DANH MỤC KÝ HIỆU, CHỮ VIẾT TẮT
ATTP: An toàn thực phẩm
CNH – HĐH: Công nghiệp hóa - Hiện đại hóa
KT - XH: Kinh tế - Xã hội
nnk: Những người khác
QCVN: Quy chuẩn Việt Nam
TCCP: Tiêu chuẩn cho phép
TCKLM: Tái chế kim loại màu
TCVN: Tiêu chuẩn Việt Nam
THCS: Trung học cơ sở
TNHH: Trách nhiệm hữu hạn
UBND: Ủy ban nhân dân
VSMT: Vệ sinh môi trường

i


MỤC LỤC
DANH MỤC KÝ HIỆU, CHỮ VIẾT TẮT.............................................................i
MỤC LỤC................................................................................................................ ii
DANH MỤC HÌNH................................................................................................iv
DANH MỤC BẢNG..............................................................................................vii
MỞ ĐẦU..................................................................................................................1
CHƯƠNG 1.............................................................................................................. 3
GIỚI THIỆU CHUNG............................................................................................3
1.2. Lịch sử nghiên cứu làng nghề.......................................................................................5

1.2.1. Trên thế giới............................................................................................5
1.2.2. Ở Việt Nam..............................................................................................5
1.3.2.1. Vị trí địa lý...........................................................................................8
1.3.2.2. Điều kiện khí hậu.................................................................................9

1.3.2.3. Đặc điểm thủy văn................................................................................9
1.3.2.4. Tài nguyên thiên nhiên.......................................................................10
1.3.3. Điều kiện kinh tế - xã hội......................................................................11
1.3.3.1. Dân số và lao động.............................................................................11
1.3.3.2. Tình hình phát triển kinh tế................................................................11
1.3.3.3. Văn hóa - Giáo dục - Y tế..................................................................11
1.3.3.4. Giao thông – Mạng lưới điện.............................................................12
2.1. Phương pháp kế thừa, tổng hợp các tài liệu.............................................................14
2.2. Phương pháp khảo sát thực địa và lấy mẫu..............................................................14
2.3. Phương pháp phân tích...............................................................................................18
2.4. Phương pháp phỏng vấn cộng đồng..........................................................................18
2.5. Phương pháp xử lý và trình bày kết quả...................................................................19

3.1.1. Tình hình sản xuất.................................................................................20
3.1.2. Tình hình phát sinh chất thải.................................................................21

ii


* Nước thải..........................................................................................................................23
..............................................................................................................................................24
..............................................................................................................................................24
3.2. Hiện trạng môi trường làng nghề Đông Mai............................................................24

3.2.1. Môi trường không khí...........................................................................24
3.2.4. Tác động của làng nghề tái chế chì đến sức khoẻ của người dân........31
CHƯƠNG 4............................................................................................................ 33
MỘT SỐ GIẢI PHÁP QUẢN LÝ LÀNG NGHỀ THÔN ĐÔNG MAI.............33
4.1. Hiện trạng quản lý môi trường làng nghề thôn Đông Mai......................................33
4.2. Một số văn bản quy phạm pháp luật về bảo vệ môi trường làng nghề..................34

4.3. Một số giải pháp quản lý môi trường làng nghề thôn Đông Mai............................36

4.3.2. Đối với công tác quản lý địa phương....................................................39
4.3.3. Giải pháp quản lý phối hợp sự tham gia của cộng đồng......................41
KẾT LUẬN............................................................................................................42
TÀI LIỆU THAM KHẢO.....................................................................................43
PHỤ LỤC 03..........................................................................................................50
KẾT QUẢ PHÂN TÍCH HÀM LƯỢNG KIM LOẠI NẶNG TRONG NƯỚC
MẶT KHU VỰC....................................................................................................50

iii


DANH MỤC HÌNH
DANH MỤC KÝ HIỆU, CHỮ VIẾT TẮT.............................................................i
MỤC LỤC................................................................................................................ ii

1.2. Lịch sử nghiên cứu làng nghề 5.......................................................ii
2.1. Phương pháp kế thừa, tổng hợp các tài liệu 14...............................ii
2.2. Phương pháp khảo sát thực địa và lấy mẫu 14................................ii
2.3. Phương pháp phân tích 18..............................................................ii
2.4. Phương pháp phỏng vấn cộng đồng 18............................................ii
2.5. Phương pháp xử lý và trình bày kết quả 19...................................ii
* Nước thải 23........................................................................................iii
24............................................................................................................iii
24............................................................................................................iii
3.2. Hiện trạng môi trường làng nghề Đông Mai 24............................iii
4.1. Hiện trạng quản lý môi trường làng nghề thôn Đông Mai 33.......iii
4.2. Một số văn bản quy phạm pháp luật về bảo vệ môi trường làng
nghề 34....................................................................................................iii

4.3. Một số giải pháp quản lý môi trường làng nghề thôn Đông Mai 36
.................................................................................................................iii
DANH MỤC HÌNH................................................................................................iv
DANH MỤC BẢNG.............................................................................................viii

1.2. Lịch sử nghiên cứu làng nghề 5....................................................viii
2.1. Phương pháp kế thừa, tổng hợp các tài liệu 14..............................ix
2.2. Phương pháp khảo sát thực địa và lấy mẫu 14...............................ix
2.3. Phương pháp phân tích 18.............................................................ix
2.4. Phương pháp phỏng vấn cộng đồng 18...........................................ix
2.5. Phương pháp xử lý và trình bày kết quả 19..................................ix
* Nước thải 23........................................................................................ix
24.............................................................................................................x
24.............................................................................................................x
3.2. Hiện trạng môi trường làng nghề Đông Mai 24..............................x
4.1. Hiện trạng quản lý môi trường làng nghề thôn Đông Mai 33........x
4.2. Một số văn bản quy phạm pháp luật về bảo vệ môi trường làng
nghề 34.....................................................................................................x
4.3. Một số giải pháp quản lý môi trường làng nghề thôn Đông Mai 36
..................................................................................................................x
MỞ ĐẦU..................................................................................................................1
CHƯƠNG 1.............................................................................................................. 3
GIỚI THIỆU CHUNG............................................................................................3
1.2. Lịch sử nghiên cứu làng nghề.......................................................................................5

1.2.1. Trên thế giới............................................................................................5
1.2.2. Ở Việt Nam..............................................................................................5
1.3.2.1. Vị trí địa lý...........................................................................................8
iv



Hình 1.1: Sơ đồ khu vực nghiên cứu thôn Đông Mai, xã Chỉ Đạo........9
1.3.2.2. Điều kiện khí hậu.................................................................................9
1.3.2.3. Đặc điểm thủy văn................................................................................9
1.3.2.4. Tài nguyên thiên nhiên.......................................................................10
1.3.3. Điều kiện kinh tế - xã hội......................................................................11
1.3.3.1. Dân số và lao động.............................................................................11
1.3.3.2. Tình hình phát triển kinh tế................................................................11
1.3.3.3. Văn hóa - Giáo dục - Y tế..................................................................11
1.3.3.4. Giao thông – Mạng lưới điện.............................................................12
2.1. Phương pháp kế thừa, tổng hợp các tài liệu.............................................................14
2.2. Phương pháp khảo sát thực địa và lấy mẫu..............................................................14

