
Chuẩn bị bài mới: “Tổng kết từ vựng (Luyện tập tổng hợp)”
+ Học: HTL bài thơ, Phân tích đoạn thơ?
+ Soạn: “Tổng kết từ vựng (Luyện tập tổng hợp)”
- Chuẩn bị các bài tập 1,2,3,4,5,6.

Giáo viên: Huỳnh Thị Bích Thùy

4

Năm học: 2014-2015