Ngày soạn: 16/09/2007
Tiết 3:
Bài 3:
Trung quốc
I. Mục tiêu bài học
1.Về kiến thức
Giúp HS hiểu đợc:
+ Nguyên nhân Trung Quốc bị các nớc đế quốc xâu xé, trở thành nớc nửa thuộc địa, nửa
phong kiến là do triều đình phong kiến Mãn Thanh hèn nhát, phản động.
+ Các phong trào đấu tranh của nhân dân Trung Quốc chống CNĐQ, chế độ phong kiến.
ý nghĩa của các phong trào đó.
2. Về t t ởng .
- Giúp học sinh có thái độ lên án chính sách xâm lợc của CNĐQ, sự hèn nhát, phản
động của triều đình phong kiến Mãn Thanh.
- Đồng thời biểu lộ sự cảm thông đối với nhân dân Trung Quốc và khâm phục tinh thần
đấu tranh kiên cờng của nhân dân Trung Quốc chống phong kiến, đế quốc.
3. Về kỹ năng.
- Giúp học sinh đánh giá đợc trách nhiệm của triều đình phong kiến trong việc để Trung
Quốc trở thành nớc nửa thuộc địa.
- Rèn luyện cho học sinh kỹ năng sử dụng bản đồ để trình bày diễn biến của các cuộc
đấu tranh.
II. Kiến thức trọng tâm
- Âm mu xâm lợc, phân chia Trung Quốc của các nớc đế quốc.
- Cuộc vận động Duy Tân của Khang Hữu Vi và Lơng Khải Siêu.
- Vai trò của Tôn Trung Sơn và Đồng Minh hội trong phong trào giải phóng dân tộc.
- Nguyên nhân, diễn biến và ý nghĩa của cuộc cách mạng Tân Hợi.
III. Thiết bị và tài liệu dạy học.
- Lựơc đồ Trung Quốc và lợc đồ Cách mạng Tân Hợi.
- Các tài liệu liên quan đến bài học.
IV. Tiến trình dạy và học.
1. ổ n định lớp

2. Kiểm tra bài cũ
Câu 1: Vai trò của Đảng Quốc Đại trong phong trào giải phóng dân tộc ở ấn Độ?
Câu 2: So sánh khởi nghĩa Xipay với phong trào dân tộc 1885 - 1908?
3. Dẫn dắt vào bài
Vào những năm cuối thế kỷ XIX đầu thế kỷ XX, chỉ trừ Nhật Bản là nớc nhờ cải cách
Duy Tân nên không những thoát khỏi thân phận của một nớc thuộc địa mà còn trở thành một
nớc t bản, còn lại hầu hết các nớc Châu á khác đều bị biến thành nớc thuộc địa và phụ thuộc.
Trong bối cảnh đó, trên đất nớc Trung Quốc đã diễn ra những sự kiện gì? Tại sao cuối thế kỷ
XIX đầu thế kỷ XX một đất nớc Trung Hoa rộng lớn, đông dân nhất thế giới lại bị các nớc đế
quốc xâu xé? Nhân dân Trung Quóc đã tiến hành những cuộc đấu tranh nh thế nào để giành
độc lập dân tộc? Chúng ta cùng tìm hiểu bài Trung Quốc.
4. Tiến trình tổ chức dạy và học.
Hoạt động của thầy và trò Nội dung kiến thức cần đạt
Hoạt động 1: Cả lớp và cá nhân
GV: Sử dụng bản đồ thế giới để giới thiệu cho học sinh một
vài nét khái quát về đất nớc, con ngời, nền văn hoá Trung
Quốc.
HS: Theo dõi bản đồ.
? Liên hệ với một số nớc Châu á, nêu lên nguyên nhân
Trung Quốc bị xâm lợc?
HS: Nhớ lại kiến thức đã học, kết hợp với SGK để tìm ra
câu trả lời. GV: Nhận xét, chốt ý:
GV: Thuyết trình:
Trung Quốc đã tiếp xúc với các cờng quốc phơng Tây từ thế
kỷ XVI. Chính sách buôn bán của thơng nhân Phơng Tây
thờng theo lối cớp biển. Họ mang hàng hoá cớp đợc ở
Inđônêxia, ấn Độ, Châu Phi đến Trung Quốc đổi lấy chè, tơ
lụa....Việc buôn bán không mang nhiều lợi lộc nên nhà
Thanh đã thực hiện chính sách " bế quan toả cảng" nghiêm
cấm thơng nhân Trung Quốc buôn bán với nớc ngoài.

