Header Page 1 of 126.

TÓM TẮT
Tên luận văn: “Văn hóa gia đình ở xã Chánh Hội, huyện Mang Thít, tỉnh
Vĩnh Long”
Những đề mục trong cuốn luận văn này đều nói lên những khía cạnh quan
trọng, lý thuyết tiếp cận nghiên cứu lý luận về văn hóa, gia đình, văn hoá gia đình,
gia đình văn hoá là cơ sở để khảo sát thực trạng văn hóa gia đình. Gia đình là hiện
tượng văn hoá của con người, là một giá trị văn hoá. Trong quá trình vận động và
phát triển, gia đình văn hoá chính là sự tích hợp các giá trị văn hoá gia đình.
Công trình nghiên cứu này, chúng tôi cố gắng đi tìm nhữngvấn đề xây dựng
gia đình văn hoá ở nước ta gắn với chủ trương đường lối đổi mới, phát triển đất nước
do Đảng ta khởi xướng và lãnh đạo. Trong nhiều năm qua, xây dựng gia đình văn hoá
đã trở thành phong trào, ngày càng có tác động tích cực đến đời sống văn hoá vật chất
và tinh thần của xã hội. .
Chương 1: Luận văn đề cập đến một số khái niệm công cụ và đặc điểm văn
hoá văn hóa gia đình, tiếp cận các lý thuyết chuyên ngành văn hoá học, để làm nền
tảng, cơ sở lý luận nhận diện văn hóa gia đình ở xã Chánh Hội huyện Mang Thít, tỉnh
Vĩnh Long.
Luận văn cũng đã khái quát về môi trường địa lý, sự hình thành nên vùng đất
Chánh Hội là nơi hội tụ của các gia đình người Kinh là đa số. với những phong tục
tập quán, truyền thống văn hoá nơi đây mang những nét đặc trưng của người dân
miền sông nước miệt vườn. Cùng chung của cả nước, Chánh Hội hưởng ứng tích cực
phong trào xây dựng gia đình văn hoá và đã thu được những thành quả bước đầu. Có
thể quan niệm rằng: gia đình văn hoá ở Chánh Hội là gia đình phát triển cả vật chất
lẫn tinh thần, là nơi lưu truyền các giá trị văn hoá từ nhiều đời và phát triển trong giai
đoạn mới vững bền, có quan hệ tốt với xóm làng, thực hiện đầy đủ nghĩa vụ công
dân, làm tốt chức năng gia đình, đáp ứng yêu cầu của công cuộc đổi mới.
Chương 2: Khảo sát thực trạng văn hoá gia đình và gia đình văn hoá Chánh
Hội hiện nay phản ánh sự vận động và biến đổi của quê hương Chánh Hội. Cái mới,

-iiiFooter Page 1 of 126.


Header Page 2 of 126.

cái tiến bộ đang hình thành và ngày càng phát huy tác dụng tích cực của nó. Bên cạnh
đó, cái cũ, cái tiêu cực cũng ảnh hưởng không nhỏ tới mọi mặt của đời sống xã hội.
Vấn đề đặt ra là đòi hỏi cấp uỷ, chính quyền địa phương cần có những phương hướng,
giải pháp hữu hiệu để khắc phục và tạo điều kiện để các yếu tố văn hoá trong các gia
đình phát huy hết vai trò tích cực của mình trong giáo dục đào tạo con người cũng
như trong môi trường xã hội tạo tiền đề vững chắc cho sự nghiệp công nghiệp hoá hiện đại hoá của quê hương. Có thể khẳng định, văn hoá gia đình truyền thống Chánh
Hội mang một nét riêng trở thành niềm tự hào của mỗi người dân nơi đây. Dù đi đâu
về đâu, hay làm gì thì văn hoá gia đình cũng là hành trang giúp họ tự tin và vươn lên
trong cuộc sống. Văn hoá gia đình Chánh Hội hôm nay tiếp tục phát huy những giá
trị truyền thống nhưng đồng thời từng bước tiếp thu những tư tưởng tiên tiến của thời
đại để góp phần vào sự giàu mạnh của quê hương.
Chương 3: Phải khẳng định rằng, những yếu tố quê hương, dân tộc và thời đại
đã có tác động lớn tới vấn đề văn hoá gia đình cũng như gia đình văn hoá ở Chánh
Hội. Vì vậy, trong thời gian tới cần tăng cường cơ sở vật chất kỹ thuật trên cơ sở đẩy
mạnh sự nghiệp công nghiệp hoá, hiện đại hoá của địa phương để tạo điều kiện thuận
lợi cho vấn đề xây dựng văn hoá gia đình và gia đình văn hoá, bên cạnh đó cần có sự
kế thừa và phát huy những giá trị của truyền thống văn hoá dân tộc, tiếp thu những
giá trị văn hoá của gia đình hiện đại. Đồng thời, phải sử dụng một loạt những biện
pháp mang tính cấp thiết và lâu dài để thực hiện được mục đích xây dựng gia đình
mới - gia đình văn hoá.

