Tải bản đầy đủ (.pdf) (115 trang)

Nhân vật người phụ nữ trong truyện ngắn nguyễn khải thời đổi mới

Bạn đang xem bản rút gọn của tài liệu. Xem và tải ngay bản đầy đủ của tài liệu tại đây (910.91 KB, 115 trang )

BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO
TRƯỜNG ĐẠI HỌC SƯ PHẠM HÀ NỘI 2
======

TRỊNH THỊ HƯƠNG

NHÂN VẬT NGƯỜI PHỤ NỮ TRONG
TRUYỆN NGẮN NGUYỄN KHẢI THỜI ĐỔI MỚI
Chuyên ngành: Lý luận văn học
Mã số: 60 22 01 20

LUẬN VĂN THẠC SĨ
NGÔN NGỮ VÀ VĂN HÓA VIỆT NAM

Người hướng dẫn khoa học: PGS. TS. Hà Công Tài

HÀ NỘI, 2016


LỜI CẢM ƠN
Vớ


ớ PGS TS

C



T







C


N ữ

Đạ

S














P



Đạ

Nộ 2 ã q

–T ờ

q



V





ê



è ạ –

ố q
D









K

ê





ã



ứ ờ ả

ó ạ








ó ý
Hà Nội, ngày….. tháng …. năm 2016
Người thực hiện

Tr nh Th Hư ng





LỜI CAM ĐOAN
T




ố ệ

ù



q ả




ê



T


ã



n

ã


õ









Tác giả luận văn

Tr nh Th Hư ng


MỤC LỤC
P ẦN MỞ ĐẦU ............................................................................................... 1
1 Lý



2 Lị

ê


3 Đố



....................................................................................... 1






4 Mụ



5 P


ê

6 Đó

ó

7 Cấ

ề ........................................................................ 2
ê


ứ ............................................................. 8

ê

ứ ............................................................ 9

ứ ......................................................................... 10



............................................................................ 11



.............................................................................. 11

P ẦN NỘI DUNG ......................................................................................... 12
C

1. N

N V T VÀ CÁC KI U N

TÁC CỦ NGU
11 K

q

N V T TRONG SÁNG


N K ẢI .......................................................................... 12


............................................................. 12

. . . hái ni m nh n v t văn h c.......................................................... 12
. . . h n o i nh n v t ........................................................................ 17
12 N



ệ N m ................................................... 18

. . . Nh n v t n trong văn h

truy n th ng ...................................... 18

. . . Nh n v t n trong văn h

hi n

i .............................................. 20



.................................... 22

13 N

K ả




1.3.1. Quan ni m ngh thu t v con người. ............................................ 22
1.3.2. Kiểu nh n v t trong sáng tá Nguyễn hải. ................................ 28
1.3.2.1. Nh n v t người ính ............................................................... 29
1.3.2.2. Nh n v t trí thứ .................................................................... 30
1.3.2.3. Nh n v t ủa uộ s ng ời thường ...................................... 32
C

2. NG ỜI P Ụ N

TRONG TRU

-N

N NG N NGU

NG S

P

N VÀ T N

CÁC

N K ẢI T ỜI Đ I MỚI..................... 35


21 N




ụ ữ ấ

22 N



ụ ữ

23 N



ụ ữ






N

ê







............. 35



T






.......... 45


ộ ...................................................................................................... 52

24 N
C



ụ ữ



ó ố
3. NG




D NG N

N NG N NGU

31 N ệ







ị ạ

ộ ................................................................. 57

T U T

TRONG TRU



N V T NG ỜI P Ụ

N K ẢI T ỜI Đ I MỚI ............. 67

.............................................................. 67

. . . Ngh thu t mi u tả ngo i h nh ...................................................... 68

. . . Ngh thu t ph n tí h t m ý .......................................................... 71
32 N ệ



