Sáng kiến kinh nghiệm: Một số biện pháp nâng cao kỹ năng sống cho học sinh
Tiểu học .
PHẦN THỨ NHẤT : ĐẶT VẤN ĐỀ
Một số trẻ em hiện nay thiếu kỹ năng sống, thiếu tính tự tin trong cuộc sống
từ đó dẫn đến khi lớn lên các em sẽ thiếu tính tự lập, sống ích kỷ, vô tâm,
sống thiếu trách nhiệm với gia đình và bản thân, ảnh hưởng đến sự phát triển của
xã hội. Không ít thanh thiếu niên khiến cho các bậc làm cha, làm mẹ phải phiền
lòng vì con mình trong một xã hội phát triển năng động và đầy tính sáng tạo như
hiện nay.
Nhiều phụ huynh lo lắng trước tình trạng con của mình thiếu tự tin, luôn
tỏ ra rụt rè khi có cơ hội thể hiện mình trước đám đông hoặc các cháu không
biết cách xử lý tình huống dù là đơn giản như kêu gọi sự giúp đỡ từ người khác,
tìm đường, định hướng hay tự bảo vệ bản thân mình. Thêm nữa trước tình trạng
bạo lực học đường, đuối nước, xâm hại tình dục trẻ em (thậm chí đã xảy ran gay
tại một số trường học) ngày càng gia tăng thì kỹ năng tự bảo vệ mình cũng cần
được coi trọng khi các nhóm trẻ xấu luôn lấy sức mạnh hoặc đám đông để bắt nạt,
ức hiếp các trẻ rụt rè, nhút nhát và ít nói....
Một số em học sinh có cuộc sống khép kín với thực tại, đắm chìm trong thế
giới ảo của Internet của thế giới game,... mà quên đi và đánh mất những cơ hội
kết bạn, thể hiện những khả năng tiềm ẩn của mình, lo sợ rụt rè khi tiếp xúc với
cộng đồng, xã hội. Trước những yêu cầu hết sức thiết thực đó, tôi xin trình bày ra
đây những điều đã rút ra được từ thực tiễn giảng dạy và quản lý. Mong muốn chia
sẻ cùng đồng nghiệp nhằm đóng góp phần nào kinh nghiệm giáo dục cho con em
chúng ta trở thành những con người toàn diện, năng động, sáng tạo, thân thiện hòa
nhập cùng cộng đồng, sống có ích cho bản thân, gia đình và xã hội.
Việc giáo dục kỹ năng sống cần được tiến hành ở mọi cấp học, tùy theo
lứa tuổi, giới tính ... chúng ta cần có những vấn đề khác nhau để đưa vào nội dung
giáo dục kỹ năng sống cho các em học sinh. Phạm vi đề tài này chỉ giới hạn trong
lứa tuổi học sinh Tiểu học. Các em cần có một hành trang thật tốt để bước vào một
1

Sáng kiến kinh nghiệm: Một số biện pháp nâng cao kỹ năng sống cho học sinh
Tiểu học .
môi trường mới và các môi trường khác đầy hứa hẹn đang chờ đón các em .
PHẦN THỨ HAI: NHỮNG BIỆN PHÁP GIẢI QUYẾT VẤN ĐỀ
I. CƠ SỞ LÝ LUẬN
Kỹ năng sống là một tập hợp các kỹ năng mà con người có được thông qua
giảng dạy hoặc kinh nghiệm trực tiếp được sử dụng để xử lý những vấn đề, câu
hỏi thường gặp trong cuộc sống hàng ngày của con người.
Tổ chức Y tế Thế giới WHO định nghĩa kỹ năng sống là "khả năng thích
nghi và hành vi tích cực cho phép cá nhân có khả năng đối phó hiệu quả với nhu
cầu và thách thức của cuộc sống hàng ngày". Trong giáo dục kỹ năng sống có thể
là một khả năng được rèn luyện và đáp ứng các nhu cầu cụ thể của cuộc sống hiện
đại hóa. Đôi khi kỹ năng sống, nhưng không phải luôn luôn, khác biệt với các kỹ
năng nghiệp vụ
Tại Việt Nam, kỹ năng sống đang được quan tâm, tuy nhiên trong nhà
trường chủ yếu học sinh chỉ được dạy kỹ năng học tập, giáo dục đạo đức, còn việc
giáo dục kỹ năng sống chưa được quan tâm đúng mức, chưa đồng bộ.
Kỹ năng sống chính là những kỹ năng tâm lý- xã hội cơ bản giúp cho cá
nhân tồn tại và thích ứng trong cuộc sống, giúp cho cá nhân vững vàng trước cuộc
sống có nhiều thách thức nhưng cũng có nhiều cơ hội trong thực tại... Kỹ năng
sống đơn giản là tất cả điều cần thiết chúng ta phải biết để có được khả năng thích
ứng với những thay đổi diễn ra hằng ngày trong cuộc sống.
Kỹ năng sống có thể hình thành tự nhiên hoặc học được từ những trải
nghiệm của cuộc sống và do giáo dục mà có. Chính những trải nghiệm, va vấp,
thành công hay thất bại giúp con người có được bài học quý giá về kỹ năng sống.
Tuy nhiên nếu được dạy, được học từ sớm, con người sẽ rút ngắn thời gian học hỏi
qua trải nghiệm, sẽ thành công hơn trong cuộc sống. Kỹ năng sống cần cho suốt
cuộc đời và luôn luôn được bổ sung, nâng cấp và tích lũy để phù hợp với sự thay
2



