Tuần 24 (Tiết 93->96)
Ngày soạn: 11 - 02 - 2017

Bài 22: ĐÊM NAY BÁC KHÔNG NGỦ
Tên hoạt động

Hoạt động của HS

A. Hoạt động
khởi động:
* Mục tiêu:
- Các nhóm biết
sưu tầm thơ về
Bác Hồ để dự thi.

- HS hoạt động chung
cả lớp: Thực hiện yêu
cầu tr 65.
- Các nhóm thi đọc thơ
về Bác Hồ.

Hoạt động của GV

- Cho HS hoạt động * Thi đọc diễn cảm
chung cả lớp.
thơ:
- Thời gian: 20 phút
- GV nhận xét.

Ảnh Bác
Nhà em treo ảnh Bác Hồ

Bên trên là một lá cờ đỏ tươi
Ngày ngày Bác mỉm miệng cười
Bác nhìn chúng cháu vui chơi trong nhà
Ngoài sân có mấy con gà
Ngoài vườn có mấy quả na chín rồi
Em nghe như Bác dạy lời
Cháu ơi đừng có chơi bời đâu xa
Trồng rau, quét bếp, đuổi gà
Thấy tàu bay Mỹ nhớ ra hầm ngồi.
Trần Đăng Khoa

B. Hoạt động
hình thành kiến
thức:
* Mục tiêu:
- Cảm nhận được
tình yêu thương
lớn lao của Bác
Hồ dành cho bộ
đội, dân công và
tình cảm yêu
kính, cảm phục
của anh chiến sĩ
đối với Người
trong bài Đêm
nay Bác không
ngủ; nêu được
những nét đặc sắc
về nghệ thuật của
bài thơ.

- Trình bày khái
niệm và tác dụng

Kết quả sản phẩm

Viếng lǎng Bác
Con ở miền Nam ra thǎm lǎng Bác
Đã thấy trong sương hàng tre bát ngát
Ôi! hàng tre xanh xanh Việt Nam
Bão táp mưa sa đứng thẳng hàng.
Ngày ngày mặt trời đi qua trên lǎng
Thấy một mặt trời trong lǎng đất đỏ
Ngày ngày dòng người đi trong thương nhớ
Kết tràng hoa dâng bảy mươi chín mùa xuân...

Bác nằm trong giấc ngủ bình yên
Giữa một vầng trǎng sáng dịu hiền
Vẫn biết trời xanh là mãi mãi
Mà sao nghe nhói ở trong tim!
Mai về miền Nam, thương trào nước mắt
Muốn làm con chim hót quanh lǎng Bác
Muốn làm đóa hoa tỏa hương đâu đây
Muốn là cây tre trung hiếu chốn này.
Viễn Phương

- HS hoạt động chung - Cho HS hoạt động 1. Đọc văn bản:
cả lớp: Đọc văn bản và chung cả lớp.
=> Đêm nay Bác không
chú thích (tr 66 – tr - Thời gian: 20 phút. ngủ..
68).

- GV theo dõi, nhận
- Nhiều HS đọc.
xét.
- HS hoạt động cá - Cho HS hoạt động 2. Tìm hiểu văn bản:
nhân: Thực hiện yêu cá nhân.
a. Chọn C.
cầu mục 2 (tr 68 – tr - Thời gian: 30 phút
b. Trình tự đúng: 1 – 2
70).
- GV nhận xét, kết – 5 – 6 – 4 – 3 – 7.
- HS trả lời, nhận xét.
luận.
c. Đêm nay Bác không ngủ thể hiện tấm lòng yêu thương bao la của Bác
Hồ với bộ đội và nhân dân, tình cảm kính yêu, cảm phục của bộ đội, của
nhân dân ta đối với Bác.
d.
Tâm trạng, Lần thức dậy thứ nhất
Lần thức dậy thứ ba
cảm nghĩ
Giống nhau - Ngạc nhiên: đã khuya rồi mà thấy Bác vẫn chưa ngủ.
Khác nhau

Kế hoạch bài học Ngữ văn 6

- Xúc động trước việc làm của - Hốt hoảng khi thấy Bác
Bác: đốt lửa, dém chăn, bước vẫn ngồi đinh ninh
nhẹ.
- Nài nỉ mời Bác đi ngủ
- Trạng thái mơ màng như - Thấu hiểu của tấm lòng
45



của phép ẩn dụ.

trong giấc mộng: anh thấy hình của Bác anh sung sướng
ảnh Bác lớn lao vĩ đại.
hạnh phúc.
- Xúc động cao độ để lo lắng
cho sức khỏe của Bác.

e. (1) Vì Bác Hồ hết lòng lo cho dân, cho nước, cho chiến sĩ, bộ đội.
(2) Tâm hồn cao đẹp và tấm lòng của Bác đối với bộ đội được thể hiện
một cách chân thực.
(3) - Lựa chọn, sử dụng thể thơ năm chữ. Thích hợp với cách kể chuyện.
Vì câu thơ ngắn, thường ngắt nhịp 3/2 hoặc 2/3, số câu không giới hạn.
- Cách gieo vần: đa số là vần chân.
g.
Những câu thơ tả Bác Hồ
Nhận xét về cách miêu tả
Vẻ mặt Bác trầm ngâm
Miêu tả cụ thể, gợi hình, dùng
Người Cha mái tóc bạc
nhiều từ láy tạo giá trị gợi hình và
Bác nhón chân nhẹ nhàng
biểu cảm, khắc họa hình ảnh cao
Bóng Bác cao lồng lộng
đẹp về Bác Hồ kính yêu.
Chòm râu im phăng phắc...
h. - Lựa chọn, sử dụng lời thơ giản dị, có nhiều hình ảnh thể hiện tình
cảm tự nhiên, chân thành.