............................................................................ 75

. . . iểm nh n tr n thu t ..................................................................... 75
. . . i ng i u tr n thu t .................................................................... 78
3.2.3. Ng n ng ....................................................................................... 88
. . . . Ng n ng tr n thu t................................................................. 88
. . . . Ng n ng

i tho i .................................................................. 90

. . . . Ng n ng

ộ tho i ................................................................. 96

KẾT LU N ................................................................................................... 102
TÀI LI U T

M K ẢO ............................................................................. 105


1

PHẦN MỞ ĐẦU
1. Lý do chọn đề tài
1.1. N



K ả (1930 - 2008)



Vệ N









ờ B




ạ L


ờ ố






1986 ớ









ủ N







ụ ữ





K ả










ột thời gi



ụ ữ














7



a

ột người Hà Nội


N

ê

K ả

ã ạ


ê

ó






ề .C

i tá v hưu

ời (2001). T


ố q







ý
ó








ng

ề ã

ạ K

i (1993), ư già h a h m và ng

(1993), Hà Nội trong m t t i (1995),





(1960), H y i a h n n a (1963), Người tr v (1964),
(1990),




ng s th t”




ộ ầ



















Nh n th ng s th t, n i




ã



ớ N ấ




K ả






ủ N



ý



người thư í trung






K ả










1.2. N

ớ ý



VI ủ Đả






ê





i”




ờ ố




thành ủa thời



ấ ấ









ê








N

K ả

ê
Vớ

N



ó

ó

Gả







ồC








M




óý



2
:Gả

.


2














ệVệ N



(1953), hai Giả

Vệ N

1982

1998 G ả

ởng





ASEAN (2000).
1.3. N




K ả









,



ụ ữ

N

1.4. Vớ



K ả
ý



T ớ
ảở








ó


ột người Hà Nội. Đ










a
ê

ớ N



ê

ê

ê












:


L



ê





Q
ó



ê






ó





ề ý







2. L ch sử nghiên cứu vấn đề
2.1.
Q





ê






Đ




ã ó ê 1

23

ê








ê



N
N
1975 T


ê

ềN







ủ N



ê

K ả



Số







ng i



K ả




ó





ó

ù
N

K ả ở


ê



K ả




ó

q
P


II

t hi n th


t nh táo




C Đệ T
Nguyễn



ê





ố Nhà văn i t Nam
hải à một

y

ó







-

t trí tu , một




3

N

K ả

hải 3



,

N

ê

ứ V

T N


ời gi i thi u” N

K ả

áng tá
uộ

N

ê

á h m ng này, nh ng năm tháng

ng hứng, một tài i u tham hảo th

h , phải

Nguyễn hải [62]. T

ộng ủa văn h

ê

ủ N

K ả

t s m và hao hát






iáo tr nh văn h

hải một ời g n
K ả ó


v i thời

i



ã





ớ Đó

m t trong ngày h m nay.

i - một phong á h v a


T


n

ềN

K ả

D

ê









K ả - ề
ệ …














ê











ê




ê





ý

ớ N






1945 T





P


Nguyễn

T

N

Vệ N




ê



ê


ấ ủ



K ả ở ả

ị :N

T



n tộ ” ủ B
ê

ê




ủ Đ
- 1975

i và

P











C

Q



i t Nam

ị ủ







hội.

ủa

i .

N


N

i.

ủa h , ời s ng tinh th n ủa

i tho i v i hính m nh và s phát hi n tr



u thời

s . à mu n hiểu on

á h m ng t sau năm
sảo v n

n



Nguyễn hải và s v n


ái nh n s

ã ấ

u tranh gian h này, tá ph m ủa


i v i t t ả nh ng ái hay ái

v a hi n

T N

u nh ng i n huyển

người thời

:

ứ V

một trong nh ng nhà văn

ủa ng u n u n ánh

ng à một

. Trong uyển t p Nguyễn


ê

ê



ê





ê




4

ê



ấ ở
















ý

ờ ố













2.2.
T



N

S

K ả

ã













ố ớ







T






s
T






ó



ê



N

ó

K ả

ả ã

Đ





q

T ủ N

ê (


p hí văn



T ủ N

ê

-C

người trong sáng tá

-C



ệ N

ảN

ê
K ả

T ị



K ả


ê



K ả


ủ Đ





T ủ N



ê

ảm nh n v
T ị
ố q



ó: N
-C

ủa Nguyễn hải nh ng năm g n
N












i t Nam, tháng




-C
q

văn ngh
ã



N






q

ủ N






ã ề






ê



hải ủ

n, 2009).