-ivFooter Page 2 of 126.


Header Page 3 of 126.


ABSTRACT
Thesis: “Family culture in Chanh Hoi ward, Mang Thit district, Vinh Long
province”
The entries in this thesis demonstrate the important aspects, theories to
approach researching culture, family, family culture, which are the bases to assess the
actual state of family culture. Famiy is mankind’s cultural phenomenon, a cultural
value. In the progess and development of a family, it is an intergration of all family
cultural values.
In this research, we aim to identify ways to construct the standard family
concerning new policies under the initiation and leadership of the Party. In the past
few years, constructing the standard family has become a movement, increasingly
afffecting the society’s material life and cutural life positively.
Chapter 1: The author introduces some relevant definitions and traits of family
culture, as well as some culture researching definitions, to help identify standard
families in Chanh Hoi ward, Mang Thit district, Vinh Long province.
The thesis also state general information of geographical features, the
formation of Chanh Hoi ward which mainly consists of Kinh ethnic group family.
The region’s culture and traditions is of a typical hick town. Along with the whole
country, Chanh Hoi has actively participated in constructing standard families and
has got some initiative results. It can be understood that a standard family in Chanh
Hoi is developed both financially and culturally, continuing to grow but still retaining
long-lived traditions, on good terms with neighbors, fulfilling all civilian duties and
family functions.
Chapter 2: Assessing the current state of family culture in Chanh Hoi ward
which reflects the development of Chanh Hoi itself. The new, the modern is forming
and beginning to take effect. Moreover, the old, the negative is still affecting all
aspects of social life. From these reasons, local authorities need to have solutions in
order that cultural elements in family can help train people to build a steady


-vFooter Page 3 of 126.


Header Page 4 of 126.

foundation for the development of the homeland as well as the nation. Family culture
in Chanh Hoi has become every person’s pride, assissting them in life wherever they
go, whatever they do. Family culture in Chanh Hoi today continues to develop
traditional values, but also adopting to ideas of the new era, contributing to the wellbeing of the nation.
Chapter 3: The elements of homeland, era and nation have strongly affected
family culture in Chanh Hoi. So in the near future there needs to be improvements in
technology for the industrialisation and modernisation of the region, which will be
the bases for the development of family culture. The retainment and inheritance of
traditional values and the acquisition of modern values need to be simultaneous. At
the same time there should be immediate and long-term solutions to constructing the
standard family.

-viFooter Page 4 of 126.


Header Page 5 of 126.

MỤC LỤC

Trang tựa
Quyết định giao đề tài
LỜI CAM ĐOAN .......................................................................................................i
LỜI CẢM ƠN ........................................................................................................... ii
TÓM TẮT ................................................................................................................ iii
ABSTRACT ...............................................................................................................v

DANH SÁCH CÁC CHỮ VIẾT TẮT .....................................................................x
DANH SÁCH CÁC BẢNG ......................................................................................xi
DANH SÁCH CÁC HÌNH..................................................................................... xii
PHẦN MỞ ĐẦU ........................................................................................................1
1. Tính cấp thiết của đề tài .......................................................................................1
2. Lịch sử vấn đề nghiên cứu liên quan đến đề tài...................................................3
3. Mục đích, nhiệm vụ nghiên cứu ..........................................................................4
4. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu của luận văn ..................................................5
5. Phương pháp nghiên cứu của luận văn ................................................................5
6. Đóng góp mới về mặt khoa học của luận văn .....................................................6
7. Kết cấu của luận văn ............................................................................................6
PHẦN NỘI DUNG ....................................................................................................7
CHƯƠNG 1: CƠ SỞ LÝ LUẬN VÀ THỰC TIỄN ...............................................7
1.1. Cơ sở lý luận .....................................................................................................7
1.1.1. Khái niệm về văn hóa .................................................................................7
1.1.2. Khái niệm về gia đình ................................................................................8
1.1.3. Khái niệm về văn hóa gia đình .................................................................12
1.1.4. Khái niệm gia đình văn hóa ......................................................................15
1.2. Cơ sở thực tiễn ................................................................................................18
1.2.1. Đặc điểm gia đình Việt Nam ....................................................................18

-viiFooter Page 5 of 126.


