1

TRƯỜNG ĐẠI HỌC KINH TẾ TP. HỒ CHÍ MINH
VIỆN ĐÀO TẠO SAU ĐẠI HỌC
-------------------

BÀI TẬP NHÓM
MÔN HỌC: TÀI CHÍNH PHÁT TRIỂN

ĐỀ TÀI

CÔNG CỤ THỊ TRƯỜNG PHÁI SINH
(mô tả và cho ví dụ)

GVHD: PGS. TS. Nguyễn Trọng Hoài
Thành viên tham gia: Phan Thanh Ly
Trần Minh Mẫn
Lại Văn Tân
Phạm Xuân Hồng
Lê Thành Phong
Lê Thị Mỹ Tiên

Lớp: Kinh tế phát triển Đêm – K21

TP. HỒ CHÍ MINH, THÁNG 01 NĂM 2013


2

Công cụ thị trường phái sinh
Công cụ thị trường phái sinh là các công cụ mang tính hợp đồng (xem các công cụ phái

sinh như là các hợp đồng) mà thành quả của chúng được xác định trên một công cụ
hoặc một tài sản khác (gọi là tài sản cơ sở).
Có các loại hợp đồng công cụ phái sinh khác nhau như: hợp đồng kỳ hạn, hợp đồng
tương lai, hợp đồng quyền chọn, hoán đổi.
1. Hợp đồng kỳ hạn (Forward Contract)
Hợp đồng kỳ hạn là một thỏa thuận giữa hai bên - người mua và người bán – để mua
hoặc bán tài sản vào một ngày trong tương lai với giá đã thỏa thuận ngày hôm nay.
 Nếu vào ngày đáo hạn, giá thực tế cao hơn giá thực hiện, người sở hữu hợp đồng
sẽ kiếm được lợi nhuận, nếu giá thấp hơn, người sở hữa hợp đồng sẽ chịu một
khoản lỗ.
 Hợp đồng kỳ hạn gần giống với quyền chọn, nhưng quyền chọn cho quyền
nhưng không bắt buộc thực hiện giao dịch, trong khi người sở hữu hợp đồng kỳ
hạn bắt buộc phải thực hiện.
 Rủi ro không có khả năng chi trả (rủi ro tín dụng) của hợp đồng có hai chiều.
Người sở hữu hợp đồng hoặc là nhận hoặc là chi trả, phụ thuộc vào biến động giá
cả của tài sản cơ sở.
 Giá trị hợp đồng kỳ hạn chỉ được giao nhận vào ngày đáo hạn hợp đồng; không
có khoản chi trả nào được thực hiện vào ngày ký kết hoặc trong thời hạn của hợp
đồng.
Ví dụ:
Khách hàng A vào ngày 27/12/2007 ký hợp đồng mua kỳ hạn 100 lượng vàng SJC,
thời hạn 1 tuần, đáo hạn 03/01/2008, với giá kỳ hạn là 15.925.000 đồng/lượng. (A
mua kỳ hạn tức là đang kỳ vọng giá lên và giá giao ngay đang niêm yết của ACB là
15.840.000-15.900.000 đồng/lượng.)


3

Ngay khi ký hợp đồng, A phải ký quỹ 5% giá trị hợp đồng , tương đương 79.625.000
đồng, khoản tiền này chỉ mang tinh chất “đặt cọc”, sẽ được trả lại nếu hợp đồng có