T ủ N







ó



h gi i nh n v t Nguyễn hải

ảĐ

nh,



,

T ị K ( huy n u n, Nhà u t ản văn h a ài

T



h gi i nh n v t trong tiểu thuy t Nguyễn

N


ó ó





ê
K ả





trong ảm hứng nghi n ứu ph n tí h ủ Đ
h






ủ N


T


ê

ý

q









ã





Tuy nhiê



y(



p hí iễn àn


ệ ớ

on



N



5


q



q




ệ ị





Đặ




T








T ị

ã



:








h ng



ủ q



tan ái t i trong ái ta , nhi t t nh
th n i






ê



ảN

ê

8



ê



nh v trí á nh n, h ng h a

v

ho giá tr

á nh n… à hứng

t trong s nghi n ứu, hám phá và thể hi n on người ủa ng i

t


Nguyễn hải” [31, tr.145].
ê

T
ã




ủ N

T ịK



ời -







ê

h p


ờ N


ị :

ủa s s ng, Nguyễn hải
p ánh át

2


ả ã

thanh,



y


K ả

Q

rong hành tr nh hám phá í m t

ng n n một th gi i nh n v t a s , a

i ph n người. hời gian ủa ời Nguyễn

i nhưng th gi i nh n v t ủa nhà văn

n


y,

nh hải

ng hành v i h ng

ta trong ái h m nay [50, tr211].
T

i ài

ảĐ

iểm phong á h ngh thu t Nguyễn hải [33, tr.88

T

ã







N




ờ N

ủ N

q

N


ê








K ả



ề õ ệ ủ N

K ả


ớ ộ






ị ý
T

N

G

n nh n v t, người ta thường i n tư ng ngay
Nguyễn hải,



ủ Đ

ê

ứ P

N




N







K ả













ã

ó
q

K ả


K ả







N i

n h tính á h. Nhưng

á nh n v t ủa anh thường h ng àm suy ngh

ủa ta


6

ng
N

i



h

y mà mau h ng ui ta ngh



N

ê


ứ P

n nh ng v n

C Đệ ạ




P



ủ N


ng i

K ả

t hi n th



ê









ó

ó

ó











K ả

ao giờ

ng

nh ng tính á h

uy ý t v n
a


ó
n ang

, tính

ng. Nh n hung Nguyễn

n ho
i





nhi u h n à v n m nh, uộ

hi n ra th nh n v t mờ

K ả



á h hưa phát triển tr n v n và hưa a
v n



ủ N

: Nhi u nh n v t ủa anh tuy sinh ộng nhưng h y

quan t m t i v n

ó



ó ả


























C Đệ

õ

ê




N ữ

ó
K ả






t,



t nh táo” ủ N


ê






,

K ả

Đặ

” [72, tr.286]

hải

ời nh n v t. à hi á

qu n.

ể àm n i

p. Nh n v t ư

tv n

,

hai thá một á h

, ho n n tính á h thường hưa ư


thể hi n

y ủ h t

ng và t o h nh ủa n ” [72, tr.49].
Về

Tố

N




K ả







Đ

ệ Hà Nội trong m t t i

Q
ằ :

á


nh n v t trong truy n ng n Nguyễn hải h à nh ng qu n ờ trong tay ng
ph

v ý

hi n ư
V

ã

ủa ng
T

N



N

N

K ả

N

K ả

v h s n [74] C








K ả






ê





N

ê
K ả











ạ ớ
q




7

T
N

ả N

T ị B

K ả

ã



,


N




K ả B



ê q ý ủ
ù



ý



N


ả K


K ả

N

K ả









ê


N



K ả





ó



ó





ủ N




q

q








q



T ờ



T ờ









q


ã
n

t nư






i h t ít v









T

:

gi thái ộ s ng



ăn ng như

n

on người” [61, tr455]. Ở




i à một ư






ủ N




trá h nhi m và quan t m h n

N






n nh ng ảnh ngộ


i ảnh tr n Nguyễn hải

i phát hi n

ời, nh ng quan ni m v

o

ng ti n” [72, tr.422].