Sáng kiến kinh nghiệm: Một số biện pháp nâng cao kỹ năng sống cho học sinh
Tiểu học .
đổi của cuộc sống đầy biến động .
Trong những năm trở lại đây, khi Phong trào “Xây dựng trường học thân
thiện, học sinh tích cực” được triển khai và hưởng ứng mạnh mẽ trong các cấp
học, ngoài việc nâng cao chất lượng giáo dục, các đơn vị trường học ngày càng
chú trọng tới công tác giáo dục đạo đức, kỹ năng sống cho học sinh, đặc biệt là
học sinh phổ thông. Từ năm học 2012- 2013 trở lại đây ở Việt Nam đang thí điểm
chương trình trường học mới VNEN. Đầy là phương pháp mới làm tăng tính sáng
tạo và các kỹ năng làm việc cá nhân, nhóm, kỹ năng giao tiếp, kỹ năng điều hành,
kỹ năng bảo vệ bản thân.....
Có nhiều cách phân loại kỹ năng sống.
1. Dựa vào môi trường sống: Kỹ năng sống tại trường học; Kỹ năng sống tại gia
đình ; Kỹ năng sống ngoài xã hội.
2. Dựa vào các lĩnh vực tâm lý:
a. Kỹ năng nhận thức: Kỹ năng ra quyết định; kỹ năng lập kế hoạch; kỹ năng giải
quyết vấn đề ; kỹ năng tư duy tích cực; kỹ năng tư duy có phê phán
b. Kỹ năng xã hội: Kỹ năng giao tiếp; Kỹ năng lắng nghe; Kỹ năng làm việc
nhóm; Kỹ năng từ chối; Kỹ năng quyết đoán; Kỹ năng hợp tác; Kỹ năng xây dựng
và duy trì các mối quan hệ; Kỹ năng liên hệ cá nhân; Kỹ năng vận động.
c. Kỹ năng quản lý bản thân: Kỹ năng chế ngự stress ; Kỹ năng làm chủ cảm xúc
tình cảm; Kỹ năng nâng cao nội lực kiểm soát
3. Áp dụng vào thực tế dạy học: Thể chất, sức khoẻ; Giáo dục môi trường; Đạo đức,
lối sống.
a. Nhóm kỹ năng sống liên quan đến thể chất, sức khoẻ: Sức khoẻ sinh sản ; Phòng
tránh một số bệnh thông thường; Ứng phó với cảm xúc; Tác hại của ma túy, của
rượu và thuốc lá.; HIV/AIDS; Sơ cấp cứu; Kỹ năng phòng tránh quấy rối/xâm hại
tình dục; Thư giãn; Phòng ngừa tai nạn đuối nước

b. Nhóm Kỹ năng liên quan đến môi trường sống: Kỹ năng sử dụng hiệu quả tài
3


Sáng kiến kinh nghiệm: Một số biện pháp nâng cao kỹ năng sống cho học sinh
Tiểu học .
nguyên môi trường; Chăm sóc bảo vệ môi trường sống; Phòng tránh thiên tai;
Những hành vi gây hại đến môi trường sống; Phục hồi thiên tai dựa vào cộng đồng
c. Nhóm kỹ năng liên quan đến đạo đức, lối sống: Có trách nhiệm về việc làm của
mình; Có niềm tin và ý chí trong cuộc sống; Tình yêu quê hương đất nước, yêu lao
động, yêu đồng loại và yêu hòa bình; Biết giữ gìn và tôn trọng các giá trị của cuộc
sống
II. CƠ SỞ THỰC TIỄN
Hiện nay, chúng ta vẫn thường hay nói đến việc giáo dục kỹ năng sống cho
học sinh, giáo dục kỹ năng sống tức là không chỉ dạy cho học sinh kiến thức mà là
giáo dục toàn diện về đức, trí , thể, mỹ, giúp các em biết ứng xử có văn hóa, biết
cách xử lý những tình huống xảy ra trong cuộc sống. Hạn chế hiện nay là mới chủ
yếu dạy chữ, chưa thật sự quan tâm đồng bộ đến giáo dục kỹ năng sống một cách
toàn diện.
1. Nguyên nhân khách quan
1.1. Nguyên nhân về phía gia đình.
Nhiều gia đình Phụ huynh học sinh coi trọng điểm số các bộ môn là thước
đo của sự tiến bộ của con cái, tạo thành sức ép buộc học sinh chỉ nghĩ đến
chuyện phải học để có điểm cao. Nhiều gia đình chưa thực sự quan tâm,
cùng với nhà trường giáo dục con cái cũng là nguyên nhân của tình trạng
trên. Giáo dục kỹ năng sống, góp phần xây dựng đạo đức, lối sống lành
mạnh cho học sinh là trách nhiệm và cần có sự phối hợp chặt chẽ của gia
đình, nhà trường, và của toàn xã hội, đặc biệt là ngành giáo dục.
1.2 .Nguyên nhân về phía nhà trường
Các trường học cũng đã tích cực triển khai phong trào thi đua “Trường học

thân thiện, học sinh tích cực” nhưng cũng chưa thật sự đổi mới, sáng tạo.
Mục tiêu giáo dục là nhằm giúp học sinh hình thành những cơ sở ban đầu
cho sự phát triển đúng đắn và lâu dài về đạo đức, trí tuệ, thể chất, thẩm mĩ và các
4