lãi, và sẽ dùng để bù đắp lỗ nếu hợp đồng bị lỗ.
 Trường hợp 1: vào ngày 12/01/2008 Giá vàng SJC là 16.200.000 đồng/lượng thì
A sẽ có lãi 27.500.000 đồng = (16.200.000-15.925.000)*100. A sẽ nhận lại
79.625.000 đồng tiền đặt cọc cùng với 27.500.000 đồng tiền lãi.
 Trường hợp 2: vào ngày 12/01/2008 Giá vàng SJC là 15.850.000 đồng/lượng thì
A sẽ lỗ 7.500.000 đồng = (15.850.000-15.925.000)*100. A sẽ nhận lại
72.125.000 đồng = 79.625.000 – 7.500.000.
2. Hợp đồng giao sau (Futures Contract)
Hợp đồng giao sau là hợp đồng giữa hai bên – người mua và người bán – để mua
bán tài sản vào một ngày trong tương lai với giá đã thỏa thuận vào ngày hôm nay.
 Được chuẩn hóa: quy mô hợp đồng, đơn vị tính, giờ giao dịch, …
 Được thực hiện trên sàn giao dịch giao sau: (CME), (SIMEX), (EUREX)
 Có tính thanh khoản cao: được mua đi bán lại
 Có thực hiện ký quỹ đối với người mua và người bán: mở tài khoản, ký quỹ ban
đầu, ký quỹ duy trì
 Chịu quá trình thanh toán hàng ngày: cộng/trừ vào tài khoản nếu có chênh lệch
giữa giá hiện tại và giá hôm trước
 Có công ty thanh toán bù trừ làm trung gian thực hiện thanh toán
 Rủi ro thanh toán thấp hơn hợp đồng kỳ hạn
Tài sản của hợp đồng giao sau:
 Hàng hóa (ngũ cốc và hạt có dầu, kim loại và xăng dầu, …)
 Tiền tệ (Ngoại tệ - Tỷ giá) (1972)
 Lãi suất (Trái phiếu – Lãi suất) (1975)
 Chứng khoán (1977)
 Chỉ số chứng khoán (1980)


4

Ví dụ:

Thứ sáu ngày 01/8, thực hiện bán một hợp đồng giao sau trái phiếu kho bạc tháng 9 trên
sàn giao dịch CBOT với giá mở cửa 97 27/32. Yêu cầu ký quỹ ban đầu là 2.500$ và mức
ký quỹ duy trì là 2.000$. Mua lại hợp đồng vào thứ hai 18/8.

(*)
+2,500.00: số tiền ký quỹ ban đầu
-14/32: mức giảm giá trái phiếu trong ngày
+437.50: mức lãi của người bán hợp đồng giao sau do giá trái phiếu giảm
2,937.50: số tiền trong tài khoản sau khi hoàn tất thanh toán trong ngày
750.00: số tiền ký quỹ bổ sung để bảo đảm mức ký quỹ duy trì tối thiểu 2,000.00
-2,531.25: rút số tiền còn dư sau khi mua lại hợp đồng
3. Hợp đồng quyền chọn (Option Contract)
Là hợp đồng giữa hai bên – người mua và người bán – trong đó người mua quyền,
nhưng không phải là nghĩa vụ, để mua hoặc bán một tài sản nào đó vào một ngày


5

trong tương lai với giá đã đồng ý vào ngày hôm nay. Người mua quyền chọn trả cho
người bán một số tiền gọi là phí quyền chọn. Quyền chọn có quyền chọn mua
(CALL) và quyền chọn bán (PUT).
 Được chuẩn hóa: điều kiện niêm yết, giá thực hiện, ngày đáo hạn, …
 Được thực hiện trên sàn giao dịch có tổ chức (CBOE) hoặc tự do (OTC)
 Ngày đáo hạn: xảy ra trước và sát với ngày đáo hạn của tài sản cơ sở
Tài sản của hợp đồng quyền chọn:
 Cổ phiếu, trái phiếu
 Hợp đồng giao sau
 Hàng hóa (Kim loại, …)
 Tỷ giá (các loại ngoại tệ)
 Chỉ số chứng khoán (S&P500, Nasdaq100, Dow Jones)

Ví dụ:
 Quyền chọn mua và bán cổ phiếu
 Ngày 16/9/2002, các quyền chọn đối với một loại cổ phiếu được chào bán:
 Ngày đáo hạn là 19/10/2002
 Giá quyền chọn mua là 2$
 Giá quyền chọn bán là 4$
 Giá thực hiện là 50$
 Giá hiện tại là 47$.
Giả sử giá cổ phiếu lên 54$
 Người mua CALL chọn thực hiện hợp đồng, mua giá 50 (bán được 54)
 Người bán CALL buộc thực hiện hợp đồng, phải bán giá 50
 Người mua PUT từ chối thực hiện hợp đồng (mất phí mua PUT)
Giả sử giá cổ phiếu xuống 40$


