VIỆN HÀN LÂM KHOA HỌC XÃ HỘI VIỆT NAM
HỌC VIỆN KHOA HỌC XÃ HỘI
----------------------

ĐẶNG THIẾU NGÂN

ẢNH HƯỞNG CỦA VĂN HÓA HÀN QUỐC
(HALLYU) ĐỐI VỚI VĂN HÓA VIỆT NAM
ĐƯƠNG ĐẠI

Chuyên ngành:

Văn hóa dân gian

Mã số:

62.22.01.30

TÓM TẮT LUẬN ÁN TIẾN SĨ VĂN HÓA HỌC

HÀ NỘI - 2017


Công trình được hoàn thành tại:
HỌC VIỆN KHOA HỌC XÃ HỘI
VIỆN HÀN LÂM KHOA HỌC XÃ HỘI VIỆT NAM

Người hướng dẫn khoa học: TS. Đỗ Lan Phương
TS. Hoàng Cầm

Phản biện 1:

Phản biện 2:
Phản biện 3:

Luận án được bảo vệ tại Hội đồng chấm luận án cấp Học viện,
họp tại: Học viện Khoa học xã hội, Viện Hàn lâm Khoa học
xã hội Việt Nam, 477 Nguyễn Trãi, Thanh Xuân, Hà Nội.
Vào hồi .... giờ ... ngày .... tháng ..... năm 201...

Có thể tìm hiểu luận án tại:
- Thư viện Quốc gia Việt Nam
- Thư viện Học viện Khoa học xã hội


1
MỞ ĐẦU
1. TÍNH CẤP THIẾT CỦA ĐỀ TÀI
1.1. Ở Việt Nam, quá trình công nghiệp hóa, đô thị hóa và
gần đây là toàn cầu hóa và hội nhập quốc tế đã tạo nên một nền
văn hóa đại chúng đa dạng, chịu nhiều ảnh hưởng từ các nền
văn hóa khác, trong đó có văn hóa đại chúng Hàn Quốc - Hallyu.
Hallyu chỉ làn sóng văn hóa đại chúng Hàn Quốc (Korean
Popular Culture) lan rộng trên thế giới, bao gồm: phim ảnh, âm
nhạc và một số sản phẩm văn hóa đi kèm. Sự tác động của
Hallyu có thể thấy rõ trong nhiều đối tượng, đặc biệt là giới trẻ.
1.2. Trong quá trình đẩy nhanh công nghiệp hóa- hiện đại
hóa ở Việt Nam hiện nay, nhiều vấn đề nghiên cứu về văn hóa
được đặt ra, nhất là khi tiếp xúc - giao lưu văn hóa với thế giới,
để việc tiếp nhận tinh hoa văn hóa thế giới xây dựng một nền
văn hóa “tiên tiến” hiện nay, vừa có thể hội nhập với văn hóa
thế giới, vừa tạo động lực cho phát triển quốc gia về mọi mặt

cũng đã được đặt ra như một yêu cầu cấp thiết.
1.3. Một trong những chủ thể văn hóa quan trọng nhất,
chiếm số lượng hơn 50% ở Việt Nam chính là giới trẻ (từ 15-30
tuổi). Đây là đối tượng nhạy cảm với cái mới, đặc biệt trong bối
cảnh thế giới phát triển có sự đổi mới không ngừng của khoa
học và công nghệ, nhất là công nghệ thông tin. Thành tựu khoa
học đã giúp nuôi dưỡng ước mơ, kích thích khả năng sáng tạo
của những người trẻ tuổi đầy năng lượng sống nhưng cũng dễ
làm họ mất phương hướng. Do đó, là cần thiết khi nghiên cứu
sâu nhu cầu giao lưu, học hỏi và sáng tạo văn hóa từ việc tiếp
nhận văn hóa nước ngoài mà Hallyu ở Việt Nam là một trường
hợp. Vì vậy, với đề tài “Ảnh hưởng của văn hóa Hàn Quốc
(Hallyu) đối với văn hóa Việt Nam đương đại”, luận án sẽ tập
trung vào ảnh hưởng của phim truyền hình Hàn Quốc đối với văn
hóa của giới trẻ ở Việt Nam bởi phim truyền hình Hàn Quốc đã có
tác động mạnh mẽ tới giới trẻ Việt Nam, làm thay đổi hành vi, lối
sống, cách ứng xử, thời trang, ngôn ngữ… của họ.


2
2. MỤC ĐÍCH VÀ NHIỆM VỤ CỦA LUẬN ÁN
2.1. Mục đích nghiên cứu
Luận án xem xét quá trình hình thành và phát triển của làn
sóng Hallyu ở Việt Nam cũng như những ảnh hưởng từ làn
sóng văn hóa Hàn Quốc (Hallyu), đặc biệt là qua phim ảnh, đối
với văn hóa của giới trẻ ở Việt Nam hiện nay trong bối cảnh
hiện đại hoá và hội nhập quốc tế.
Từ mục đích trên, câu hỏi nghiên cứu của luận án được đặt
ra là: Hallyu (qua phim truyền hình) liệu có khả năng dẫn dắt
những sự thay đổi trong văn hóa của giới trẻ Việt Nam, từ các

lớp văn hóa bên ngoài có thể quan sát được như thời trang, mua
sắm, đồ ăn đến các lớp văn hóa sâu hơn như các tiêu chuẩn và
giá trị chuẩn mực; và đặc biệt đến lớp văn hóa cốt lõi của con
người Việt Nam?
2.2. Nhiệm vụ nghiên cứu
- Khái quát về lịch sử Hallyu trong khu vực và trên thế giới,
trong đó tập trung vào phim truyền hình để thấy bối cảnh chung
của Hallyu khi tràn tới Việt Nam; đồng thời khái quát các hướng
tiếp cận hiện tượng Hallyu từ các công trình nghiên cứu trong và
ngoài nước để xác định cơ sở lý luận của luận án.
- Nêu bật các hình thức, mức độ xem phim truyền hình Hàn
Quốc của giới trẻ Việt Nam, phân tích những cảm nhận và sự
tiếp nhận văn hóa Hàn Quốc được thấy qua những thay đổi về
tiêu dùng, thời trang, ẩm thực, ứng xử xã hội,...
- Thông qua sự tiếp nhận văn hóa Hàn Quốc, phân tích làm rõ
động thái của văn hóa Việt Nam hiện nay từ góc độ của các chủ
thể văn hóa và theo định hướng của nhà nước về xây dựng nền
văn hóa Việt Nam “tiên tiến”.
3. PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU
Phương pháp nghiên cứu liên ngành nhân học văn hóa và
văn hóa học là phương pháp nghiên cứu chủ yếu được luận án
sử dụng. Bên cạnh đó, luận án còn sử dụng các phương pháp
khác: tổng hợp và phân tích tài liệu; điền dã dân tộc học, kết