Header Page 6 of 126.

1.2.2. Đặc điểm gia đình Việt Nam từ truyền thống đến hiện đại......................21
1.2.1.1. Đặc điểm của gia đình truyền thống ..................................................21
1.2.2.1. Đặc điểm của gia đình hiện đại ..........................................................23
1.2.3. Khái quát chung về xã Chánh Hội ...........................................................25

1.2.3.1. Lịch sử về vùng đất và con người xã Chánh Hội...............................25
1.2.3.2. Địa lý hành chính ...............................................................................27
1.2.3.3. Địa thế - cảnh quan ............................................................................28
1.2.3.4. Đặc điểm dân cư ................................................................................30
1.2.3.5. Phong tục – tín ngưỡng ......................................................................30
1.2.3.6. Vài nét về kinh tế - xã hội địa phương ...............................................31
CHƯƠNG 2: THỰC TRẠNG VĂN HÓA GIA ĐÌNH Ở XÃ CHÁNH HỘI,
HUYỆN MANG THÍT, TỈNH VĨNH LONG .......................................................34
2.1. Quan niệm hôn nhân – gia đình ......................................................................34
2.2. Ứng xử giữa các thành viên trong gia đình ....................................................38
2.3. Vấn đề bạo lực gia đình ..................................................................................41
2.4. Vấn đề giáo dục gia đình ................................................................................46
2.5. Tín ngưỡng của gia đình và nhu cầu hưởng thụ văn hóa tinh thần của
người dân ..............................................................................................................51
2.6. Công tác xây dựng gia đình văn hóa. .............................................................55
CHƯƠNG 3: BẢO TỒN PHÁT HUY GIÁ TRỊ VĂN HÓA GIA ĐÌNH CỦA
NGƯỜI DÂN Ở CHÁNH HỘI .............................................................................62
3.1. Đánh giá chung ...............................................................................................62
3.1.1. Nguyên nhân của những thành tựu và yếu kém còn tồn tại .....................63
3.1.2. Những bài học kinh nghiệm .....................................................................65
3.2. Giải pháp xây dựng văn hóa gia đình ở xã Chánh Hội ...................................66
3.3. Giải pháp về xây dựng chính sách của Đảng ủy và Ủy ban nhân dân xã Chánh
Hội về văn hóa gia đình .........................................................................................70
3.4. Một số khuyến nghị ........................................................................................73
KẾT LUẬN ..............................................................................................................75

-viiiFooter Page 6 of 126.


Header Page 7 of 126.


TÀI LIỆU THAM KHẢO ......................................................................................77
PHỤ LỤC .................................................................................................................80
PHỤ LỤC 1: BẢNG ĐIỀU TRA XÃ HỘI HỌC VỀ XÂY DỰNG GIA ĐÌNH VĂN
HÓA Ở CHÁNH HỘI ...........................................................................................80
PHỤ LỤC 2: DANH SÁCH CÁC NHÂN VẬT PHỎNG VẤN SÂU..................94
PHỤ LỤC 3: HÌNH ẢNH....................................................................................109

-ixFooter Page 7 of 126.


Header Page 8 of 126.

DANH SÁCH CÁC CHỮ VIẾT TẮT
PCBLGĐ:

Phòng chống bạo lực gia đình

NXB:

Nhà xuất bản

PGS:

Phó giáo sư

TS:

Tiến sĩ


HCM:

Hồ Chí Minh

-xFooter Page 8 of 126.


Header Page 9 of 126.

DANH SÁCH CÁC BẢNG
Số hiệu bảng

Tên bảng

Trang

Bảng 2.1

Yếu tố quyết định tạo nên hạnh phúc của vợ chồng

35

Bảng 2.2

Tiêu chuẩn lựa chọn bạn đời của mình

36

Bảng 2.3


Ứng xử của Con cái đối với ông bà, cha mẹ

39

Bảng 2.4

Các hình thức bạo lực gia đình

42

Bảng 2.5

Cách thức giáo dục của cha mẹ đối với con cái trong gia đình

49

Bảng 2.6

Phối hợp với nhà trường trong giáo dục con cái

50

Bảng 2.7

Các thành viên trong gia đình thường xuyên ăn cơm với nhau

54

-xiFooter Page 9 of 126.