Hình 2.1: Khảo sát thực địa các đợt tháng 03 - 04/ 2014...................14
Hình 2.2: Vị trí lấy mẫu khu vực nghiên cứu.....................................15
Hình 2.3: Các điểm lấy mẫu................................................................16
Hình 2.4: Các điểm lấy mẫu................................................................16
Hình 2.5: Các điểm lấy mẫu................................................................16
Hình 2.6: Lấy mẫu nước mặt tại khu vực nghiên cứu.........................17
2.3. Phương pháp phân tích...............................................................................................18
2.4. Phương pháp phỏng vấn cộng đồng..........................................................................18
2.5. Phương pháp xử lý và trình bày kết quả...................................................................19

3.1.1. Tình hình sản xuất.................................................................................20

................................................................................................................21
Hình 3.1: Khu tái chế tập trung...........................................................21
................................................................................................................21
Hình 3.2: Cơ sở tái chế trong khu dân cư............................................21
................................................................................................................21

................................................................................................................21
Hình 3.3: Nguyên vật liệu tập trung....................................................21
Hình 3.4: Phế thải tích tụ thành đống lớn...........................................21
3.1.2. Tình hình phát sinh chất thải.................................................................21

Hình 3.5: Quá trình phát sinh chất thải tại làng nghề Đông Mai......22
Hình 3.6: Hiện trạng rác thải sau sản xuất..........................................23
................................................................................................................23
Hình 3.7: Chất thải rắn bên cạnh một cơ sở sản xuất.........................23
................................................................................................................23
Hình 3.8: Vỏ ắc quy được sử dụng làm nắp cống................................23
* Nước thải..........................................................................................................................23

v


..............................................................................................................................................24
..............................................................................................................................................24

Hình 3.9: Nước thải tại một số cơ sở tái chế.......................................24
3.2. Hiện trạng môi trường làng nghề Đông Mai............................................................24

3.2.1. Môi trường không khí...........................................................................24

Hình 3.10: Hệ thống khí thải khu vực sản xuất..................................25
Hình 3.11: Ảnh chụp bề mặt nước sông của thôn..................................25
Hình 3.12: Hàm lượng Pb trong nước mặt tại các vị trí nghiên cứu.26
Hình 3.13: Hàm lượng Cu trong nước mặt tại các vị trí nghiên cứu 27
Hình 3.14: Hàm lượng Mn trong nước mặt tại các vị trí nghiên cứu
................................................................................................................28

Hình 3.15: Hàm lượng Pb tổng số trong đất nông nghiệp Đông Mai. 29
Hình 3.16: Hàm lượng Cu tổng số trong đất nông nghiệp Đông Mai.30
Hình 3.17: Hàm lượng Zn tổng số trong đất nông nghiệp Đông Mai.30
3.2.4. Tác động của làng nghề tái chế chì đến sức khoẻ của người dân........31
CHƯƠNG 4............................................................................................................ 33
MỘT SỐ GIẢI PHÁP QUẢN LÝ LÀNG NGHỀ THÔN ĐÔNG MAI.............33
4.1. Hiện trạng quản lý môi trường làng nghề thôn Đông Mai......................................33

................................................................................................................34
Hình 4.1: Mức độ quan tâm của chính quyền đối với hoạt động sản
xuất tái chế.............................................................................................34
................................................................................................................34
Hìn.........................................................................................................34
h 4.2: Hiệu quả quản lý đối với hoạt động sản xuất tái chế................34
4.2. Một số văn bản quy phạm pháp luật về bảo vệ môi trường làng nghề..................34
4.3. Một số giải pháp quản lý môi trường làng nghề thôn Đông Mai............................36

Hình 4.3: Quy trình công nghệ xử lý khí thải...................................37
4.3.2. Đối với công tác quản lý địa phương....................................................39

Hình 4.4: Sơ đồ quản lý môi trường làng nghề cấp xã.......................40
4.3.3. Giải pháp quản lý phối hợp sự tham gia của cộng đồng......................41
KẾT LUẬN............................................................................................................42
TÀI LIỆU THAM KHẢO.....................................................................................43
PHỤ LỤC 03..........................................................................................................50
KẾT QUẢ PHÂN TÍCH HÀM LƯỢNG KIM LOẠI NẶNG TRONG NƯỚC
MẶT KHU VỰC....................................................................................................50

vi



DANH MỤC BẢNG
DANH MỤC KÝ HIỆU, CHỮ VIẾT TẮT.............................................................i
MỤC LỤC................................................................................................................ ii

1.2. Lịch sử nghiên cứu làng nghề 5.......................................................ii
2.1. Phương pháp kế thừa, tổng hợp các tài liệu 14...............................ii
2.2. Phương pháp khảo sát thực địa và lấy mẫu 14................................ii
2.3. Phương pháp phân tích 18..............................................................ii
2.4. Phương pháp phỏng vấn cộng đồng 18............................................ii
2.5. Phương pháp xử lý và trình bày kết quả 19...................................ii
* Nước thải 23........................................................................................iii
24............................................................................................................iii
24............................................................................................................iii
3.2. Hiện trạng môi trường làng nghề Đông Mai 24............................iii
4.1. Hiện trạng quản lý môi trường làng nghề thôn Đông Mai 33.......iii
4.2. Một số văn bản quy phạm pháp luật về bảo vệ môi trường làng
nghề 34....................................................................................................iii
4.3. Một số giải pháp quản lý môi trường làng nghề thôn Đông Mai 36
.................................................................................................................iii
DANH MỤC HÌNH................................................................................................iv

1.2. Lịch sử nghiên cứu làng nghề 5......................................................iv
2.1. Phương pháp kế thừa, tổng hợp các tài liệu 14................................v
2.2. Phương pháp khảo sát thực địa và lấy mẫu 14................................v
2.3. Phương pháp phân tích 18..............................................................v
2.4. Phương pháp phỏng vấn cộng đồng 18............................................v
2.5. Phương pháp xử lý và trình bày kết quả 19....................................v
* Nước thải 23..........................................................................................v
24............................................................................................................vi

24............................................................................................................vi
3.2. Hiện trạng môi trường làng nghề Đông Mai 24.............................vi
4.1. Hiện trạng quản lý môi trường làng nghề thôn Đông Mai 33.......vi
4.2. Một số văn bản quy phạm pháp luật về bảo vệ môi trường làng
nghề 34....................................................................................................vi
4.3. Một số giải pháp quản lý môi trường làng nghề thôn Đông Mai 36
.................................................................................................................vi
DANH MỤC BẢNG..............................................................................................vii
MỞ ĐẦU..................................................................................................................1
CHƯƠNG 1.............................................................................................................. 3
GIỚI THIỆU CHUNG............................................................................................3
1.2. Lịch sử nghiên cứu làng nghề.......................................................................................5

1.2.1. Trên thế giới............................................................................................5
1.2.2. Ở Việt Nam..............................................................................................5
1.3.2.1. Vị trí địa lý...........................................................................................8

vii


Hình 1.1: Sơ đồ khu vực nghiên cứu thôn Đông Mai, xã Chỉ Đạo........9
1.3.2.2. Điều kiện khí hậu.................................................................................9
1.3.2.3. Đặc điểm thủy văn................................................................................9
1.3.2.4. Tài nguyên thiên nhiên.......................................................................10
1.3.3. Điều kiện kinh tế - xã hội......................................................................11
1.3.3.1. Dân số và lao động.............................................................................11
1.3.3.2. Tình hình phát triển kinh tế................................................................11
1.3.3.3. Văn hóa - Giáo dục - Y tế..................................................................11
1.3.3.4. Giao thông – Mạng lưới điện.............................................................12
2.1. Phương pháp kế thừa, tổng hợp các tài liệu.............................................................14