ứ q ý

i tư ng như uộ

m t, ời văn tha thi t ánh ộng và gi

i í h inh t , giá tr

N ữ

.

ấ õ

nh n sinh n gi u sau nh ng uộ

ứ truy n th ng,




ý

ủa on người. hính trong nh ng
nhi u v n




m nh mà th m một ư






ớ ạ

K ả
ó ặ

1986


n à on người i t Nam m nh mà g p th m một người
m nh phải hiểu







:

K ả ấ





ệ ã ộ










C







ó




ề ặ





ị :T

ê

ê




K ả





ê
T



ê



ợ q






8

ê












T




T



ụ ữ



ủ ề



q

ê
ó








ụ ữ










ệ q





ê

ý

K ả
ó

ộ ố

ó



N





N

1986




ờ…





ó

















q

,





ê

ềN





K ả





T
K ả

ó ệ





ê






uyển t p truy n ng n Nguyễn hải






-

Vệ N
ủ N
ó

K ả

ó

ù







ó


ê

Q





ê









, ó

ạ Vệ N

ó

-N



ó


ó

K ả

3. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu
3.1. Đố


ê

L







ề ặ

ụ ữ

N





ụ ữ




K ả






3.2. P ạ
T
ủ N





K ả




ệ ở

-

ột người Hà Nội

-


ột thời gi

i



1986


:






9

- Hà Nội trong m t t i
ng

-

ời (2003)

- uyển t p truy n ng n Nguyễn hải (2002)
N
K ả






ù

K

a


Lê L







ủ N

, ung ột, H y i a h n n a…

ớ N

K ả

N

M


ộ ố

C

M V

õ

.

4. Mục đích và nhiệm vụ nghiên cứu
4.1.
-T












q

N

K ả




-Q
ó








ê

ủ N

















1975.




K ả

-N








ó

Vệ N




N






K ả ở







ê

q

T PT

4.2
Đ



-K ả




ê








ê





ê

ủ N

K ả





:



-C


ủ N
-L

ủ N



õ
K ả

K ả
















10

5. Phư ng pháp nghiên cứu
L















ố ủ





ó



ụ ữ



. Tro
-P


ó






ý ớ







ê







ó






C






:N













K ả







K ả






ụ ữ



ụ ữ









ê

ở ó











ụ ữ







ê q

q

ủ N







K ả



ê

ụ ữ



ụ ữ ủ N
-P




:


ù

loạ






ủ N
















ố ó



P


ê














ý

Đặ

ê










-P
tron









ạ:L

:T
ó


q

ó

K ả






K

K ả



ố T




N

ê



óý



n ủ N

ê

ố ó




:

-P



ê



ê

ủ N

K ả







11

6. Đóng góp của luận văn
L



ê
ụ ữ





q

N








K ả











ó





ó





ó





ê






K

q ả






ê



ê



óý







cho





7. Cấu trúc của luận văn
N

ầ Mở ầ


K

T







ó

:
C

1: N

C

2: N

ủ N

K ả
N
C
N

K ả




ụ ữ-N ữ








3: N ệ
K ả






ụ ữ




12

PHẦN NỘI DUNG
Chư ng 1
NHÂN VẬT VÀ C C KI U NHÂN VẬT
TRONG S NG T C CỦA NGUYỄN KHẢI

1.1. Khái quát về nhân vật văn học
t ă

1.1.1.
T ớ


ó ấ













Lạ

ê

(

ấ T








V

ó





thu t ng văn h



v t, á

oài

n





h nh tư ng ngh thu t v

ó


T
ố ạ

on người,

n à á

g n ho nh ng


ả Lạ N

hi


iểm

ê
ê



on



ê
T






nh on người, nh n v t văn h






y, á sinh thể hoang ường ư





u hi u v s t n t i toàn v n ủa on người trong ngh

gi ng on người [2, tr.241]. Có


T
ữ ê



: Nh n v t văn h





ê



thu t ng n t .