3
hợp giữa quan sát tham gia, phỏng sâu và thảo luận nhóm; Khảo
sát định lượng.
4. ĐỐI TƯỢNG VÀ PHẠM VI NGHIÊN CỨU
4.1. Đối tượng nghiên cứu: Luận án tập trung vào nghiên

cứu giới trẻ Việt Nam (trong độ tuổi 15- 30, khảo sát đại diện ở
hai thành phố Hồ Chí Minh và Hà Nội) với phim truyền hình
Hàn Quốc.
4.2. Phạm vi nghiên cứu: Hallyu là một hiện tượng văn hóa
tổng thể, bao gồm nhiều phương diện của văn hóa, trong đó có
phim ảnh, sân khấu, thời trang, ẩm thực… Tuy nhiên, trong
phạm vi luận án này, Nghiên cứu sinh chỉ xem xét Hallyu thông
qua phim truyền hình bởi đây là kênh chuyển tải văn hóa lớn,
mang tính tổng hợp cao.
Về thời gian: luận án tập trung vào quá trình phim Hàn Quốc
được truyền bá rộng rãi ở Việt Nam từ đầu thế kỷ XXI, khi
Hallyu lan rộng với sức cuốn hút mạnh và ảnh hưởng lớn ở
nhiều nước châu Á.
Về không gian: luận án khảo sát ở hai thành phố lớn của Việt
Nam là Hà Nội và thành phố Hồ Chí Minh, tập trung ở Hà Nội
trong thảo luận tập trung và phỏng vấn sâu.
5. ĐÓNG GÓP CỦA LUẬN ÁN
5.1. Về mặt lý luận: Luận án góp phần làm phong phú thêm
cho lý luận về văn hóa đại chúng, về công nghiệp văn hóa, về
giao lưu và ảnh hưởng văn hóa trong bối cảnh toàn cầu hóa
thông qua trao đổi văn hóa nghệ thuật cũng như đóng góp vào
hệ thống tài liệu hữu ích đối với các nhà hoạch định chính sách
văn hóa của Việt Nam khi xây dựng chính sách về đối ngoại
văn hóa, nhất là đối với các nước trong khu vực cũng như trong
quan hệ văn hóa nghệ thuật đối với Hàn Quốc nói riêng.
5.2. Về mặt thực tiễn: Luận án sẽ là tài liệu tham khảo về
thực tiễn giao lưu và ảnh hưởng của văn hóa đại chúng ở Việt
Nam hiện nay nói chung, về ảnh hưởng của Hallyu nói riêng.



4
6. BỐ CỤC CỦA LUẬN ÁN
Luận án ngoài phần Mở đầu, Kết luận, Danh mục những
công trình của tác giả đã công bố có liên quan đến luận án, Tài
liệu tham khảo và Phụ lục, gồm 4 chương. Chương 1: Tổng
quan nghiên cứu và cơ sở lý luận của đề tài; Chương 2: Hallyu
trên thế giới và ở Việt Nam; Chương 3: Sự tiếp nhận văn hóa
Hàn Quốc ở Việt Nam qua phim truyền hình; Chương 4: Ảnh
hưởng từ phim truyền hình Hàn Quốc đến văn hóa Việt Nam và
những vấn đề đặt ra hiện nay.
Chương 1 - TỔNG QUAN NGHIÊN CỨU VÀ
CƠ SỞ LÝ LUẬN CỦA ĐỀ TÀI

1.1. Tổng quan tình hình nghiên cứu về Hallyu
1.1.1. Các công trình nghiên cứu về Hallyu của nước ngoài
Ở nước ngoài, hiện tượng Hallyu bắt đầu là đối tượng
nghiên cứu từ những năm 1990 và được thực hiện ngày càng
nhiều từ sự lan truyền nhanh chóng Hallyu ra thế giới. Tựu
chung lại, Hallyu được nghiên cứu dưới một số góc nhìn chủ
yếu sau đây:
- Góc nhìn văn hóa truyền thông: chính trị, giới, văn hóa nhóm
Một số học giả Trung Quốc, Hồng Kông, Đài Loan, Nhật
Bản đã có nhiều nghiên cứu về ảnh hưởng mang tính xã hội và
văn hóa từ các bộ phim truyền hình, phim điện ảnh Hàn Quốc,
như Chua & Iwabuchi (2008), Yang (2008), Lin & Tong
(2007), Leung (2005),... hay kiểm chứng các lý thuyết về truyền
thông từ so sánh hiện tượng Hallyu tại các quốc gia khác nhau,
nhấn mạnh vào vai trò của kỹ thuật và nội dung truyền thông
(Kwon Dong Hwan (2007), Zhou (2005),...
- Góc nhìn truyền bá văn hóa gắn với kinh tế- chính trị

Các nghiên cứu chú ý vào các phân tích về sự quảng bá các
sản phẩm văn hóa Hàn Quốc theo mục đích muốn duy trì Hallyu.
Đa số phân tích đều tập trung vào thành công của Hallyu với lợi
ích kinh tế và khả năng quảng bá hình ảnh đất nước.


5
- Góc nhìn truyền bá văn hóa: những giá trị mới của toàn cầu
Một số nhà nghiên cứu đi sâu vào nội dung, tính chất của
Hallyu. Ingyu Oh (2009) phân thích về sự ra đời và phát triển
của hiện tượng Hàn lưu ở Đông Á dưới góc nhìn truyền bá văn
hóa, quan tâm tới mối quan hệ “trung tâm- ngoại vi” trong giải
thích sự phát triển của Hallyu ở Nhật Bản và Trung Quốc (kể cả
Đài Loan và Hồng Kông)... Nissim Otmazgin và Irina Lyan
(2013) nghiên cứu vai trò của người hâm mộ ở Israel và
Palestine trong việc phổ biến xuyên quốc gia âm nhạc đại chúng
Hàn Quốc (K-pop) dựa trên kết quả phỏng vấn sâu người hâm
mộ (fan) trẻ tuổi và khảo sát hoạt động của cộng đồng này trên
mạng ở Israel và Palestine.
1.1.2. Các công trình nghiên cứu về Hallyu của Việt Nam
Các nghiên cứu về Hallyu đi sau sự “nhập cảnh” Hallyu hơn
10 năm và có sự tiếp thu các nghiên cứu trên thế giới, tập trung
vào việc khảo sát mức độ ưa thích phim Hàn cũng như bước
đầu phân tích các sản phẩm văn hoá Hàn kèm theo như âm nhạc,
thời trang, sản phẩm tiêu dùng,... Có thể tổng hợp các nghiên
cứu của Việt Nam trên các hướng chính như sau:
- Góc nhìn quản lý văn hóa- xã hội: kiểm soát sự thay đổi
Các nghiên cứu tập trung vào hiện tượng, mức độ thâm nhập
của văn hóa Hàn, thể hiện ở những phân tích về phổ biến và ảnh
hưởng của văn hóa Hàn Quốc thông qua những bộ phim Hàn

Quốc tại Việt Nam hay mối liên hệ giữa văn hóa đại chúng Hàn
Quốc và Việt Nam hiện tại, được thấy ở sự khám phá về ẩm
thực, thời trang Hàn Quốc của người Việt Nam qua ảnh hưởng
từ phim ảnh (Lê Thị Hoài Phương, 2006, 2009). Một số khác lại
tập trung tìm hiểu ảnh hưởng của Hallyu tới đối tượng cụ thể
hoặc tại những địa bàn cụ thể, như ở Đồng Nai (Huỳnh Văn
Tới, 2011); học sinh THPT Hà Nội (Đỗ Thị Liên Vân, 2014);
đời sống người Công giáo ở Đông Nam Bộ (Đinh Thiện
Phương, 2012).