2.2. Phương pháp khảo sát thực địa và lấy mẫu..............................................................14

Hình 2.1: Khảo sát thực địa các đợt tháng 03 - 04/ 2014...................14
Hình 2.2: Vị trí lấy mẫu khu vực nghiên cứu.....................................15
Hình 2.3: Các điểm lấy mẫu................................................................16
Hình 2.4: Các điểm lấy mẫu................................................................16
Hình 2.5: Các điểm lấy mẫu................................................................16
Hình 2.6: Lấy mẫu nước mặt tại khu vực nghiên cứu.........................17
2.3. Phương pháp phân tích...............................................................................................18
2.4. Phương pháp phỏng vấn cộng đồng..........................................................................18
2.5. Phương pháp xử lý và trình bày kết quả...................................................................19

3.1.1. Tình hình sản xuất.................................................................................20

................................................................................................................21
Hình 3.1: Khu tái chế tập trung...........................................................21
................................................................................................................21
Hình 3.2: Cơ sở tái chế trong khu dân cư............................................21
................................................................................................................21
................................................................................................................21
Hình 3.3: Nguyên vật liệu tập trung....................................................21
Hình 3.4: Phế thải tích tụ thành đống lớn...........................................21
3.1.2. Tình hình phát sinh chất thải.................................................................21

Hình 3.5: Quá trình phát sinh chất thải tại làng nghề Đông Mai......22
Hình 3.6: Hiện trạng rác thải sau sản xuất..........................................23
................................................................................................................23
Hình 3.7: Chất thải rắn bên cạnh một cơ sở sản xuất.........................23
................................................................................................................23
Hình 3.8: Vỏ ắc quy được sử dụng làm nắp cống................................23

* Nước thải..........................................................................................................................23

viii


..............................................................................................................................................24
..............................................................................................................................................24

Hình 3.9: Nước thải tại một số cơ sở tái chế.......................................24
3.2. Hiện trạng môi trường làng nghề Đông Mai............................................................24

3.2.1. Môi trường không khí...........................................................................24

Hình 3.10: Hệ thống khí thải khu vực sản xuất..................................25
Hình 3.11: Ảnh chụp bề mặt nước sông của thôn..................................25
Hình 3.12: Hàm lượng Pb trong nước mặt tại các vị trí nghiên cứu.26
Hình 3.13: Hàm lượng Cu trong nước mặt tại các vị trí nghiên cứu 27
Hình 3.14: Hàm lượng Mn trong nước mặt tại các vị trí nghiên cứu
................................................................................................................28
Hình 3.15: Hàm lượng Pb tổng số trong đất nông nghiệp Đông Mai. 29
Hình 3.16: Hàm lượng Cu tổng số trong đất nông nghiệp Đông Mai.30
Hình 3.17: Hàm lượng Zn tổng số trong đất nông nghiệp Đông Mai.30
3.2.4. Tác động của làng nghề tái chế chì đến sức khoẻ của người dân........31
CHƯƠNG 4............................................................................................................ 33
MỘT SỐ GIẢI PHÁP QUẢN LÝ LÀNG NGHỀ THÔN ĐÔNG MAI.............33
4.1. Hiện trạng quản lý môi trường làng nghề thôn Đông Mai......................................33

................................................................................................................34
Hình 4.1: Mức độ quan tâm của chính quyền đối với hoạt động sản
xuất tái chế.............................................................................................34

................................................................................................................34
Hìn.........................................................................................................34
h 4.2: Hiệu quả quản lý đối với hoạt động sản xuất tái chế................34
4.2. Một số văn bản quy phạm pháp luật về bảo vệ môi trường làng nghề..................34
4.3. Một số giải pháp quản lý môi trường làng nghề thôn Đông Mai............................36

Hình 4.3: Quy trình công nghệ xử lý khí thải...................................37
4.3.2. Đối với công tác quản lý địa phương....................................................39

Hình 4.4: Sơ đồ quản lý môi trường làng nghề cấp xã.......................40
4.3.3. Giải pháp quản lý phối hợp sự tham gia của cộng đồng......................41
KẾT LUẬN............................................................................................................42
TÀI LIỆU THAM KHẢO.....................................................................................43
PHỤ LỤC 03..........................................................................................................50
KẾT QUẢ PHÂN TÍCH HÀM LƯỢNG KIM LOẠI NẶNG TRONG NƯỚC
MẶT KHU VỰC....................................................................................................50

ix


MỞ ĐẦU
Các làng nghề truyền thống ở Việt Nam đã và đang có nhiều đóng góp cho
GDP của đất nước nói chung và đối với nền kinh tế nông thôn nói riêng. Nhiều làng
nghề truyền thống hiện nay đã được khôi phục, đầu tư phát triển với quy mô và kỹ
thuật cao hơn, hàng hóa không những phục vụ nhu cầu trong nước mà còn cho xuất
khẩu với giá trị lớn.
Tuy nhiên, một trong những thách thức đang đặt ra đối với các làng nghề
hiện nay là vấn đề môi trường và sức khỏe của người lao động và cộng đồng dân cư
bị ảnh hưởng từ hoạt động sản xuất của các làng nghề.
Những năm gần đây, vấn đề này đang thu hút sự quan tâm của Nhà nước

cũng như các nhà khoa học nhằm tìm ra các giải pháp hữu hiệu cho sự phát triển
bền vững các làng nghề. Đã có nhiều làng nghề thay đổi phương thức sản xuất cũng
như quản lý môi trường và thu được hiệu quả đáng kể. Song, đối với không ít làng
nghề, sản xuất vẫn đang tăng về quy mô, còn môi trường ngày càng ô nhiễm trầm
trọng.
Làng nghề Đông Mai thuộc xã Chỉ Đạo, huyện Văn Lâm, tỉnh Hưng Yên nổi
tiếng với nghề tái chế kim loại chì. Sự gia tăng của các hoạt động sản xuất đã tạo
sức ép lớn đến môi trường và gây khó khăn trong công tác quản lý tại địa phương.
Việc nghiên cứu và đề xuất một số giải pháp nhằm giải quyết mâu thuẫn giữa
lợi ích kinh tế và môi trường là việc làm hết sức cần thiết trong giai đoạn phát triển
kinh tế hiện nay trên địa bàn xã. Từ những yêu cầu cấp thiết đó, sinh viên đã lựa
chọn và thực hiện khóa luận tốt nghiệp của mình với đề tài: “Đánh giá hiện trạng
môi trường làng nghề tái chế chì thôn Đông Mai, xã Chỉ Đạo, huyện Văn Lâm,
tỉnh Hưng Yên nhằm đề xuất một số giải pháp quản lý thích hợp”.
Mục đích của nghiên cứu
Đề xuất một số biện pháp quản lý nhằm giảm thiểu các tác động tiêu cực của
hoạt động tái chế kim loại đến sức khỏe người dân và môi trường trên cơ sở nghiên
cứu, đánh giá hiện trạng môi trường làng nghề thôn Đông Mai, xã Chỉ Đạo, huyện
Văn Lâm, tỉnh Hưng Yên.
Nhiệm vụ nghiên cứu
1. Thu thập, tổng hợp tài liệu liên quan đến khu vực nghiên cứu;
2. Khảo sát thực địa, thu thập mẫu nước, phỏng vấn hộ gia đình trong địa bàn
1


làng nghề xã Chỉ Đạo;
3. Phân tích, đánh giá hiện trạng môi trường khu vực tái chế kim loại từ
những số liệu đã thu thập được. Tìm hiểu công tác quản lý sản xuất và môi trường
tại khu vực làng nghề;
4. Tìm hiểu một số văn bản pháp luật liên quan đến môi trường làng nghề;