Sáng kiến kinh nghiệm: Một số biện pháp nâng cao kỹ năng sống cho học sinh
Tiểu học .
kỹ năng cơ bản, góp phần hình thành nhân cách con người Việt Nam xã hội chủ
nghĩa (XHCN). Yêu cầu về nội dung giáo dục tiểu học phải đảm bảo cho học sinh
có hiểu biết đơn giản, cần thiết về tự nhiên, xã hội và con người; có kỹ năng cơ
bản về nghe, nói, đọc, viết và tính toán; có thói quen rèn luyện thân thể, giữ gìn vệ
sinh; có hiểu biết ban đầu về nghệ thuật. Tuy nhiên, nội dung giáo dục trong các
nhà trường tiểu học hiện nay còn coi trọng việc dạy chữ, chưa chú nhiều đến việc
giáo dục kỹ năng sống (GDKNS) cho học sinh.
2. Nguyên nhân chủ quan về phía bản thân các em
Hiện nay, đa số học sinh sống trong hai môi trường có hoàn cảnh khác nhau:
Một là các em được sự quan tâm chăm sóc quá sức chu đáo của phụ huynh
vì sống trong gia đình ít con, hoàn cảnh kinh tế ổn định.
Hai là những em sống trong gia đình với nhiều lo toan cho cuộc mưu sinh,
phụ huynh chưa quan tâm hoặc bỏ mặc con cái.
Môi trường hoàn cảnh khác nhau ấy lại thường cùng mang đến cho các em
một thiếu sót lớn trong từng bước trưởng thành, đó là kĩ năng sống. Vì vậy, việc
giáo dục kĩ năng sống cho học sinh tiểu học qua học tập – sinh hoạt ở trường là
điều hết sức cần thiết đối với các nhà trường và đội ngũ giáo viên.
III. NỘI DUNG NGHIÊN CỨU VÀ CÁC BIỆN PHÁP
THỰC HIỆN GIÁO DỤC.
Với phạm vi đề tài này, tôi xin trình bày một số phương pháp giáo dục kỹ năng
sống cho học sinh tiểu học như:
1. Vai trò của người giáo viên.

Có thể nói, giáo viên đóng vai trò cực kỳ quan trọng trong công việc kết nối
giữa nhà trường và gia đình học sinh, và đặc biệt hơn là với đặc thù của giáo viên
Tiểu học thì giáo viên chủ nhiệm lớp là người gần gũi tiếp xúc hầu hết quỹ thời
gian các em học tập tại trường. Đây là yếu tố thuận lợi nhất để chúng ta nắm rõ
5


Sáng kiến kinh nghiệm: Một số biện pháp nâng cao kỹ năng sống cho học sinh
Tiểu học .
tâm lý, hoàn cảnh của từng học sinh trong lớp, để qua đó biết được tâm tư nguyện
vọng của các em, qua đó hình thành cho các em một định hướng rõ ràng trong
cuộc sống, để các em đủ tự tin hơn, vững vàng hơn trong môi trường mới.
Nhiều chuyên gia tâm lý khẳng định, giáo viên là một nhân tố quan trọng
đối với việc rèn luyện đạo đức, nhân cách cho học sinh đặc biệt trong việc rèn
luyện kỹ năng sống. Muốn làm tốt được điều đó giáo viên phải là người hiểu được
tâm lý của học sinh và điều quan trọng hơn là tình yêu trẻ một cách trọn vẹn để có
thể nắm bắt kịp thời vấn đề tâm sinh lý cũng như những biểu hiện bất thường của
các em để qua đó chúng ta có thể giáo dục dạy dỗ các em tốt hơn.
Qua nhiều năm giảng dạy, tham gia công tác quản lý giáo dục tôi thấy học
sinh sau khi rời xa mái trường Tiểu học có rất nhiều em còn bỡ ngỡ, lúng túng,
thiếu tự tin khi bước vào trường trung học cơ sở cả về kỹ năng sống lẫn kiến thức
học tập của mình. Một số em còn thiếu tính tự lập, ỷ lại, không mạnh dạn, tự tin
trong môi trường mới, phải mất nhiều thời gian sau đó các em mới hòa nhập và
lấy lại được trạng thái thăng bằng để học tập và vui chơi. Nếu như ở Tiểu học các
em được trang bị một hành trang thật tốt về kỹ năng sống thì khi lên trung học cơ
sở thì hay biết bao nhiêu bởi các em không mất nhiều thời gian để thích nghi và
hòa nhập mà quỹ thời gian đó các em dành cho học tập.
2. Một số giải pháp cụ thể
Theo đó, bằng trách nhiệm, bằng kinh nghiệm và vốn sống của mình, giáo
viên cần từng bước giáo dục kĩ năng sống cho học sinh thông qua từng bài dạy,