6
- Tìm nguyên nhân sức hút của văn hóa Hàn: từ các sản
phẩm văn hóa mang tính nội dung và từ những sản phẩm/dịch
vụ tiêu dùng (Phan Thị Thu Hiền, 2008, 2012; Vũ Hoa Ngọc,
2011).
Góc nhìn chính sách văn hóa: định hướng: các nghiên
cứu theo hướng này phân tích sự tiếp nhận Hallyu để tìm hiểu
chiến lược xuất khẩu văn hóa, cách tác động tâm lý công chúng,
nhất là công chúng trẻ tuổi (Hà Thanh Vân, 2012).
* Nhận xét và những vấn đề đặt ra trong nghiên cứu về ảnh
hưởng của Hallyu
Mặc dù các nghiên cứu về Hallyu và ảnh hưởng của Hallyu
đến các đối tượng tiếp nhận, đặc biệt là giới trẻ, đã được nghiên
cứu nhiều trong hơn 20 năm trở lại đây, song vẫn còn có những
khoảng trống, những vấn đề lý luận và thực tiễn cần được
nghiên cứu, bổ sung. Đó là: các nghiên cứu, tập trung chủ yếu
vào khảo sát mức độ ưa thích phim Hàn và sự xuất hiện ở Việt
Nam, chưa phân tích rõ và xem xét các sản phẩm văn hoá kèm
theo như âm nhạc, thời trang, sản phẩm tiêu dùng… như một

trào văn hóa- xã hội. Những lựa chọn của “người tiêu dùng” đối
với văn hóa Hàn (qua phim ảnh) phản ánh nhu cầu gì về văn
hóa cũng như ý nghĩa của nó chưa được luận giải. Đó cũng
chính là những lý do để tác giả đi sâu nghiên cứu trong luận án.
1.2. Cơ sở lý luận cho việc nghiên cứu Hallyu
1.2.1. Khái niệm văn hóa
Văn hóa là một khái niệm đa nghĩa do mỗi ngành nghiên
cứu có cách định nghĩa và cách hiểu riêng, tuỳ theo vấn đề
nghiên cứu khác nhau. Đối với ngành nhân học văn hóa, văn
hóa là một khái niệm trung tâm, là đối tượng nghiên cứu cơ bản
nhất và ngay từ thời kỳ đầu mới hình thành, các nhà nhân học
đã phát triển riêng các định nghĩa văn hoá của ngành, tiêu biểu
là định nghĩa của nhà nhân học Gary Ferraro: văn hóa là "tất cả
những gì con người CÓ, NGHĨ và LÀM với tư cách là những


7
thành viên của một xã hội". Những gì con người CÓ, theo định
nghĩa này, bao gồm các hiện vật vật chất như quần áo, trang
phục, nhà cửa, công cụ sản xuất, v.v... Những gì con người
NGHĨ bao hàm các thành tố “ẩn”, nằm trong suy nghĩ của con
người, như niềm tin, triết lý, quan niệm thẩm mĩ, v.v... Những
gì con người LÀM là các khuôn mẫu hành vi ứng xử mà chúng
ta quan sát được như vái lạy, bắt tay, gật đầu…
1.2.2. Các lý thuyết định hướng cho quá trình nghiên cứu
- Thuyết Khuếch tán - truyền bá văn hóa: Đây là một lý
thuyết lớn ra đời vào cuối thế kỷ XIX- đầu XX để giải thích
những hiện tượng tương đồng văn hóa giữa các tộc người khác
nhau trên thế giới. Từ thực tiễn và quan niệm lý thuyết khác
nhau, có nhiều trường phái giải thích khác nhau, mà trong luận

án này, được sử dụng nhiều nhất là Thuyết Mô hình làn sóng
mới (New Wave Model) của Charles Bailey đưa ra năm 1973,
dựa trên thuyết Làn sóng (Wave theory) hay Mô hình làn sóng
(Wave Model) của Johannes Schmidt đề ra năm 1872.
- Lý thuyết về “sức mạnh mềm văn hóa”
“Sức mạnh mềm văn hóa” là thuật ngữ chỉ việc gia tăng và
sử dụng triệt để “quyền lực mềm” hay “sức mạnh mềm” (soft
power) trong ngoại giao. Nó xuất phát từ sự hấp dẫn về văn hóa,
tư tưởng chính trị và các chính sách của một quốc gia. Sức
mạnh này đã được nước Mỹ áp dụng trong suốt thời gian dài để
phổ biến giấc mơ Mỹ và sau đó được các nước khác, nhất là ở
châu Á sử dụng để mở rộng ảnh hưởng của mình. Hàn Quốc
được đánh giá là đã áp dụng thành công lý thuyết này, trong đó
Hallyu là nhân tố chủ đạo.
Các lý thuyết trên tạo nên cơ sở lý luận cho các nghiên cứu
liên quan đến sự thay đổi văn hóa quốc gia do có những ảnh
hưởng văn hóa từ bên ngoài, bằng con đường trực tiếp thông
qua những cuộc tiếp xúc trực tiếp giữa các dân tộc, các cộng
đồng… hoặc gián tiếp thông qua các phương tiện như: điện ảnh,


8
truyền hình, âm nhạc, thời trang, ẩm thực… Đặc biệt, trong
nghiên cứu về truyền thông và các vấn đề văn hóa - xã hội trong
giai đoạn toàn cầu hóa hiện nay, một trong các vấn đề được tranh
luận nhiều nhất là có hay không “sự xâm lăng” văn hóa giữa các
nước thông qua các phương tiện truyền thông đại chúng.
Tiểu kết chương 1
Hallyu là làn sóng văn hóa Hàn Quốc được dùng để chỉ hiện
tượng văn hóa đại chúng của Hàn Quốc như: âm nhạc, phim

truyền hình, phim chiếu rạp nhận được sự ưa chuộng của người
hâm mộ trên khắp thế giới. Trong chương 1, luận án tổng quan
các nghiên cứu về Hallyu được tiếp cận theo nhiều hướng như:
góc nhìn văn hóa truyền thông (chính trị, giới, văn hóa nhóm);
góc nhìn truyền bá văn hóa gắn với kinh tế- chính trị; góc nhìn
truyền bá văn hóa (những giá trị mới của toàn cầu); góc nhìn quản
lý văn hóa - xã hội (kiểm soát sự thay đổi); góc nhìn chính sách
văn hóa (định hướng). Việc tổng quan này cho thấy bức tranh toàn
cảnh về những vấn đề liên quan đến chủ đề mà luận án nghiên cứu,
giúp tác giả kế thừa và đúc rút bài học từ những nghiên cứu thực
tiễn và sự vận dụng lý thuyết của các nhà nghiên cứu đi trước,
quan tâm tới bối cảnh nghiên cứu đã thay đổi so với bối cảnh lý
thuyết khi được đưa ra.
Chương 2 - HALLYU TRÊN THẾ GIỚI VÀ Ở VIỆT NAM
2.1. Sự hình thành và quá trình phát triển của Hallyu
2.1.1. Sự hình thành Hallyu
“Hallyu” lần đầu tiên được báo giới Trung Quốc đại lục
nhắc tới vào năm 1997, sau đó đã ảnh hưởng mạnh mẽ không
chỉ trong giới trẻ mà còn tới đông đảo người dân ở Trung Quốc,
Nhật Bản và được dùng để ám chỉ sự nổi tiếng của các sản
phẩm văn hóa Hàn trên thế giới trong thế kỷ XXI. Kể từ đó,
Hallyu nổi lên, trở thành một trong những lĩnh vực quan tâm
quan trọng trong số các hiện tượng truyền thông và văn hóa
quốc tế đối với các nhà nghiên cứu, trở thành một ví dụ điển


9
hình cho đa dạng văn hóa và khu vực hóa, cũng như chủ nghĩa
dân tộc trong văn hóa.
2.1.2. Các dấu mốc phát triển của Hallyu