5. Đề xuất một số giải pháp nhằm giảm thiểu ô nhiễm môi trường và những
tác động tiêu cực của hoạt động sản xuất đến môi trường và sức khỏe con người.
Nội dung khóa luận
Ngoài phần mở đầu và kết luận, khóa luận bao gồm 4 chương như sau:
Chương 1: Giới thiệu chung
Chương 2: Các phương pháp nghiên cứu
Chương 3: Hiện trạng môi trường làng nghề thôn Đông Mai
Chương 4: Một số giải pháp quản lý làng nghề thôn Đông Mai.

2


CHƯƠNG 1
GIỚI THIỆU CHUNG
1.1. Khái quát về làng nghề Việt Nam
Làng nghề là một trong các đặc thù của nông thôn Việt Nam. Nhiều sản
phẩm sản xuất tại các làng nghề đã trở thành thương phẩm trao đổi, góp phần cải
thiện đời sống gia đình và tận dụng lao động dư thừa lúc nông nhàn. “Làng” là một
phạm trù lịch sử và văn hoá có sự thay đổi từ thời đại này sang thời đại khác.
“Nghề” theo quan điểm chung là các hoạt động sản xuất tiểu thủ công nghiệp ở địa
phương tạo ra được một khối lượng sản phẩm chiếm lĩnh thị trường thường xuyên
và liên tục, những người sản xuất hoặc hộ sản xuất đó lấy nghề làm là nguồn thu
chủ yếu.
Theo Khoản 1, Điều 3 Thông tư 46/2011/TT - BTNMT: “Làng nghề là một
hoặc nhiều cụm dân cư cấp thôn, ấp, bản, làng, buôn, phum, sóc hoặc các điểm dân
cư tương tự trên địa bàn một xã, phường, thị trấn có các hoạt động ngành nghề nông
thôn, sản xuất tiểu thủ công nghiệp sản xuất ra một hoặc nhiều loại sản phẩm khác
nhau” (Bộ Tài nguyên và Môi trường, 2011a). Do điều kiện vị trí địa lý khác nhau
nên sự phân bố của làng nghề trong các vùng là khác nhau. Trên cả nước làng nghề
chủ yếu tập trung tại đồng bằng sông Hồng 60%, miền Trung 30% và miền Nam là

10% (Bộ tài nguyên và Môi trường, 2008).
Trong những năm qua, làng nghề nước ta cũng đang có tốc độ phát triển
mạnh thông qua sự tăng trưởng về số lượng và loại hình ngành nghề sản xuất mới.
Nhiều sản phẩm thủ công truyền thống của làng nghề có được vị thế trên thị trường.
Tuy nhiên, bên cạnh những làng nghề mang tính chất thủ công, truyền thống còn có
làng nghề mà thực chất là sự phát triển công nghiệp nhỏ ở khu vực nông thôn (Trần
Duy Khánh, 2012).
Tính đến tháng 7 năm 2011, tổng số làng nghề và làng có nghề trên toàn
quốc là 3.355 làng, trong đó có 1.262 làng nghề đã được công nhận và 2.093 làng
có nghề chưa được công nhận (Bộ tài nguyên và Môi trường, 2011b). Nhìn chung,
các làng nghề hiện nay đều phát triển theo xu thế sản xuất hàng hóa, gắn bó mật
thiết với thị trường, không chỉ phục vụ nhu cầu thị trường ở trong nước, phục vụ
cho du lịch mà còn là hàng xuất khẩu ra nhiều nước trên thế giới.
Dựa trên các yếu tố tương đồng về ngành sản xuất, sản phẩm, thị trường
nguyên vật liệu và tiêu thụ sản phẩm có thể chia hoạt động làng nghề nước ta ra
3


thành 8 nhóm ngành chính (Bộ tài nguyên và Môi trường, 2011b):
- Làng nghề chế biến lương thực thực phẩm: chiếm 24%.
- Làng nghề dệt nhuộm, thuộc da: chiếm 5%.
- Làng nghề sản xuất vật liệu xây dựng: chiếm 3%
- Làng nghề gia công cơ kim khí: chiếm 4%.
- Làng nghề chăn nuôi: chiếm 1%.
- Làng nghề tái chế phế liệu: chiếm 37%.
- Làng nghề thủ công mỹ nghệ: chiếm 1%.
- Các nhóm ngành khác: chiếm 25%.
Việc đẩy mạnh phát triển sản xuất khu vực làng nghề đã tạo sức ép đối với
chất lượng môi trường và ảnh hưởng trực tiếp đến đời sống con người. Theo Bộ tài
nguyên và Môi trường (2008), hiện trạng môi trường ở hầu hết khu vực sản xuất

trong các làng nghề đều đang bị ô nhiễm:
Môi trường không khí: ô nhiễm môi trường không khí tại các làng nghề có
nguồn gốc chủ yếu từ đốt than, là loại nhiên liệu gây phát sinh lượng bụi lớn và khí
ô nhiễm. Ngoài ô nhiễm không khí do đốt nhiên liệu, thể hiện ở các thông số ô
nhiễm như bụi, SO2, NOx, CO,.. quá trình tái chế còn phát sinh khí độc như hơi
axit, kiềm, oxit kim loại.
Môi trường nước: ô nhiễm hữu cơ tại các làng nghề chế biến lương thực,
thực phẩm, chăn nuôi và giết mổ là loại hình sản xuất có nhu cầu nước rất lớn và
nước thải có độ ô nhiễm hữu cơ rất cao, nhất là sản xuất tinh bột từ sắn và dong
giềng. Ô nhiễm chất vô cơ tại các làng nghề dệt nhuộm, tái chế giấy tạo ra nước thải
có hàm lượng cặn lớn, tại các làng nghề tái chế kim loại nặng độc hại vượt tiêu
chuẩn cho phép hàng chục lần.
Chất thải rắn: hầu hết chất thải rắn tại các làng nghề vẫn chưa được thu gom
và xử lý mà được xả thẳng vào môi trường.
Nguy cơ người lao động tiếp xúc với ô nhiễm là rất cao: 95% người lao động
tiếp xúc với khói bụi; 85,9% tiếp xúc với nhiệt và 59,6% tiếp xúc với hóa chất. Đặc
biệt, đối với làng nghề tái chế kim loại, môi trường bị tác động và ảnh hưởng nặng
nề, có 4 loại bệnh có tỷ lệ mắc cao: bệnh phổi, bệnh tiêu hóa, mắt và phụ khoa.
Trong đó, ung thư phổi (0,35 - 1%) và lao phổi (0,4 - 0,6%) (Bộ tài nguyên và Môi
trường, 2008).
4