thông qua các hoạt động ở trường, ở lớp, áp dụng và vận dụng linh hoạt trong
chương trình giảng dạy. Với kinh nghiệm của bản thân, tôi xin đề xuất một số giải
pháp thực hiện sau:
Một là: Đổi mới phương pháp dạy học theo hướng phát huy tính độc lập,
sáng tạo của học sinh gắn với thực tiễn, có tài liệu bổ trợ phong phú, sử dụng thiết
bị dạy học và ứng dụng Công nghệ thông tin trong dạy học, luôn tạo cho các em
6


Sáng kiến kinh nghiệm: Một số biện pháp nâng cao kỹ năng sống cho học sinh
Tiểu học .
tính chủ động, tích cực, hứng thú trong học tập; phát huy tính sáng tạo, tạo được
bầu không khí cởi mở thân thiện của lớp của trường. Trong giờ học, giáo viên cần
tạo cơ hội cho các em được nói, được trình bày trước nhóm bạn, trước tập thể,
nhất là các em còn hay rụt rè, khả năng giao tiếp kém qua đó góp phần tích lũy Kỹ
năng sống cho các em.

* Học sinh đang tự điều hành thảo luận tìm nội dung bài học
Hai là: Quán triệt mục tiêu giảng dạy môn Đạo đức, nhất là hình thành các
hành vi đạo đức. Giáo viên chủ nhiệm làm tốt công tác kiểm tra đánh giá phân loại
hạnh kiểm của học sinh, rèn cho học sinh khả năng tự học, tự chăm sóc bản thân,
biết lễ phép, hiếu thảo, tự phục vụ bữa ăn và vệ sinh cá nhân.
Ba là: Qua từng tiết dạy, giáo viên hướng dẫn học sinh kĩ năng làm việc
theo nhóm: biết cách phân công công việc, lắng nghe ý kiến người khác, tranh
luận, biết chấp nhận đúng sai, thống nhất ý kiến, thực hiện đúng ý kiến đã thống
nhất… Đây là kĩ năng hết sức cần thiết khi các em trưởng thành, làm việc trong
tập thể. Ở môn kĩ thuật, giáo viên cần giáo dục kĩ năng tự phục vụ bởi ở gia đình,
các em thường được cha mẹ, người giúp việc làm thay hoặc không có thời gian
gần gũi để hướng dẫn. Thầy cô cần cho học sinh thấy rằng việc khâu may, nấu
cơm, luộc rau, lắp ráp mạch điện đơn giản… hết sức cần thiết cho bản thân các em

vì chẳng những có thể phụ giúp gia đình mà còn là hành trang khi các em đi học
7


Sáng kiến kinh nghiệm: Một số biện pháp nâng cao kỹ năng sống cho học sinh
Tiểu học .
xa nhà sau này không có người chăm lo. Trong các bài khoa học, chúng ta có thể
hướng dẫn, tập dần cho các em kĩ năng ra quyết định, kĩ năng kiên định như nói
không với thuốc lá, ma túy, rượu… dứt khoát với những lời dụ dỗ, lôi kéo vào
những thói hư tật xấu. Ở môn đạo đức, giáo viên rất dễ dàng nâng cao kĩ năng
giao tiếp - tự nhận thức như kính trọng, biết ơn ông bà, cha mẹ, thầy cô, thương
binh - liệt sĩ, những người lao động… bằng những hành vi, thái độ, việc làm nho
nhỏ hằng ngày. Các em biết quan tâm chăm sóc ông bà, cha mẹ, anh chị; biết giúp
đỡ người già, em nhỏ, bạn bè; biết xác định các giá trị hành vi đạo đức. Tùy từng
bài học, chúng ta giáo dục các kĩ năng phù hợp cho các em.
Việc giáo dục kĩ năng sống cho học sinh qua học tập – sinh hoạt ở nhà
trường là điều hết sức cần thiết cho tương lai các em. Để đạt được điều đó, giáo
viên cần kiên trì, quyết tâm thực hiện từng bước và liên tục trong suốt quá trình
giảng dạy.
Bốn là: Tổ chức tốt hoạt động ngoại khóa, “diễn đàn” ở phạm vi lớp, khối
lớp của mình, liên trường, tham gia các hoạt động cấp huyện, cấp tỉnh.... Mỗi năm
học sẽ có một số chủ đề rèn luyện Kỹ năng sống được triển khai. Trong đó nhà
trường cần phát huy vai trò của tổ chức Đội Thiếu niên Tiền phong Hồ Chí Minh
và Sao nhi đồng theo các chủ điểm hàng tháng. Đưa trò chơi dân gian, hát dân ca
và các loại hình sinh hoạt văn hóa dân gian vào trường học, qua đó mà rèn luyện
Kỹ năng sống cho học sinh.