? Vậy trớc chính sách bế quan toả cảng của nhà Thanh,
các nớc Phơng Tây dã dùng thủ đoạn gì để xâm lợc, len
chân vào thị trờng TQ, bắt Trung Quốc phải mở cửa?
HS: Suy nghĩ và trả lời? GV: Nhận xét, khẳng định:
? Những nớc nào đã tham gia xâu xé Trung Quốc?
HS: Theo dõi SGK và trả lời. GV: Giải thích:
- Nguyên nhân Trung Quốc phải ký hiệp ớc Nam Kinh?
- Nội dung hiệp ớc Nam Kinh?
- Những vùng lãnh thổ bị các nớc đế quốc xâm lợc.
? Hậu quả của chính sách xâm lợc đó là gì?
HS: Trả lời. GV: Chốt ý:
GV: Sử dụng bức tranh : Các nớc đế quốc xâu xé cái bánh
1.Trung Quốc bị các n ớc đế
quốc xâm l ợc .
a. Nguyên nhân Trung Quốc
bị xâm l ợc .
- Cuối thế kỷ XVIII đầu thế
kỷ XIX các nớc t bản Phơng
Tây tăng cờng xâm chiếm thị
trờng thế giới.
- Trung Quốc là một thị tr-
ờng lớn, béo bở, chế độ
phong kiến đang suy yếu
trở thành đối tợng xâm lợc
của nhiều đế quốc.
b. Quá trình Trung Quốc bị
đế quốc xâm l ợc .
+Thế kỷ XVIII các nớc đế
quốc dùng mọi thủ đoạn, tìm
cách ép Trung Quốc mở cửa.

+ Đi đầu là thực dân Anh, đã
buộc nhà Thanh phải ký Hiệp
ớc Nam Kinh, chấp nhận
những điều khoản thiệt thòi.
+Tiếp theo là các nớc Đức,
Nga, Nhật, Pháp cũng bắt
Trung Quốc phải cắt đất.
Trung Quốc trở
thành nớc nửa thuộc địa, nửa
phong kiến.
* Hậu quả: Xã hội Trung
Quốc nổi lên 2 mâu thuẫn:
+ Mâu thuẫn giữa nhân dân
Trung Quốc với các nớc đế
quốc
+ Mâu thuẫn giữa nông dân
ngọt Trung Quốc và đặt câu hỏi:
? Bức tranh nói lên điều gì? Tại sao lại ví Trung Quốc
nh cái bánh khổng lồ bị chia cắt nh vậy?
HS: Suy nghĩ và trả lời. GV: Bổ sung, giải thích:
Đây là bức tranh biếm hoạ trong SGK lịch sử nớc Pháp
với dòng chú thích: Chiếc bánh ga-tô Trung Hoa" ví Trung
Quốc cuối thế kỷ XIX đầu thế kỷ XX nh một miếng mồi
báo bở khiến các nớc đế quốc phải tranh chấp, giành giật
lẫn nhau nhng đó lại là chiếc bánh khổng lồ" không một n-
ớc đế quốc nào có thể nuốt nổi một mình buộc phải chia sẽ
với nhau. Quá trình xâm lợc Trung Quốc của các nớc đế
quốc đợc miêu tả qua hình ảnh cái bánh ngọt to và đã bị cắt
rời thành từng mảnh. Ngồi xung quanh là 6 ngời với chiếc
dĩa trong tay. Từ trái qua phải là chân dung của Hoàng đế

Đức, Tổng thống Pháp, Nga Hoàng, Nhật hoàng, Tổng
thống Mỹ và Thủ tớng Anh, nét mặt ngời nào cũng đăm
chiêu, chắc là đang suy nghĩ làm thế nào để len chân vào thị
trờng Trung Quốc cắt một miếng bánh ngọt béo bở.
Hoạt động1: Hoạt động nhóm
GV: Chia nhóm và phát phiếu học tập cho các nhóm theo
mẫu:
Họ và tên: ............................................................................
Lớp:.........................................Nhóm:..................................
Nhóm 1: Khởi nghĩa Thái Bình Thiên Quốc
Nhóm 2: Phong trào Duy Tân
Nhóm 3: Phong trào Nghĩa Hoà Đoàn
Nhóm 4: Nguyên nhân thất bại các phong trào.
Thời gian cho mỗi nhóm thảo luận trình bày vào giấy là 5
phút. Sau 5 phút, giáo viên các nhóm cử đại diện trình bày
với thời gian 2 phút.
Sau khi các nhóm trình bày giáo viên nhận xét và treo bảng
thống kê mà mình đã chuẩn bị trớc để học sinh đối chiếu.
và phong kiến.
2. Phong trào đấu tranh
của nhân dân Trung Quốc
từ giữa thế kỷ XIX đến đầu
thế kỷ XX.
Nội dung K/n Thái bình Thiên
Quốc
Phong trào Duy Tân PT Nghĩa Hoà Đoàn
Diễn biến - 1/1/1851: k/n nổ ra ở
Kim Điền, lan rộng khắp
cả nớc.
- 1864: bị pk đàn áp và

thất bại.