Header Page 10 of 126.

DANH SÁCH CÁC HÌNH
Số hiệu hình
Hình 1.1

Tên hình
Bản đồ ranh giới hành chính xã Chánh hội

-xiiFooter Page 10 of 126.

Trang
28


Header Page 11 of 126.

PHẦN MỞ ĐẦU
1. Tính cấp thiết của đề tài
Gia đình là tế bào của xã hội, trong tiến trình phát triển của lịch sử xã hội, gia
đình có một vị trí và vai trò đặc biệt. Từ gia đình con người được sinh ra và trưởng
thành cả về thể chất và nhân cách. Sức mạnh trường tồn của quốc gia, dân tộc Việt
Nam phụ thuộc rất nhiều vào sự tồn tại và phát triển của gia đình.
Ngày nay, vấn đề gia đình được thế giới rất quan tâm. Liên hiệp quốc đã lấy
năm 1994 là “năm quốc tế gia đình”, các quốc gia trên thế giới cũng nhận thức rõ
rằng: củng cố sự vững chắc của gia đình là nhân tố quan trọng để ổn định và phát
triển xã hội.
Ở Việt Nam, chúng ta đã nhận thức đúng vị trí của gia đình trong sự phát triển
và tiến bộ xã hội, cũng như hạnh phúc của mỗi cá nhân. Gia đình Việt Nam là nơi hội

tụ, gắn kết mỗi thành viên trong gia đình với nhau. Khi vui người ta luôn san sẻ cùng
gia đình và khi buồn cũng tìm sự an ủi, chở che từ gia đình. Bởi thế, đối với mỗi
người Việt Nam gia đình là nơi thiêng liêng nhất, thực sự là tổ ấm của sự yêu thương,
sự kính trọng và tình thương yêu của mỗi thành viên trong gia đình. Nét đẹp văn hóa
gia đình trở thành nét đẹp văn hóa của dân tộc Việt Nam, góp phần làm phong phú
hơn bản sắc văn hóa của cư dân Việt.
Từ văn hóa gia đình truyền thống đến hiện đại đã có sự biến đổi lớn, đặc biệt
là đối với nước ta đang trong giai đoạn phát triển của nền kinh tế thị trường, bên cạnh
các yếu tố tích cực cũng làm nảy sinh nhiều vấn đề tiêu cực do những mặt trái của nó
đã ảnh hưởng trực tiếp và có nguy cơ làm băng hoại các giá trị văn hóa gia đình truyền
thống Việt Nam.
Từ thực tế đó, Đảng và Nhà nước ta rất quan tâm đến vấn đề xây dựng gia
đình. Nghị quyết lần thứ V Ban chấp hành Trung ương Đảng khóa VIII đã nhấn mạnh
đến trách nhiệm của gia đình: Giữ gìn và phát huy những đạo lý tốt đẹp của gia đình
Việt Nam, nêu cao vai trò gương mẫu của các bậc cha mẹ, coi trọng xây dựng gia
đình văn hóa, xây dựng mối quan hệ khăng khít giữa gia đình, nhà trường và xã hội.

-1Footer Page 11 of 126.


Header Page 12 of 126.

Nghị quyết Đại hội IX của Đảng chỉ rõ: Nêu cao trách nhiệm của gia đình trong việc
xây dựng và bồi dưỡng các thành viên của mình trong lối sống văn hóa, làm cho gia
đình thực sự là tổ ấm của mỗi người và là tế bào lành mạnh của xã hội. Một điều đặc
biệt là muốn có gia đình văn hóa phải có văn hóa gia đình. Hay nói cách khác, gia
đình văn hóa chính là một biểu hiện mới của văn hóa gia đình nhưng ở trình độ cao
hơn và được cụ thể hóa bằng các tiêu chí cụ thể.
Khi thực hiện chủ trương xây dựng gia đình văn hóa ở các địa phương, đòi hỏi
sự nghiên cứu tổng kết quá trình vận dụng chủ trương của Đảng về xây dựng gia đình