* Học sinh tham dự Hội trại giao lưu cấp huyện và Ban chỉ huy Đội giỏi
8



Sáng kiến kinh nghiệm: Một số biện pháp nâng cao kỹ năng sống cho học sinh
Tiểu học .
Năm là: Giáo viên chủ nhiệm phải làm tốt công tác chủ nhiệm mà nhà
trường phân công, thường xuyên thay đổi các hình thức sinh hoạt lớp, luân phiên
nhau cho các em làm lớp trưởng, tổ trưởng, không nên trong năm học chỉ để một
em làm lớp trưởng. Với học sinh tiểu học, thầy cô giáo là người mẹ hiền thứ hai
của các em, các em luôn luôn nghe lời dạy bảo và làm theo những gì thầy cô dạy,
thầy cô giáo phải là tấm gương sáng về đạo đức, nhất là tấm gương về các ứng xử
văn hóa, chuẩn mực trong lời nói và việc làm, gần gũi và than thiện đối với học
sinh. Giáo dục Kỹ năng sống cho học sinh sẽ khó hơn khi chính thầy cô không
phải là một tấm gương. Phát huy tốt vai trò điều em muốn nói. Giáo viên thật sự
biết nắng nghe, chia sẻ của từng học sinh.
Sáu là: Tổ chức lớp cũng phải đổi mới. Chủ tịch Hội đồng tự quả (Lớp
trưởng, lớp phó), các ban (tổ trưởng, tổ phó) cần thay đổi theo từng tháng để từng
học sinh biết được các công việc của người lãnh đạo, các khó khăn gặp phải và xử
lý ra sao… Đồng thời biết thông cảm với công việc của người chỉ huy. Qua đó rèn
cho các em những kĩ năng chỉ huy - lãnh đạo cần thiết.
Trong sinh hoạt hằng ngày, giáo viên cần chú ý nâng dần kĩ năng giao tiếp tự nhận thức cho các em như biết sử dụng đúng các quy tắc: chào hỏi, xin phép,
cảm ơn, xin lỗi, yêu cầu… Biết cảm thông cảm chia sẻ buồn vui với mọi người.
Giáo viên cũng có thể tập dần cho các em kĩ năng đặt mục tiêu từ những
việc nhỏ như thói quen dậy sớm tập thể dục, đi học đúng giờ, phụ mẹ việc nhà, giữ
lời hứa với mọi người
Bảy là: Tổ chức các buổi hoạt động ngoài giờ lên lớp, các cuộc thi bằng các
hình thức như Rung chuông vàng, hái hoa học tập, hội trại giao lưu...; Hàng năm
các nhà trường tổ chức cho các em tham quan, dã ngoại, du lịch như cha ông ta đã
nói: “Đi một ngày đàng, học một sàng khôn”. Giáo viên Tổng phụ trách Đội, Đoàn
thanh niên phải tổ chức nhiều hoạt động phong phú, xây dựng kế hoạch rõ ràng cụ
thể, nội dung phải cập nhật các vấn đề mới của xã hội đang gây xôn xao dư luận
9



Sáng kiến kinh nghiệm: Một số biện pháp nâng cao kỹ năng sống cho học sinh
Tiểu học .
như: bạo lực học đường, xâm hại tình dục, đuối nước, ma túy, ….và nêu cao các
gương điển hình để các em rút kinh nghiệm, học tập.
Tám là: Nhà trường cần tổ chức tốt các buổi chào cờ đầu tuần. Mục tiêu
buổi chào cờ không chỉ là đánh giá xếp loại nền nếp, học tập, các hoạt động giáo
dục trong tuần qua, triển khai kế hoạch tuần tới của Ban giám hiệu nhà trường mà
cần thay đổi hình thức buổi lễ chào cờ một cách sáng tạo, rèn luyện các kỹ năng
cho học sinh. Chẳng hạn như để các em được thay mặt lớp trực đánh giá, nhận xét
thêm phần giao lưu với toàn trường qua các tiết mục văn nghệ, kể chuyện, câu đố,
trò chơi… do chính các em đứng ra tổ chức dưới sự giúp đỡ và hướng dẫn của
Giáo viên Tổng phụ trách Đội, giáo viên chủ nhiệm.

* Học sinh tham gia các hoạt động văn nghệ ở trường
Chín là: Thực hiện giáo dục kĩ năng sống cho học sinh cũng cần được thông
tin đến phụ huynh để phụ huynh thấy được tầm quan trọng của kĩ năng sống đối
với con em mình, giúp phụ huynh học sinh nắm bắt được các vấn đề mới đang xảy
ra trong đời sống xã hội, giúp phụ huynh học sinh nắm được các đặc điểm, tâm
sinh lý lứa tuổi để có biên pháp ngăn chặn và phố kết hợp với nhà trường, cùng
với giáo viên thực hiện, theo dõi, ủng hộ động viên các em. Nếu được sự hỗ trợ
của phụ huynh học sinh thì việc thực hiện sẽ dễ dàng thành công hơn.
Mười là: Xây dựng trường, lớp xanh-sạch-đẹp-an toàn. Trong đó cần chú
trọng tạo môi trường tự nhiên gần gũi với cuộc sống như trồng vườn cây thuốc
10


Sáng kiến kinh nghiệm: Một số biện pháp nâng cao kỹ năng sống cho học sinh
Tiểu học .

nam, trang trí bảng bản tin, các hình ảnh dễ hiểu về các hàng vi, các câu khẩu hiệu
ở các cây xanh, bồn hoa để thông qua đó mà giáo dục ý thức Bảo vệ môi trường ở
các em. Nhà trường cần phối hợp với gia đình, các tổ chức xã hội trong và ngoài
nhà trường để cùng góp phần giáo dục Kỹ năng sống cho các em.