ã



q

một trong nh ng

ý

N ề





persona)




ó ộ


T



ê


:

T












rong







ê

ớ ầ

ê

ê

ạ ủ



c










ó


13

C
Đ


S

iển thu t ng văn h

trong
N

người

K

thể ư

t n ri ng

P



ê



ó

ả Lê B




Tầ

nh n v t văn h

à con

mi u tả trong tá ph m văn h . Nh n v t văn h
m, ám, h

u, Anh ha

ng

thể h ng

thể
t n ri ng

như th ng án t , một m nào trong ruy n i u… hái ni m nh n v t văn
h

hi ư

sử

ng như một n

ả mà h một hi n tư ng n i

t nào





ờ ó
Mộ



trong tá ph m… [21

ị ầ








ả ạ

thu t mang tính ư



ó

ý u n văn h


ằ : Nh n v t văn h

,

GS

M

Đứ

à một hi n tư ng ngh

h ng phải à s sao h p

y ủ một hi ti t, iểu

y ủ ủa on người mà h à s thể hi n on người qua nh ng

i u th
rộng

ra hái ni m nh n v t thường ư

n h n nhi u,

trong tá ph m, mà

h

h a s u


n

m ho

ng

hi

thể hi n n i

N

ù ã ó




ê






N





on người ho




ng

i n quan t i on







ộ ố


ó


ạq





ả ó



ó

u t hi n thoáng qua

t trong tá ph m [16, tr.126].


ý

h

h ng phải à nh ng on người,

thể mà h à một hi n tư ng v

người, ư

quan ni m v i một ph m vi

thể à s v t, oài v t há ít nhi u mang

áng, tính á h on người…
s v t

n h ý th m một

h ng h à nh ng on người, nh ng on người

t n và h ng t n, ư




235 N


iểm iển h nh v tiểu sử, ngh nghi p, tính á h… và



thể nào

ờ ố

ê

hi n

, h ng h một on người




ó :N










ó


ụ ề


ủq








ờ ố


D


14

ó

ê










ớ ủ
Trong




c

ó






ó

ng ờ ầ






q

Sứ

õ



. “Nh ng nh n v t thành
v

ng thường à

on người, một s phát hi n ộ







áo nh ng

i” [22, tr.122]. Ở
ữ ị











q

ó.



quan tr ng, m i mẻ ủa uộ s ng, ủa thời









t quả một s hiểu i t s u s
v n

ó











q





ó

,



Tên













ðó












T ớ

,



ờ ố

q









s ng”






a hi u”



Kề



ó





ó C
G




ề ấ
è







ờ D




T



ớ T







hụ ữ ó

ề ấ








ố -


















ó
Khi





N


õ



ệ ố

ời





n

ở ê


ó



hi n th





D

q






ã ộ












N



K






ờ ố


q



ê



q


15







V

q
ó







C




ó

n nh ng




tài, hủ


q



ó

C





ở ộ
























ê




ệ q

T


q









ờ ố







ủ ề












ục



ề ã ộ




ng ta

ứa on






ộ q

sản ph m sáng t o ủ








N ữ









ằng nh






ả ề

K


C





ộ ộ õ




V

ó



ờ ủ

tinh th n ủ


N

ó

t nh

g có










vào hi n th






ớ chøc n¨ng

tv





hứ năng

ó

ã ẩ

P è



q



ó












Hay nó

è
C

ó

ù ó

ánh ửa ư

ộ ã ộ

Qua





m i mẻ [69, tr.78]. N

P è








hứ năng tư ng t

h a hoá, gi p nhà văn m

n, ti p





ữ ,n
ủa một hi

chia







ó







rộng

ã ộ


ấ N
ê

ụt









16

D

ó,

ê






ủq



õ ằ









N



q

ó















ê























C

ó







ó





è

t

n củ N


Tấ






g n

n mà

ù

q ý ủ

ó



ê











ó






-


















ê

ó



ứ q



ã









T

ầ q




N










. N






ộ ố

ờ.T



ê





q ê

n .

