KHÁI QUÁT VỀ CÙ LAO CHÀM:
Đảo Cù Lao Chàm cách Đà Nẵng 35km và cách biển Cửa Đại 15km và được UNESCO công nhận
là khu dự trữ sinh quyển thế giới vào ngày 29/5/2009 trong phiên họp thứ 21 của Ủy ban Điều phối quốc
tế chương trình con người và sinh quyển diễn ra tại đảo Jeju (Hàn Quốc).
Cù Lao Chàm gồm 8 hòn đảo thuộc xã đảo Tân Hiệp, Thành phố Hội An, Quảng Nam gồm: Hòn
Lao, Hòn Dài, Hòn Mồ, Hòn Khô Mẹ, Hòn Khô Con, Hòn Lá, Hòn Tai, Hòn Ông. Dân số trên đảo
khoảng 3000 người và sống trên Bãi Ông, Bãi Làng, Bãi Hương. Cư dân trên đảo sống chủ yếu bằng
nghề bắt hải sản, rất ít người làm nghề nông hoặc buôn bán. Người dân nơi đây nói đảo Cù Lao Chàm
chỉ có 7 đảo vì Hòn Khô Mẹ và Hòn Khô Con là một Hòn. Với tám đảo có diện tích 15,5km 2.
Cách đây hơn 10 năm, Cù Lao Chàm như một thiên đường bị bỏ quên trên đảo có 3 ngọn núi đá là
Ngọc Long, Tiên Bút và Bất Lao. Tương truyền nơi đây vốn là nơi hành quyết các tử tù của vương quốc
Chăm Pa và ngày nay là nơi cư trú của người dân chài. Cù Lao Chàm là một di tích văn hóa lịch sử gắn
với sự hình thành và phát triển thương cảng Hội An.
Bản đồ Tây phương xưa thường ghi, Cù Lao Chàm với cái tên là “Champello” lấy từ tiếng Nam Ấn “Pu Lau Cham Pa”. Tại đây còn nhiều di tích thuộc các nền văn hóa Sa Huỳnh, Chăm Pa Việt có niên
đại hàng trăm năm.
Khi du khách đến với Cù Lao Chàm sẽ trải qua những giờ phút thú vị như được đắm mình vào bãi
biển, tận hưởng thiên nhiên và lặn ngắm san hô, tham quan các giá trị văn hóa của những di tích khảo cổ
liên quan đến quá trình cư trú của dân cư cổ cách đây 3000 năm, không chỉ thế, du khách còn biết được
quá trình giao lưu, buôn bán với các nước thuộc trung cận Đông Nam Á, Ấn Độ cách đây 1000 năm.
Đặc biệt là việc phát triển hệ thống đã xếp của cư dân Chăm Cổ nhằm khai thác nguồn nước…
Nơi đây còn có rất nhiều di tích văn hóa lịch sử như chùa Hải Tạng, giếng làng, Làng Ông, Miếu Bà,
Miếu tổ nghề yến.
Trải qua nhiều năm thăng trầm của lịch sử Cù Lao Chàm cho đến ngày nay vẫn giữ được vẻ đẹp
hoang sơ vốn có của mình.
* Bảo tồn biển:
Tháng 10/2003, khu Bảo tồn thiên nhiên Cù Lao Chàm được thành lập để giữ gìn sinh vật hoang
dã trên đảo, là một trong 15 khu Bảo tồn biển của Việt Nam vào thời điểm 2007. Cù Lao Chàm có khí
hậu quanh năm mát mẻ, hệ động thực vật phong phú, đặc biệt là nguồn hải sản và nguồn tài nguyên yến
sào.
Các rạn san hô ở khu vực biển Cù Lao Chàm cũng được các nhà khoa học đánh giá cao và đưa
vào danh sách bảo vệ. Rừng Cù Lao Chàm có nhiều loại lâm sản quý như gỗ kiền kiền, dẻ chua, mây,

sang, dâu, sim: các loại dược liệu quý hiếm như mã tiền, sơn máu, ổi tím, ngũ gia bì. Bao quanh các cụm
đảo sâu từ 1  10m, nước xanh biếc, có nhiều loại hải sản như tôm hùm, ốc hương, hải sâm, ngọc trai,
đồi mồi, cua đá.
Hệ động thực vật Cù Lao Chàm gồm 342 loài có ích, chiếm 60% tổng số loài có thể được sử dụng
vào mục đích khác nhau. Nhờ có lớp phủ thực vật nên hiện Cù Lao Chàm có 12 loài thú, 13 loài chim,


130 loài bò sát và 5 loài ếch nhái. Trong đó đáng chú ý có khỉ đuôi dài và chim yến là hai loài được đưa
vào sách đỏ động vật Việt Nam.
Đặc biệt, Hòn Lao nơi vách đá nứt thẳng đứng và luôn có gió thổi mạnh, là nơi cư trú của loài yến
sào mà tổ của chúng là loại thức ăn có giá trị cao cấp.
Khu bảo tồn rộng khoảng 5,176 ha, có 165 ha dành cho san hô và 500 ha cho các loài rong biển.
Các kết quả nghiên cứu đã công bố có khoảng 947 loài sinh vật sống trong vùng nước quanh các đảo,
quanh các vĩa san hô cứng và mềm phát triển dày đặc. Đây là một trong hai khu bảo tồn biển hiếm hoi ở
Việt Nam cùng với Hòn Mun của Khánh Hòa. Đặc biệt nơi đây có nhiều bãi tắm tự nhiên rất đẹp, hấp
dẫn du khách trong và ngoài nước.
* Chùa Hải Tạng
Chùa Hải Tạng tọa lạc sát chân núi phía Tây của Hòn Lao thuộc
Cù Lao Chàm, lưng tựa núi vững chãi, mặt tiền xoay theo hướng Tây
Nam, xung quanh là ruộng đồng một thung lũng gần 2 cây số vuông là
ruộng trồng lúa duy nhất tại xã đảo này.
Cách bến đò Cù Lao Chàm khoảng 5km về hướng Tây, du khách
có thể nhìn thấy bóng dáng của pho tượng Bồ Tát Quán Thế Âm màu
trắng ẩn hiện trên nền trời xanh mây trắng. Xung quanh là đồng ruộng xanh, pho tượng này được tôn trí
trước chùa Hải Tạng cách đây vài năm. Tượng cao khoảng 3m, lưng tựa vào núi, mặt nhìn về biển như
luôn thấu hiểu nỗi lầm than, cơ cực của cư dân xứ đảo xa xôi này.
Băng qua cánh đồng lúa xanh um trong thung lũng, trước mắt chúng tôi hiện ra ngôi kim cổ tự,
nét thời gian đã in đậm trên từng bậc thềm, vách đá làm cho ngôi chùa tôn thêm nét tĩnh mịch.
Theo sử liệu ghi lại, chùa Hải Tạng được xây dựng vào năm Cảnh Hưng thứ 19 (1758) ở vị trí
cách nơi hiện tại khoảng 100m về hướng Đông Bắc, sau đó do thiên tai, toàn bộ ngôi chùa ban đầu bị hư

hại. Đến năm Tự Đức nguyên niên (1848), một số thương gia và số cư dân đồng tâm hiệp lực tiến hành
xây dựng lại ngôi chùa, đồng thời dời về vị trí hiện nay. Có nhiều truyền thuyết nói về nguyên nhân khởi
nguyên dựng chùa Hải Tạng. Tương truyền vào khoảng thế kỷ thứ 17, có chiếc thuyền đưa một số gỗ
được làm từ ngoài Bắc vào Nam nhưng khi về đến Cù Lao Chàm vì trời tối nên phải nêu thuyền lại nghỉ.
Sáng ra thuyền kéo nêu tiếp tục đi, nhưng thật lạ lùng, biển tự dưng nổi sóng lớn, thuyền không thể đi
tiếp được, sau có người trong đoàn lên một ngôi miếu ở Cù Lao Chàm khấn nguyện và được các vị thổ
địa thần linh cho biết giàn cột này phải để lại dựng chùa cho Cù Lao Chàm, vì thế chùa dựng lên lấy tên
là Hải Tạng. Hải là biển, tạng là Tam Tạng kinh điển. Với ý nghĩa chùa là nơi hội tụ từ mọi con đường
trên biển để vào Cù Lao Chàm, một cụm đảo hoang vu và đầy bí hiểm. Theo người dân quanh vùng,
trước đây vùng chùa là rừng rậm, có nhiều trăn, rắn độc. Vì thế, khi xây dựng chùa người ta cho xây
tường thành bao bọc xung quanh được xây bằng đá.
Trước chùa là cổng Tam Quan là một công trình kiến trúc cổ xưa tiêu biểu cho kiến trúc chùa ở xứ
đàng trong này. Cổng gồm 3 lối vào, khoảng giữa có cổ lầu, mái lợp ngói âm dương, mặt ngoài tôn trí
tượng Hộ Pháp, mặt trong thờ bức bích họa Địa tạng Vương Bồ Tát với vẽ đã bạc màu theo thời gian.
Toàn bộ tam quan cao 5m, dài 6m trông rất vững chải.


Bước vào cổng tam quan, qua một khoảng sân rộng là chùa chính, tuy nhà Tây đã bị sụp hoàn
toàn, nhà Đông còn lại phần kiến trúc chính, nhưng toàn bộ di tích vẫn toát lên vẻ hào sáng uy nghiêm
hiếm thấy ở các di tích khác. Chính diện lợp ngói âm dương, tường xây bằng vôi vữa, bờ nóc, bờ hồi đắp
nổi nhiều đường nét uốn lượng mềm mại, uyển chuyển tạo cảm giác nhẹ nhàng.
Toàn bộ nếp nhà chính có hệ vì kèo kết cấu kiểu “chồng rường giả thủ” chia làm 3 gian. Bên trong
chánh diện (từ chùa nhìn ra) thế địa Tạng Vương Bồ Tát, gian bên phải thờ tam thánh Quan Công, Lưu
Bình và Châu Xương. Ngoài ra, hai bên chánh diện thờ Long Thần, Hộ Pháp và tấm bia đá khắc bằng
chữ Hán. Phía sau chánh diện là bàn thờ tổ sư Đạt Ma, với dáng ngồi bán góa, tay cầm cuốn thư. Tất cả
các pho tượng đều làm bằng gỗ, sơn son thếp vàng, có niên đại cùng với ngôi chùa.

Ngoài ra, chùa còn lưu giữ một quả đại hồng chung lớn, trên chuông chân chỉ có 4 ngón, dáng
cong, có vẩy, đầu rồng uyển chuyển, râu rất dài. Đây là con Rồng mang phong cách những năm đầu của
Lê Sơn. Như vậy, quả chuông này có thể còn có trước niên đại xây dựng chùa.

Tất cả các hoành phi, câu đối trang trí trong chánh diện đều được sơn son thép vàng, uy nghiêm,
hòa cùng hệ thống tượng thờ cổ kính tạo nên những mạch tiếp nối thiêng liêng, cho ta cảm giác mơ
huyền như đang bước vào cõi Phật đản sanh, điều đó đã làm không gian nơi thờ tự của ngôi chùa thêm
phần cổ kính và huyền bí của nó.
* Tổ Đình Nghề Yến
Với mỗi một nghề, người Việt đều có ông tổ nghề và mỗi năm đến một ngày nhất định, người dân
lại có tục cúng tổ sư với lòng thành kính, tri ân. Nghề lấy yến ở Cù Lao Chàm - Hội An cũng thế. Theo
người dân Cù Lao Chàm thì nghề khai thác yến sào chính thức ra đời tại làng vào khoảng giữa thế kỷ
XVIII, với hai tổ nghề là ông Trần Tiến và Hồ Văn Hòa.
Vào ngày mồng 9 và 10 tháng 3 âm lịch hàng năm tại xã đảo Tân Hiệp - Cù Lao Chàm, người dân
lại tổ chức lễ tế nhằm cầu mong biển trời phù hộ và tưởng niệm tri ân các bậc tiền bối đã có công trạng
đối với nghề khai thác yến sào; đồng thời nâng cao niềm tự hào và ý thức bảo vệ nguồn tài nguyên thiên
nhiên quý hiếm của vùng biển đảo. Ngày tế lễ diễn ra như ngày hội với nhiều hoạt động phong phú.
Tổ nghề yến, vui hội chài (đua ghe ngang, kéo co bằng thuyền trên biển, hội bài chòi, trò chơi bịt
mắt đập nồi). Đêm hội Cù Lao Chàm (biểu diễn nghệ thuật cổ truyền trên biển, giao lưu văn nghệ đất
liền, hải đảo, du khách, chợ ẩm thực món ngon Cù Lao Chàm (các đặc sản biển, rau rừng, bánh ít, tổ yến
khô, yến chưng hột sen, rượu yến, rượu hải sâm, bào ngư…)


* Làng nghề cá Bãi Làng
Cứ mỗi chiều thì ngư dân có Bãi Làng đều ra khơi đi đánh bắt cá chỉ có khoảng 228 chiếc thuyền
là có máy và còn lại là một số lượng đáng kể là phương tiện đánh bắt hải sản không trang bị động cơ như
thuyền, mũng…
Phần lớn tàu thuyền khai thác theo hộ gia đình, số lượng nhân công tham gia trên thuyền không
nhiều, nhiều nhất là nghề mành khoảng 3-7 người/ thuyền, nghề lặn (3-7 người/ thuyền), nghề lưới hai,
lưới dày, và lưới rê chỉ khoảng 1-2 người/ thuyền. Với số lượng nhân công là 2, thường có quan hệ gia
đình như vợ chồng hoặc cha con.
Mùa vụ khai thác chính của nghề khai thác hải sản ở trong và quanh các khu bảo tồn biển Cù Lao
Chàm là mùa gió Đông Bắc từ tháng 11 đến tháng 4 âm lịch. Cùng nghề lặn, nghề câu vòm có thể hoạt
động gần như quanh năm. Ở mùa gió Đông Bắc, nghề lặn khai thác chủ yếu là tôm hùm thương phẩm.