Trong các nghiên cứu về Hallyu, các nhà nghiên cứu sử dụng
nhiều cách phân chia dòng sản phẩm của nó. Có cách phân chia
dựa theo tiêu chí “sản phẩm” văn hóa (mang tính nội dung- phim
truyền hình, âm nhạc, game online, truyện tranh...; hay những sản
phẩm/dịch vụ tiêu dùng - mỹ phẩm, thời trang, ẩm thực, điện
thoại di động, đồ điện tử, du lịch…). Nhưng cách phân chia phổ
biến là theo thời gian, dựa vào sự khởi phát, phát triển và ảnh
hưởng của Hallyu ra khu vực Đông Bắc Á, Châu Á, Trung
Đông, Châu Phi, Bắc Mỹ, Châu Âu.
2.1.3. Các tác nhân tạo nên thành công của Hallyu
Thứ nhất, tác nhân có tính chất căn bản, mang ý nghĩa sâu xa
là sự tăng trưởng kinh tế và xã hội dân chủ, tự do.
Thứ hai, đó là sự ủng hộ và quan tâm của chính phủ Hàn
Quốc trong lĩnh vực “xuất khẩu” văn hóa ra nước ngoài. “Xuất
khẩu văn hóa” qua con đường kinh tế chính là chiến lược truyền
bá văn hóa của Hàn Quốc.
Thứ ba, Hàn Quốc đã khai thác tốt những nét tương đồng về
văn hóa trong các sản phẩm văn hóa mang xuất khẩu.
Thứ tư, cùng với sự mở cửa thực sự sau Thế vận hội 1988 và
hòa nhập với xu thế quốc tế hóa, toàn cầu hóa, các sinh viên du
học nước ngoài trở về đã mang theo những ý tưởng mới mà họ
học tập, tiếp thu được, không chỉ riêng trong lĩnh vực chuyên
môn thuần túy mà cả trong điện ảnh, âm nhạc, ẩm thực... Những
ý tưởng mới đã giúp ích cho thế hệ trẻ Hàn Quốc có thêm động
lực trong sáng tạo. Khả năng sáng tạo cộng với khát khao cống
hiến của thế hệ trẻ sau khi tu nghiệp ở nước ngoài trở về đã tạo
ra một sự đột phá trong việc làm phim và sáng tác âm nhạc: tự
tin trong sáng tác và nhanh chóng cho ra mắt tác phẩm.
2.2. Sự hiện diện của Hallyu ở Việt Nam



10
2.2.1. Phim Hàn Quốc ngoài rạp và trên truyền hình
a. Phim điện ảnh ngoài rạp
Từ cuối thập kỷ 80 đến đầu thập kỷ 90 của thế kỷ trước, khi
Việt Nam bước vào thời kỳ Đổi mới, ngành Điện ảnh Việt Nam
rơi vào tình trạng khủng hoảng. Giữa thập niên 90, ngành điện
ảnh Việt Nam dần dần bước ra khỏi thời kỳ khủng hoảng, nhiều
rạp chiếu phim được nâng cấp, trang bị hiện đại hơn. Từ năm
2001 đến nay là thời gian thịnh vượng của phim Hàn Quốc tại
Việt Nam. Các công ty thương mại và tập đoàn giải trí của Hàn
Quốc đã đầu tư xây dựng các cụm rạp chiếu phim lớn với trang
thiết bị hiện đại, đưa ra các mức vé cạnh tranh và nhiều ưu đãi.
Sự thống trị của hai tập đoàn Hàn Quốc CGV và Lotte có thể
thấy được thông qua các con số thống kê. Tính đến 2014 khi
tính về số lượng màn hình chiếu phim trên cả nước, CGV là
người dẫn đầu với khi chiếm tới 45% tổng số lựợng, Lotte đứng
thứ hai với 18%, trong khi hai doanh nghiệp trong nước là
Galaxy và BDH chỉ chiếm lần lượt 6% và 3%. Tuy nhiên, số
lượng phim Hàn Quốc được trình chiếu lại chiếm tỉ lệ rất khiêm
tốn, thậm chí là không đáng kể.
b. Phim nhiều tập trên sóng truyền hình
Phim Hàn Quốc xuất hiện nhiều ở Việt Nam từ năm 1994,
sau khi hai nước Việt Nam – Hàn Quốc thiết lập quan hệ ngoại
giao vào năm 1992 và nhanh chóng “làm mưa làm gió” ở thị
trường Việt Nam bởi phong cách hoàn toàn mới lạ và khán giả
Việt Nam từ chỗ chưa hề biết về phim Hàn Quốc, đã trở thành
một lực lượng hùng hậu cổ vũ và giúp Hallyu – trào lưu Hàn
Quốc xuất hiện và phát triển ở Việt Nam.
Bằng nguồn phim làm quà tặng từ giai đoạn đầu những năm

1992- 1996, trải qua 20 năm, với sự trao đổi thương mại, nhập
khẩu phim chính hãng, phim Hàn Quốc chiếm ưu thế trong số
lượng các phim phát sóng trên truyền hình Việt Nam. Sự đổ bộ
của phim Hàn ở thị trường Việt đều có chủ ý, Hàn Quốc mong
muốn khán giả Việt Nam thông qua phim ảnh để hiểu rõ hơn về


11
văn hóa và con người Hàn Quốc, nhằm giúp các tập đoàn kinh
tế lớn như Samsung, Hyundai, LG,... thành công tại Việt Nam.
2.2.2. Phim Hàn Quốc trên các trang mạng (website)
Nhu cầu giải trí của giới trẻ ngày càng cao, dịch vụ phim
online- xem phim trực tuyến đã trở thành lựa chọn hàng đầu.
Theo kết quả thu được từ cuộc điều tra về hình thức xem phim
Hàn Quốc của giới trẻ thì có đến 56,6% chọn cách xem phim
trên website. Tại một số trang web phim như phim14.net, các
poster (tranh quảng cáo) của phim Hàn luôn luôn đứng đầu,
bảng thống kê lượt xem nhiều trong ngày cũng là sự thống trị
của phim Hàn Quốc.
Tiểu kết chương 2
Trong chương 2, tác giả luận án đã hệ thống hóa và làm rõ
quá trình hình thành và sự phát triển của Hallyu, phân tích tác
nhân tạo nên thành công của Hallyu. Với đặc trưng về thể loại
và đối tượng khán giả, phim truyền hình Hàn Quốc có ưu thế
hơn trong các thể loại của Hallyu khi đã đem đến sự đồng cảm
về quá khứ cũng như những trải nghiệm trong suy nghĩ về cuộc
sống hiện tại.
Đó cũng là lý do chính để phim truyền hình Hàn Quốc thành
công lớn và trở thành dòng phim không thể thiếu trên truyền
hình Việt Nam. Các phân tích khác về tình hình phim Hàn Quốc

được chiếu ngoài rạp, trên các trang mạng cũng cho thấy, không
thể phủ nhận sức thu hút, hấp dẫn của phim ảnh Hàn Quốc đối
với khán giả Việt Nam.
Chương 3 - SỰ TIẾP NHẬN VĂN HÓA HÀN QUỐC
QUA PHIM TRUYỀN HÌNH
3.1. Những biểu hiện của sự tiếp nhận
3.1.1. Theo đuổi thần tượng và những thay đổi ứng xử văn hóa
a. Theo đuổi thần tượng
Kết quả khảo sát ý kiến của các bạn trẻ về “thần tượng” Hàn
Quốc cho thấy, khán giả tiếp nhận họ ở cả hai chiều cạnh: như
một con người thực (real) và một con người được “hình dung”


12
(imagined) qua nhân vật hư cấu được thấy trên các bộ phim với
đa dạng các chủ đề.
Trong những điều khiến bạn trẻ Việt Nam thần tượng những
nghệ sĩ này, bên cạnh những phẩm chất của người lao động nghệ
thuật (diễn viên) còn là nhiều phẩm chất- với tư cách con người xã
hội, con người công dân của họ.
b. Thay đổi ứng xử văn hóa
Ứng xử là một biểu hiện của giao tiếp, phản ứng của con
người trước sự tác động của người khác với mình trong một
tình huống nhất định được thể hiện qua thái độ, hành vi, cử chỉ,
cách nói năng của họ nhằm đạt kết quả tốt nhất trong các mối
quan hệ cá nhân, xã hội. Tuy nhiên, ứng xử văn hóa của mỗi cá
nhân khác nhau, được hình thành qua quá trình học tập, rèn
luyện và trưởng thành trong môi trường xã hội, hay trong điều
kiện sống của mỗi người... và phim truyền hình Hàn Quốc đã
tác động vào môi trường này.