1.2. Lịch sử nghiên cứu làng nghề
1.2.1. Trên thế giới
Sự phát triển nhanh không bền vững tại các làng nghề trên thế giới đã gây tác
động tiêu cực làm ô nhiễm môi trường, suy giảm tài nguyên và suy giảm đa dạng
sinh học. Phần lớn các nghiên cứu đều tập trung đánh giá hiện trạng ô nhiễm tại các
làng nghề (Alam, et al., 2003; Kloos, et al., 1983; Mkandawire, 2008).
Bên cạnh đó, việc nghiên cứu các biện pháp xử lý môi trường nước bị ô

nhiễm cũng là một trong nhiều vấn đề được nhiều nhà khoa học quan tâm (Jasrotia
et al., 2012; Zevenbergen, et al., 1996).
Đối với các nước châu Á, sự phát triển kinh tế làng nghề truyền thống là giải
pháp tích cực cho các vấn đề kinh tế xã hội nông thôn. Thực tế nhiều quốc gia trong
khu vực có những kinh nghiệm hiệu quả trong phát triển làng nghề, điển hình là
Trung Quốc, Nhật Bản, Hàn Quốc, Ấn Độ, Thái Lan. Trung Quốc sau thời kỳ cải
cách mở cửa năm 1978, việc thành lập và duy trì Xí nghiệp Hương Trấn, tăng
trưởng với tốc độ 20 - 30 % đã giải quyết được 12 triệu lao động dư thừa ở nông
thôn. Tại Nhật Bản, với sự thành lập “Hiệp hội khôi phục và phát triển làng nghề
truyền thống” là hạt nhân cho sự nghiệp khôi phục và phát triển ngành nghề có tính
truyền thống dựa theo “Luật nghề truyền thống” (Trần Minh Yến, 2003).
1.2.2. Ở Việt Nam
Ở Việt Nam, phát triển tiểu thủ công nghiệp và làng nghề truyền thống Việt
Nam đã được các nhà khoa học kinh tế và môi trường nghiên cứu trên nhiều
phương diện khác nhau và đã đạt được các kết quả nhất định. Có thể nêu ra một số
công trình tiêu biểu:
Theo công trình nghiên cứu: “Làng nghề thủ công truyền thống Việt Nam”
(Bùi Văn Vượng, 2002), tác giả đã tập trung trình bày các loại hình làng nghề
truyền thống: đúc đồng, kim hoàn, rèn, gốm, trạm khắc đá, dệt, thêu ren, giấy dó,
tranh dân gian, dệt chiếu, quạt giấy, mây tre đan, ngọc trai, làm trống. Công trình
chủ yếu giới thiệu lịch sử, kinh tế, văn hoá, nghệ thuật, tư tưởng, kỹ thuật, các bí
quyết nghề, thủ pháp nghệ thuật, kỹ thuật của các nghệ nhân và các làng nghề thủ
công truyền thống Việt Nam. Trong cuốn “Bảo tồn và phát triển các làng nghề trong
quá trình CNH - HĐH” (Dương Bá Phượng, 2001), tác giả đã đề cập khá đầy đủ về
đặc điểm, khái niệm, con đường và điều kiện hình thành làng nghề, tập trung vào

5


một số làng nghề ở một số tỉnh với các quan điểm, giải pháp và phương hướng

nhằm phát triển các làng nghề trong CNH - HĐH.
Một số đề tài nghiên cứu khoa học khác: “Hoàn thiện các giải pháp kinh tế
tài chính nhằm khôi phục và phát triển làng nghề ở nông thôn vùng Đồng bằng sông
Hồng” (Học viện tài chính, 2004); “Tiếp tục đổi mới chính sách và giải pháp đẩy
mạnh tiêu thụ sản phẩm của các làng nghề truyền thống ở Bắc Bộ thời kỳ đến năm
2010” (Bộ Thương Mại, 2003). Đặc biệt phải kể đến là đề tài “Nghiên cứu về quy
hoạch phát triển làng nghề thủ công theo hướng công nghiệp hóa nông thôn ở nước
Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam” của Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn
hợp tác cùng với tổ chức JICA của Nhật Bản (2002), đã điều tra nghiên cứu tổng
thể các vấn đề có liên quan đến làng nghề thủ công nước ta về tình hình phân bố,
điều kiện KT - XH của làng nghề.
Trong các nghiên cứu về làng nghề, vấn đề môi trường làng nghề cũng đã
được nhiều tác giả quan tâm. Theo kết quả nghiên cứu công trình “Làng nghề Việt
Nam và môi trường”, (Đặng Kim Chi và nnk, 2005), hầu hết mẫu nước thải ở các
làng nghề được khảo sát có thông số vượt tiêu chuẩn cho phép. Môi trường không
khí bị ô nhiễm nhất là ô nhiễm bụi vượt tiêu chuẩn cho phép và ô nhiễm do sử dụng
nhiên liệu than củi. Người dân trong làng nghề cũng mắc một số bệnh liên quan đến
hô hấp, tiêu hóa, nhiều dòng sông chảy qua làng nghề cũng bị ô nhiễm nặng. Tác
giả cũng nêu rõ các tồn tại ảnh hưởng tới phát triển kinh tế và bảo vệ môi trường
của làng nghề, nêu dự báo phát triển và mức độ ô nhiễm đến năm 2010, một số định
hướng xây dựng chính sách đảm bảo phát triển làng nghề bền vững và đề xuất các
giải pháp cải thiện môi trường cho từng loại hình làng nghề của Việt Nam.
Bên cạnh vấn đề môi trường làng nghề, vấn đề sức khỏe người dân tại các
làng nghề cũng được đề cập ở nhiều công trình nghiên cứu của các tác giả khác.
Công trình “Những vấn đề về sức khỏe và an toàn trong các làng nghề Việt
Nam” (Nguyễn Thị Hồng Tú và nnk, 2005) đã nêu một số nét về lịch sử phát triển
làng nghề Việt Nam, môi trường và sức khoẻ người lao động, an toàn sản xuất làng
nghề, các biện pháp phòng ngừa, chăm sóc và nâng cao sức khoẻ cho người lao
động làng nghề.
Một công trình nghiên cứu khác về khía cạnh này cho thấy, tình trạng sức

khỏe các làng nghề phía Bắc đều trong tình trạng báo động. Công trình nghiên cứu:
“Nghiên cứu nguy cơ sức khoẻ ở các làng nghề tại một số tỉnh phía Bắc và giải
pháp can thiệp” (Nguyễn Thị Liên Hương, 2006) cho thấy tỷ lệ người lao động có