Mùa gió Tây Nam, nghề này chủ yếu bắt ốc gai, ốc nghệ, bàn mai, bào ngư, cá lặn về đêm. Đối với nghề
lưới rê ba lớp, nghề lưới mực mùa gió Đông Bắc khai thác chủ yếu là cá bà. Thường là kim nghề, diễn ra
khá phổ biến. Đặc thù của nghề cá địa phương là quy mô nhỏ, thủ công, mức độ đầu tư không nhiều và
phụ thuộc vào từng mùa vụ.
* Âu thuyền Cù Lao Chàm
Nơi cho tàu thuyền vào tránh bão. Âu thuyền được người dân ở đây đào nhằm một mục đích hết
sức cao là cho tàu thuyền khắp nơi vào đây tránh bão.

PHẦN KẾT LUẬN
May mắn được thiên nhiên ban tặng một nguồn tài nguyên phong phú cho vùng biển đảo Cù Lao
Chàm thuộc xã đảo Tân Hiệp - Hội An - Quảng Nam có nhiều điều kiện thuận lợi để phát triển du lịch,
mang lại nguồn lợi kinh tế cho địa phương. Một bãi biển đẹp kết hợp với nhiều di tích văn hóa lịch sử là
những nhân tố tạo nên một nét đẹp riêng của biển đảo Cù Lao Chàm mà không phải vùng biển nào cũng
có.
Dựa trên những tiềm năng về tự nhiên và nhân văn của biển đảo Cù Lao Chàm, em đã đưa ra
chuyên đề du lịch biển đảo Cù Lao Chàm nhằm để nâng cao chất lượng sản phẩm với mô hình du lịch để
vùng biển đảo ngày càng phát triển hơn như: du lịch nghỉ dưỡng, tắm biển, lặn ngắm san hô, thể thao
biển kết hợp với thăm quan các di tích lịch sử của người Chăm và người Việt. Và du lịch sinh thái và
khai thác nguồn tài nguyên vốn có của vùng một cách hợp lý.
Trong những năm qua, việc khai thác tiềm năng du lịch ở vùng biển đảo Cù Lao Chàm để phát
triển du lịch rất được quan tâm.


Hiện nay, vùng biển đảo này đón rất nhiều khách du lịch trong và người nước biết đến và thăm
quan rất đông. Biển đảo Cù Lao Chàm đã và đang ngày càng phát triển là nhờ sự đầu tư của địa phương,
thành phố và các công ty du lịch và sự hợp tác của người dân trên xã đảo đánh giá được đúng đắn tiềm
năng phát triển du lịch của vùng biển đảo và việc khai thác rất phù hợp với tiềm năng của nó.
Chuyên đề của em cũng đã đưa ra được một số điều kiện để phát triển du lịch biển đảo Cù Lao
Chàm mà chính quyền địa phương đang quan tâm. Đó là việc xây dựng và tôn tạo các di tích lịch sử, cơ
sở hạ tầng tốt, an ninh đảm bảo, môi trường sạch, vấn đề đầu tư được quan tâm.

Trong tương lai thì Cù Lao Chàm sẽ phát triển du lịch rất mạnh, trong vấn đề du lịch thì đem lại
lợi nhuận kinh tế rất lớn cho địa phương, cho tỉnh nói riêng và cho đất nước.

4 LÝ DO KHIẾN DU KHÁCH MUỐN QUAY LẠI CÙ LAO CHÀM
Chỉ rộng hơn 15 km2 và cách đất liền hơn 11 hải lý với 30 phút chạy tàu, nhưng thu nhập từ du
lịch của Cù Lao Chàm luôn tăng trung bình 40% mỗi năm và nằm trong nhóm những điểm đến có tỷ lệ
khách quay trở lại cao nhất cả nước.
Cù Lao Chàm không phải là hòn đảo đặc biệt so với nhiều đảo gần bờ cũng như các khu dự trữ
sinh quyển khác của Việt Nam. Cũng có bãi tắm tự nhiên đẹp, cảnh quan hoang sơ, hải sản phong phú... những lợi thế có thể bắt gặp ở bất kỳ hòn đảo du lịch nào, nhưng cái dấu ấn đặc sắc mà du khách bắt gặp
ở Cù Lao Chàm không phải là những lợi thế đó mà chính là cách khai thác những lợi thế.
Cù Lao Chàm sở hữu vẻ đẹp hoang sơ tự nhiên
• Đặc sản hướng dẫn viên
Điểm dừng chân đầu tiên của du khách khi cập bến âu thuyền Bãi Làng là nhà Bảo tồn biển.
Thông thường, đa số du khách sẽ bỏ qua điểm này với quan điểm cố hữu về những phòng truyền thống
đơn điệu tẻ nhạt trưng bày dăm ba bức ảnh với chú thích sơ sài. Nhà Bảo tồn biển ở đây cũng vậy, không
có đột phá nào trong việc trưng bày đủ để hấp dẫn du khách đến tìm hiểu.
Nhưng khi du khách đi theo một hướng dẫn viên kỳ cựu của đảo thì gần như không có ai muốn rời
khỏi không gian chật chội này trừ khi được hướng dẫn viên dắt ra cửa.
Hướng dẫn viên kỳ cựu với lối dẫn chuyện cực kỳ có duyên đã hớp hồn du khách đến Cù Lao
Chàm
Cách nói chuyện hấp dẫn, thuyết minh linh hoạt, cùng nghệ thuật lựa chọn thông tin “câu khách”
khiến cho du khách bị cuốn theo sự chỉ dẫn của hướng dẫn viên và háo hức với hành trình khám phá trên
đảo.
Hầu hết các hướng dẫn viên đưa đoàn từ bến Cửa Đại đến Cù Lao Chàm đều có cách nói chuyện
cuốn hút như vậy. Không quá ngạc nhiên khi biết các hướng dẫn viên này đã trải qua khóa huấn luyện
hướng dẫn viên di sản do UNESCO tổ chức thí điểm tại ba điểm đến của Quảng Nam là Mỹ Sơn, Hội An
và Cù Lao Chàm.


Bởi thế, câu cửa miệng của hướng dẫn viên ở đây luôn có hai từ “môi trường”. Họ nhắc du khách

vui lòng không mang túi nilon lên đảo, không lấy bất kỳ thứ gì từ biển trong lúc tắm biển và lặn biển,
không nên nghe lời gạ gẫm mua cua đá của một ngư dân nào đó vì cua đá là động vật cần được bảo vệ.
Anh Tuấn – hướng dẫn viên của Sông Hội cho biết: “Nhiều du khách khi lặn biển ngắm san hô
thường thích thú với những bông hoa san hô hay con sao biển. Mình có thể lặn xuống bắt lên cho khách
xem, nói chuyện về chúng và sau đó thả chúng về biển. Khách thường không bao giờ phật lòng vì điều
này mà ngược lại họ nói với tôi rằng họ cảm thấy mình vừa làm một việc tốt”.
• Đặc sản ẩm thực
Cù Lao Chàm nổi tiếng với yến sào, hải sâm và bào ngư mức giá chỉ bằng 2/3 ở đất liền. Bên cạnh
đó là các loại ốc, sò, mực một nắng...
• Những đặc sản biển hấp dẫn luôn sẵn có ở Cù Lao Chàm
Nhưng gọi là đặc sản thì phải là bữa cơm phục vụ tour trên đảo. Bữa ăn giản dị, rẻ tiền nhưng toàn
là các sản vật địa phương mà khách có thể lần đầu được ăn, hoặc lần đầu ăn mà thấy ngon. Một đĩa rau
đắng trộn dầu vừng và lạc, một đĩa rau rừng luộc chấm mắm nem, con cá biển tươi sốt cà chua, bát canh
bông súng nấu chua. Món sò món ốc món mực, món bào ngư trở thành cái vị điểm xuyết cho những món
ăn dân dã mà lạ miệng, đủ sức giải nhiệt cho cả một kỳ nghỉ toàn hải sản của một tour biển đảo ngắn
ngày.
Món tráng miệng cuối cùng cho khách là bánh ít lá gai. Nếm những chiếc bánh thanh ngọt cuộn
trong lớp lá thơm mát mới hiểu vì sao người Quảng Nam – Đà Nẵng lại nói muốn ăn bánh ít phải đến Cù
Lao Chàm, nơi bánh được chế biến từ những chiếc lá gai rừng tươi ngon nhất.
• Đặc sản “con người”
Sự thân thiện, dễ mến của con người Cù Lao Chàm sẽ khiến bất cứ du khách nào cũng muốn được
quay lại đây ít nhất một lần.
Nhiều du khách hốt hoảng khi bắt gặp một chiếc xe máy dựng bên đường làng mà còn cắm
nguyên chìa khóa. Anh hướng dẫn viên cười phá lên trước sự hốt hoảng ấy, rằng : “Không ở đâu an toàn
như ở đảo”.
Sự thân thiện, dễ mến của con người Cù Lao Chàm sẽ khiến bất cứ du khách nào cũng muốn được
quay lại đây ít nhất một lần (Ảnh:Hoàng Hồng)
Đến chợ hải sản, du khách sẽ nghe thấy nhiều lời mời chào, nhưng sẽ không có ai kéo tay, kéo áo
bạn.
Đi qua chiếc giếng cổ, một người dân đứng gần đó nói với khách rằng: “uống nước giếng này là

sinh con trai đấy”. Và họ thả gàu nước múc lên cho du khách thử, bảo khách hãy đổ ít nước vào chai
mang đi uống cho đỡ khát.
Vào ngôi chùa hơn 300 năm tuổi Hải Tạng tự, các vãi già cứ tha thiết mời bạn bát nước sắc lá cây
rừng mà theo họ uống vào sẽ rất khỏe mạnh. Họ có thể quạt cho bạn bằng chiếc quạt mo cau nếu như cái
quạt điện không quay được đến chỗ bạn ngồi. Hòm công đức trong chùa bằng gỗ, không nhìn thấy tiền
rải bên trong và cũng không ai đặt tiền lên khay đựng lễ.


Bởi thế, dù phải đi một con đường tương đối vất vả qua mép tường và bờ ruộng mới đến được
chùa, du khách cũng hài lòng với sự tiếp đãi ấy.
Và số tiền quá ít cho một hành trình thú vị
Giá cho mỗi tour 1 ngày đi Cù Lao Chàm từ bến Cửa Đại là 430 nghìn đồng/khách, miễn phí cho
trẻ nhỏ dưới 6 tuổi. Với số tiền đó, bạn được đi tham quan khắp làng cổ của người Chàm trên đảo, đi chợ
hải sản, mua sắm đồ lưu niệm làm quà cho người thân, đi tắm biển, lặn biển ngắm san hô, ăn bữa cơm
đậm chất địa phương và trở về trước 3g chiều để nghỉ ngơi.
Với mức giá đó cho một hành trình nhiều thú vị, ngay cả du khách nội địa bình dân cũng cảm
thấy hài lòng.
Còn với Nick và Jena – cặp vợ chồng già người Thụy Điển sang Việt Nam du lịch bụi xuyên Việt
thì Cù Lao Chàm là nơi mà chắc chắn họ sẽ quay trở lại cùng với Sapa và Mộc Châu.
Nằm cách bãi biển Cửa Đại (Hội An) 18 km về phía biển đông, Cù lao Chàm thuộc vùng biển Hội An,
cách thành phố Hội An về phía biển Đông khoảng 31 km, gồm 8 đảo nhỏ nối sát nhau: hòn Lao, hòn Tai,
hòn Dài, hòn Lá, hòn Mồ, hòn Ông, hòn Khô mẹ, hòn Khô con.
Những dấu tích trên quần đảo Cù lao Chàm khẳng định cách đây 3.000 năm quần đảo này từng có
cư dân sinh sống và khoảng 1.000 năm trước, nơi đây đã là một trong những nơi giao lưu buôn bán với
các nước Ấn Độ, Trung Hoa, một số nước trong khu vực Trung Cận Đông, Đông Nam Á.
Ở Cù Lao Chàm có những làng chài, bãi tắm đẹp thơ mộng như trong truyện "Ông già và biển cả"
của nhà văn Hemingway. Dưới biển có nhiều ghềnh đá, nhiều dãy san hô lấp lánh tạo nên những khu
vườn thuỷ cung huyền ảo với trăm nghìn loài cá, loài hải sản miền nhiệt đới. Trên đảo, hệ động thực vật
khá phong phú, đặc biệt có loài chim Yến quý hiếm cư ngụ cùng nhiều loài động vật hoang dã.
Cù Lao Chàm có khí hậu quanh năm mát mẻ, hệ động, thực vật phong phú, đặc biệt là hải sản và