Lối sống “phải như Hàn Quốc” cũng đang được rất nhiều
người làm theo. Đó là mong muốn về sự thể hiện tình cảm lãng
mạn, phong cách công tử, sang trọng, sành điệu, mơ ước tình
yêu lọ lem - hoàng tử, theo đuổi suy nghĩ mộng mơ, đôi khi
thiếu thực tế... Tuy nhiên, xu hướng này đang giảm dần. Có lẽ,
họ đang rút ra những bài học kinh nghiệm của học hỏi văn hóa
và đây cũng là điều cần thiết trong giao lưu- tiếp xúc văn hóa.
Có thể nhận thấy, qua phim ảnh, lối sống của một bộ phận
giới trẻ Việt Nam đã thay đổi phần nào theo ảnh hưởng của
phim truyền hình Hàn Quốc. Không thể phủ nhận, thông qua
phim Hàn, trở thành khán giả- “người tiêu dùng” của những sản
phẩm này, họ đã chịu tác động, có ứng xử nhẹ nhàng hơn, biểu
lộ tình cảm rõ hơn và luôn muốn mình đẹp hơn để đạt được ý
muốn “như Hàn Quốc”.
3.1.2. Lựa chọn thời trang, ẩm thực và du lịch


13
Có thể nói, thời trang và ẩm thực đa phần chịu ảnh hưởng
nhiều từ các sản phẩm truyền hình (quảng cáo, kênh chuyên
mục,...) và thực tế trình chiếu phim truyền hình Hàn Quốc rất
phổ biến ở Việt Nam đã tác động tới những thực hành văn hóa
này là một thực tế được nhìn thấy rõ.
Kết quả điều tra bảng hỏi và phỏng vấn sâu đã cho thấy, kiến
thức và ấn tượng về Hàn Quốc hay văn hóa Hàn Quốc của giới
trẻ đa phần có được là nhờ phim truyền hình. Theo đó, các sản
phẩm đi kèm Hallyu như vật dùng cá nhân, thời trang, ẩm thực,
du lịch,... được thấy khá phổ biến ở Việt Nam.
3.1.3. Những thể nghiệm mới trong làm phim truyền hình và
âm nhạc

Thể hiện cụ thể nhất là sự hợp tác Việt - Hàn trong sản xuất
phim truyền hình, như Cầu vồng tình yêu hay Tuổi thanh xuân
(36 tập- 45 phút/tập) hoàn thành và được phát sóng vào cuối
năm 2014. Sự hợp tác này đã mở ra cơ hội cho các nhà làm
phim Việt Nam nhưng sự thành công dựa phần lớn trên các diễn
viên và cốt truyện Hàn Quốc cho thấy sự ngưỡng mộ Hàn Quốc
đã phần nào chi phối “văn hóa điện ảnh” Việt.
3.2. Mức độ và đặc điểm của sự tiếp nhận
3.2.1. Mức độ tiếp nhận
Kết quả khảo sát của luận án cho thấy, trong các loại hình
văn hóa - nghệ thuật của Hàn Quốc ảnh hưởng đến giới trẻ, có
thể thấy sự vượt trội của phim truyền hình. Đây là đối tượng thu
hút và có tác động mạnh mẽ đến giới trẻ Việt Nam. Khảo sát
mức độ thường xuyên xem phim Hàn Quốc, sự hiểu biết về các
nghệ sĩ Hàn Quốc, kết quả cho thấy, số người xem phim Hàn
Quốc từ 3-4 lần một tuần chiếm tỉ lệ cao nhất (27,2%), xem từ
1-2 lần một tuần chiếm tỉ lệ thứ hai (26,7%), tuy nhiên số lượng
người hầu như không xem phim Hàn Quốc cũng chiếm tỉ lệ
không nhỏ (15%). Không chỉ khác nhau về cách thức, mức độ
và đặc điểm tiếp cận phim Hàn từ việc xem nhiều hay ít, sử


14
dụng phương tiện, những yếu tố này còn thay đổi theo môi
trường học tập và nghề nghiệp của các bạn trẻ ở từng độ tuổi.
Độ tuổi và sự tiếp cận phim truyền hình Hàn Quốc có mối quan
hệ với nhau, qua tham gia diễn đàn mạng xã hội về phim ảnh,
chúng tôi được biết một số bạn trẻ đi qua thời sinh viên, ra
trường đi làm hoặc có gia đình, thời gian và sự yêu thích phim
Hàn thay đổi, họ có thể thu gọn phạm vi lựa chọn của mình về

một thể loại phim.
3.2.2. Đặc điểm tiếp nhận
Để tìm hiểu ý kiến đánh giá hay cảm nhận về phim truyền
hình Hàn Quốc, chúng tôi đưa các phim (trong danh sách được
chọn) vào nội dung lập bảng hỏi và đưa vào nội dung thảo luận
tập trung, phỏng vấn sâu. Ngoài ra, các ý kiến từ phỏng vấn sâu
còn được mở rộng hơn số lượng phim khảo sát.
a. Từ các yếu tố cấu thành phim
Đi cùng với câu hỏi về phim được yêu thích nhất thì lý do
thích bộ phim với các yếu tố: cốt truyện, chủ đề, diễn xuất và
ngoại hình của diễn viên, âm nhạc, bối cảnh cũng được khảo sát
và đưa ra thảo luận.
Các số liệu tổng hợp của luận án đã chỉ ra, yếu tố thu hút
nhất đối với giới trẻ là ngoại hình của diễn viên (52%), âm nhạc
đứng thứ hai (49,1%) và diễn xuất đứng thứ ba (42,8%). Thêm
nữa, số liệu khảo sát không chỉ dừng lại ở số lượng phim phong
phú mà còn ở số lượng nghệ sĩ Hàn Quốc mà họ biết đến cũng
như về nghệ sĩ mà họ yêu thích. Những con số này không chỉ
cho thấy khá rõ việc yêu thích và sự hiểu biết về Hallyu và
phim truyền hình Hàn Quốc của họ, mà còn cho biết lý do thần
tượng nghệ sĩ Hàn Quốc ở một bộ phận giới trẻ Việt Nam, thể
hiện ở sự quan tâm tới vẻ đẹp được tạo nên bởi cả ngoại hình và
thực lực/sự nghiệp của người diễn viên.
b. Về ý nghĩa của phim