6

 Người mua CALL từ chối thực hiện hợp đồng (mất phí mua CALL)
 Người mua PUT chọn thực hiện hợp đồng, bán giá 50 (mua lại 40)
 Người bán PUT buộc thực hiện hợp đồng, phải mua giá 50
4. Hợp đồng hoán đổi (Swaps)
Hợp đồng hoán đổi là một sản phẩm phái sinh tài chính mà theo đó một bên giao
dịch thực hiện một chuỗi các thanh toán cho bên còn lại vào một ngày cụ thể.
Một hợp đồng hoán đổi, tương tự như hợp đồng giao sau, giống như một danh mục
các hợp đồng kỳ hạn. Vì vậy, cơ bản kết quả của ba công cụ này là tương tự nhau.
Các loại hoán đổi phổ biến:
Có tất cả năm loại hoán đổi cơ bản dựa trên tài sản hóa cơ sở
 Hoán đổi tiền tệ (currency swap)
 Hoán đổi lãi suất (interest rate swap)
 Hoán đổi hàng hóa (commodity swap)

 Hoán đổi chứng khoán (equity swap)
 Hoán đổi tín dụng (credit default swap)
Các đặc điểm cần chú ý của một hợp đồng hoán đổi:
 Ngày bắt đầu
 Ngày kết thúc
 Ngày thanh toán: ngày mà việc thanh toán được thực hiện
 Kỳ thanh toán: khoản thời gian giữa các lần thanh toán
 Không có khoản thanh toán trước bằng tiền mặt từ bên này cho bên kia
 Mỗi hoán đổi được cụ thể hóa bởi một số tiền giao dịch được gọi là vốn khái toán
(notional principal)
Ví dụ minh họa một hoạt động hoán đổi tiền tệ:
Có tất cả bốn loại hoán đổi tiền tệ


7

 Thanh toán cả hai đồng tiền theo lãi suất cố định
 Cả hai khoản thanh toán theo lãi suất thả nổi
 Thanh toán đồng tiền đầu tiên theo lãi suất thả nổi và đồng tiền thứ hai theo lãi
suất cố định
 Thanh toán đồng tiền đầu tiên theo lãi suất cố định và đồng tiền thứ hai theo lãi
suất thả nổi
Ví dụ:
Crédit Agricole S.A. thực hiện một hoán đổi tiền tệ với Well Fargo theo nội dung
công ty sẽ thực hiện một chuỗi các thanh toán tiền lãi mỗi bán niên bằng đồng Euro
cho Wells Fargo với lãi suất 4,35% một năm, dựa trên số vốn khái toán là 10 triệu
Euros Wells Fargo sẽ trả cho Crédit Agricole tiền lãi mỗi bán niên bằng USD với
lãi suất 3,5%/năm trong hai năm, dựa trên số vốn khái toán là 12,1 triệu USD
Vào ngày bắt đầu hoán đổi:
Crédit Agricole trả cho Wells Fargo 12.100.000 USD

Wells Fargo trả cho Crédit Agricole 10.000.000 Euros
Mỗi sáu tháng trong vòng hai năm:
Crédit Agricole trả cho Wells Fargo
0,0435 x (180/360) x 10.000.000 € = 217.500 €
Wells Fargo trả cho Crédit Agricole
0,035 x (180/360) x 12.100.000 $ = 211.750 $
Vào ngày kết thúc của hoán đổi:
Crédit Agricole trả cho Wells Fargo
10.000.000 € + 217.500 € = 10.217.500 €
Wells Fargo trả cho Crédit Agricole
12.100.000 $ + 211.750 $ = 12.311.750 $


8

TÀI LIỆU THAM KHẢO
1. N.T.N.Trang, 2007, Quản trị rủi ro tài chính (Financial Risk Management),
NXB Thống kê, TPHCM