một nguồn tài nguyên qúy giá là Yến Sào. Dải san hô ở vùng biển Cù Lao Chàm được đánh giá là một
trong những dãi san hô quý của Việt Nam và khu vực. Thiên nhiên cũng đã tạo nên ở Cù Lao Chàm
nhiều cảnh đẹp thơ mộng, hiếm có như các dòng suối Tình, suối Ông, hòn Chồng, hòn Khô, hang Bà...
Ven đảo là Bãi Ông, bãi Bìm, bãi Chồng, bãi Bấc những bãi tắm lý tưởng với bờ cát trắng phau và làn
nước trong xanh, mát lạnh. Ngoài ra, hơn 25 di tích kiến trúc - nghệ thuật có niên đại từ thế kỷ 18 đến
đầu thắ kỷ 20 phân bố dọc các mũi ở sườn Tây Hòn Lao, ở Bãi Làng, Bãi Hương đã góp phần minh
chứng cho bề dày lịch sử - văn hóa của vùng đảo Cù Lao Chàm.
Đến với Cù Lao Chàm, du khách sẽ được hoà mình trong bầu không khí trong lành của biển cả
với những bãi cát vàng, làn nước xanh, thâm nhập cuộc sống dân dã trong sự đón tiếp nồng hậu của cư
dân các làng chài; chiêm ngưỡng vẻ đẹp quyến rũ của các địa danh mang nhiều huyền thoại như bãi
Hương, bãi Làng, hang Bà, Âu thuyền, chùa Hải Tạng ... hay chinh phục những ngọn đồi hùng vĩ, tham
gia vào đêm lửa trại và thưởng thức các món ăn đặc sản địa phương rất nổi tiếng như cua đá, vú xao vú
nàng... vú xao vú là một món ăn đặc sắc của vùng cù lao chàm, nó là hai loài nhuyễn thể trên lưng phủ
một lớp vỏ xà cừ hình nón to cỡ từ vài ngón tay đến nửa bàn tay. Loài này sống bám vào đá dưới nước,
thường được chế biến thành các món ăn có hương vị đặc biệt. Tại đây du khách sẽ tham quan, nghỉ ngơi,
giải trí, tắm biển, du thuyền trong bầu không khí trong lành.


Cù Lao Chàm còn là địa danh được nhắc đến khá nhiều qua văn sử, từng là thương cảng số một cửa ngõ thông thương của vưng quốc Champa với thế giới bên ngoài.
Cua đá cù lao Chàm
Cua đá có hình dáng như cua thường, nhưng điểm khác biệt là môi trường sống của chúng khác
với các loại cua khác. Cua đá thường sinh sống ở những vùng núi đá thuộc hải đảo (như cù lao Chàm Quảng Nam, đảo Lý Sơn - Quảng Ngãi)..., thức ăn chính là lá cây. Đến mùa sinh sản thì bò xuống những
vùng biển có nhiều bãi đá nổi để đẻ trứng. Và điều đặc biệt nữa là đôi càng cua cứng như đá, muốn ăn
phải dùng chày để đập hoặc dùng kiềm để kẹp mới có thể lấy được phần thịt bên trong.
Để bắt cua đá, phải đi vào ban đêm, vì ban ngày chúng ở trong hang; đồng thời, nếu có động thì sẽ
nhanh chóng tìm chỗ bò vào hang đá hay tót lên cây lẩn trốn; ban đêm là thời gian cua đá ra khỏi hang để
kiếm ăn, lúc đó, nó cũng sẽ không nhìn thấy gì khi bị ánh sáng rọi vào mắt.
Ở cù lao Chàm, khi ánh nắng mặt trời tắt hẳn, thì những người bắt cua đá mới chuẩn bị đồ nghề
lên đường cho một đêm thức trắng... Đồ nghề của những người bắt cua tương đối đơn giản: một cái bao
tải để nhốt cua, một bộ pin ắc quy và một đôi bao tay vải. Họ đi theo từng nhóm từ hai đến ba người, vì

phải lênh đênh trên biển trong đêm đến những nơi hiểm trở khó đi lại, nên đi thành từng nhóm để hỗ trợ
cho nhau, và... đỡ sợ, đỡ buồn. Thành quả sau một đêm lao động sẽ được chia đều. Theo những người
bắt cua đá thì đây cũng là nghề đầy bất trắc, đòi hỏi phải có sức khỏe và sức chịu đựng bền bỉ. Chuyện
tai nạn trên biển, lạc suốt đêm trong núi, té ngã gãy chân tay bươu đầu sứt trán hay “tai nạn nghề nghiệp”
khi bị cua kẹp bầm người... là chuyện thường ngày. Một đêm bắt cua đá như thế thường kéo dài đến khi
trời vừa hửng sáng (khoảng 4 - 4 giờ 30 phút) mới kết thúc. Sau khi tranh thủ ăn lót dạ để lấy lại sức sau
một đêm thức trắng, những người bắt cua đá vội vã nổ máy ghe thuyền trở về cho kịp phiên chợ sáng tại
cầu cảng.
Khi thuyền vừa cập cầu cảng thì đã có người chèo thúng ra tận mạn thuyền để hỏi mua cua. Thông
thường, mỗi nhóm bắt cua đều có một người mua riêng. Mua bán cua đá chỉ cần đếm số lượng, con to bù
cho con nhỏ, rồi tùy từng thời điểm mà giá cả dao động 5.000-8.000 đồng/con. Khách đến tham quan cù
lao Chàm, sau khi thăm thú quanh đảo, thưởng thức các đặc sản biển như vú xao, vú nàng, ghẹ xanh, cua
đá... thường chọn mua một ít cua đá về đất liền để làm quà. Cua đá là loại tự tồn rất cao nên có thể để hai
ba ngày hoặc mang đi xa đến vài trăm cây số cũng không chết.
Cua đá thường được chế biến một cách đơn giản nhưng không kém phần hấp dẫn và ngon tuyệt
vời là món cua đá hấp bia. Chọn những con cua đá cái, thịt săn, gạch (trứng) dưới mai nhiều... cho vào
nồi lớn 4-5 con rồi đổ vào 1 chai bia, sau đó hấp trong vòng 30 phút. Cua đá hấp bia có màu rất bắt mắt,
toàn thân là một màu đỏ hồng như màu gạch, vỏ bóng loáng. Ăn cua đá đúng điệu phải kèm với các loại
rau rừng của vùng rừng núi cù lao Chàm, chấm với muối tiêu, chanh, ớt. Thịt cua hấp có màu trắng, rất
thơm, ăn có vị ngọt, dai dai rất ngon. Với những loại cua, ghẹ khác khi ăn hai cái càng, người ta chỉ cần
cho vào miệng cắn “bụp” một cái là xong; còn với cua đá, ăn kiểu như vậy thì ê ẩm hàm răng ngay.
Khách du lịch đến cù lao Chàm, khi gọi món cua đá thì bên cạnh đĩa cua bắt mắt, ngon lành nhà hàng
không quên kèm theo một cái chày bằng gỗ hay một cái kiềm bằng sắt để khách ăn càng cua... Ngoài
món cua đá hấp bia, người dân ở cù lao Chàm còn chế biến cua đá thành những món khác không kém


phần hấp dẫn và ngon miệng như: cua đá rang muối, bún riêu cua đá, chả trứng cua đá... Món nào cũng
ngon hết chỗ chê và có mùi vị rất đặc trưng, ăn một lần bảo đảm du khách sẽ nhớ mãi và mong muốn trở
lại cù lao Chàm để thưởng thức những món ăn được chế biến từ cua đá...
Cù lao Chàm - Từ phía bình minh

Cù lao Chàm có diện tích khoảng 15 km2, được gọi với những tên khác nhau như Chiêm Bất
Lao, Tiên Bích La, gồm nhiều hòn đảo lớn, nhỏ như: Hòn Lao, Hòn Dài, Hòn Mồ, Hòn Lá, Hòn Khô,
Hòn Tai, Hòn Ông... Năm 2006, Cù lao Chàm được công nhận là di tích lịch sử văn hóa quốc gia... Giờ
đây, Cù lao Chàm đã gần hơn với đất liền, trở thành địa điểm du lịch biển cực kỳ hấp dẫn...
Ngày nắng đẹp, từ Cửa Đại phóng tầm mắt là nhìn thấy Cù lao Chàm xanh sẫm như viên ngọc
dưới ánh bình mình, bởi nó cách Cửa Đại 15 km, cách Hội An 19 km. Trên mặt biển xanh, nắng ban mai
tung tẩy như reo cười. Gió vạm vỡ trẻ trung đi từng luồng từng luồng rát rạt trên mặt. Những chiếc ca nô
phóng nhanh trên mặt biển kẻ những đường chỉ trắng muốt. Tàu chợ đông nghẹt khách chất chồng gồng
gánh, xe cộ thủng thỉnh, dập dềnh rời bến. Những chiếc tàu văn hóa, tàu dịch vụ rực rỡ áo phao, khí tài
lặn biển lặn, râm ran tiếng chuyện trò. Tàu thuyền như rượt đuổi nhau giữa mênh mông biển cả khiến cả
một vùng trời nước xao động.
Nhộn nhịp Cù lao Chàm
Phan Văn Minh, giám đốc một công ty dịch vụ du lịch tư nhân ở Hội An, còn khá trẻ nhưng có
thâm niên trong nghề dịch vụ du lịch ở Hội An đã hơn chục năm. Minh bắt đầu kinh doanh dịch vụ du
lịch tuyến Cù lao Chàm 2 năm nay. Hiện công ty của Minh có 3 chiếc ca nô cao tốc hằng ngày thường
xuyên đưa khách tham quan, lặn biển tại Cù lao Chàm. Sáng 8 giờ đưa du khách ra chơi đảo, tắm biển,
lặn biển, thưởng thức hải sản tại Cù lao Chàm, 14 giờ 30 trở về đất liền. Có nhiều hôm khách đăng ký
đông quá, ca nô của công ty không đủ, Minh phải liên hệ thuê thêm tàu, ca nô để chở khách. Từ Cửa Đại
ra Cù lao Chàm ca nô chạy chỉ chừng 25 phút. Minh cho biết du khách có nhu cầu ra đảo Cù lao Chàm
ngày càng đông, trung bình công ty Minh, một ngày đưa khoảng 50 du khách ra đảo.
Bóng nắng đi dần về phía núi. Cầu cảng Bãi Làng nhộn nhịp tàu thuyền ghé bến. Từng đoàn du
khách chia thành từng tốp nhỏ đi tham quan những di tích lịch sử văn hóa trên đảo: Chùa Hải Tạng,
giếng cổ... Có đoàn còn chịu khó lên suối Tình, tìm đến bãi đá xếp của người Chăm. Ngay sát cầu cảng
là những gánh hàng đơn sơ của người dân địa phương bày ra trong xô chậu, thúng mủng: Những con ốc,
cua, mực còn tươi rói; những cái bánh ít còn nóng hổi, vài ba mẹt hàng bày bán những vỏ ốc biển các
loại, vỏ bầu khô, một bao đầy nhóc cây lá thuốc hái trên núi...
Thiên đường dưới đáy biển
Trong các hòn đảo ở Cù lao Chàm, Hòn Lao lớn nhất. Hòn Lao có Bãi Ông, Bãi Làng, Bãi Hương
là những nơi mà người dân sinh sống hàng ngàn năm nay. Tại đây còn lưu giữ hàng chục di tích lịch sử
văn hóa độc đáo có niên đại từ đầu thế kỷ XVIII đến nay. Ở đây cũng tồn tại những di tích tín ngưỡng thể

hiện sự chuyển tiếp tín ngưỡng từ cư dân Chămpa sống trên đảo sang cư dân Việt. Ra Tết trên những
sườn núi của đảo rực rỡ màu hoa ngô đồng, làm nên những tấm thảm đỏ nổi bật giữa sắc xanh của biển
và cây rừng.