15
Kết quả nghiên cứu cũng cho thấy, phim Hàn tiếp cận người
xem ở nhiều khía cạnh với những gợi mở, nhiều tuyến nhân vật
và các tình huống phim “rất đời thường”, những tính cách, lối

hành xử muôn hình muôn vẻ, cách sống đa dạng, vẻ đẹp ngoại
hình cuốn hút, chân thật...
Khi được hỏi về ảnh hưởng của văn hóa Hàn Quốc đến với
giới trẻ Việt Nam, cuộc điều tra cho kết quả: 31% bạn trẻ cho
rằng có ảnh hưởng nhiều, 42% cho rằng có ảnh hưởng vừa phải,
20% cho rằng có ảnh hưởng ít và chỉ có 7% cho rằng không ảnh
hưởng. Như vậy, ảnh hưởng của văn hóa Hàn Quốc lên giới trẻ
là điều chính các bạn trẻ tự nhận thức được và thừa nhận là có
thật. Khi nhận định về tính chất của sự ảnh hưởng này, có thể
thấy thái độ của các bạn trẻ là khá bình tĩnh và không đặt nặng
vấn đề ảnh hưởng tốt hay xấu. Chỉ có 14% bạn trẻ cho rằng có
ảnh hưởng xấu, 17% cho rằng có ảnh hưởng tốt và có đến 69%
cho rằng đấy chỉ là sở thích và không quan trọng.
Nhiều bạn trẻ (73%) tự nhận thấy mình có những thay đổi về
lối sống, hành vi, cách biểu hiện tình cảm, thời trang và sử dụng
ngôn ngữ sau một thời gian xem và yêu thích phim truyền hình
Hàn Quốc. Những thay đổi đó cũng được các bạn nhìn nhận cả
ở khía cạnh tích cực lẫn tiêu cực.
Tiểu kết chương 3
Trong chương 3, luận án đã phân tích đặc điểm, mức độ tiếp
nhận và và cảm nhận của giới trẻ về phim truyền hình Hàn
Quốc cũng như những biểu hiện của sự tiếp nhận văn hóa Hàn
Quốc trong giới trẻ. Đây là kết quả của quá trình nghiên cứu
thông qua phương pháp điền dã dân tộc học, kết hợp giữa quan
sát tham gia, phỏng sâu và thảo luận nhóm và phương pháp
khảo sát định lượng; qua đó thấy được cả những điểm tích cực
và tiêu cực. Ở mặt tích cực, có thể thấy, việc giới trẻ theo đuổi
thần tượng không chỉ đơn thuần ở con người hư cấu (diễn viên)
mà là sự kết hợp giữa con người hư cấu với sự lao động nghệ



16
thuật nghiêm túc và những phẩm chất công dân của cá nhân
nghệ sĩ. Bên cạnh đó xu hướng học tiếng Hàn từ sự yêu thích
ngôn ngữ của thần tượng thể hiện tinh thần say mê học tập,
khám phá của giới trẻ ngày nay. Kết quả nghiên cứu cũng cho
thấy, ứng xử văn hóa cũng có nhiều thay đổi, trước hết là ở việc
bày tỏ tình cảm, việc chấp nhận vẻ đẹp ngoại hình và ứng xử
khác biệt. Tuy nhiên, việc sẵn sàng áp dụng các mô típ trong
phim vào thực tế, không phù hợp với điều kiện, hoàn cảnh, bỏ
qua thông điệp giáo dục về ước mơ sống được chuyển tải trong
sáng tạo hình tượng nghệ thuật đã dẫn đến nhiều hành động
kệch cỡm, phản cảm, để lại ấn tượng xấu với người khác.
Về lựa chọn thời trang, ẩm thực và du lịch, các kết quả ở
chương 3 cho thấy, đây là những yếu tố chịu ảnh hưởng lớn của
phim truyền hình, thể hiện ở việc đồ ăn và mỹ phẩm Hàn Quốc
được sử dụng nhiều nhất. Tuy nhiên, việc yêu thích và chịu ảnh
hưởng của các sản phẩm thời trang và các sản phẩm có giá trị
cao khác không tỉ lệ thuận với việc sử dụng các sản phẩm này,
chủ yếu xuất phát từ lý do thu nhập hạn chế của giới trẻ.
Chương 4 - ẢNH HƯỞNG TỪ PHIM TRUYỀN HÌNH HÀN QUỐC
ĐẾN VĂN HÓA VIỆT NAM VÀ NHỮNG VẤN ĐỀ ĐẶT RA HIỆN NAY

4.1. Ảnh hưởng từ phim truyền hình Hàn Quốc đến văn
hóa Việt Nam
4.1.1. Đề cao đại chúng: xây dựng hình ảnh một đất vừa
hiện đại nhưng dung dị, đời thường
Hallyu là thành công của văn hóa đại chúng Hàn Quốc, nó
đã tạo được làn sóng trong nước để từ đó lan rộng ra châu Á và
bắt đầu lan tới các nước ở các châu lục khác. Đó là do Hallyu

có khả năng chuyển tải thông điệp văn hóa của thế giới hiện đại,
kết hợp với cái riêng quốc gia. các bộ phim truyền hình Hàn
Quốc đã cho thấy vai trò của đại chúng đối với sự phát triển
chung, mối quan hệ giữa các giai tầng, các nhóm xã hội, thế hệ
(truyền thống và hiện đại), quan hệ giới,...


17
Qua các bộ phim truyền hình, khán giả Việt đã cảm nhận
được các khía cạnh khác nhau về cuộc sống của mọi tầng lớp
nhân dân, qua đa dạng thành phần các nhân vật (không kể chính,
phụ) và có mối quan tâm hay độ yêu thích tùy thuộc vào điều
kiện và hoàn cảnh sống của họ. Tất cả những nhóm người trong
xã hội với những nghề nghiệp khác nhau đều được thấy trên
phim Hàn mà khán giả có thể thấy mình trong đó. Sự đề cao đại
chúng trong các phim truyền hình còn được thấy ở những hình
tượng phim ảnh nhằm lập lại vị thế của người phụ nữ với đời
sống tình cảm của họ trong xã hội hiện đại.
4.1.2. “Sự cộng sinh” trong thế giới toàn cầu hóa và hội nhập
Cộng sinh là một thông điệp quan trọng mà những sáng tạo
Hallyu (chủ yếu là phim ảnh) muốn chuyển tải, đồng thời cũng
là tinh thần của văn hóa Hàn Quốc trong quá trình hội nhập văn
hóa thế giới và lan tỏa văn hóa của mình tới các vùng khác trên
thế giới. Theo đó, các tác phẩm phim truyền hình đều xây dựng
các hình tượng nhân vật với các mối quan hệ xã hội, cá nhân và
gia đình có những ứng xử bao dung, luôn biết tha thứ. Với các
mô típ đặc trưng như tình yêu trong sáng, thủy chung, “ở hiền
gặp lành”, đạt được ước mơ và thành đạt từ chăm chỉ lao động,...
phim truyền hình Hàn Quốc đã khéo léo đan lồng những chuẩn
mực và giá trị văn hóa truyền thống và hiện đại như tôn xưng

đạo đức, những tình cảm gia đình, những quan hệ nhân sinh
nồng ấm… là những điểm tương đồng với các nước Đông Á.
Tính tôn ti trật tự từ gia đình đến xã hội, sự trung thành với
công ty, thói quen làm việc tận tụy, nghiêm túc đã trở thành
chuẩn mực trong văn hóa Hàn Quốc, có thể thấy rõ trong phim
truyền hình Hàn Quốc.
Những mẫu người biết vươn lên từ khó nhọc, thành đạt nhờ
những nỗ lực cá nhân cũng là một công thức hay được phim
Hàn khai thác. Khác với phương Tây hay nhấn mạnh sự đấu
tranh, phim Hàn hay hướng tới sự nhẫn nhịn, "ở hiền gặp lành",