văn hóa nhằm phổ biến cách làm mới với những quy trình hiệu quả tối ưu, tìm ra
những điểm chưa phù hợp với đòi hỏi của thực tiễn, từ đó đề xuất giải pháp hữu hiệu
và những kiến nghị kịp thời. đó là việc làm cần thiết đối với các cấp, các ngành và
các địa phương.
Xã Chánh Hội là một trong 13 đơn vị hành chính của huyện Mang Thít, tỉnh
Vĩnh Long, được tách ra từ Thị trấn Cái Nhum vào ngày 18 tháng 03 năm 1994. Xã
có 09 ấp.Người dân sống bằng nghề làm ruộng, vườn, chỉ có một số ít sống bằng nghề
buôn bán và đánh bắt cá, tôm. Người dân nơi đây theo nhiều tôn giáo khác nhau, đa
số theo tập quán thờ cúng ông bà, tổ tiên, kế đến là đạo Phật, đạo Thiên chúa, đạo
Cao Đài, đạo Hòa Hảo. Dù theo tôn giáo nào, người dân Chánh Hội cũng mang phong
cách của người nông dân Nam bộ “trọng nghĩa khinh tài” sống có đạo lý, có tình có
nghĩa, sẵn sàng hành động cho lẽ phải, chan hòa trong tình làng nghĩa xóm. Tuy nhiên,
nước ta trong quá trình mở cửa và hội nhập của nền kinh tế thị trường, văn hóa gia
đình ở Chánh Hội cũng nảy sinh nhiều vấn đề phức tạp như tệ nạn xã hội, trẻ em hư
hỏng, làm ăn bất chính, …Những biểu hiện về sự sa sút đạo đức, lối sống, sự đảo lộn
về trật tự kỷ cương trong gia đình…, đó là những vấn đề cần được quan tâm và đánh
giá một cách nghiêm túc.
Ngoài ra, bản thân tôi công tác tại Phòng Văn hóa và Thông tin huyện Mang
Thít, Do đó công tác quản lý văn hóa - xã hội ở địa phương trong việc nắm bắt được
thực trạng đời sống văn hóa của gia đình là hết sức cần thiết. Vì vậy nghiên cứu về
văn hóa gia đình sẽ cung cấp những luận cứ khoa học, giúp các nhà quản lý văn hóa

-2Footer Page 12 of 126.


Header Page 13 of 126.

ở các cấp của địa phương có một cái nhìn toàn diện trong xây dựng đời sống văn hóa,
mang hiệu quả thiết thực cho cộng đồng.Vì vậy tôi chọn đề tài: “Văn hóa gia đình ở
xã Chánh Hội, huyện Mang Thít, tỉnh Vĩnh Long” làm luận văn tốt nghiệp chương

trình đào tạo sau đại học, ngành Văn hóa học.
2. Lịch sử vấn đề nghiên cứu liên quan đến đề tài
Vấn đề gia đình từ lâu đã được các nhà khoa học trong và ngoài nước quan
tâm nghiên cứu.
Trước hết là tác phẩm của Ph. Ăngghen: “Nguồn gốc của gia đình, của chế độ
tư hữu và nhà nước” trong C.Mac - Ph.Ăngghen, toàn tập, tập 21, Nxb Chính trị quốc
gia, Hà Nội. Có thể nói đây là tác phẩm đầu tiên đặt nền móng cho việc nghiên cứu về
gia đình và văn hóa gia đình trong bộ môn văn hóa học. Ở tác phẩm này, Ph. Ăngghen
đã đề cập đếp một số vấn đề liên quan đến gia đình như: các hình thức gia đình, tình
yêu, hôn nhân…Sau Mac – Angghen còn có một số tác phẩm quan trọng khác….
Ở Việt Nam, trước hết phải kể đến công trình “Những nghiên cứu xã hội học
về gia đình Việt Nam” (1991), do tập thể tác giả của Viện Xã hội học thuộc trung tâm
Khoa học Xã hội học Trường Đại học Gothenburg (Thụy Điển) nghiên cứu, do Nxb
Khoa học xã hội xuất bản. Trong công trình này, các tác giả Việt Nam và Thụy Điển
đã tiến hành khảo sát thực tiễn ở nhiều tỉnh, thành trong cả nước về đặc điểm gia đình
Việt Nam trước những năm 1990; Cuốn “nhận diện gia đình Việt Nam hiện nay”
(1991) của tác giả Lê Ngọc Văn; Công trình nghiên cứu của Viện sĩ Nguyễn Duy Quý
và Giáo sư Đỗ Huy: “Xây dựng nền văn hóa mới ở nước ta hiện nay” (1992) có đề
cập đến một số vấn đề về văn hóa gia đình ở nước ta. Năm 1994, Trung tâm Khoa
học Xã hội và Nhân văn Quốc gia còn cho xuất bản cuốn “Văn minh Phương Đông
và gia đình Việt Nam truyền thống”, do quỹ Toyota Foundation tài trợ, đã có những
khảo sát và nghiên cứu về gia đình truyền thống ở Việt Nam qua một số mốc lịch sử.
Công trình nghiên cứu: “Xây dựng gia đình văn hóa trong sự nghiệp đổi mới”
(1997) của tập thể tác giả do Trần Hữu Tòng và Trương Thìn chủ biên. Trong công
trình nghiên cứu, các tác giả đã cố gắng tập trung làm rõ một số vấn đề cơ bản về văn
hóa gia đình và xây dựng gia đình văn hóa, quan hệ văn hóa truyền thống và hiện