Theo số liệu điều tra khảo sát, hệ thực vật trên đảo có 499 loài thuộc 352 chi, 115 họ của 5 ngành
thực vật bậc cao có mạch, trong đó có 342 loài có ích, trên 60 loài có thể sử dụng vào các mục đích khác
nhau. Hệ động vật có 12 loài thú, 13 loài chim, 130 loài bò sát... Trong đó có khỉ đuôi dài và chim yến là
hai loài được đưa vào sách đỏ động vật Việt Nam. Người dân Cù lao Chàm cho biết, những con khỉ đuôi
dài nghịch ngợm, rất thân thiện với người, đôi khi vào sáng sớm hay chiều tối chúng xuống đến sát biển
chơi đùa.
Biển Cù lao Chàm trong xanh có thể nhìn thấy đáy sâu hàng chục mét. Làn nước trong vắt ấy như
mời gọi ta xuống tắm, rồi phơi mình trên những bãi cát mịn tưng sạch sẽ. Cát ở đảo sạch đến độ, đặt lưng
ướt xuống rồi nhổm dậy những hạt cát rơi xuống không bám chút bụi đất nào trên da. Bây giờ ra đảo
ngoài việc tắm biển, ngắm cảnh, ăn hải sản như cua đá, vú nàng, ốc đá, sò, nghêu biển, thì có một thú vui
không thể bỏ qua là lặn biển ngắm san hô.
Chỉ cần đi thuyền ra khỏi bờ chừng vài chục mét, khoác tấm áo phao, mang ống thở úp mặt xuống
làn nước trong xanh là có cảm giác như mình đang lạc vào cõi thủy cung. Ở đó là những rừng san hô rực
rỡ, sinh động, rập rờn như một cơ thể sống phập phồng dưới làn nước, những con cá lượn lờ, con sao,
con ốc đủ hình thù, màu sắc làm mê đắm lòng người. Anh Dương Văn Dũng, một ngư dân trên đảo giờ là
hướng dẫn viên lặn san hô, cho biết san hô và cá ở đây chỉ sống được với môi trường biển tại đây, đưa
đến nơi khác chúng không thể sống nổi qua ngày. Những bãi san hô đẹp nổi tiếng ở Cù lao Chàm là Bãi
Xếp, Hòn Tai, Hòn Dài, Hồn Mồ. Bãi san hô Hòn Tai đẹp nhất, lộng lẫy nhất nhưng cũng rất sâu, góp
phần tạo nên thiên đường dưới đáy biển Cù lao Chàm.
Nhà hàng của anh Phương ở Bãi Chồng mới được dựng lên khoảng 2 năm nay. Vào mùa lặn san
hô nhà hàng luôn đông khách. Bàn ăn bày tràn ra những tán cây rừng. Tây ta ngồi lẫn nhau thưởng thức
những món hải sản độc đáo của biển. Khách thường thích thưởng thức những món ăn dân dã do chính
người địa phương chế biến một cách đơn giản như rau rừng luộc, cá mực tươi hấp, nghêu nướng, cua đá
luộc, canh chua...
Sức hút kỳ lạ

Sự hoang sơ, tinh khiết của biển đảo; sự thuần hậu, chất phác của người dân và vẻ đẹp bí ẩn dưới
đáy đại dương của Cù lao Chàm đã tạo ra sức hút với du khách. Những chuyến tàu du lịch ra đảo có đến
phân nửa là người nước ngoài, họ đi thành nhóm 3 đến 5 người, có rất nhiều cặp đôi ra đảo ở lại trên bãi
biển hoang sơ vài ngày, tắm biển, phơi nắng, lặn san hô, đi dạo trên đảo, tối cắm lều ngủ ngay bên biển.
Ông Lodovico Ruggeri, người Ý, đến Hội An năm 2000 và quyết định gắn bó lâu dài với Hội An. Cách
đây 3 năm ông mở công ty dịch vụ chuyên chở du khách ra đảo.
Lodovico Ruggeri mê mẩn Cù lao Chàm, thích cuộc sống dân dã nơi này. Nói tiếng Việt như
người Việt, Lodovico Ruggeri khá hòa đồng và thân thuộc với người dân nơi đây. Lodovico Ruggeri làm
lễ cưới tại Hội An với một cô gái người Bỉ. Họ sinh một bé gái đặt tên là Hải. Bé Hải vừa tròn thôi nôi tại
bãi biển Cù lao Chàm trong sự chứng kiến của ông bà ngoại và họ hàng từ Bỉ sang. Lodovico Ruggeri
tâm sự, ông muốn gắn bó với vùng đất này cho đến cuối đời. Ông nói: “Tôi đặt tên con gái là Hải, vì
cháu sinh tại Việt Nam. Tôi hy vọng và mong muốn con gái tôi sẽ là người Việt Nam, được khai sinh, lấy
quốc tịch Việt Nam. Vợ tôi đang tích cực học tiếng Việt...”.


Buổi tối, ánh trăng trèo lên đỉnh núi rải ánh sáng bàng bạc xuống bờ cát mịn. Những con sóng
lặng lẽ, nhẹ nhàng trườn lên bờ cát. Xa xa trên mặt biển lấp loáng những ánh đèn của tàu đánh cá. Con
người như lẫn vào không gian huyền hoặc của biển. Trên bãi biển, đôi vợ chồng già người Bỉ-cha mẹ vợ
của Lodovico Ruggeri ngồi tựa lưng vào nhau bên đống lửa trại và cất tiếng hát dặt dìu. Dường như họ
tìm lại được tuổi trẻ của mình trong sự hoang sơ tinh khiết ở vùng biển này...
Đọc lại Nguyễn Tuân với Cửa Đại viết cách đây hàng chục năm mà khâm phục... Cửa Đại hoang
sơ ngày ấy được Nguyễn Tuân ví như thiên đường so với các bãi biễn phía Bắc đã bị những người thị
thành làm ô nhiễm. Tiếc là Nguyễn Tuân chưa ra Cù lao Chàm, ông chỉ mới ngắm cái chấm chàm lung
linh ấy nơi biển xa mỗi khi bình minh thức dậy, vậy mà ông viết: “Vừa mới rời dân đã nhớ...”. Nhưng
Cửa Đại còn hoang sơ thế thì Cù lao Chàm ngày ấy hẳn vợi xa... Bây giờ Cửa Đại không còn hoang sơ
nữa có lẽ chỗ Nguyễn Tuân ngồi và tắm biển hiện giờ đã tọa lạc một resort nào đó thật nguy nga...
Kết nối giữa tự nhiên và di sản
Cù lao Chàm đang thức dậy sau giấc ngủ dài. Đảo giờ đã gần hơn với đất liền và trở thành
điểm du lịch lý tưởng sau bao nỗ lực của chính quyền địa phương nhằm đánh thức hòn đảo
tĩnh lặng hoang sơ này. Tuy nhiên sự phát triển du lịch ở đây cũng đang thách thức sự bảo tồn

sinh thái, thách thức vẻ đẹp quyến rũ, hoang sơ, e ấp của cô con gái nhà lành.
Cù lao Chàm hiện đang được Ủy ban Quốc gia Con người và Sinh quyển (MAB) Việt Nam,
chính quyền địa phương tỉnh Quảng Nam và TP Hội An tiến hành khảo sát và lập hồ sơ đề
nghị UNESCO công nhận là khu dự trữ sinh quyển Cù lao Chàm-Hội An. Theo các nhà nghiên
cứu khu dự trữ sinh quyển nơi này có một đặc trưng mà hiếm nơi nào ở Đông Nam Á có được
đó là việc kết nối giữa tự nhiên và di sản. Theo phương án MAB Việt Nam, lãnh đạo tỉnh
Quảng Nam, TP Hội An thống nhất đề cử khu dự trữ sinh quyển Cù lao Chàm-Hội An, lấy Cù
lao Chàm (cả Hòn Ông), khu đô thị cổ Hội An và vùng rừng ngập mặn Cửa Đại - 40.000 ha)
làm “vùng lõi” với mô hình sinh quyển-con người-văn hóa.
Ốc Vú nàng là một loài nhuyễn thể, thuộc họ Patellidae, lớp chân bụng (Gastropoda) và động vật
thân mềm (Mollusca). Ốc vú nàng là một loại đặc sản biển quý hiếm, có hình chóp lệch, trên đỉnh có một
cái núm nhỏ, vỏ ngoài màu đen xám, mặt trong lấp lánh xà cừ. Thông thường mỗi con ốc vú nàng chỉ to
bằng ba ngón tay người lớn, nhưng ốc vú nàng Côn Đảo có con to gần bằng bàn tay. Con ốc vú nàng
càng lớn, vỏ có màu hồng càng đậm. Nếu dùng cát xát vào vỏ ốc thì con ốc ánh lên một màu hồng sáng
và lấp lánh ánh nhũ.
Phân bố
Chi này phân bố trong các vùng biển Ấn Độ Dương-Thái Bình Dương nhiệt đới và ôn
đới, Hawaii và xung quanh Úc và New Zealand. Nó cũng được tìm thấy ở Japan, biển
Đỏ, Mauritius, Madagascar, và Nam Phi và các đảo cận Nam Cực. Loài Cellana radiata phân bố phổ
biến nhất.
Theo các nhà khoa học, tại Việt Nam, vú nàng phân bố ở các vùng biển từ miền Trung trở vào và đặc biệt
có mặt rất nhiều ở Côn Đảo. Hiện Côn Đảo có ít nhất 3 loài vú nàng phân bố. Đó là các loài: Cellana


nigrolineata, Patella ulyssiponensis và loài Cellana testudinaria. Ốc Vú nàng còn có mặt ở cù lao
Chàm (Hội An, Quảng Nam) và Đại Lãnh (Khánh Hòa).
Các món ăn từ ốc vú nàng
Ốc vú nàng thơm ngon khi luộc, nướng hoặc làm món trộn, làm gỏi. Luộc được coi là món thông
dụng nhất vì dễ làm và giữ nguyên hương vị đặc trưng của ốc vú nàng. Sau khi luộc, chỉ cần chấm ốc với
muối tiêu chanh. Món ăn này giòn giòn, ngọt ngọt, không quá béo như thịt, không quá dai như sò, ngao,

không nhỏ như hàu.
Món trộn và gỏi tại Côn Đảo cũng được chế biến rất đơn giản nhằm giữ lại vị tươi ngon: thịt ốc
được thái mỏng theo chiều dọc sau khi đã luộc chín rồi trộn đều với chanh, ớt. Khi đó, ốc vú nàng săn
giòn và thơm. Món gỏi ốc còn có thêm hương vị đậm đà của thịt ốc trộn với thịt ba chỉ thái nhỏ, rau răm,
rau húng, đậu phộng rang, chanh tươi, ớt và nước mắm. Món gỏi ốc ăn với bánh đa nướng, chấm với
nước mắm gừng khiến người thưởng thức khó quên.
Ốc vú nàng ngon nhất vẫn là nướng trên lò than đước. Nếu ra Côn Đảo vào vụ ốc vú nàng bội thu
- chủ yếu tập trung từ tháng 6 đến tháng 9, vào những đêm trăng tròn - du khách còn có thể được ngư dân
đãi món ốc vú nàng xào ăn với cơm trong bữa ăn cùng gia đình.
Nguy cơ tuyệt chủng
Vì sự săn bắt quá nhiều nên ốc vú nàng có nguy cơ tuyệt chủng. Theo Tiến sĩ Võ Sĩ Tuấn (Viện
phó Viện Hải Dương học Nha Trang : "Tại vùng biển Khánh Hòa, ốc vú nàng cũng như nhiều loài hải
sản đặc hữu của vịnh Nha Trang bị biến mất trong suốt 10 năm qua, trong đó có ốc đụn, trai tai tượng, ốc
tù và...".[1]
Chỉ với tên gọi thôi, loài ốc độc đáo này đã khiến nhiều người tò mò, tìm hiểu, muốn khám
phá để rồi ngạc nhiên khi gặp gỡ và mê mẩn lúc thưởng thức…
Loại ốc này sinh sống nhiều ở Cù Lao Chàm (Quảng Nam), Cù lao Ré (Quảng Ngãi), đảo Lao Câu và
đảo Phú Quý (Bình Thuận).
Hình dáng ưa nhìn với kích thước tựa đôi gò bồng đảo của các thiếu nữ độ tròn trăng, ốc vú nàng
hình chóp nhọn, thẳng, căng và trắng nõn với lớp vỏ cứng bằng xà cừ pha sắc hồng phai lấp lánh, xinh
xắn.
Loài ốc này có nhiều ở vùng biển miền Trung, đặc biệt ở Côn Đảo và vịnh Vĩnh Hy (Ninh Thuận).
Ốc sống trong các gành đá, ăn lớp rong rêu hay tảo bám vào thành đá. Xuất hiện nhiều vào những ngày
tròn trăng, để bắt ốc, thợ săn phải dùng mũi dao nhọn nhanh chóng gỡ ốc khỏi các tảng đá vì ốc bám rất
chắc.
Khi tôi đến thăm vịnh Vĩnh Hy, từ xa đã thấy trên bờ vịnh san sát mái quán lá dựng tạm với những
hàng ghế bố hay võng mắc sẵn để du khách ngả lưng. Quán bày bán nhiều loại ốc lạ, trong đó có cầu gai,
ốc giác, ốc tai tượng… và đặc biệt những chậu ốc vú nàng đầy ăm ắp. Bởi tên gọi và hình dáng ốc gợi
cảm nên du khách tranh nhau mua thưởng thức.
Ốc vú nàng thịt ngọt ngon, giòn giòn nên chế biến kiểu nào cũng ngon: ăn sống, luộc, làm gỏi… nhưng

có lẽ nướng lên là ngon nhất vì mùi thơm mời gọi và vị ngọt ngon nguyên thủy không trộn lẫn.