* Học sinh tham gia lao động vệ sinh trường lớp.
Ngoài ra giáo viên còn chú ý giáo dục các em cách tự bảo vệ bản thân:
Hiện nay, trên các phương tiện thông tin đại chúng đang lo ngại và quan tâm
nhiều đến sự thiếu hụt kỹ năng sống của học sinh. Sự thiếu hụt này dẫn đến nhiều
hậu quả nghiêm trọng như tai nạn thương tích ở trẻ em, đuối nước, tai nạn giao
thông, điện giật, bỏng, ngộ độc, động vật cắn, bạo lực học đường, trẻ em nữ bị
xâm hại tình dục….
Hiểu biết về giới tính, tệ nạn xã hội, về phòng chống HIV/AIDS còn nhiều hạn
chế.
Hơn nữa, vấn đề giáo dục kỹ năng sống còn cần đến vốn sống, tình thương và
nhân cách của người thầy. Học sinh học kiến thức ở thầy trước hết là ở tấm gương
sống của người thầy. Vì vậy, để học sinh không thất vọng vì thầy thì trước hết
“Mỗi thầy cô giáo là một tấm gương đạo đức, tự học và sáng tạo” mà ngành Giáo
dục đang triển khai thực hiện.
Thực hiện có hiệu quả giảng dạy và lồng ghép Giáo dục kỹ năng sống cho
học sinh qua một số môn học và hoạt động giáo dục ngoài giờ lên lớp.
11


Sáng kiến kinh nghiệm: Một số biện pháp nâng cao kỹ năng sống cho học sinh
Tiểu học .
Các bậc phụ huynh luôn mong muốn con mình được sống trong
môi trường an toàn, lành mạnh. Nhưng không phải bố mẹ nào cũng có
thể luôn luôn để mắt, bao bọc, che chở con mọi lúc mọi nơi? Khi
đi học các con đã gặp gỡ những ai? Lúc tan học các con đã gặp

phải những chuyện gì? Khi đi chơi với bạn hay sang nhà hàng
xóm chơi với người quen, liệu rằng có an toàn? Các con có hoàn
toàn được an toàn trong trường học? Vì vậy nhà trường đóng vai trò chủ
chốt trong việc giáo dục kỹ năng sống cho học sinh.
Sự phát triển tràn lan khó kiểm soát của công nghệ, phim ảnh,
internet, mạng xã hội với những tác động tiêu cực đã xâm nhập
và ảnh hưởng không nhỏ đến tư duy và đạo đức của con trẻ hiện
nay. Làm bậc cha mẹ, chúng ta ai cũng cảm thấy lo lắng và bất
an khi con trẻ ngày càng phát triển sớm, có nhiều bí mật riêng tư,
ít giao tiếp với bố mẹ… Chính những điều này mà nguy cơ về
xâm hại trẻ em, bạo lực học đường, nói xấu, bắt nạt, trẻ xem
phim sex v..v..ngày càng gia tăng. Thay vì bao bọc, che chở cho
con dưới vòng tay bố mẹ, các bậc phụ huynh nên cho con có cơ
hội được học cách nhận biết những nguy hiểm và biết cách tự
bảo vệ bản thân trước những nguy hiểm đó. Trẻ có kỹ năng bảo
vệ bản thân sẽ biết cách làm thế nào để tránh xa những mối
nguy hiểm hoặc khám phá thế giới trong phạm vi an toàn. Nhưng
nhiều cha mẹ còn ngại chia sẻ với con cái những vấn đề tế nhị Như: cách phòng
trách xâm hại trẻ em, tuổi dậy thì, sức khỏe sinh sản,…
PHẦN THỨ BA: KẾT QUẢ VÀ HIỆU QUẢ
PHỔ BIẾN ỨNG DỤNG NỘI DUNG VÀO THỰC TIỄN.