- 1898: Diễn ra cuộc
vận động Duy Tân,
tiến hành cải cách.
-1899: k/n bùng nổ ở
Sơn Đông, lan sang
Trực Lệ, Sơn Tây, tấn
công sứ quán nớc
ngoài ở Bắc Kinh, bị
liên quân 8 nớc tấn
công, bị thất bại
Lãnh đạo Hồng Tú Toàn Khang Hữu Vi
Lơng Khải Siêu
Lực lợng Nông dân Quan lại, sĩ phu tiến
bộ
Nông dân
Tính chất Khởi nghĩa nông dân vĩ
đại chống phong kiến
Cải cách DCTS Phong trào yêu nớc
chống đế quốc
ý nghĩa
Làm lung lay triều đình
phong kiến
Khởi xớng khuynh h-
ớng DCTS
Giáng một đòn mạnh
vào đế quốc
Nguyên
nhân

thất bại
- Cha có tổ chức chính đảng lãnh đạo
- Do phong kiến và đế quốc câu kết với nhau
Hoạt động 1: Cá nhân và cả lớp
GV: Dẫn dắt: Đầu thế kỷ XX, GCTS Trung Quốc bắt đầu
tập hợp lực lợng nắm lấy vai trò lãnh đạo. Trí thức t sản và
tiểu t sản tỏ ra tích cực trong việc xây dựng phong trào. Đại
diện u tú nhất của phong trào cách mạng lúc bấy giờ là Tôn
Trung Sơn.
? Em biết gì về Tôn Trung Sơn?
HS: Theo dõi SGK trả lời.
? Đờng lối và mục tiêu của Đồng Minh hội là gì?
HS: Trả lời. GV chốt ý và đặt câu hỏi:
? Em có nhận xét gì về chủ nghĩa Tam dân và mục tiêu
của Đồng Minh hội?
GV: Nhận xét và bổ sung:
Chủ nghĩa Tam dân của TTS đáp ứng đợc nguyện vọng tự
do, dân chủ và ruộng đất của nhân dân Trung Quốc nên đợc
nhân dân ủng hộ. Hạn chế của nó là cha nêu cao ý thức dân
tộc chống đế quốc-kẻ thù chính của nhân dân TQ lúc bấy
giờ. Mặc dù còn hạn chế đó nhng trong hoàn cảnh Châu á
đơng thời Chủ nghĩa Tam dân vẫn là t tởng tiến bộ, có ảnh
hởng đến phong trào cách mạng DCTS ở Châu á, trong đó
có Việt Nam.
? Nguyên nhân dẫn đến cách mạng Tân Hợi?
HS: Trả lời. GV kết luận:
3. Tôn Trung Sơn và Cách
mạng Tân Hợi
a. Tôn Trung Sơn và việc
thành lập Trung Quốc Đồng

minh hội.
+ Tôn Trung Sơn: Là trí thức
có t tởng cách mạng theo
khuynh hớng DCTS.
+ Tháng 8/1905: TTS tập hợp
GCTS thành lập Đồng Minh
hội.
+ Cơng lĩnh: Theo chủ nghĩa
Tam dân của TTS
+ Mục tiêu: Đánh đổ Mãn
Thanh, khôi phục Trung Hoa,
thành lập dân quốc, thực hiện
ngời cày có ruộng.
b. Cách mạng Tân Hợi
* Nguyên nhân:
- Nguyên nhân sâu xa:
GV: Sử dụng Lợc đồ cách mạng Tân Hợi trình bày diễn
biến :
? Nêu tính chất của cuộc cách mạng Tân Hợi?
HS: Trả lời. GV chốt ý và đặt câu hỏi:
? Tại sao cách mạng Tân Hợi là cuộc cách mạng t sản
không triệt để?
HS: Thảo luận và trả lời. GV nhận xét và bổ sung:
? Cách mạng Tân Hợi có ý nghĩa nh thế nào?
HS: Trả lời. GV chốt ý:
+ Mâu thuẫn giữa nhân dân
Trung Quốc với đế quốc -
phong kiến.
- Ngòi nổ:
+ Nhà Thanh trao quyền

quản lí đờng sắt cho đế quốc
nhân dân bất bình đấu tranh
Đồng Minh hội phát động
đấu tranh.
* Diễn biến:
- 10/10/1911: Khởi nghĩa nổ
ra ở Vũ Xơng rồi lan khắp
miền Nam và miền Trung.
- 29/12/1911: Tôn Trung Sơn
đợc bầu làm Đại tổng thống,
thành lập chính phủ lâm thời,
ban hành Hiến pháp mới.
- Trớc thắng lợi của CM, giai
cấp t sản đã thoả hiệp với
Viên Thế Khải.
* Kết quả: Tôn Trung Sơn
buộc phải từ chức, Viên Thế
Khải lên làm tổng thống.
* Tính chất: Là cuộc CMTS
không triệt để vì:
+ Không thủ tiêu chế độ sở
hữu ruộng đất phong kiến.
+ Cha giải quyết vấn đề dân
tộc, dân chủ.
* ý nghĩa : + Lật đổ chế độ
phong kiến tồn tại lâu đời,
mở đờng cho CNTB phát
triển ở Trung Quốc
+ Có ảnh hởng sâu
rộng đối với phong trào giải

phóng dân tộc ở Châu á.
V. Củng cố, dặn dò.
1. Củng cố
Yêu cầu HS trả lời các câu hỏi:
+ Nguyên nhân Trung Quốc bị xâm lợc.
+ Các phong trào yêu nớc của nhân dân Trung Quốc từ giữa thế kỷ XIX đầu thế kỷ XX?
+ Tính chất và ý nghĩa của Cách mạng Tân Hợi?
2. Dặn dò
Về nhà học bài cũ, đọc trớc bài mới.