Ốc còn sống tươi, đem chà rửa cho sạch rồi sắp lên vỉ nướng trên bếp than hồng. Chỉ một lát ngọn
lửa đã liếm láp quanh thân ốc, nước ốc nhỏ ra vỉ nướng xèo xèo, mùi thơm bốc lên nưng nức hai cánh
mũi. Vú nàng nướng phải vừa chín tới ăn mới ngon, để quá lửa hay chưa chín thịt bám chắc hay săn quắt
lại rất khó gỡ ra.
Ốc nướng xong, người đầu bếp sẽ đập từng con ốc vào một tảng đá hay bề mặt cứng để thịt ốc
long ra, nhô lên phía trên cho người ăn dễ gỡ lấy. Khâu đập ốc tưởng chừng đơn giản nhưng quả rất công
phu.
Tôi đã một lần thử làm "đầu bếp tay ngang". Mua ốc về nhà tự chế biến, nướng xong đập kiểu nào
thịt ốc cũng không long ra, thậm chí mang cả dao chặt rồi đập cũng không ăn thua, mồ hôi mẹ, mồ hôi
con thi nhau túa ra đầy người.
Bí quyết nằm ở chỗ “trăm hay không bằng tay quen”. Khi ốc đã long "chân", nhẹ nhàng khêu khối
thịt ốc ra khỏi thân vú nàng, chấm tí muối tiêu chanh, thêm chút rau răm nhân nhẩn, nồng nồng đưa lên
miệng… Miếng thịt ốc ngon ngọt, giòn giòn cộng mùi thơm khó tả, ngon chẳng thua gì loài ốc hương đắt
đỏ.
Nhấp thêm tí rượu cay nồng, ốc lúc đấy càng thêm "bắt", ăn một lần chỉ muốn được ăn thêm.
Mê mẩn ốc vú nàng - Đặc sản Cù Lao Chàm, Cù Lao Ré Quảng Nam hân hạnh được phục vụ quý
khách!
Bạn cần gợi ý đường đi tới Mê mẩn ốc vú nàng - Đặc sản Cù Lao Chàm, Cù Lao Ré? Hãy
click "Go" bên dưới để xem hướng dẫn.
Ăn bào ngư ở Cù Lao Chàm
TTO - Đến Cù Lao Chàm (Hội An, Quảng Nam) được thưởng thức bào ngư tươi rói mới bắt về ngay trên
bãi biển lồng lộng gió thì không có gì tuyệt bằng.

Bào ngư là một loại ốc cực hiếm, được biết đến với nhiều tên gọi như ốc cửu không (do có 9 lỗ
trống) hay hải nhĩ (do có hình dạng giống cái tai). Loài ốc này bám vào những tảng đá ngầm san hô ở
vùng nước biển có độ mặn cao, sóng gió vì vậy rất khó bị phát hiện. Để bắt được bào ngư, ngư dân có
kinh nghiệm phải lặn sâu xuống biển và khó khăn lắm mới tách chúng ra khỏi những tảng đá.


Cùng với ốc vú nàng, sò huyết, hải sâm... bào ngư được xem là món ăn quý có
giá trị dinh dưỡng cao. Nó còn là vị thuốc độc đáo, có tác dụng chữa nhiều bệnh
như sáng mắt, trị ho, tăng cường sinh lực...


Bào ngư mới bắt hay mua về nhìn con nào cũng có thân tròn dày, thịt đầy, mình đồng đều, chỉ cần
rửa sạch đất cát, không cần ngâm xả chất thải như các loại ốc khác, đem nấu ăn ngay để còn giữ lại các
vị thuốc có giá trị dinh dưỡng.
Thịt bào ngư giòn, có mùi vị thơm. Các món từ bào ngư nếu biết cách kết hợp với các gia vị sẽ tạo
nên những món ăn vô cùng hấp dẫn mà không loại hải sản nào sánh được.
Bào ngư tươi có thể chế biến thành nhiều món ăn như luộc, hấp, xào tùy theo từng khẩu vị của thực
khách. Nhiều người ưa món bào ngư luộc với gừng. Để bề mặt thịt bào ngư sau khi luộc không bị rút lại
và xuất hiện các vết nứt phải bỏ bào ngư vào nồi khi nước gừng hơi nóng. Bào ngư luộc chấm muối tiêu
chanh, thịt sẽ béo ngọt, ăn vào cảm giác lạ miệng, rất đặc biệt so với những loại hải sản khác.
Dân ghiền bào ngư không thể bỏ qua món bào ngư nướng. Gừng, tỏi băm vắt nước hòa với nước
mắm, đường và tiêu làm nước xốt. Cho hỗn hợp này vào từng con bào ngư ướp khoảng mươi phút, sau
đó nướng trên lửa than đến khi miệng ốc sôi sùng sục, bốc mùi thơm lựng thì rưới thêm nước xốt. Và chỉ
chờ khoảng dăm phút cho nước xốt ngấm đều vào thịt bào ngư là có thể mang xuống bày ra đĩa thưởng
thức.

Ngoài ra, có thể xào bào ngư với nấm. Trước khi xào phải chần bào ngư qua nước sôi có pha rượu
và gừng xắt lát. Xào hành tây cho thơm, cho bào ngư vào đảo đều, lửa lớn, nêm giấm, muối, đường. Trút
nấm xào tiếp. Cuối cùng là cho những lát gừng cắt sợi vào.
Kỳ công hơn là món bao ngư hầm gà. Đặt bào ngư vào nồi, sắp từng miếng thịt gà, tiếp theo là
hành lá, gia vị vừa ăn và cho nước luộc gà vào. Bắt đầu hầm lửa nhỏ liu riu đến khi nào bào ngư mềm thì
được. Trong lúc nấu thỉnh thoảng nên kiểm tra nước, nếu nước cạn thì thêm vào. Cuối cùng dùng bột
năng pha nước cho vào để tạo độ sánh.
Nếu có dịp đến với đảo Cù Lao Chàm, bạn đừng bỏ qua các món đặc sản chế biến từ bào ngư.
Nếu đi về trong ngày du khách cũng có thể tìm mua bào ngư - món đặc sản ngon nhất của Cù Lao Chàm

- để làm quà biếu cho người thân nơi đất liền.
BÀO NGƯ CÙ LAO CHÀM HỘI AN
Đến Cù Lao Chàm Hội An, Quảng Nam được thưởng thức bào ngư tươi rói mới bắt về ngay trên
bãi biển lồng lộng gió thì không có gì tuyệt bằng.
Giống như ốc hương, sò huyết, hải sâm, vi cá mập..., bào ngư là món ăn có giá trị dinh dưỡng cao,
có tác dụng chữa nhiều bệnh trong đó tăng cường sinh lực cho nam giới được chú ý hơn cả.
Bào ngư có tính bổ âm, tăng khí, bổ thận, tăng cường sinh lực cho nam giới, chống suy nhược cơ thể...
Những người cơ thể suy nhược, mắt kém, thận suy, sinh hoạt tình dục yếu nên dùng bào ngư.
Bào ngư giàu các chất thiết yếu cho cơ thể
Bào ngư là một loại ốc cực hiếm, được biết đến với nhiều tên gọi như ốc cửu không (do có 9 lỗ
trống) hay hải nhĩ (do có hình dạng giống cái tai). Loài ốc này bám vào những tảng đá ngầm san hô ở


vùng nước biển có độ mặn cao, sóng gió vì vậy rất khó bị phát hiện. Để bắt được bào ngư, ngư dân có
kinh nghiệm phải lặn sâu xuống biển và khó khăn lắm mới tách chúng ra khỏi những tảng đá.
Bào ngư mới bắt hay mua về nhìn con nào cũng có thân tròn dày, thịt đầy, mình đồng đều, chỉ cần
rửa sạch đất cát, không cần ngâm xả chất thải như các loại ốc khác, đem nấu ăn ngay để còn giữ lại các
vị thuốc có giá trị dinh dưỡng.
Bào ngư còn sống vừa mới bắt về
Cùng với ốc vú nàng, sò huyết, hải sâm… bào ngư được xem là món ăn quý có giá trị dinh dưỡng
cao. Nó còn là vị thuốc độc đáo, có tác dụng chữa nhiều bệnh như sáng mắt, trị ho, tăng cường sinh
lực…
Thịt bào ngư giòn, có mùi vị thơm. Các món từ bào ngư nếu biết cách kết hợp với các gia vị sẽ tạo
nên những món ăn vô cùng hấp dẫn mà không loại hải sản nào sánh được.
Bào ngư tươi có thể chế biến thành nhiều món ăn như luộc, hấp, xào tùy theo từng khẩu vị của
thực khách. Nhiều người ưa món bào ngư luộc với gừng. Để bề mặt thịt bào ngư sau khi luộc không
bị rút lại và xuất hiện các vết nứt phải bỏ bào ngư vào nồi khi nước gừng hơi nóng. Bào ngư luộc chấm
muối tiêu chanh, thịt sẽ béo ngọt, ăn vào cảm giác lạ miệng, rất đặc biệt so với những loại hải sản khác.
Dân ghiền bào ngư không thể bỏ qua món bào ngư nướng. Gừng, tỏi băm vắt nước hòa với nước
mắm, đường và tiêu làm nước xốt. Cho hỗn hợp này vào từng con bào ngư ướp khoảng mươi phút, sau

đó nướng trên lửa than đến khi miệng ốc sôi sùng sục, bốc mùi thơm lựng thì rưới thêm nước xốt. Và chỉ
chờ khoảng dăm phút cho nước xốt ngấm đều vào thịt bào ngư là có thể mang xuống bày ra đĩa thưởng
thức.
Ngoài ra, có thể xào bào ngư với nấm. Trước khi xào phải chần bào ngư qua nước sôi có pha rượu
và gừng xắt lát. Xào hành tây cho thơm, cho bào ngư vào đảo đều, lửa lớn, nêm giấm, muối, đường. Trút
nấm xào tiếp. Cuối cùng là cho những lát gừng cắt sợi vào.
Kỳ công hơn là món bao ngư hầm gà. Đặt bào ngư vào nồi, sắp từng miếng thịt gà, tiếp theo là
hành lá, gia vị vừa ăn và cho nước luộc gà vào. Bắt đầu hầm lửa nhỏ liu riu đến khi nào bào ngư mềm thì
được. Trong lúc nấu thỉnh thoảng nên kiểm tra nước, nếu nước cạn thì thêm vào. Cuối cùng dùng bột
năng pha nước cho vào để tạo độ sánh.
Nếu có dịp đến với đảo Cù Lao Chàm, bạn đừng bỏ qua các món đặc sản chế biến từ bào ngư.
Nếu đi về trong ngày du khách cũng có thể tìm mua bào ngư – món đặc sản ngon nhất của Cù Lao Chàm
– để làm quà biếu cho người thân nơi đất liền.
Sau đây là một vài món ăn tham khảo từ hải sản này:
Cơm bào ngư: Gạo tẻ ngon 100g, thịt bào ngư 100g, mỡ nước hoặc dầu ăn, nước dùng gà, gia vị
đủ dùng. Gạo tẻ vo sạch, nấu thành cơm. Thịt bào ngư rửa sạch, thái lát. Lấy nước dùng gà cho bột đao
hoặc bột bắp cùng gia vị vào quấy lên thành nước sốt, đun sôi nước sốt, sau đó cho thịt bào ngư vào đun
tới khi bào ngư chín. Đổ nước sốt bào ngư lên cơm là dùng được. Nên ăn lúc nóng.
Súp bào ngư hải sản: Bột bắp hoặc bột đao 20g, bào ngư thái miếng 50g, thịt cua nạc 50g, tôm
nõn 20g, nước dùng gà hoặc nước xương lợn hầm, gia vị đủ dùng. Cho các thứ trên vào đảo cùng với


hành phi thơm. Cho bột đao hoặc bột ngô vào nước dùng gà quấy đều rồi đem nấu chín sền sệt, sau đó
cho bào ngư cùng các hải sản đã xào chín vào, nêm gia vị là dùng được. Ăn khi nóng.
Bào ngư om lòng trắng gạch cua: Bào ngư 100g, cua gạch một con, lòng trắng trứng gà một cái, bông
cải xanh 10g, gia vị, dầu ăn, dầu hào đủ dùng. Làm sạch cua luộc và lấy thịt cua. Bông cải luộc chín tái.
Cho bào ngư cùng hỗn hợp gia vị, nấu tới khi bào ngư chín và nước còn sền sệt thì bắc ra. Thịt, gạch cua
trộn với lòng trắng trứng nấu một lúc cho chín. Cho tất cả các thứ trên vào đun sôi là dùng được. Nên ăn
nóng.
HIỆN TRẠNG RẠN SAN HÔ TẠI KHU BẢO TỒN BIỂN CÙ LAO CHÀM NĂM 2012

1. Giới thiệu khái quát về Phương pháp giám sát đa dạng sinh học (Reefcheck)
Là một khu bảo tồn biển nổi tiếng bởi sự đa dạng sinh học có nhiều giống loài quý hiếm, tuy nhiên trong
những năm gần đây với lượng khách du lịch ngày càng tăng thì áp lực khai thác trên vùng rạn san hô là
rất lớn làm cho rạn phục hồi chậm ảnh hưởng cực kỳ nghiêm trọng cho hệ sinh cảnh biển tại Cù Lao
Chàm.
Tiếp bước thành công từ chương trình giám sát đa dạng sinh học do Hợp phần sinh kế bền vững
bên trong và xung quanh khu bảo tồn biển (Hợp phần LMPA) năm 2010, 2011 và các hoạt động giám sát
của những năm trước từ Viện Hải dương học Nha Trang, ngoài ra nhằm nâng cao năng lực cho đội ngũ
giám sát. Ban quản lý Khu bảo tồn biển Cù Lao Chàm (BQL) đề xuất chương trình giám sát đa dạng sinh
học nhằm duy trì các kết quả đạt được và theo dõi tình trạng rạn một cách khoa học và phù hợp nhất.