18
biết trau dồi và học hỏi tất yếu thành công, truyền thống hiếu
học được phát huy. Các giá trị cơ bản như tình yêu trong sáng,
gia đình hòa thuận, sự cẩn thận, tỉ mỉ, từ tốn trong làm việc,
hành vi, sự trân trọng cảm xúc,... được xem như những giá trị
truyền thống được lưu giữ đan cài trong xã hội hiện đại. Tình
cảm sâu đậm cùng những giọt nước mắt đã trở thành mã (code)
văn hóa- nghệ thuật hiện đại mà các nhà làm phim truyền hình
Hàn đẩy lên cao giá trị của nó.
Kết quả phỏng vấn sâu đã chỉ ra, điều hấp dẫn giới trẻ Việt
Nam nhiều nhất trong phim Hàn là các nội dung của nó đều
được giải quyết khá trọn vẹn mối quan hệ giữa phát triển hiện
đại như những cường quốc ở Phương Tây và việc gìn giữ tốt
những giá trị cốt lõi của văn hóa Phương Đông, giữa truyền
thống và hiện đại.
4.1.3. Khả năng kết nối và kết nối toàn cầu
Ở Việt Nam, qua những phim bộ truyền hình, sự kết nối toàn
cầu ở dạng gián tiếp, hạt nhân của nó là những kết nối trong nước,

trong đó một số thành viên đã truy cập các trang facebook của các
nghệ sĩ Hàn Quốc (đối với những bạn trẻ học tiếng Hàn), tìm hiểu
thông tin về diễn viên, quá trình làm phim hay lịch sử bộ phim rồi
trao đổi thông tin trên các diễn đàn phim trong nước.
Cốt truyện phim thường đề cập đến những vấn đề gia đình xã hội, tình yêu và lòng hiếu thảo của con người. Chính vì thế,
khán giả không chỉ dễ tiếp nhận mà còn có thể kết giao với nhau
vì đồng cảm, - thông qua Internet. Sự kết giao, chuyện trò trên
mạng còn giúp họ có thể giới thiệu cho nhau những đường truyền
khác cung cấp thông tin liên quan tới nhiều vấn đề khác. Như vậy,
sự kết nối thông qua nghệ thuật phim ảnh ở giới trẻ không chỉ đã
giúp họ có thời gian thư giãn mà còn là phương tiện giao tiếp (dù
gián tiếp), trải nghiệm những ứng xử mới, tìm hiểu bản thân.
Tuy nhiên, khả năng kết nối toàn cầu mà Hallyu đem lại
thường là ở dòng sản phẩm K-pop. Âm nhạc vốn đã là ngôn


19
ngữ (nghệ thuật) không có biên giới nên thường là phương tiện
giao lưu văn hóa phổ biến nhất, nó đã là chiếc cầu giao hữu
được dựng lên ở khắp nơi. Vì đặc tính này, các nhà làm phim
truyền hình Hàn Quốc giờ đây đã đẩy mạnh hơn sự kết hợp giữa
âm nhạc và phim ảnh. Do có sự kết hợp mới này, khán giả trẻ
xem phim Hàn hiện nay quan tâm đến cả hai thành tố: âm nhạc
và cốt truyện.
Một biểu hiện khác của sự kết nối và kết nối toàn cầu được
thấy trong hiệu quả hoạt động của phương tiện truyền thông
hiện đại- internet, gần như công khai mở các trang mạng xã hội
của thần tượng và các Fans Club hoạt động rất sôi động, khiến
khoảng cách biên giới gần như được xóa nhòa.
4.1.4. Từ mẫu hình trong phim truyền hình ra cuộc sống

hiện thực
Hiện tượng theo đuổi thần tượng chính là một trong những
cách tìm kiếm hoặc hoàn thiện mẫu hình mà mọi người muốn
có và hiện thực hóa nó. Mang đặc trưng của văn hóa đại chúng,
phim truyền hình Hàn Quốc thường tập trung thu hút sự quan
tâm của người xem bằng hình ảnh, nhất là ngoại hình của diễn
viên, sau đó mới đến diễn xuất. Đây là đặc trưng cơ bản tạo nên
thành công của phim truyền hình Hàn Quốc. Mẫu hình những
người đàn ông đẹp trai, mạnh mẽ, giỏi giang trong công việc
đồng thời chung thủy, quan tâm, chăm sóc người yêu trở thành
hình mẫu lý tưởng cho nhiều cô gái Việt Nam. Nhiều cô gái
Việt Nam muốn lấy chồng Hàn Quốc cũng xuất phát từ tâm lý
này. Bên cạnh những gia đình hạnh phúc, có không ít những bi
kịch đau xót như: bị chồng, gia đình chồng bạo hành, con cái bị
phân biệt đối xử, thậm chí có trường hợp bị chồng sát hại chỉ
sau khi kết hôn được 1 tuần. Bên cạnh đó, sự khắc nghiệt trong
môi trường làm việc, việc áp dụng quy định lao động cứng rắn
tại nhà máy, xí nghiệp của Hàn Quốc tại Việt Nam đã cho thấy,
giữa những chuẩn mực và giá trị Hàn Quốc thể hiện qua phim


20
truyền hình và hình ảnh Hàn Quốc qua xã hội Hàn Quốc, doanh
nghiệp Hàn Quốc, con người Hàn Quốc mà người Việt Nam
tiếp xúc trực tiếp có một khoảng cách khá lớn. Do vậy, ảnh
hưởng từ các chuẩn mực, giá trị Hàn Quốc thông qua Hallyu, có
thể nói là sự “thử nghiệm” mới cho các chuẩn mực và giá trị
Việt Nam truyền thống.
Ở khía cạnh tích cực, thần tượng và nội dung phim truyền
hình Hàn Quốc có thể khơi gợi trong những người trẻ tuổi tiềm

năng, sức sáng tạo mới, động lực cho các hoạt động sống. Ở
khía cạnh tiêu cực, như phê phán của nhiều nhà nghiên cứu
truyền thông và nghiên cứu Hallyu của Hàn Quốc, Nhật Bản đa
phần các bộ phim truyền hình Hàn Quốc đã phản ánh thực tế
cuộc sống qua lăng kính màu hồng, làm khán giả ảo tưởng.
4.1.5. Trải nghiệm sự hiện đại
Trải nghiệm sự hiện đại hay tính hiện đại trong các thực
hành văn hóa là một hiện tượng nổi trội ở những nước đang
phát triển trong bối cảnh toàn cầu hóa hiện nay. Với đặc điểm
đang định hình, muốn tìm một phong cách riêng, muốn khám
phá thế giới bên ngoài cũng như tiềm năng bên trong bản thân
để hoàn thiện con người mình không lặp lại thế hệ trước, giới
trẻ dễ tiếp thu các yếu tố văn hóa khác biệt so với văn hóa gốc
của mình cũng như dễ tiếp thu các yếu tố văn hóa mới để có thể
có những trải nghiệm mới, thậm chí chấp nhận cả mạo hiểm, để
sáng tạo và hưởng thụ. Khi đã nhìn nhận xã hội Hàn Quốc là
hiện đại, văn minh, những người thuộc nhóm chịu ảnh hưởng từ
phim ảnh Hàn Quốc và văn hóa Hàn muốn có được cuộc sống
đó, được “hiện đại” như vậy, hay có một sự trải nghiệm mang
tính hiện đại. Qua đó, họ muốn khẳng định cái khác biệt của
bản thân với xã hội.
4.2. Những vấn đề đặt ra hiện nay về truyền thông và
giao lưu văn hóa
4.2.1. Văn hóa Việt Nam trong bối cảnh đẩy mạnh công
nghiệp hóa- hiện đại hóa đất nước


21
Bước vào thế kỷ XXI, song hành cùng quá trình công nghiệp
hóa - hiện đại hóa đất nước là quá trình hiện đại hóa văn hóa