-3Footer Page 13 of 126.



Header Page 14 of 126.

đại… trên cơ sở những quan điểm cơ bản của Đảng và Nhà nước ta về xây dựng nếp
sống văn minh; Cuốn “Gia đình Việt Nam với chức năng xã hội hóa” (1998); Cuốn
“Văn hóa gia đình và sự phát triển xã hội” của nhiều tác giả.
Trung tâm Nghiên cứu khoa học về gia đình và Phụ nữ, thuộc Trung tâm Khoa
học Xã hội và Nhân văn Quốc gia đã tiến hành nghiên cứu nhiều đề tài về vấn đề gia
đình. Sau nhiều năm nghiên cứu, Trung tâm đã xuất bản công trình “Một vài nét nghiên
cứu về gia đình Việt Nam” (1999), do tập thể tác giả của Trung tâm nghiên cứu. Trong
công trình này, các tác giả đề cập tới một số vấn đề lý luận nghiên cứu về vai trò, vị trí
của gia đình trong xã hội, nhưng chỉ mới đặt vấn đề và gợi ý là chủ yếu.cuốn “Người
phụ nữ trong văn hóa gia đình đô thị” của Tiến sĩ Lê Quí Đức và Thạc sỹ Vũ Thị Huệ
(2003); cuốn “Văn hóa gia đình với việc hình thành và phát triển nhân cách trẻ em”
của Phó giáo sư Tiến sĩ Lê Như Hoa; cuốn “Gia đình Việt Nam trong bối cảnh đất
nước đổi mới” của Giáo sư Lê Thi. Ngoài ra, phải kể đến cuốn “Văn hóa gia đình Việt
Nam” của Giáo sư Vũ Ngọc Khánh (2007);Trong các tác phẩm này, các tác giả đã đề
cập tới những vấn đề lý luận và thực tiễn về văn hóa gia đình, những vấn đề của gia
đình Việt Nam từ truyền thống đến hiện đại, cũng như ảnh hưởng của văn hóa gia đình
đối với sự phát triển của cá nhân nói riêng và xã hội nói chung nghiên cứu khoa học về
gia đình, xây dựng gia đình văn hóa đã có bước phát triển.
Tóm lại, các kết quả nghiên cứu của các nhóm đề tài, công trình khoa học nêu
trên là những tư liệu tham khảo có giá trị. Những công trình đó đã đề cập đến gia đình,
văn hóa gia đình, gia đình văn hóa nói chung, song chưa đề cập đến vấn đề văn hóa gia
đình ở xã Chánh Hội, huyện Mang Thít, tỉnh Vĩnh Long. Có thể khẳng định, cho đến
nay ở huyện Mang Thít chưa có một công trình nào nghiên cứu về vấn đề này. Vì vậy,
chúng tôi mạnh dạn nghiên cứu với mong muốn bước đầu nhìn nhận toàn diện và hệ
thống hơn vềvăn hóa gia đình ở xã Chánh Hội, huyện Mang Thít, tỉnh Vĩnh Long.
3. Mục đích, nhiệm vụ nghiên cứu
Mục đích
Trên cơ sở tiếp thu làm rõ hơn những vấn đề lý luận và thực tiễn về gia đình,

văn hóa gia đình, luận văn đi sâu khảo sát,đánh giá thực trạng xây dựng gia đình văn

-4Footer Page 14 of 126.