Hình 3: Sơ đồ các địa điểm thực hiện giám sát
Trong rất nhiều công cụ liên quan đến quản lý các khu bảo tồn biển, giám sát đa dạng sinh học
rạn san hô theo phương pháp kiểm tra rạn (hay gọi là Reefcheck) là một công cụ hữu hiệu đã và đang
được sử dụng rộng rãi trên thế giới. Đây là phương pháp được xây dựng bởi các nhà khoa học quốc tế về
sinh học biển để giám sát đa dạng sinh học rạn san hô từ năm 1997 nhằm trả lời câu hỏi: “Hiện trạng san
hô trên thế giới đang ở tình trạng như thế nào?”. Phương pháp này có tính ưu việt là: đơn giản, dễ sử
dụng, có thể dạy cho các tình nguyện viên trong cộng đồng có khả năng lặn tốt; rẻ tiền, không cần nhiều
kiến thức về sinh học biển. Xuất phát từ tính ưu việt của phương pháp và nhằm nâng cao nhận thức của
cộng đồng, những người chuyên khai thác thủy sản, trong đợt giám sát năm 2012, ngoài các cán bộ
chuyên môn của Ban quản lý Khu bảo tồn biển Cù Lao Chàm còn có sự tham gia của 02 cộng đồng dân
cư địa phương.
Trước đợt giám sát các thành viên của nhóm đã bắt tay vào chuẩn bị tất cả các nội dung sẽ thực
hiện (bảng biểu thông tin, dụng cụ sử dụng ghi chép dưới nước, địa điểm khảo sát....) và đặc biệt nhóm
được sự hướng dẫn, hỗ trợ một cách nhiệt tình, khoa học của chuyên gia đến từ Viện Hải dượng học Nha
Trang. Sau đó nhóm tiến hành giám sát thực tế 07 ngày bắt đầu từ cuối tháng 6/2012 với phương pháp và
cách thức chuẩn như Reefcheck.
Một số nhận xét về độ phủ san hô.
Độ phủ san hô tại Cù Lao Chàm theo Chou et al (1996) năm 2012 ở mức khá, > 25%, có khả năng

phát triển thêm nếu được bảo vệ tốt. Tại Hòn Lá, độ phủ san hô ở mức tốt (50%), tại 02 đới cạn và sâu
cũng ghi nhận sự xuất hiện của san hô chết vỡ vụn (RB). Riêng tại khu vực Bãi Bắc, Bãi Bìm, Bãi
Hương, Hòn Tai ở mức yếu và giảm so với năm 2011.
Độ phủ san hô cứng và mềm ở tại Cù Lao Chàm theo số liệu khảo sát có sự khác biệt, san hô mềm
có xu hướng tăng nhẹ (3%) và ngược lại san hô cứng giảm nhiều (7,5%) so với năm 2011. Một số điểm
khảo sát có độ phủ san hô cứng sống cao như Đâu Tai, Hòn Khô đa số những điểm này thuộc vùng bảo
vệ nghiêm ngặt được quản lý tốt bởi lực lượng tuần tra và cộng đồng. Tại Hòn Tai tỷ lệ san hô sống cứng
giảm mạnh gần 20%. Nhìn chung độ phủ san hô trong toàn Khu bảo tồn biển Cù Lao Chàm năm 2012
(26,4%) giảm so với năm 2011 (30%) nhưng không ở mức sai khác đáng kể và vẫn đang có sức khỏe
khá
2.2. Cá rạn san hô.
Các loài cá rạn san hô được lựa chọn là nhóm chỉ thị cho việc khai thác quá mức, có thể làm thực
phẩm hoặc làm cảnh. Kết quả cho thấy mật độ của các loài cá chỉ thị đều ở mức thấp ở tất cả các điểm
khảo sát. Kết quả này bao gồm cả các nhóm cá mú, cá mó ở kích cỡ trưởng thành. Với cá mú trung bình
số cá thể đếm được ở kích thước trưởng thành cho mỗi đoạn 20 m của mặt cắt gần như không bắt gặp.
Điều đó cho thấy áp lực khai thác là rất lớn đối với loài cá khá phổ biến trong rạn san hô này.
Một số nhóm cá chỉ thị có giá trị kinh tế cao khác như cá kẽm, cá hồng, cá chình, bàng chài gù, cá
mú gù, đều bắt gặp với mật độ rất thấp (trung bình < 2 cá thể/100m2), riêng cá mó có mật độ cao hơn


khoảng 3 cá thể/100m2, đặc biệt cá mú gù không bắt gặp tại thời điểm khảo sát. Các loài cá mú nhóm
kích thước lớn hơn 30cm tăng nhẹ.
2.3. Động vật không xương sống cỡ lớn.
Các loài giáp xác đặc trưng trong rạn như: tôm bác sỹ, tôm hùm...tại thời điểm khảo sát đều ghi
nhận sự có mặt, tuy nhiên mật độ ở mức thấp và giảm so với năm 2011 khoảng 0,6%. Các loài ốc đụn (ốc
nón) và trai tai tượng có mật độ thấp nhưng vẫn giữ nguyên mức như năm 2011 (trung bình 2 cá
thể/100m2).
Hải sâm là một trong những động vật da gai tiêu biểu nhất trong rạn san hô, đặc biệt trong khoảng
thời gian từ 2000 đến nay, khi nói đến hải sâm của Việt Nam thì không thể không nhắc đến Cù Lao
Chàm. Qua số liệu khảo sát năm 2011 và năm 2012 thì mật độ hải sâm tương đối cao (năm 2012 trung

bình 4 - 6 cá thể/100m2). Mật độ hải sâm cao nhất tại Hòn Khô, Hòn Lá những nơi được bảo vệ tốt và
sinh cảnh phù hợp với vòng đời sinh trưởng của nó.
Số cá thể và tần suất bắt gặp sao biển gai rất thấp, đây là một tín hiệu tốt. Bởi vì sao biển gai là
địch hại đối với san hô, chúng có thể phá hủy một diện tích san hô rộng lớn trong khoảng thời gian rất
ngắn. Ở nhiều vùng có rạn san hô, việc thu gom sao biển gai được diễn ra định kỳ hoặc khi phát hiện dấu
hiệu số lượng cá thể tăng lên nhằm hạn chế tác hại đến rạn san hô, hệ sinh thái rạn. Sao biển gai xuất
hiện nhiều ở Bãi Bắc, Hòn Tai, Hòn Mồ, Hòn Dài, một số nguyên nhân có thể lý giải việc này như:
nguồn thức ăn dồi dào, nguồn nước bị ô nhiễm tại một số vùng do hoạt động du lịch…Theo số liệu khảo
sát năm 2012 thì mật độ sao biển gai trong toàn vùng không thay đổi nhiều so với các năm trước, tuy
nhiên tại nhiều vùng khác nhau thì mật độ có sự khác nhau giữa 2 năm 2011 và 2012.
3. Kết luận:
Hiện trạng chung độ phủ san hô sống (gồm cả san hô cứng và san hô mềm) ở KBTB Cù Lao
Chàm, ở mức khá hoặc tốt (>26%). Điểm Hòn Lá, Hòn Khô, Đâu Tai có độ phủ san hô sống cao nhất (35
- 60%), kế tiếp là Hòn Mồ, Hòn Dài. Đặc biệt tại Hòn Lá và vùng Đâu Tai có độ phủ san hô cứng tạo rạn
cao hơn nhiều so với các điểm còn lại khoảng 25% ở cùng thời điểm khảo sát. Hiện trạng hợp phần đáy
là đá (RC) rất cao ở cả 10 điểm khảo sát cả đới cạn và đới sâu, khoảng trên 45%, (trong đó chủ yếu san
hô chết từ lâu) điều này cho thấy nếu quản lý tốt thì tiềm năng phục hồi rạn san hô trong tương lai là rất
lớn vì đây là giá thể quan trọng cho bào tử non của san hô bám vào. So với kết quả khảo sát năm 2010,
2011 và các kết quả trước không có sự giao động lớn về độ phủ san hô, cá rạn, động vật thân mềm cỡ
lớn…
Hoạt động giám sát đa dạng sinh học là một trong những hoạt động xuyên suốt của Ban quản lý
Khu bảo tồn biển Cù Lao Chàm trong thời gian qua, vì vậy để hoạt động này có ý nghĩa thực tiễn và
phục vụ cho công tác quản lý, nghiên cứu... thì sự tham gia của cộng đồng dân cư và các cơ quan nghiên
cứu, các nhà khoa học... là thực sự cần thiết.
Cù lao Chàm là một cụm đảo xã đảo Tân Hiệp, thành phố Hội An, tỉnh Quảng Nam, nằm cách
bờ biển Cửa Đại 15 km. Cù lao Chàm bao gồm 8 đảo: Hòn Lao, Hòn Dài, Hòn Mồ, Hòn Khô mẹ, Hòn
Khô con, Hòn Lá, Hòn Tai, Hòn Ông. Dân số trên các hòn đảo này gồm khoảng 3.000 người.


Cù lao Chàm là một di tích văn hoá lịch sử gắn với sự hình thành và phát triển của đô thị thương

cảng Hội An. Bản đồ Tây-phương xưa thường ghi Cù lao Chàm với tên "Champello" lấy từ tiếng NamẤn (Autronesian) "Pulau Champa". Tại đây còn nhiều di tích thuộc các nền văn hoá Sa Huỳnh, Chăm
Pa, Đại Việt, với các công trình kiến trúc cổ của người Chăm và người Việt có niên đại vài trăm năm.
Đây còn là một địa điểm du lịch có khí hậu quanh năm mát mẻ, hệ động thực vật phong phú, đặc biệt là
nguồn hải sản và nguồn tài nguyên yến sào. Các rặng san hô ở khu vực biển cù lao Chàm cũng được các
nhà khoa học đánh giá cao và đưa vào danh sách bảo vệ.
Tháng 10 năm 2003, Khu Bảo tồn thiên nhiên Cù Lao Chàm được thành lập để giữ gìn sinh vật hoang dã
trên đảo, là 1 trong 15 Khu Bảo tồn biển của Việt Nam vào thời điểm 2007.
Để đến đảo chỉ chưa đầy 30 phút vơi tàu cao tốc hiện đại. Hoặc 45 phút với tàu du lịch.
Ngoài ra bạn có thể đi từ Đà Nẵng bằng tàu du lịch của Danangbeachtravel để tận hưởng cảm giác lênh
lênh trên biển.
Cù lao Chàm hiện có 135 loài san hô trong đó có 6 loài lần đầu tiên ghi nhận ở vùng biển VN, 500
thảm rong và cỏ biển, 202 loài cá, 4 loài tôm hùm và 84 loài nhuyễn thể.
Nơi đây có địa hình đồi núi và thảm thực vật đã được tái tạo xanh tốt, nhiều loài quý hiếm. Các
bãi biển cát vàng sạch mịn với những khối đá làm nên nhiều cảnh quan độc đáo. Phía đông của đảo sườn
núi dốc đứng, bên dưới sóng biển mạnh mẽ tạo nên cảnh quan hùng vĩ.
Nơi đây còn là nơi tụ cư của chim yến, tổ của chúng gọi là Yến sào là một món ăn quý, bổ dưỡng
chỉ dành cho vua chúa (ngày xưa) và các nhà hàng sang trọng (ngày nay). Lúc biển lặng sóng yên, du
khách được đưa đến tham quan các đảo như hang Tò Vò, hang Khô - nơi yến làm tổ trên vách đá cheo
leo.
Khách cũng có thể chọn Tham quan chùa Hải Tạng - ngôi chùa tồn tại đã gần 300 năm trên đảo,
tham quan giếng cổ, Lăng Ông hay lặn san hô (lặn nông), xem cá nhiều màu sắc ở bãi Bấc, Hòn Dài;
hay tham gia vượt biển tham quan làng chài bãi Hương. Những ai thích cảm giác mạnh có thể chọn lặn
biển.
Nếu không thích theo các tour, khách có thể xuống tắm biển ở bãi Ông hoặc bãi Chồng. Tất cả đều
còn khá hoang sơ, thú vị. Các bạn trẻ thì đến khu vực Âu thuyền để xem hoặc trực tiếp tham gia cuộc
đua tài trong trò chơi "Ngư dân với biển cả". Một trò chơi không khác mấy với trò chơi truyền hình
"Sóng nước phương Nam" nhưng được cải tiến phù hợp hoàn toàn với cư dân vùng biển.
Cũng trong dịp này, du khách có thể chọn các loại hình thể thao biển như lướt ván, dù bay, chèo thuyền
kayak, thả diều, đua thuyền...Và điều thú vị là, sau thời gian làm việc căng thẳng, stress luôn tiềm ẩn đe
doạ thì đến với đảo để sống với thiên nhiên, thưởng thức các món đặc sản tươi rói vừa đánh bắt lên từ