6


phương tiện bảo hộ đạt tiêu chuẩn vệ sinh lao động thấp (22,5%); 100% các hộ sản
xuất chế biến lương thực, thực phẩm nước thải không qua xử lý, đổ thẳng ra cống
rãnh.
Hiện tại, đối với mỗi công trình nghiên cứu về vấn đề môi trường làng nghề
ít nhiều đều có đề cập đến các giải pháp khác nhau nhằm cải thiện và bảo vệ môi
trường, hướng tới sự phát triển bền vững.
Công trình nghiên cứu “Làng nghề Việt Nam và môi trường” (Đặng Kim Chi
và nnk, 2005) dựa trên cơ sở đã nghiên cứu tổng quan về đặc điểm cũng như thực
trạng sản xuất, hiện trạng môi trường các làng nghề, tác giả đã đi đến các giải pháp
chung nhất cho từng loại hình làng nghề. Ở đây cũng đề cập đến việc định hướng
xây dựng một số chính sách đảm bảo phát triển làng nghề bền vững (như các chính
sách về hỗ trợ tài chính, chính sách về thị trường, về cơ sở hạ tầng, giáo dục môi
trường…). Qua đó đề xuất các giải pháp, nhìn chung tập trung vào hai nhóm giải
pháp chính là giải pháp kỹ thuật và giải pháp quản lý nhằm giảm thiểu ô nhiễm môi
trường cho các làng nghề. Các giải pháp này được đề cập cụ thể hơn trong “Đề tài
nghiên cứu cơ sở khoa học và thực tiễn cho việc xây dựng các chính sách và biện
pháp giải quyết vấn đề môi trường ở các làng nghề Việt Nam” (KC.08.09, 2005), cụ
thể là các “Tài liệu hướng dẫn áp dụng các giải pháp cải thiện môi trường” cho các
làng nghề nhựa; chế biến nông sản, thực phẩm; thủ công mỹ nghệ; dệt nhuộm.
Ngoài những giải pháp về kỹ thuật (sản xuất sạch hơn và sử dụng công nghệ
xử lý chất thải) thì trong công tác quản lý môi trường, các nhà nghiên cứu hiện đang
lưu ý đến một số giải pháp có tính khả thi và có hiệu quả trong điều kiện của Việt
Nam hiện nay đó là giải pháp có sự tham gia của cộng đồng và phát triển làng nghề

gắn với phát triển du lịch. Về khía cạnh này có một số nghiên cứu, bài viết điển
hình như: “Sổ tay hướng dẫn xây dựng kế hoạch phát triển làng nghề sử dụng
phương pháp có sự tham gia của cộng đồng” (Bạch Quốc Khang và nnk, 2005);
“Môi trường làng nghề với việc phát triển du lịch bền vững” (Lê Hải, 2006). Đặc
biệt trong đó có nghiên cứu về “Tính cộng đồng và xung đột môi trường tại khu vực
làng nghề ở đồng bằng sông Hồng, thực trạng và xu hướng biến đổi” (Đặng Đình
Long và Đinh Thị Bích Thủy, 2005). Nghiên cứu đã đề cập đến tình trạng xung đột
môi trường hiện nay tại các làng nghề Việt Nam, nhất là khu vực Đồng bằng sông
Hồng. Các tác giả đã nêu cơ sở lý luận của việc nghiên cứu mối quan hệ giữa tính
cộng đồng với xung đột môi trường tại khu vực nông thôn Đồng bằng sông Hồng.
Theo kết quả khảo sát của các tác giả tại ba làng nghề điển hình thì tỷ lệ những ý
kiến trông chờ sự giải quyết ô nhiễm vào Nhà nước chiếm tới 56,6%; giải pháp
7


nâng cao nhận thức môi trường chiếm 14,8%; thông cảm và cùng người sản xuất xử
lý ô nhiễm chỉ có 8,5%, đặc biệt ý kiến nếu không xử lý ô nhiễm thì ngừng sản xuất
chỉ có 1,1% (Đặng Đình Long và Đinh Thị Bích Thủy, 2005). Qua đó, thấy rằng ý
thức của cộng đồng trong vấn đề phát triển kinh tế gắn với môi trường còn nhiều
hạn chế, vấn đề xung đột môi trường có nguy cơ khá cao và phức tạp.
1.3. Khái quát về khu vực nghiên cứu làng nghề thôn Đông Mai
1.3.1. Lịch sử phát triển làng nghề
Làng nghề Đông Mai, xã Chỉ Đạo là một trong những địa phương của huyện
Văn Lâm, tỉnh Hưng Yên có nghề truyền thống thu hồi các sản phẩm từ ắc quy phế
liệu và tái chế kim loại màu như: đồng, kẽm, nhôm. Nghề tái chế chì ở thôn Đông
Mai đã có từ những năm 1970 và phát triển mạnh nhất vào đầu những năm 1990,
thời kỳ cao điểm thường xuyên có gần 30 lò nằm rải rác khắp thôn, sản phẩm làm ra
được cung cấp cho các nhà máy sản xuất ắc quy.
Trước năm 1998, những lò nấu chì nằm xen lẫn giữa các hộ trong thôn.
Nước thải, chất thải trong quá trình sản xuất được thải trực tiếp vào đất, ao và

nguồn nước tại địa phương. Mỗi ngày thôn nấu trên 10 tấn chì bằng thủ công, thải
ra hàng tấn khói bụi, khói chì. Bình ắc quy hỏng thu mua từ nơi khác về rồi phân
phối đến các lò nấu chì, thành phẩm.
Thời gian gần đây số lượng lò đun nấu chì trong làng giảm xuống do nhu cầu
giảm khiến những hộ sản xuất nhỏ lẻ phải đóng cửa, tuy nhiên quy mô và sản lượng
chì tái chế từ các xưởng sản xuất còn tồn tại lại tăng cao hơn. Mặc dù đã được cơ
giới hóa nhưng hầu hết các công đoạn trong quá trình tái chế ắc quy vẫn sử dụng
phương pháp thủ công là chủ yếu, hiệu suất tái chế đạt khoảng từ 20% - 60%
(UBND xã Chỉ Đạo, 2006).
1.3.2. Điều kiện tự nhiên khu vực nghiên cứu
1.3.2.1. Vị trí địa lý
Chỉ Đạo là một xã có địa hình bằng phẳng, nằm ở phía Đông Bắc huyện Văn
Lâm, tỉnh Hưng Yên giáp xã Đại Đồng ở phía Nam, xã có 5 thôn là Đông Mai,
Nghĩa Lộ, Trịnh Xá, Cát Lư và Cát Lớn, có tổng diện tích theo địa giới hành chính
là 597,17 ha (Hình 1.1). Khu vực nghiên cứu thôn Đông Mai thuộc xã Chỉ Đạo,
nằm ở phía Tây Bắc của huyện Văn Lâm là địa phương có nghề truyền thống tái chế
kim loại màu, với diện tích hành chính 95,37 ha.

8


Hình 1.1: Sơ đồ khu vực nghiên cứu thôn Đông Mai, xã Chỉ Đạo
Nguồn:

1.3.2.2. Điều kiện khí hậu
Thôn Đông Mai, xã Chỉ Đạo nằm trong vùng khí hậu nhiệt đới gió mùa
thuộc khu vực đồng bằng Bắc Bộ, một năm chia làm hai mùa rõ rệt cùng với hai
khoảng thời gian giao mùa ngắn tạo ra bốn mùa xuân, hạ, thu, đông. Đặc trưng nhất
là mùa hè và mùa đông:
Mùa hè bắt đầu từ tháng 4 đến tháng 10, gió Đông Nam thịnh hành. Nhiệt độ

dao động từ 25 - 28ºC, nhiệt độ cao nhất trong mùa là 38ºC. Mùa đông bắt đầu từ
tháng 11 đến tháng 3, gió Đông Bắc thịnh hành, trời lạnh và khô hanh. Nhiệt độ
thấp nhất từ 7 - 10ºC.
Mưa tập trung từ tháng 7 đến tháng 9, lượng mưa trung bình hàng năm là
1.650 mm, lượng bốc hơi trung bình hàng năm là 850 mm. Độ ẩm trung bình hàng
năm là 84,5%. Bão thường xuất hiện vào tháng 7 và tháng 8 (Niên giám thống kê
tỉnh Hưng Yên, 2011).
1.3.2.3. Đặc điểm thủy văn
Hệ thống thủy lợi của xã Chỉ Đạo nằm trong hệ thống thủy lợi của huyện
Văn Lâm. Nguồn nước tưới cho cây trồng chủ yếu lấy từ hệ thống sông Bắc Hưng
Hải kết hợp với hệ thống kênh mương nội đồng, có chức năng cung cấp nước ngọt
9


cho hoạt động sản xuất nông nghiệp và sinh hoạt của nhân dân trong xã. Để duy trì
và tiếp tục hoàn chỉnh hệ thống thủy lợi phải đặt trọng tâm vào củng cố bờ kênh,
nạo vét khơi thông dòng chảy, xây dựng thêm một số kênh mương nội đồng để giải
quyết tình trạng úng hạn cục bộ.
1.3.2.4. Tài nguyên thiên nhiên
* Tài nguyên đất
Xã Chỉ Đạo là một xã thuộc huyện Văn Lâm, tỉnh Hưng Yên có diện tích
tương đối lớn. Diện tích đất chủ yếu là dạng đất đồng bằng, được bồi tụ lâu năm,
đất bằng phẳng, thuận lợi. Đất đai của xã tương đối tốt, thuận lợi cho xã phát triển
nông nghiệp theo chiều sâu và theo hướng đa dạng hàng hoá. Diện tích đất tự nhiên
toàn xã là 5,97 km2. Trong đó đất nông nghiệp chiếm gần 67% (Bảng 1.1).
Bảng 1.1: Hiện trạng sử dụng đất xã Chỉ Đạo, huyện Văn Lâm

Các loại đất

Diện tích (ha)


Cơ cấu (%)

Tổng diện tích đất tự nhiên

597,17 ha

100,00

Đất nông nghiệp

398,85 ha

66.59

Đất phi nông nghiệp

180,22 ha

30,17

18,1 ha

3,03

Đất chưa sử dụng

Nguồn: UBND xã Chỉ Đạo, 2013

Trong thời gian tới có thể tận dụng diện tích đất bằng chưa sử dụng vào

các mục đích nông nghiệp hoặc phi nông nghiệp.
* Tài nguyên nước
Nguồn nước mặt sử dụng để cung cấp tưới nước cho cây trồng là sông
Hồng, sông Nhuệ và các hồ trong xã. Hiện tại ở đại phương vẫn chưa có tài
liệu, dự án thăm dò đánh giá cụ thể nguồn nước ngầm. Trên thực tế, hiện nay
rất ít hộ gia đình còn sử dụng nguồn nước giếng khoan để phục vụ mục đích
sinh hoạt chủ yếu người dân dử dụng nguồn nước máy. Tại làng nghề Đông
Mai có hệ thống kênh mương dẫn nước thải dọc theo các đường trong ngõ, gom
nước thải từ các hộ gia đình và nhập vào mương chính trong từng xóm sau đó
nhập lại với nhau.

10


1.3.3. Điều kiện kinh tế - xã hội
1.3.3.1. Dân số và lao động
* Dân số
Theo thống kê, tổng dân số năm 2013 của xã Chỉ Đạo là 8.473 người
sinh sống trong 2.213 hộ với mật độ dân số trung bình 1.418 người/km², tỷ lệ
tăng dân số tự nhiên là 0,8%/năm (UBND xã Chỉ Đạo, 2013). Dân cư tập trung
khá đông tại các làng xã, hoạt động sản xuất nông nghiệp là chủ yếu. Dân số xã
thuần nhất là dân tộc Kinh, dân cư chia làm 5 thôn. Toàn thôn Đông Mai hiện
nay có 2250 nhân khẩu nằm trong 560 hộ.
* Lao động
Số lao động trong độ tuổi của xã Chỉ Đạo là 4.169 người/tổng số dân với
tỷ lệ lao động qua đào tạo từ 3 tháng trở lên đạt khoảng 20%. Trong đó, lao
động nông nghiệp là 2.969 người, lao động phi nông nghiệp là 1.200 người. Tại
thôn Đông Mai, số người lao động nông nghiệp là 840 người, lao động phi
nông nghiệp là 250 người (UBND xã Chỉ Đạo, 2013).
1.3.3.2. Tình hình phát triển kinh tế

Mặc dù tình hình kinh tế trong nước có nhiều biến động và khó khăn,
song xã Chỉ Đạo đã tập trung khắc phục và phát triển kinh tế theo hướng sản
xuất nông nghiệp làm mũi nhọn. Cơ cấu kinh tế của xã bao gồm: sản xuất nông
nghiệp 50,5%; công nghiệp - tiểu thủ công nghiệp chiếm 32,5%; thương mại dịch vụ chiếm 17%.
Tổng giá trị sản xuất toàn xã năm 2013 là 96,9 tỷ đồng đạt 113,5% kế
hoạch năm với thu nhập bình quân của nhân dân trong xã đạt trung bình khoảng
11,4 triệu đồng/người/năm. Hiện nay tỷ lệ phát triển dân số xã 1,28%, tỷ lệ hộ
nghèo 3,55% (UBND xã Chỉ Đạo, 2013).
1.3.3.3. Văn hóa - Giáo dục - Y tế
* Văn hóa
Tỷ lệ xóm đạt tiêu chuẩn làng văn hóa toàn xã là 5/5 làng văn hóa, nếp
sống văn hóa, văn nghệ các đoàn thể được quan tâm đẩy mạnh nhằm thực hiện
các mục tiêu để xây dựng một nền văn hóa tiên tiến, đậm đà bản sắc dân tộc.
* Giáo dục

11


Chính quyền xã đã có những đầu tư thích đáng cho giáo dục với tỷ lệ
trường học các cấp có cơ sở vật chất đạt chuẩn quốc gia là 60%. Trình độ giáo
dục phổ cập cho người dân trên địa bàn xã là cấp trung học cơ sở. Trong đó, tỷ
lệ học sinh sau khi tốt nghiệp THCS được tiếp tục học trung học (phổ thông, bổ
túc, học nghề) đạt 93%/tổng số học sinh trong độ tuổi. Năm học 2012, học sinh
thi đỗ vào các trường đại học là 25 em, vào cao đẳng là 20 em.
Trên địa bàn xã có 1 trường mầm non đạt chuẩn quốc gia với tổng diện
tích 0,25 ha, gồm 5 lớp học với 200 cháu; có 1 trường tiểu học gồm 12 phòng
học với 570 học sinh; 1 trường THCS cạnh trường tiểu học với diện tích 0,82
ha, bao gồm 14 phòng học với 365 học sinh. Nhìn chung, hiện tại các phòng
học và phòng chức năng đã đủ đáp ứng nhu cầu dạy và học cho cán bộ giáo
viên và học sinh.