- HS hoạt động cá - Cho HS hoạt động 3. Tìm hiểu về phép
nhân: Thực hiện yêu cá nhân.
ẩn dụ:
cầu mục 3 (tr 70 – tr - Thời gian: 30 phút. a. Cụm từ “Người Cha”
→ Chỉ Bác Hồ.
71).
- Nhận xét.
- Vì Bác và người cha có
- HS trình bày, nhận
những nét phẩm chất
xét.

giống nhau: tuổi tác, tình
yêu thương, sự chăm sóc
đối với con.

C. Hoạt động
luyện tập:
* Mục tiêu:
- Phân tích văn
bản.
- Xác định phép
ẩn dụ.
- Tả bằng lời nói
một cảnh tượng /
hình ảnh trong
văn bản đã học.

b. So sánh đặc điểm tác dụng của 3 cách diễn đạt:
Cách 1: Diễn đạt bình thường miêu tả trực tiếp.

Cách 2: Sử dụng so sánh (Bác Hồ như người cha) Tạo tính hình tượng.
Cách 3: Sử dụng ẩn dụ (Người Cha) Làm cho câu có tính hàm súc cao.
c. Lần lượt điền: tương đồng – hình – cảm.
- HS hoạt động nhóm - Cho HS hoạt động 1. Thực hành phân
đôi: Thực hiện yêu cầu nhóm đôi.
tích văn bản:
mục 1 (tr 71).
- Thời gian: 20 a.
- HS trình bày, nhận xét. phút.
- Nhận xét.
- Trước hết, nếu kể lần thứ hai thì bài thơ sẽ quá dài, thiếu sự cô đọng cần
thiết.
- Sau nữa, giữa lần thứ nhất và lần thứ ba có một khoảng cách dài hơn, sự
thay đổi trong tâm trạng và nhận thức cả người lính sẽ hiện lên rõ rệt hơn.
b. Các từ láy: trầm ngâm, lâm thâm, xơ xác, nhẹ nhàng, mơ màng, lồng
lộng, thổn thức, thì thầm, bồn chồn, đinh ninh, phăng phắc, nằng nặc,
mau mau, mênh mông.
- HS hoạt động cá nhân: - Cho HS hoạt động 2. Thực hành về phép
Thực hiện yêu cầu mục 2 cá nhân.
ẩn dụ:

Kế hoạch bài học Ngữ văn 6

46


- Thời gian: 20 a. (1) - Thuyền → Chỉ
phút.
người đi xa.
- Bến → Chỉ người ở lại.

- Nhận xét.
(2) - Thấy (mùi hồi chín), chảy (qua mặt): Khứu giác -> Thị giác.
b. (1) Chảy: Xúc giác → Thị giác
(2) Ướt: Xúc giác, thị giác → Thính giác.
- HS hoạt động chung cả - Cho HS hoạt động 3. Thực hành về văn
lớp: Thực hiện yêu cầu chung cả lớp.
miêu tả (luyện nói):
mục 3 (tr 72).
- Thời gian: 40
- HS trình bày, nhận xét. phút.
- Nhận xét.
(tr 71).
- HS trình bày, nhận xét.

a. Đêm đã về khuya rồi. Ngoài trời gió lồng lộng thổi. Không còn tiếng chim
kêu lích chích trong tán cây. Cảnh rừng Việt Bắc âm u, tĩnh mịch quá!
Chẳng biết vì sao, tôi không ngủ được. Tôi suy nghĩ cho trận chiến nay mai,
chiến dịch Điện Biên Phủ. Đang nghĩ ngợi mông lung thì tôi nghe có tiếng sột
soạt rất khẽ. Tôi nhôm dậy. Là Bác ư? Khuya rồi, sao Người chưa ngủ nhi?
Bác ngồi yên lặng bên cạnh bếp lửa hồng, vẻ mặt của Bác trầm ngâm như đang
suy nghĩ việc gì đó. Ngoài mái lều tranh cũ nát, mưa rơi lâm thâm, dai dẳng.
Tôi ngước mắt nhìn Bác, càng nhìn, tôi càng thấy thương Bác hơn. Bác như
một người cha vậy. Người cha ấy đang nhóm lửa cho tôi và đồng đội nằm ấm.
Sau đó, Bác đi dém chăn cho chúng tôi: từng người một. Như sợ các anh em
giật mình, Bác nhón chân nhẹ nhàng, thật nhẹ. Bóng Bác ánh lên trước ngọn
lửa, cao lồng lộng, bao trùm cả cán lều. Tôi có cảm giác mơ màng cái bóng của
Bác như làm chúng tôi ấm áp hơn cả ngọn lửa hồng đang cháy hừng hực kia.
Thổn thức nỗi lòng, tôi thầm thì hỏi:
– Bác ơi, Bác chưa ngủ ạ? Bác có thấy lạnh không?
Bác nhìn tôi, mỉm cười rồi trả lời bằng một giọng ấm áp:

– Ừ, Bác chưa ngủ đâu. Chú cứ ngủ cho đẫy giấc, để mai còn đi đánh giặc nữa
chứ!
Vâng lời Bác, tôi nhắm mắt, nhưng vẫn bồn chồn. Tôi năm mà vẫn lo Bác ốm,
lòng tôi cứ bộn bề. Chiến dịch còn dài lắm! Rừng Việt Bắc lám dốc, lắm ụ. Nếu
Bác cứ không ngủ suốt thế này, thì Bác lấy sức đâu để mà đi? Thế rồi tôi ngủ
thiếp đi lúc nào không hay.
Lần thứ ba tôi thức giấc thì đã canh tư. Nhìn thấy Bác vẫn đang ngồi, tôi hoảng
hốt, giật thót mình. Bác vẫn chưa ngủ ư? Trời sắp sáng rồi!!! Tôi vội vã:
– Bác ơi, trời sắp sáng rồi, Bác hãy ngủ để sáng mai có sức mà đi!
Vẫn bằng giọng dịu dàng, Bác nói với tôi:
– Chú cứ ngủ đi, còn Bác thức thì cứ mặc Bác. Bác không ngủ được đâu! Bác
đang nghĩ về đoàn dân công, trời mưa như thế này, chắc họ lạnh lắm. Bác chỉ
mong trời sáng cho nhanh thôi. Không biết các cô chú ấy có sao không?
Tôi chợt hiểu ra, Bác thức vì chuyện ấy. Bác không chỉ chăm lo cho chúng tôi
mà còn lo lắng cho cả những người ở xa chưa hề được gặp Bác. Tấm lòng của
Bác thật cao cả. Lòng tôi vui sướng tràn trề và tôi quyết định thức luôn cùng với
Bác.
Đêm nay, Bác không ngủ vì Bác là người luôn lo cho mọi người hơn bản thân.
Bác là người Cha già của nhân dân Việt Nam – Vì Bác là Hồ Chí Minh.
b. Thầy Ha-men đã chuẩn bị thật chu đáo cho buổi học thiêng liêng, nghẹn ngào
trong mỗi đau đớn vô bờ. những tờ giấy trắng tinh tươm viết lên những chữ
rông thật đẹp đến khó lột tả nỗi:tên nước pháp thân yêu, tên mảnh đất An-dát
quen thuộc chứa bao niềm vui của những buổi thả diều, cứ thế những từ pháp
Kế hoạch bài học Ngữ văn 6

47


rồi An-dát được thầy víêt thật đẹp làm sao! Tờ giấy trắng được gió thổi phất
phơ như cố làm cái gì đó cho đất nước nhưng có vẻ lực bất tòng tâm, chỉ bíêt

làm những cái lá cờ nhỏ bay xung quanh lớp. ai ai cũng cố gắng và hết sức chú
ý từng chút từng chút một, cứ im thinh thít không hé một lời. Dường như họ
quá nghẹn ngào, quá xúc động, quá cố gắng làm tất cả. Giờ đây, tiếng bút sột
soạt cứ vang lên trong không gian yên tĩnh, thiêng liêng này. Lúc ấy có những
thứ đã làm mọi ng`trước đây thường chú tâm đến, nay chúng chỉ là những thứ
gì đó hư vô, không còn trong tâm trí mỗi người nữa...

c. Tả Dế Mèn / Dế Choắt (HS dựa vào bài học để kể bằng lòi nói).
D. Hoạt động vận dụng:
1. Viết bài văn (hoặc sáng tác thơ, vẽ
* Mục tiêu:
tranh,…) thể hiện cảm nhận về Bác
- HS biết viết bài văn (hoặc sáng tác thơ, vẽ tranh,…) Hồ.
thể hiện cảm nhận về Bác Hồ.
2. Tả lại bằng lời nói một người
- Tả lại bằng lời nói một người (hoặc một đối tượng (hoặc một đối tượng bất kì) mà em
bất kì) mà em yêu quý. Trong khi tả có sử dụng phép yêu quý. Trong khi tả có sử dụng
ẩn dụ.
phép ẩn dụ.
- HS thực hiện ở nhà.
E. Hoạt động tìm tòi, mở rộng:
* Mục tiêu:
* Đọc thêm.
- HS đọc thêm trong SHD.
- HS thực hiện ở nhà.

Kế hoạch bài học Ngữ văn 6

48