biển giá cả phải chăng...
THẢM THỰC VẬT Cù Lao Chàm là một trong số rất ít đảo của cả nước còn giữ được thảm thực vật có
độ che phủ lớn. Kiểu thảm chiếm diện tích lớn nhất là rừng cây lá rộng nhiệt đới, phân bố chủ yếu ở độ
cao từ 50m đến 500m. Đây là kiểu thảm thường có nhiều cây gỗ qúy như gõ biển, quỷnh, lim xẹt,....
Ngoài gỗ, đây cũng là nơi có nhiều loại lâm sản phụ như song, mây, cây làm thuốc, làm vật liệu xây


dựng... Ngoài ra, tại sườn phía Đông của đảo, nơi địa hình rất dốc, lớp đất phủ trên bề mặt hầu như
không có lại vẫn tồn tại một kiểu thảm thực vật cây bụi và trảng cỏ với những loài đặc trưng như sến đất,
huyết giác và cỏ cứng. Còn Hòn Dài là nơi hấp dẫn cho khách du lịch sinh thái. Khách tham quan có thể
đi dạo, nghỉ ngơi hoặc có thể ngắm nhìn những cây thiên tuế cao 2-3m, hình dạng lạ mắt.
Qua thống kê hệ thực vật ở Cù Lao Chàm từ độ cao 100m trở xuống có 499 loài thuộc 352 chi, 115 họ
của 5 ngành thực vật bậc cao.
Thảm thực vật Cù Lao Chàm là nguồn tài nguyên thiên nhiên quý giá góp phần tạo nên môi
trường du lịch sinh thái ở đảo Cù Lao Chàm.
ĐỘNG VẬT
Nhờ có lớp phủ thực vật tương đối tốt, là nơi cư trú của nhiều loại động vật. Tuy nhiên do nhiều
nguyên nhân, hiện Cù Lao Chàm có 12 loài thú, 13 loài chim, 130 loài bò sát và 5 loài ếch nhái. Trong
đó đáng chú ý là Khỉ đuôi dài và chim Yến là 2 loài được đưa vào sách đỏ động vật Việt Nam.
TÀI NGUYÊN SINH VẬT BIỂN\
Kết quả nghiên cứu từ năm 1994 trở lại đây, đã tập hợp được danh mục gồm: 947 loài sinh vật
sống trên vùng nước quanh đảo. Trong số các loài sinh vật biển, cá biển sống trên rạn san hô có 178 loài,
80 giống và 32 họ; Rong biển 122 loài, thực vật phù du 215 loài; động vật phù du 87 loài; san hô 135 loài
thuộc 35 giống. Thân mềm 144 loài. Giáp xác 25 loài, da gai 21 loài, giun 21 loài.
Đây là ngư trường khai thác khá lý thú của ngư dân trên đảo và các vùng lân cận. Khi về đêm, đèn đánh
cá trên biển giăng mắc như một thành phố nổi lung linh rạng rỡ sắc màu rất ấn tượng cho những ai muốn
mạo hiểm theo ngư dân ra khơi đánh bắt.
BÃI TRIỀU ĐÁ
Hình thành trên các bãi triều đá với kích thước tảng 1000-2000mm và lớn hơn, xen kẽ giữa các
bãi đá tảng và đá cuội - sỏi - sạn phân bố chủ yếu trong các cung lõm hoặc trong các máng trảng sâu. Các

bãi triều đá phân bố ở phía Đông Bắc đảo Cù Lao Chàm và ở hầu hết xung quanh các đảo nhỏ còn lại, là
nơi phân bố của hệ sinh vật vùng triều rạn đá. Đặc biệt là những loài đặc sản quý hiếm như ốc vú nàng,
vú sao, ốc nhảy, ốc mắt, ốc hương,...
SAN HÔ
Rạn san hô là các dạng đặc thù của vùng biển nhiệt đới và cũng rất điển hình ở vùng đảo Cù Lao
Chàm. Khu vực phía Bắc Hòn Khô, Hòn Lá, Hòn Tai và Vũng Cây Chanh - Tây Bắc Hòn Mồ là những
nơi giàu có nhất về thành phần giống loài san hô. Một trong những đặc điểm nổi bật ở vùng này là tỉ lệ
san hô cứng và san hô mềm không có sự phân biệt nhau quá nhiều. Trên 261 loài thuộc 59 giống của 15
họ san hô cứng, 15 loài thuộc 11 giống của 6 họ san hô mềm, 3 loài thuỷ tức san hô, 1 loài san hô xanh
và 2 loài san hô gai. Các loài san hô này sinh trưởng rất chậm, trung bình tăng từ 5-15mm theo bán kính
mỗi năm.
CÁ RẠN SAN HÔ


Khoảng 200 loài cá thuộc 85 giống 36 họ đã được ghi nhận trên các rạn san hô của đảo Cù Lao
Chàm và các đảo xung quanh. Họ cá Thia (39 loài) và cá Bàng Chài (33 loài) khá phong phú, và họ cá
Bướm có 19 loài. Một số họ cá phổ biến khác như cá Đuôi gai (12 loài), cá Mó (12 loài), cá Dìa (6 loài),
cá Mú (6 loài), và cá Hồng. Một số loài có giá trị thực phẩm đã được ghi nhận bao gồm cá Dìa (9 loài),
cá Mú (6 loài), cá Hồng (6 loài), cá Hè Gáy (2 loài), cá Kẽm (1 loài). Hầu hết các nhóm cá chủ đạo được
đánh bắt làm thực phẩm hay nuôi cảnh. Các loài thuộc họ cá Thiên Thần không phổ biến và hiếm gặp.
Nhưng cá Thia và cá Bàng Chài xuất hiện với số lượng khá cao trên tất cả các mặt cắt và chúng là thành
phần chính của quần xã cá rạn.
CỎ BIỂN
Cỏ biển có 4 loài đã được ghi nhận trên các thảm cỏ biển tại Cù Lao Chàm. Cỏ phân bố tại bờ
phía Tây của đảo Cù Lao Chàm, trên các vùng cát, chủ yếu tập trung ở Bãi Bắc, Bãi Ông, Bãi Chồng,
Bãi Bìm, Bãi Hương và một vùng rất nhỏ ở Bãi Nần, chúng ở độ sâu từ 2 - 10m.
THÂN MỀ
Thân mềm là nhóm quan trọng trong cấu trúc nguồn lợi động vật đáy ở các đảo, đến nay đã thống
kê được 84 loài thân mềm, trong đó có 66 loài chân bụng sống phụ thuộc vào các rạn san hô, thuộc 43
giống và 28 họ. Trong đó, lớp một mảnh vỏ chiếm 20 loài, chia làm 3 nhóm chính (nhóm quý hiếm,

nhóm làm thực phẩm, nhóm làm đồ mỹ nghệ). Lớp hai mảnh vỏ 34 loài có giá trị kinh tế, chủ yếu tập
trung ở các họ Trai Ngọc, Trai Tai Tượng, Điệp Quạt, Sò, Ngao. Trai tai tượng phổ biến ở các rạn thuộc
vùng nước nông, trong khi đó Trai Ngọc môi đen phong phú ở các rạn sâu
GIÁP XÁC
Hiện nay đã thống kê được trên 11 loài có giá trị kinh tế sống ở vùng nước quanh đảo Cù Lao
Chàm, tập trung ở 2 nhóm chính, bao gồm 3 loài thuộc nhóm Tôm He và 4 loài thuộc nhóm Tôm Hùm
biển: và một loài cua được tìm thấy trên các rạn san hô. Đây là những loài kinh tế quan trọng đối với ngư
dân địa phương, trong đó Tôm Hùm bông được xem là loài quan trọng vì nhu cầu làm thực phẩm và nuôi
trồng thủy sản
Cù lao Chàm - Đảo xanh quyến rũ
Với 8 hòn đảo nhỏ trải dài theo hình cánh cung xanh mướt, Cù lao Chàm là một trong nhiều quần
đảo hoang sơ mới được đưa vào khai thác trong vài năm gần đây ở Quảng Nam.
Những ai lần đầu đến với Cù lao Chàm chắc đều bị hòn đảo này quyến rũ. Một màu biếc xanh
nguyên sơ của cây rừng nối liền với màu xanh của biển bằng dải lụa cát trắng mịn màng, lấp lánh dưới
ánh nắng vàng và màu trời xanh thẳm…
Cù lao Chàm thuộc xã Tân Hiệp, thành phố Hội An, tỉnh Quảng Nam. Nằm cách bãi biển Cửa Đại
khoảng 15 km đường biển, Cù lao Chàm (còn được biết đến với các tên gọi khác là Chiêm Bất Lao, Tiêm
Bích La, Pa-lau-cham) rộng khoảng 15 km2 với hơn 2.900 dân sống gần như biệt lập với đất liền.
Cù lao Chàm gồm 8 đảo nhỏ là: Hòn Lao, Hòn Dài, Hòn Mồ, Hòn Khô mẹ, Hòn Khô con, Hòn Lá, Hòn
Tai, Hòn Ông. Trong đó, dân cư tập trung chủ yếu ở các thôn Bãi Làng, Bãi Hương, Xóm Cấm, Bãi Ông
của Hòn Lao.
Viên ngọc xanh Cù lao Chàm


Cù lao Chàm được thiên nhiên ưu ái có khí hậu quanh năm mát mẻ, cây cối bốn mùa phủ xanh
trên các hòn đảo. Với 1.549 héc-ta (ha) rừng tự nhiên và 6.716 ha mặt nước, Cù lao Chàm mang trong
mình một sự đa dạng sinh học vô cùng phong phú.
Khu bảo tồn Cù lao Chàm là nơi sinh sống của hàng trăm loài cá, sinh vật nhuyễn thể, các rạn san
hô, các thảm rong, cỏ biển và các loài hải sản có giá trị cao sinh sống. Không chỉ có thế, nơi đây còn có
nhiều loài động vật, thực vật quý hiếm.

Hiện Cù lao Chàm có 12 loài thú, 13 loài chim, 130 loài bò sát và 5 loài ếch nhái, trong đó có 2
loài được ghi vào sách đỏ động vật Việt Nam là chim yến và khỉ đuôi dài. Đối với cư dân nơi đây, những
chú khỉ đuôi dài tinh nghịch xuống tận bờ đá giáp với mặt nước biển vào mỗi sớm chiều, đã trở thành
nếp sinh hoạt thường nhật. Nhiều người kể rằng chúng còn khoái chí ném đá ra biển và hét toáng lên khi
thấy tàu thuyền đi ngang.
Bên cạnh một hệ sinh thái phong phú, Khu bảo tồn biển Cù lao Chàm còn chứa trong mình các hệ
văn hóa từ xa xưa để lại như: Sa Huỳnh, Champa, Đại Việt, cùng với các di tích đã chứng minh mối quan
hệ giao lưu giữa Cù lao Chàm với các nước trong khu vực và là điểm neo đậu của các thương thuyền
quốc tế trong hành trình con đường tơ lụa trên biển. Qua các nghiên cứu khảo cổ học cho thấy cách đây
trên 3000 năm, nơi đây còn là nơi sinh sống của các cư dân cổ xưa. Đây thật sự là một địa điểm lý tưởng
để khám phá.
Bên cạnh các di tích khảo cổ là sự tồn tại khá đầy đủ thiết chế văn hóa tín ngưỡng truyền thống
của làng xã miền Trung nước ta. Các di tích tín ngưỡng hiện còn ở Cù lao Chàm, được xây dựng chủ yếu
vào khoảng thế kỷ 17-18 như đình Đại Càn, miếu thờ Thành hoàng, miếu Tiền hiền, miếu Thần nông,
miếu Tổ nghề yến, lăng Ông Ngư, lăng Cô, giếng Xóm Cấm, chùa Hải Tạng… là những địa điểm du lịch
tâm linh hấp dẫn du khách
Ngoài ra, đã đến với Cù lao Chàm mà chưa được thả mình trên cánh võng đêm bên bờ biển thì
thật phí. Những hàng dừa biển vững trãi vừa là cột cho những cánh võng đêm, vừa là tiếng gọi của thiên
nhiên đưa gió biển về bên cánh võng. Và khi ánh bình minh buông những tia nắng đầu tiên trên biển bao
la là bạn có thể cùng ngư dân kéo lưới. Đây sẽ là một trải nghiệm vô cùng thú vị khi người thành phố, lâu
nay chỉ quen một bước lên xe nay học làm ngư dân với những công việc như: phơi mực, đánh cá, bắt cua
hay chèo thuyền… Những trải nghiệm cùng ngư dân sẽ làm khách phương xa hiểu về cuộc sống bám
biển.
Đến Cù lao Chàm, bạn đừng bỏ qua cơ hội tham gia một tour hấp dẫn là đi xem san hô bằng tàu
hoặc thuyền thúng đáy kính. Trong thời gian 45 phút lênh đênh ngoài biển, du khách sẽ tận mắt ngắm
nhìn và cảm nhận vẻ đẹp tuyệt vời của rạn san hô tại khu bảo tồn biển Cù lao Chàm. Nếu muốn mạo
hiểm hơn nữa, du khách có thể tham gia môn lặn dưới đáy biển để thấy thật gần với các sinh vật biển
dưới làn nước trong vắt của đại dương.
Hiện nay, Khu bảo tồn biển Cù lao Chàm thu hút gần 2 vạn khách du lịch mỗi năm. Có thể nói điều thu
hút du khách tới đây chính là muốn được chiêm ngưỡng vẻ đẹp hoang sơ của biển cả, của những nền văn

hóa cổ xưa và được tự mình khám phá thiên nhiên.
Ý thức bảo vệ hệ sinh thái Cù Lào Chàm