* Y tế
Địa bàn xã Chỉ Đạo có một trạm y tế nằm gần UBND xã với diện tích
0,06 ha. Công trình bao gồm nhà làm việc 01 tầng, 01 phòng khám và 03 phòng
điều trị. Trạm y tế của xã đã tổ chức việc khám chữa bệnh cho người dân trong
xã, duy trì trực trạm 24/24, khám chữa bệnh cho gần 1000 lượt người/năm. Xã
đã tích cực hoàn thành các chương trình y tế Quốc gia là chủ động phòng chống
dịch bệnh, tích cực xây dựng cơ sở vật chất, mua sắm trang thiết bị nhằm nâng
cao chất lượng khám chữa bệnh cho người dân. Xã được Trung tâm y tế Huyện
xếp loại xã đã có phong trào y tế mạnh.
1.3.3.4. Giao thông – Mạng lưới điện
* Giao thông
Khu vực xã Chỉ Đạo có Quốc lộ 5A và đường sắt Hà Nội - Hải Phòng
chạy từ Đông sang Tây. Hệ thống cầu đường chính trên địa bàn đã cơ bản được
đầu tư, cải tạo. Đường giao thông nông thôn được quan tâm xây dựng, các
tuyến đường trục xã, đường trục thôn đã được bê tông hoá 70%.
* Mạng lưới điện
Các tuyến đường dây tải điện và các trạm biến áp trung, hạ thế trên địa
bàn huyện đã từng bước được nâng cấp, 100% số hộ nông thôn đã có điện.
Nhìn chung, kể từ khi Đổi mới, chính quyền và nhân dân xã Chỉ Đạo đã
đoàn kết, thống nhất tập trung sức người, sức của phát triển kinh tế các hộ gia
đình. Kết cấu hạ tầng KT - XH từng bước được tăng cường; đời sống vật chất

12


tinh thần của nhân dân ngày càng được cải thiện. Hệ thống chính trị được củng
cố, dân chủ cơ sở được phát huy, bộ mặt nông thôn ngày một đổi mới.

13



CHƯƠNG 2
CÁC PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU
2.1. Phương pháp kế thừa, tổng hợp các tài liệu
Quá trình tổng hợp tài liệu nhằm kế thừa các kết quả đã có sẵn và bổ
sung những thông tin, dữ liệu còn thiếu trong quá trình khảo sát thực địa. Trong
thời gian hoàn thành khóa luận tốt nghiệp, sinh viên đã tiến hành tổng hợp tài
liệu từ rất nhiều nguồn khác nhau về đặc điểm khí tượng thuỷ văn, môi trường,
các dạng tài nguyên, yếu tố phát triển KT - XH, các vấn đề ô nhiễm môi trường
làng nghề, thêm vào đó là các giáo trình, tài liệu, sách tham khảo có liên quan;
kế thừa kết quả từ các đề tài, dự án nghiên cứu về khu vực, trên cơ sở đó, phân
tích, tổng hợp và xử lý số liệu theo mục đích mong muốn.
Các tài liệu này được phân loại, sắp xếp có trình tự và được định hướng
vào nghiên cứu để đánh giá hoạt động làng nghề.
2.2. Phương pháp khảo sát thực địa và lấy mẫu
Để có tính xác thực và thuyết phục về đề tài nghiên cứu, sinh viên đã
tiến hành ba đợt khảo sát thực địa tại khu vực thôn Đông Mai, xã Chỉ Đạo,
huyện Văn Lâm, tỉnh Hưng Yên (Hình 2.1). Đây là bước cơ bản trong việc
hoàn thành khóa luận tốt nghiệp.
- Đợt 1 thực hiện vào ngày 15/03/2014 nhằm khảo sát ban đầu khu vực
nghiên cứu, thu thập các thông tin ban đầu đánh giá các yếu tố tự nhiên và xã hội.
- Đợt 2 thực hiện vào ngày 20/04/2014 nhằm phỏng vấn lấy ý kiến người dân
khu vực nghiên cứu và lựa chọn các địa điểm lấy mẫu.
- Đợt 3 thực hiện vào ngày 05/05/2014 nhằm tiến hành lấy mẫu tại các địa
điểm đã chọn ban đầu.

Hình 2.1: Khảo sát thực địa các đợt tháng 03 - 04/ 2014

14



Dựa vào các kết quả khảo sát có được sinh viên tiến hành lựa chọn 9 vị
trí lấy mẫu nước khác nhau thuộc khu vực làng nghề nghiên cứu. Các vị trí lấy
mẫu bao gồm (Hình 2.2):

Hình 2.2: Vị trí lấy mẫu khu vực nghiên cứu

- ĐM 01 (20°59'22.44"N, 106° 3'1.62"E): lấy tại cống dẫn nước thải chính
xóm Chùa (đi vào đầu làng 50m). Nước thải màu đen, nhiều cặn đáy và chất lơ
lửng, mùi nặng khó chịu (Hình 2.3).
- ĐM 02 (20°59'19.43"N, 106° 3'10.52"E): hồ trung tâm đối diện nhà văn
hóa thôn Đông Mai, là nơi tiếp nhận nước thải sinh hoạt của một nửa dân cư xóm
Chùa. Nước có màu xanh đậm, nhiều rác nổi, váng bọt, mùi tanh (Hình 2.3).
- ĐM 03 (20°59'15.17"N, 106° 3'18.04"E): cống nước thải phía sau một cơ
sở sản xuất tái chế nhỏ trong làng, thuộc xóm Đông, cách trung tâm thôn 200m,
cách khu sản xuất tập trung 700m. Nước có màu nâu đất, nhiều cặn lơ lửng, mùi
tanh khó chịu (Hình 2.3).

ĐM 01

ĐM 02

15

ĐM 03


Hình 2.3: Các điểm lấy mẫu

- ĐM 05 (20°58'44.06"N, 106° 3'21.08"E): cống thải phía sau khu sản xuất

tập trung, cách trung tâm thôn 1300m. Nước có màu xanh đen, nhiều cặn đáy và
chất lơ lửng, có mùi tanh thối và mùi hóa chất nặng (Hình 2.4).
- ĐM 06 (20°59'5.79"N, 106° 3'23.15"E): mương dẫn nước cạnh đường quốc
lộ, cách khu sản xuất tập trung 400m, nước màu đen đặc, hôi thối, là nơi tập trung
rác thải sinh hoạt của thôn (Hình 2.4).

ĐM 04

ĐM 05

ĐM 06

Hình 2.4: Các điểm lấy mẫu

- ĐM 07 (20°59'17.40"N, 106° 3'27.51"E): mương nước thải cạnh ruộng lúa
xóm Đông, cách trung tâm thôn 300m, nước màu đen đặc, mùi tanh và thối, chứa
nhiều rác thải và các chất lơ lửng, xung quanh nhiều rau bèo mọc (Hình 2.5).
- ĐM 08 (20°59'12.26"N, 106° 3'13.39"E): mương nước thải cạnh khu sản
xuất tái chế hộ gia đình, cạnh ruộng lúa, cách khu tập trung sản xuất 500m. Nước
màu đen, nhiều cặn đáy lơ lửng, mùi thối, hơi tanh (Hình 2.5).
- ĐM 09 (20°59'18.84"N, 106° 2'54.77"E): cống thải đầu làng, nguồn nước
thải khu sản xuất tái chế nhựa, cách trung tâm thôn 200m, nước màu đen, nhiều
váng bẩn và rác thải, mùi tanh và thối (Hình 2.5).

ĐM 07

ĐM 08
Hình 2.5: Các điểm lấy mẫu

16


ĐM 09