12


Sáng kiến kinh nghiệm: Một số biện pháp nâng cao kỹ năng sống cho học sinh
Tiểu học .
Dạy trẻ kỹ năng sống là điều rất cần thiết và đặc biệt là đối với trẻ tiểu học.
Nếu như những ngày đầu học tiểu học các em có kỹ năng sống tốt thì cuộc sống
sau này sẽ rộng mở với các em bởi những kỹ năng đầu tiên này sẽ theo các em

suốt cả cuộc sống sau này. Kỹ năng sống có thể hình thành tự nhiên, học được từ
những trải nghiệm của cuộc sống và do giáo dục mà có. Không phải đợi đến lúc
được học kỹ năng sống một con người mới có những kỹ năng sống đầu tiên. Chính
cuộc đời, những trải nghiệm, va vấp, thành công và thất bại giúp con người có
được bài học quý giá về kỹ năng sống. Tuy nhiên , nếu được dạy dỗ từ sớm,con
người sẽ rút ngắn thời gian học hỏi qua trải nghiệm sẽ thành công hơn và thành
công sớm hơn.
Với bản thân một người thầy, không ai không muốn học sinh của mình
trưởng thành và thành đạt trong cuộc sống. Với cuộc sống hiện đại ngày nay, cơ
hội cho con người rất nhiều nhưng cũng không ít những cạm bẩy, thách thức. Điều
đó đòi hỏi mỗi một người chúng ta phải phát huy hết khả năng và năng lực của
mình để được nhìn nhận và cống hiến. Với xu thế hội nhập hiện nay, mỗi công dân
trở thành công dân toàn cầu, mà đã là công dân toàn cầu là người biết suy nghĩ
bằng cái đầu của mình, biết phân tích đúng sai, quyết định làm điều này hay điều
khác và chịu trách nhiệm về điều đó, chứ không phải là những công dân chỉ biết: "
biết nghe lời".
Qua kết quả nghiên cứu thực tế học sinh của trường Tiểu học Công Hải, huyện
Thuận Bắc cho thấy :
a/ Về phía học sinh
100% học sinh đều được giáo viên tạo mọi điều kiện khuyến khích khơi dậy
tính tò mò, phát triển trí tưởng tượng, năng động, mạnh dạn, tự tin.
98% học sinh được rèn luyện khả năng sẵn sàng học tập ở trường hiệu quả
ngày càng cao.

13


Sáng kiến kinh nghiệm: Một số biện pháp nâng cao kỹ năng sống cho học sinh
Tiểu học .
100% học sinh có thói quen lao động tự phục vụ, được rèn luyện kĩ năng tự

lập; kĩ năng nhận thức; kĩ năng vận động nhỏ, vận động tinh thông qua các hoạt
động hàng ngày trong cuộc sống của học sinh .
Ngoài ra có 100% học sinh được rèn kĩ năng tự kiểm soát bản thân, phát
triển óc sáng tạo, tính tự tin thông qua các hoạt động năng khiếu vẽ, thể dục, và
các môn học khác .
100% trẻ được rèn luyện kĩ năng xã hội; kĩ năng về cảm xúc, giao tiếp;
chung sống hòa bình, và tuyệt đối không xảy ra bạo hành trẻ em ở trường cũng
như ở gia đình.
100 % trẻ được giáo dục, chăm sóc nuôi dưỡng tốt, được bảo vệ sức khỏe,
được bảo đảm an toàn, phòng bệnh, được theo dõi cân đo bằng biểu đồ phát triển.
98% trẻ luôn có kết quả tốt trong học tập thông qua kết quả học tập cũng
như bảng theo dõi ở mỗi lớp , sau mỗi giai đoạn, qua kết quả kiểm tra đánh giá
chất lượng sau mỗi chủ đề đối với từng học sinh hầu hết học sinh đều đạt yêu cầu:
Mạnh dạn tự tin 98 %; kĩ năng hợp tác 98%; kĩ năng giao tiếp 98%; tự lập,
tự phục vụ 100 %; lễ phép100%; kĩ năng vệ sinh 100 %; kĩ năng thích khám phá
học hỏi 95 %
Kĩ năng tự kiểm soát bản thân 98 %; Học sinh đi học đều hơn, đạt tỷ lệ
chuyên cần đạt từ 100% trở lên và ít gặp khó khăn khi đến lớp, có kĩ năng lao
động tự phục vụ cho bản thân, biết thương yêu bạn bè trong cùng một mái trường,
biết giúp đỡ bạn cùng tiến .
b/ Về phía giáo viên.
Giáo viên phải gần gũi chuyện trò với học sinh , trả lời những câu hỏi vụn
vặt của các em, không la mắng, giải quyết hợp lý, công bằng với mọi tình huống
xảy ra giữa các em học sinh trong lớp. Trong giảng dạy, chú ý đến hoạt động cá
nhân, hoạt động nhóm nhiều hơn, Mạnh dạn, tự tin điều khiển các cuộc họp phụ
huynh học sinh, biết tự chuẩn bị, phối hợp chặt chẽ, trao đổi thường xuyên với cha
14