Mộ



q




ê











q

ê

ù





ê





h ng h i tanh m i
C ố








ị D . Dù




ờ V



ụ ữ



ờ N

ả ố

Tố

Cầ

V










q














ó
















ê















à n i uy nh t t p trung h t thảy, giải quy t h t thảy

trong một sáng tá ” 13

645 N

Đ


T

ng

:

n

trung

t m ủa ngh thu t vi t tiểu thuy t … à mi u tả nh ng on người và t m hiểu


17

on ường i ủa h trong

hội. Người vi t tiểu thuy t ngh m i v n

u

phải th ng qua á nh n v t, u t phát t nh n v t h n à t s vi ” 13
645 Đ
ê

ý










ớ T




q ả













ê



ê

ại n







ở ý

1.1.2. P





N ữ

ó







ê








T














ạ ạ







ó






Kề











ó



q


V





Lụ V




ạ …




:

theo ấ



,

















, ta ạ

ó









ó

ạ:





ề ặ





ụ. N

ủ ề



T


:







ạng ầ
ề ị





Đ



ó

t












T














Nh




c

:N


C




18







ê



ố C


ó

ộ ố ặ

ó










ý ồ






ê

ê







D

ó






,l ạ













1.2. Nhân vật nữ trong văn học việt Nam
T
















q









ạ,













ả T

ã

ê ở


ó


ạ ạ


:

ó





è

yv

Tấ














ê





ó

ê

















a



ê









ó



m ám

…N



ụ ữ D


ạ ẩ







N


C





,n


ụ ữVệ



Trong ă






ă

1.2.1.










ê



ụ ữở






ó





P ụ

a khai

C


N

ụ ữ

ụ ữ



























ù



ợ q


19

N



ê

ụ ữ




ý



ề trong

ị ị




ca dao. Ở

:

i ng ười như thể hoa ng u
ái hăn ội
N ấ

u như thể hoa s n









ụ ữ





ê



ê


:

g s ng rộng một gang

-

u giải y m ho hàng sang h i.
- u i a năm mu i ang
ng hín tháng g ng h y

nm n
n ay

i ta ngh a n ng t nh ày
a nhau i n a th


C




óq ề

ng a v n sáu ngàn ngày m i a.


q







cho







ụ ữ









- h n m như h t mưa a
H t vào ài á h t ra ruộng ày.
-

h n m như gi ng nư

gi a àng


Người h n rửa m t người phàm rửa h n.
N
ý







ệ ở


ó











C

ý


ã ộ

ề ở

ữ ã ó


Đ

ă


T







N







ê





ụ ữ ị






ó
ù

trong huy n người on gái Nam ư ng ủ N

ó
ã ộ
Dữ


20


c ộ

V N



ê



















G

ụ ó


. Đặ



ê




Đ

ó

B

ruy n











:N

danh

D

ê

I





Đ


T ị

…T

ă















B ớ

Vệ N

ụ ữ N ữ





ăn

q ề


nh

ê

: ánh tr i



N


1.2.2.

mưa gi ), Nhung (

ó

ó ấ
N

VIII - ầ


ờ ố

ụ ữ

ê

Kề

-B







t nh…

ệ Thanh Q





Du

ụ ữ T






n ữ



ê





i u ủ N

ê



ời tr u, h m th















ó









ê
ó






Rồ



K

nư ,




hinh ph ng m h

ph n àn à



q ề





Tầ C








ủ Đặ



T ề ,



ù






Ở ung oán ng m ủ N



ng). C





oàn ã

ê


ợ q

r ng mái L
ã



Đ ạ

ý


ê

T


ời





×