Ngoài vẻ đẹp thiên nhiên, con người nơi đây mới thực sự là “món quà quý” mà đảo dành tặng du
khách. Sự chân tình, hồn hậu, mến khách và quyết tâm cao trong việc bảo vệ, giữ gìn hệ sinh thái của
người dân nơi đây sẽ khiến bước chân những ai trót lãng du tới mảnh đất Cù lao phải quyến luyến lúc rời
xa.
Ở Cù lao Chàm những năm gần đây không còn thấy đâu bóng dáng của rác thải hay túi nilon nữa.
Từ giữa năm 2009, người dân nơi đây đã thực hiện nghiêm túc chỉ thị của thành phố Hội An về việc
không sử dụng túi nilon trên đảo, cũng như giữ gìn vệ sinh môi trường.
Đây là một chương trình thiết thực khi động viên người dân nói “Không” với việc chặt cây về làm
củi, nói “Không” với bao ni-lông, chỉ sử dụng giỏ nhựa để đi chợ, không dùng mìn đánh cá, không đánh
bắt thủy hải sản vào mùa sinh sản, không lặn vớt san hô... Mỗi chương trình kinh tế - xã hội đưa ra, xã
đều thông báo rộng rãi tới từng người dân để thảo luận, lấy ý kiến để hoàn chỉnh và tổ chức thực hiện.
Thành phố Hội An cũng đã có chiến dịch cung cấp 1.300 chiếc giỏ đi chợ cho các hộ gia đình trên đảo và
vận động bà con dùng các loại lá gói thực phẩm. Hơn 600 hộ dân nơi đây đồng lòng tẩy chay những chất
gây hại không chỉ cho môi trường, mà còn có nguy cơ ảnh hưởng tới các thế hệ con cháu của họ sau này.
Thậm chí ở chợ còn có tấm bảng với khẩu hiệu “Xách giỏ đi chợ, phong cách của người nội trợ” và hình
minh họa nói “Không” với túi nilon. Bà con dân đảo được thành phố và một số doanh nghiệp hỗ trợ
trong việc tăng cường sử dụng túi giấy, nên ngày nào cũng có cán bộ tới phát túi miễn phí. Du khách
cũng không mang túi nilon ra đảo và được khuyến khích dùng túi giấy.
Việc bảo tồn và giữ gìn vệ sinh và cảnh quan môi trường tại Cù lao Chàm chính là một thông điệp
hữu ích nhất cho những đối tác, khách du lịch đến đây hiểu rằng mọi động tác, mọi xử sự, cũng như việc
khai thác đều phải tôn trọng, giữ gìn cảnh quan môi trường một cách toàn vẹn nhất.
Để phát huy hơn nữa những giá trị của Khu dự trữ sinh quyển Cù lao Chàm, mỗi người dân nơi đây
đều hiểu rõ cần phải gắn chặt việc phát triển với bảo tồn để giữ gìn Cù lao Chàm cho con cháu mai sau.
Trong đó, phải làm tốt công tác bảo vệ và phát triển rừng, bởi rừng không chỉ là thảm thực vật quý mà
còn là "lá phổi" của đảo. Bên cạnh đó, cần tăng cường hiệu quả khai thác kinh tế biển, đưa ngành du lịch
lên hàng đầu. Cùng với việc bảo tồn và nuôi dưỡng nguồn tài nguyên, lãnh đạo xã đang cố gắng chuyển

đổi ngành nghề sản xuất cho người dân, tránh bê-tông hóa, tránh hủy hoại hệ sinh thái rừng và biển chính
là những phương thức làm giàu cho Cù lao Chàm.
Đến Cù lao Chàm, sự thân thiện, dễ mến của con người nơi đây sẽ khiến bất cứ du khách nào
cũng muốn được quay lại. Khi đi thăm các điểm du lịch, du khách sẽ nghe thấy nhiều lời mời chào,
nhưng tuyệt nhiên sẽ không có ai kéo tay, kéo áo hay buông những lời nói kiếm nhã với bạn.
Có lẽ vì vậy mà tuy diện tích chỉ hơn 15km2 và cách đất liền hơn 1 hải lý với 30 phút chạy tàu,
nhưng thu nhập từ du lịch của Cù lao Chàm luôn tăng trung bình 40% mỗi năm và nằm trong nhóm
những điểm đến có tỷ lệ khách quay trở lại cao nhất cả nước.
Với biển xanh và tiếng sóng xô ngày đêm, những bãi biển hoang sơ và cát trắng mịn màng bao
quanh chân đảo, những khóm nhà thưa thớt, bình yên cùng lối sống mộc mạc, chất phác của ngư dân
miền đảo, Cù lao Chàm đã tạo nên bức tranh độc đáo và ấn tượng trong lòng mỗi du khách.


3. Lặn biển tại Hội An
Cù lao Chàm (Hội An) là phần kéo dài về phía đông nam của khối đá hoa cương Bạch Mã - Hải
Vân - Sơn Trà, nơi mà các nhà địa chất gọi là “phức hệ Hải Vân” được hình thành cách đây khoảng 230
triệu năm. Lịch sử biến động vỏ địa cầu tạo thành hệ thống đứt gãy kỳ thú, khiến cho phức hệ này dưới
đáy biển trở thành nơi cư trú của nhiều loài sinh vật biển. Chính vì vậy mà vùng biển quần đảo Cù lao
Chàm đã chính thức được các tổ chức quốc tế và Việt Nam khoanh vùng thành lập khu bảo tồn biển.
Có thể ra đảo bằng tàu cao tốc, chọn 1 đến 3 điểm lặn tại Bãi Bấc: Hòn Dài, Hòn Tai, Hòn Mồ.
Và tuỳ chọn hình thức lặn: lặn nông với chân vịt, ống thở và lặn sâu với bình hơi để khám phá hệ sinh
vật biển phong phú ở vùng này - nơi có đến 135 loài san hô, 202 loài cá, 84 hải sản đặc biệt khác, trong
đó có nhiều loài ngọc trai, tôm và cá nằm trong Sách Đỏ Việt Nam.
Chuyện chưa kể về những người vượt biên dạt vào Cù Lao Chàm
Những con tàu của những người vượt biên hồi cuối thế kỷ trước đều chọn Cù Lao Chàm
(Hội An - Quảng Nam) làm nơi dừng đỗ sau những tháng ngày kinh hoàng trên biển nhưng không
đặt chân được đến bờ ảo vọng...
Dòng đối lưu kỳ lạ của khu vực biển miền Trung đã ban cho hòn đảo nhỏ nằm cách đất liền hơn
chục km một đặc ân chẳng hay ho gì: Những con tàu trôi dạt, mất phương hướng trên toàn dải miền
Trung hầu như đều được dòng biển đưa về đây. Ông Nguyễn Văn An - Chủ tịch UBND phường Tân Hiệp

(tên gọi mới của hòn đảo này) cho biết: “Hồi đầu thập kỷ 80 của thế kỷ trước, vào mùa biển lặng hầu như
tháng nào cũng có vài con tàu vượt biên trôi dạt vào đây.

Con mồi của nghề “buôn sóng”
Tất cả những kẻ vượt biên dạt vào Cù Lao Chàm đều là nạn nhân của một tổ chức lớn hoạt động
khắp miền Trung chuyên lừa đảo những người mơ một cuộc sống ảo tưởng bên kia đại dương. Xúi giục
và vẽ lên một cuộc sống như mơ khi rời bỏ quê hương: Tàu ra khỏi hải phận Việt Nam sẽ có tàu nước
ngoài đón và đưa vào các trại tị nạn.
Tại các trại tị nạn ấy thì chỉ cần khai “Ra đi vì phản đối chế độ tại Việt Nam” là sẽ được lo chỗ ăn,
chỗ ở rồi sau đó tùy theo nguyện vọng sẽ được đưa đến Mỹ hoặc Canada để nhập quốc tịch và sinh sống.
Tại những đất nước mới mẻ này nếu là người Việt Nam sang xin tị nạn chính trị thì sẽ được chính phủ sở
tại lo công ăn việc làm ổn định có thu nhập trung bình khá trở lên (so với nền kinh tế đất nước đó)…vv
và vv… Nghe thế thì ai chả mê.
Nửa đêm, những kẻ lừa đảo đưa đoàn người lên tàu với những người lạ mà họ tưởng là thủy thủ
đoàn. Tàu ra khơi và khi trời sáng rõ mọi người mới tá hỏa: những con tàu chắc chắn, hiện đại như cam
kết thực ra là những thuyền đánh cá mục nát được sơn sửa qua loa, và đoàn người này lại cứ nghĩ đoàn
người kia là thủy thủ đoàn, thực ra chả có ai là thủy thủ cả, người cầm lái cũng là một ông “giời ơi đất


hỡi” nào đó đang tìm đường vượt biên mà thôi. Nhưng khi biết sự thực thì mọi việc đã rồi và không có
đường lùi cho đám người khốn khổ ấy nữa.

Nhường cơm cho những kẻ phản bội
Anh Nguyễn Văn Lợi giờ làm nghề chèo thuyền nan đưa khách đi thăm những cảnh đẹp quanh Cù
Lao Chàm kể: “Hồi đó thấy con thuyền vượt biên nào dạt về đây là tụi tôi lại sợ hú hồn. Dẫu bọn họ là kẻ
phản bội đất nước nhưng vẫn là con người đồng bào với mình. Vẫn phải lo cho họ cái ăn”. Hóa ra cái cơ
sự của việc sợ này là vì… đói.
Hơn 20 năm trước, Cù Lao Chàm nghèo xác xơ. Mỗi con tàu vượt biên dạt vào đây kéo theo vài
chục con người như lũ ma đói, không cho họ ăn thì tội nghiệp mà cho họ ăn thì lương thực dự trữ của các
gia đình trên đảo nào có bao nhiêu. Nhưng rồi cùng là con người với nhau cả, vẫn phải dốc ngược thùng

gạo ra để ra để cứu mạng nhau.
Những kẻ lừa đảo xúi giục người vượt biên đều nhận mình là có chân trong “hội kín”, “hội hở” gì
đó có rất có thế lực tại Mỹ, Canada. Nạn nhân nào mắc mồi thì chỉ việc bán nhà, bán cửa đổi ra vàng cho
gọn rồi nộp cho những kẻ “buôn sóng” để sắm tàu thuyền vượt biên.
Đoàn người vượt biên đủ cả các vùng từ Quảng Bình kéo đến tận Phú Yên nhưng câu chuyện thì
chẳng khác nhau là mấy… Khi lên tàu, biết mình bị lừa nhưng không còn con đường nào khác họ vẫn
hướng ra khơi. Nhưng chỉ vài ngày, máy hỏng, dầu hết, lương thực, nước uống bị cạn họ phó mặc cho
con sóng đưa đẩy. May mắn đến vô cùng vì dòng đối lưu của vùng biển này luôn đẩy những con tàu
khốn khổ ấy về phía đảo nhỏ Cù Lao Chàm.
“Con người lúc nguy khốn nhất thì chỉ mong vào sự giúp đỡ của người mình, của quê hương mình
thôi”, anh Lợi khẳng định rồi minh chứng: “Khi tàu vượt biên dạt vào đây, dù chỉ là những người dân
bình thường nhưng với truyền thống cách mạng nơi đây, chúng tôi đều biết họ là những kẻ có tội phải bắt
giữ. Khi lên thuyền thấy tụi tôi cất tiếng thì rất nhiều nạn nhân nói câu làm tôi nhớ mãi. Họ nói “May
quá! Là giọng người Việt mình. May quá mình vẫn đang ở Việt Nam”.