KHÁI NIỆM VỀ CHIẾN LƯỢC AN NINH QUỐC GIA

1. Định nghĩa chiến lược ANQG
Chiến lược là tập hợp các quyết định về các mục tiêu dài hạn và các
biện pháp, các hình thức, con đường đạt đến các mục tiêu đó. Chiến lược
khác với chiến thuật. Chiến lược là khái niệm có nguồn gốc quân sự. Một
chiến lược phải giải quyết tổng hợp các vấn đề sau:
- Xác định chính xác mục tiêu cần đạt
- Xác định con đường, phương thức để đạt mục tiêu
- Định hướng phân bồ nguồn lực để đạt được mục tiêu lựa chọn.
Theo Luật ANQG của Việt Nam, An ninh quốc gia là sự ổn định, phát
triển bền vững của chế độ xã hội chủ nghĩa và Nhà nước Cộng hoà xã hội
chủ nghĩa Việt Nam, sự bất khả xâm phạm độc lập, chủ quyền, thống nhất,
toàn vẹn lãnh thổ của Tổ quốc.
Như vậy có thể hiểu chiến lược ANQG là tập hợp các quyết định về
mục tiêu dài hạn về việc giữ ổn định, phát triển bền vững của chế độ xã hội
chủ nghĩa và Nhà nước Cộng hoà xã hội chủ nghĩa Việt Nam, bảo vệ nền
độc lập, chủ quyền, thống nhất, toàn vẹn lãnh thổ của Tổ quốc và các biện
pháp, các hình thức, con đường đạt đến các mục tiêu đó.
Từ định nghĩa này, ta có thể thấy chiến lược ANQG gồm có hại mặt cần
phải thực hiện là: giữ ổn định, phát triển bền vững của chế độ, thể chế chính
trị cầm quyền; bảo vệ nền độc lập, chủ quyền, thống nhất, toàn vẹn lãnh thổ
của đất nước.
2. Tính tất yếu của chiến lược ANQG
Từ thời kỳ phòng kiến, chiến lược ANQG đã được hình thành nhưng
dưới dạng sơ khai và thường được hiểu là chiến lược quân sự như một số
nước lớn thực hiện chiến lược xâm lược, thôn tính nước nhỏ hơn; nước nhỏ


hơn giữ quan hệ với các nước lớn để tránh bị xâm lược hoặc để được bảo
hộ….

Đến giai đoạn hiện nay, chiến lược ANQG đã thể hiện đầy đủ các nội
dung hơn và thể hiện cụ thể các mục trên các lĩnh vực khác nhau của hệ
thống ANQG.
ANQG là giữ ổn định, phát triển bền vững của chế độ, thể chế chính trị
cầm quyền; nền độc lập, chủ quyền, thống nhất, toàn vẹn lãnh thổ của đất
nước. Đây là những yếu tố hết sức quan trọng đối với sự tồn tại của một
quốc gia. Do vậy, mỗi thể chế chính trị cầm quyền phải bảo vệ nó. Nhưng
không thể bị động chờ đợi khi có vấn đề phức tạp về ANQG thì giai cấp cầm
quyền mới tiến đưa ra phương pháp, lực lượng để giải quyết. Đặt ra yêu cầu
phải tiên liệu trước về những vấn đề ANQG trong một thời gian dài mà có
thể xảy ra, từ đó chuẩn bị trước về lực lượng, phưng tiện, biện pháp để chủ
động phòng ngừa, ngăn chặn, đấu tranh, giải quyết vấn đề, nguy cơ có thể
xảy ra.
3. Hình thức, nội dung cơ bản của chiến lược ANQG
Hình thức của chiến lược ANQG có nhiều dạng khác nhau:
Công bố chính thức: được thực hiện ở đa số là những quốc gia lớn
mạnh. Chiến lược ANQG được công bố rộng rãi và thể hiện quan điểm, tư
tưởng của họ về những mối đe dọa (từ bên trong và bên ngoài) đến ANQG
của nước họ, từ đó có biện pháp giải quyết.
Công bố dưới dạng văn bản khác: Chủ yếu là ở các nước trung lập.
Chiến lược ANQG được thể hiện trong một hoặc một số văn bản, trong đó
có nêu quan điểm, phương hướng tự bảo vệ, phòng ngừa các vụ việc phức
tạp về ANQG ở quốc gia họ.
Không công bố: Thường là tại các quốc gia nhỏ, lẻ hoặc đang bị lệ
thuộc vào quốc gia khác. Tuy nhiên, trong ý đồ của nhà cầm quyền vẫn thể
hiện một số nội dung nhằm giữ vững thể chế cầm quyền, giữ chủ quyền về
lãnh thổ.


Nội dung cơ bản của chiến lược ANQG gồm có những nội dung sau:

- Xác định những lợi ích quốc gia: cá nhân (công dân của quốc gia đó),
tổ chức, xã hội.
- Xác định những vấn đề phức tạp về ANQG hiện hữu và những nguy
cơ tiềm tàng có thể xảy ra, đe dọa ANQG.
- Xác định quan điểm, đường hướng của thể chế chính trị cầm quyền
trong giải quyết các vấn đề về ANQG.
- Xác định lực lượng, phương tiện, biện pháp để giải quyết các vấn đề
về ANQG.
4. Những yếu tố ảnh hưởng đến chiến lược ANQG
- Nguồn gốc giai cấp, tính cách mạng, khả năng nhận thức của thể chế
cầm quyền.
- Lịch sử địa - chính trị của quốc gia, điều kiện tự nhiên của quốc gia là
nguồn gốc, hoàn cảnh hình thành nên một số quan điểm, nội dung đảm bảo
ANQG của quốc gia. Ví dụ, vị trí địa lý của quốc gia gần hoặc trong khu vực
với các quốc gia Hồi giáo với nhiều diễn biến phức tạp về chính trị, nhất là
hoạt động khủng bố thì nội dung này cũng được thể hiện tương đối lớn trong
chiến lược ANQG của quốc gia đó. Hoặc, đối với quốc gia thường xuyên
chịu ảnh hưởng nghiêm trọng của thiên tai thì chiến lược ANQG của họ
cũng thể hiện một số nội dung nhằm ddảm bảo vấn đề này không ảnh hưởng
đến ANQG.
- Chiến lược ANQG của các quốc gia khác cũng như âm mưu, ý đồ của
các thế lực đối lập trong và ngoài nước.
- Tiềm lực quốc gia, nhất là tiềm lực vè kinh tế, quốc phòng - an ninh
nhằm đảm bảo có thể thực thi được các nội dung chiến lược ANQG.
- Tình hình phức tạp trong nội địa như tình hình bọn phản động; tội
phạm, tệ nạn xã hội; ô nhiễm môi trường; tình hình phức tạp trong tôn giáo,
dân tộc….




- Vai trò, vị thế của quốc gia và các mối quan hệ, hiệp ước đã ký kết với
các quốc gia, tổ chức quốc tế trên thế giới. Nếu quốc gia hùng mạnh, có tiềm
lực về kinh tế, quân sự thì chiến lược ANQG của họ thể hiện tính tự chủ và
“làm chủ” hơn các quốc gia nhỏ hơn, tiềm lực yếu hơn. Hoặc đối với các
Điều ước quốc tế đã tham gia ký kết thì nộin dung chiến lược ANQG cũng
không thể trái với quy định của các Điều ước.
5. Nhiệm vụ, va trò của chiến lược ANQG
5.1. Nhiệm vụ của chiến lược ANQG là xác định rõ các lợi ích của
quốc gia, cụ thể hóa nội dung, tính chất, mức độ ưu tiên của từng lợi ích, chỉ
ra các mối đe dọa (bên trong - bên ngoài; quân sự - phi quân sự; đã bộc lộ còn tiềm ẩn…) đối với lợi ích và ANQG; đưa ra giải pháp tối ưu cho việc
xây dựng và sử dụng các lực lượng, phương tiện, biện pháp bảo vệ lợi ích
quốc gia, loại trừ mối đe dọa đến ANQG.
5.2. Vai trò của chiến lược ANQG
- Chiến lược ANQG chỉ rõ đâu là những lợi ích cao nhất của một quốc
gia và đâu là những mối đe dọa chính đối với những lợi ích đó. Từ đó xác
định những thứ cần bảo vệ và những thứ phải đấu tranh.
- Chiến lược xác định rõ thứ tự ưu tiên của các mục tiêu mà một quốc
gia muốn theo đuổi và chỉ ra cách tốt nhất để các nhà hoạch định chính sách
tận dụng nguồn tài nguyên có hạn của mình nhằm đạt được những mục tiêu
đã đề ra.
- Chiến lược ANQG có thể giúp tránh được sự mâu thuẫn trong các
chính sách, đồng thời tạo ra tính kế tục và mạch lạc trong các chính sách
ngắn, trung và dài hạn về ANQG của các quốc gia.
6. Tính chất của chiến lược ANQG
- Tính giai cấp: Thể hiện tính chất giai cấp của thể chế cầm quyền,
nhằm bảo vệ những lợi ích của giải quyết cấp cầm quyền.


- Tính chính trị trực tiếp: gắn liền với sự tồn vong của chế độ chính trị,
lợi ích sống còn của một quốc gia dân tộc.

- Tính quyền lực: chiến lược ANQG phải do bộ phận có quyền lực cao
nhất của Nhà nước (quốc hội, tổng thống, trung ương Đảng…) ban hành,
công bố.
- Tính quốc tế: nội dung chiến lược ANQG có thể hiện mối quan hệ với
các quốc gia, tổ chức quốc tế và chịu ảnh hưởng bởi những mối quan hệ này.
- Tính không đồng nhất: Chiến lược ANQG thường thể hiện âm mưu, ý
đồ của quốc gia đó với các quốc gia khác nhưng đôi khi cũng không thể hiện
đầy đủ, thậm chí là đối lập.
- Tính ổn định tương đối: Chiến lược ANQG thể hiện quyết định xác
định những mục tiêu lâu dài nhưng có thể được thay đổi cho phù hợp với
yêu cầu, tình hình mới.
7. Mối quan hệ của chiến lược ANQG với chiến lược khác
- Giữa chiến lược ANQG và các chiến lược khác (chiến lược kinh tế,
chiến lược văn hóa, chiến lược ngoại giao…) thì chiến lược ANQG được
đặt lên trước, yêu cầu các chiến lược phải căn cứ vào chiến lược ANQG xây
dựng và triển khai thực hiện, các nội dung chiến lược khác không được trái
với chiến lược ANQG.
- Trong chiến lược ANQG có thể hiện một số nội dung của chiến lược
khác nhằm bảo vệ cho các lợi ích quốc gia trên các lĩnh vực đó. Ví dụ: trong
chiến lược ANQG của Việt Nam có thể hiện nội dung đảm bảo an ninh kinh
tế nhằm bảo vệ lợi ích của Việt Nam trên lĩnh vực kinh tế, đồng thời phòng
chống các hoạt động lợi dụng kinh tế để gây tổn hại đến ANQG của Việt
Nam.
- Việc thực hiện chiến lược ANQG tạo cơ sở ổn định, vững chắc để thực
hiện chiến lược khác; việc thực hiện tốt các chiến lược khác tạo điều kiện
thuận lợi để thực hiện chiến lược ANQG.


8. Cơ quan chuyên trách thực hiện chiến lược