Sáng kiến kinh nghiệm: Một số biện pháp nâng cao kỹ năng sống cho học sinh

Tiểu học .
mẹ các em. Hiệu quả lớn nhất là nhà trường đã huy động được sự tham gia của cha
mẹ các em, của các tổ chức, các lực lượng xã hội trong việc giáo dục văn hóa,
truyền thống cho học sinh, đồng thời đây là những cơ hội vàng dạy trẻ kỹ năng
sống.
Với những câu chuyện đang xảy ra trong thực tế, nhiều trẻ em rất đáng
thương như : một số nhóm trẻ em đi tắm sông suối đều bị chết đuối, thậm chí có
em chỉ mới 10 tuổi bị xâm hại tình dục đến mang thai, có học sinh bị xâm hại tình
dục ngay tại trường học…, bản thân tôi chỉ muốn nêu lên những kinh nghiệm
chung nhất từ thực tế, từ nghiên cứu tài liệu, do tích lũy được trong suốt quá trình
công tác với mong muốn gửi các đồng nghiệp, cha mẹ học sinh những thông điệp
mang tính thuyết phục với một số điều cần làm và cần tránh nhằm giúp các bạn
đồng nghiệp, cha mẹ các em những điều cơ bản để rèn kĩ năng sống như sau:
Để làm được điều đó, ngay từ bây giờ hơn ai hết chúng ta là những người
thầy dạy các em từ những cái nhỏ nhặt nhất, sơ khai nhất thì cần phải chuẩn bị và
cung cấp cho các em một kiến thức thật vững vàng và một kỹ năng sống thật tốt để
các em làm hành trang bước vào một môi trường mới để bước vào đời.
Một số điều người lớn cần làm giúp các em rèn luyện kĩ năng sống:
Điều cần làm trước hết là người lớn phải là tấm gương sáng, yêu thương,
tôn trọng, đối xử công bằng với trẻ và đảm bảo an toàn cho trẻ. Việc học của trẻ
nếu luôn đựơc người lớn khuyến khích, chia sẻ thì trẻ sẽ tự tin vào năng lực của
bản thân và chúng thường hy vọng vào tương lai nhiều hơn.
Tham gia vào việc giáo dục của con cái không nên để tốn quá nhiều thời
gian và cũng không cần tốn sức tập luyện, cha mẹ chỉ tốn ít thời gian khi cho các
em thấy cha mẹ rất coi trọng giá trị của việc giáo dục.Việc tham gia ở mức độ nào
không quan trọng nhưng thời gian đó thật đáng giá và đó là sự đầu tư cần thiết cho
tương lai của các em.
Một số điều người lớn cần tránh khi dạy trẻ kĩ năng sống:
15



Sáng kiến kinh nghiệm: Một số biện pháp nâng cao kỹ năng sống cho học sinh
Tiểu học .
Không hạ thấp các em, cứ mỗi lần chúng ta nói những lời hạ thấp khả năng
các em là chúng ta đã phá vỡ những suy nghĩ tích cực về chính bản thân của học
sinh .
Không nên tạo cho các em thói quen kiêu ngạo nhưng cũng không nên nói
những lời không hay đối với trẻ, không nên doạ nạt trẻ. Người lớn cần nhớ rằng
mỗi lần chúng ta doạ nạt là chúng ta đã làm cho trẻ sợ hãi và căm giận người lớn.
Sự đe doạ hoàn toàn có hại cho đứa trẻ và sẽ không giúp cho hành vi của các em
tốt hơn.
Không bắt các em hứa hẹn. Sự hứa hẹn hoặc doạ nạt không có ý nghĩa đối
với em vì nếu các em cảm nhận được và cắn rứt vì không làm tròn lời hứa thì ở
các em sẽ phát triển cảm giác hối lỗi.
Không nên yêu cầu các em phục tùng theo ý người lớn ngay lập tức vì sự
phục tùng một cách thái quá không có sự thoả thuận giữa các bên không tạo điều
kiện phát triển tính tự lập ở các em.
Không yêu cầu những điều không phù hợp với các em vì những yêu cầu ở
các em phải thực hiện một hành vi chín chắn mà các em chưa có khả năng hoặc
các em phải làm các yêu cầu không mang tính thống nhất và liên tục trong việc
cho phép hoặc cấm đoán sẽ ảnh hưởng không tốt đến sự phát triển tính nhận thức
của học sinh .
Không nên nhồi nhét lượng kiến thức quá mức so với khả năng tiếp nhận
của não bộ.
Cuối cùng tôi xin lĩnh hội những ý kiến đóng góp của đồng nghiệp, chân thành
cảm ơn.
Công Hải, ngày 07 tháng 4 năm 2017
Người viết

16



Sáng kiến kinh nghiệm: Một số biện pháp nâng cao kỹ năng sống cho học sinh
Tiểu học .

NHẬN XÉT CỦA HỘI ĐỒNG SÁNG KIẾN CƠ SỞ
TRƯỜNG TIỂU HỌC CÔNG HẢI
CHỦ TỊCH
....................................................................................................................................
....................................................................................................................................
....................................................................................................................................
....................................................................................................................................
....................................................................................................................................
....................................................................................................................................
....................................................................................................................................
....................................................................................................................................
....................................................................................................................................
....................................................................................................................................
....................................................................................................................................
....................................................................................................................................
....................................................................................................................................
....................................................................................................................................
....................................................................................................................................
....................................................................................................................................
....................................................................................................................................
....................................................................................................................................
....................................................................................................................................
....................................................................................................................................
....................................................................................................................................
....................................................................................................................................

17


Sáng kiến kinh nghiệm: Một số biện pháp nâng cao kỹ năng sống cho học sinh
Tiểu học .
....................................................................................................................................
....................................................................................................................................

18