Việt Nam, đặt ra yêu cầu mới trong giao lưu - hội nhập thế giới.
Trong bối cảnh này, Hàn Quốc đã là một trong những đối tác
giao lưu - tiếp xúc văn hóa được lựa chọn trong chính sách hợp
tác văn hóa của Việt Nam. Mô hình phát triển văn hóa Hàn
Quốc cũng đã được Việt Nam tham khảo, học hỏi (và vay
mượn) mà phần nào đó đã thể hiện trong sự ưu ái đối với phim
ảnh Hàn Quốc, từ cả phía nhà nước và người dân (qua những
khán giả yêu thích phim Hàn).
4.2.2. Vấn đề về nội dung của truyền thông
Hàn Quốc lựa chọn truyền hình và âm nhạc để tạo ra trào
lưu văn hóa Hàn, trước hết ở châu Á, trong chiến lược mở rộng
kinh tế- văn hóa, dần truyền bá văn hóa Hàn trên phạm vi toàn
cầu. Giống với một dạng hàng hóa thông thường, truyền hìnhđược xem là một phương tiện truyền thông phổ biến nhất, tìm
kiếm lợi ích qua việc tạo tương tác với khán giả với những mục
đích văn hóa có chủ đích được ẩn trong sự chỉ dẫn về vai trò
của người tiêu dùng. Sau khi tiếp nhận thông tin được đưa ra từ
các nội dung truyền hình, ý thức của mọi người về thẩm mỹ hay
các tiêu chuẩn trong cuộc sống có thể bị ảnh hưởng bởi một số
dạng chương trình truyền hình và quảng cáo. Như vậy, đối
tượng truyền thông cần được quan tâm trong nghiên cứu văn
hóa ở Việt Nam.
4.2.3. Về phương tiện truyền thông hiện đại
Hiện nay, phim truyền hình Hàn Quốc có thể xuất hiện đồng
thời ở Việt Nam gần như cùng thời điểm nó được phát sóng tại
chính quốc chính là nhờ ở hệ thống các trang web phim và đội
ngũ chuyển ngữ (tiếng Anh, tiếng Việt) làm việc nhanh. Như
vậy, phương tiện tiếp cận phim ảnh đã thay đổi hay phương tiện
truyền thông phát triển đa dạng hơn để đáp ứng nội dung truyền
thông cũng đa dạng hơn. Do đó, Internet- phương tiện phổ biến



22
lan truyền văn hóa hiện đại này cũng rất cần được quan tâm
trong nghiên cứu văn hóa cũng như trong nghiên cứu về ảnh
hưởng của văn hóa nước ngoài.
KẾT LUẬN
1. Quá trình Đổi mới đất nước và hội nhập quốc tế đã khiến
việc giao lưu - tiếp xúc văn hóa củaViệt Nam với các nước
không phải là đối tác truyền thống, trong đó có Hàn Quốc được
mở rộng. Bắt đầu từ những bộ phim truyền hình mang tính
“ngoại giao văn hóa”, sự hiện diện của các sản phẩm văn hóa
đại chúng của Hàn Quốc như âm nhạc, phim ảnh,... ở Việt Nam
đã tạo nên làn sóng Hallyu ở Việt Nam.
2. Kết quả nghiên cứu của luận án cũng như của một số công
trình đi trước cho thấy, trong các lĩnh vực văn hóa Hàn Quốc
ảnh hưởng đến giới trẻ, có thể thấy sự vượt trội của phim truyền
hình. Đây là lĩnh vực thu hút và có tác động mạnh mẽ đến giới
trẻ Việt Nam. Thậm chí ẩm thực và thời trang cũng đa phần là
chịu ảnh hưởng từ truyền hình. Điều này phù hợp với thực tế
khi mà hiện tượng chiếu phim truyền hình Hàn Quốc là rất phổ
biến ở Việt Nam. Phim truyền hình Hàn Quốc thu hút giới trẻ
không chỉ ở nội dung tình yêu éo le, lấy nước mắt của khán giả,
mà còn ở những mối quan hệ rất truyền thống nhưng lại hiện
đại giữa những thế hệ trong gia đình. Cho dù phim truyền hình
của Hàn Quốc có thể còn bị đánh giá là motip đơn điệu, lê thê,
tẻ nhạt hay sến, nhưng có một điều không phủ nhận, đó là tính
giáo dục cao và những giá trị nhân văn chạm đến tâm hồn của
người thưởng thức. Những giá trị đạo đức truyền thống phương
Đông được nâng niu, trân trọng, đề cao, cũng là điều lấy lòng
được công chúng trẻ, những người sống trong xã hội hiện đại.

Kết quả điều tra và phỏng vấn sâu của tác giả luận án đã cho
thấy, sự phát triển của Internet và các phương tiện truyền thông
hiện đại, máy tính xách tay,... không chỉ giúp giới trẻ có thể
theo dõi liên tục, đầy đủ các sản phẩm truyền hình Hàn Quốc,


23
mà còn tạo dựng các nhóm, cộng đồng có cùng sở thích về các
bộ phim, nhân vật, diễn viên. Điều này cho thấy sự thâm nhập
và tác động khá lớn của phim truyền hình Hàn Quốc của giới trẻ,
đồng thời cũng cho thấy khoảng trống trong nhu cầu giải trí đa
dạng và có tính thực tế của giới trẻ Việt Nam hiện nay.
3. Xuất phát từ ưu thế của thể loại phim truyền hình, Hallyu là
minh chứng rõ nét của khả năng dẫn dắt những sự thay đổi trong
văn hóa, các tiêu chuẩn của cuộc sống và những quan niệm về
thẩm mỹ đến các đối tượng truyền thông, trong đó có giới trẻ
Việt Nam. Xem xét sự ảnh hưởng theo các lớp văn hóa, có thể
thấy rằng, giới trẻ Việt Nam chịu ảnh hưởng lớn về phong cách
(thời trang, ẩm thực, lối sống, học và sử dụng ngôn ngữ,...) từ
Hallyu nhưng không đem đến nhiều tác động lâu dài và tiêu cực
do đây là lớp vỏ văn hóa thể hiện ở bên ngoài, có xu hướng thay
đổi xuất phát từ đặc điểm tính cách của giới trẻ cũng như đặc
điểm đổi mới và linh hoạt của chủ thể truyền thông.
Ảnh hưởng các tiêu chuẩn, giá trị và chuẩn mực từ Hallyu
đến giới trẻ Việt Nam được đánh giá ở mức độ thứ hai, xuất
phát từ xu hướng “thần tượng” các nhân vật/diễn viên yêu thích.
Cho dù có nhiều báo cáo về những ảnh hưởng tiêu cực (fan
cuồng, si mê thần tượng thái quá,...) của hiện tượng này nhưng
xem xét ở góc độ truyền thông và giao lưu văn hóa cũng như
xem xét Hallyu là một ngành công nghiệp văn hóa, có thể

khẳng định ngành công nghiệp này đã góp phần sản sinh ra
những nghệ sĩ đa dạng, đa tài, lao động nghệ thuật nghiêm túc
và chính điều đó đã tạo nên những thần tượng trong lòng khán
giả, họ dễ dàng trở thành những mẫu hình ở đời thực. Do vậy,
ảnh hưởng từ các chuẩn mực, giá trị Hàn Quốc thông qua
Hallyu, có thể nói là sự “thử nghiệm” mới cho các chuẩn mực
và giá trị Việt Nam truyền thống, hay nói cách khác, nó giúp
giới trẻ Việt Nam có thể đối thoại với quá khứ để phát huy và
làm mới mình.