Header Page 15 of 126.

hóa ở xã Chánh Hội. Từ đó, luận văn đề xuất phương hướng và giải pháp nhằm nâng
cao văn hóa gia đình ở xã Chánh Hội trong thời kỳ mới.
Nhiệm vụ
Để thực hiện được mục đích trên, luận văn có nhiệm vụ:
Làm sáng tỏ những vấn đề lý luận cơ bản về gia đình, văn hóa gia đình trên cơ
sở nghiên cứu một trường hợp cụ thể.
Phân tích thực trạng, sự biến đổi một số phương diện của văn hóa gia đình ở
xã Chánh Hội, huyện Mang Thít, tỉnh Vĩnh Long.
Khảo sát về cuộc vận động xây dựng gia đình văn hóa và ghi nhận những mô
hình, gương gia đình văn hóa điển hình ở xã Chánh Hội.
Đề xuất giải pháp nâng cao giá trị của văn hóa gia đình.
4. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu của luận văn
Đối tượng nghiên cứu: Những vấn đề về văn hóa gia đình ở xã Chánh Hội.Bởi
vì xã Chánh Hội là xã có truyền thống cách mạng của huyện Mang Thít, và được
phong à xã anh hùng đồng thời được tỉnh chọn làm xã điểm xây dựng Nông thôn mới
trong năm 2015.
Phạm vi nghiên cứu: đề tài tập trung nghiên cứu về tình hình văn hóa gia đình
ở xã Chánh Hội, huyện Mang Thít, tỉnh Vĩnh Long trong khoảng 10 năm trở lại đây.Vì
trong khoản thời gian này có nhiều sự thay đổi về văn hóa trong gia đìnhở xã Chánh
Hội. Có so sánh giữa truyền thống và hiện tại.
5. Phương pháp nghiên cứu của luận văn
Luận văn sử dụng phương pháp luận của chủ nghĩa duy vật biện chứng, chủ
nghĩa duy vật lịch sử, tư tưởng Hồ Chí Minh kết hợp với các quan điểm của Đảng

cộng sản Việt Nam về gia đình và xây dựng gia đình văn hóa.
Khảo sát tư liệu thực tế: điều tra xã hội học (với 100 phiếu điều tra, 05 biên
bản phỏng vấn sâu).
Thống kê, phân tích, tổng hợp tài liệu, số liệu hiện có.
Phương pháp so sánh, lựa chọn, đối chiếu.

-5Footer Page 15 of 126.


Header Page 16 of 126.

Phương pháp nghiên cứu liên ngành: là sử dụng để tiếp cận và tận dụng những
tư liệu, thông tin của nhiều lĩnh vực nhất là lĩnh vực địa lý học, sử học, văn hóa học,
xã hội học…để làm sáng tỏ đối tượng nghiên cứu trong đề tài này.
6. Đóng góp mới về mặt khoa học của luận văn
Góp phần làm rõ về mặt lý luận và thực tiễn khảo sát về thực trạng vấn đề gia
đình, văn hóa gia đìnhở một địa phương, cụ thể là ở xã Chánh Hội.
Đề xuất những giải pháp nhằm giữ gìn nét văn hóa gia đình truyền thốngxã
Chánh Hội trong thời gian tới.
7. Kết cấu của luận văn
Ngoài phần mở đầu, kết luận, danh mục tài liệu tham khảo và phụ lục, nội
dung của luận văn gồm 3 chương:
Chương 1. Cơ sở lý luận và thực tiễn của vấn đề nghiên cứu.
Chương 2. Thực trạng văn hóa gia đình xã Chánh Hội, huyện Mang Thít, tỉnh
Vĩnh Long.
Chương 3. Bảo tồn và phát huy giá trị văn hóa gia đình của người dân Chánh Hội.

-6Footer Page 16 of 126.



Header Page 17 of 126.

PHẦN NỘI DUNG
CHƯƠNG 1

CƠ SỞ LÝ LUẬN VÀ THỰC TIỄN
1.1. Cơ sở lý luận
1.1.1. Khái niệm về văn hóa
Hiếm có chủ đề nào nhận được nhiều sự quan tâm, nghiên cứu như chủ đề văn
hóa; theo các thống kê không chính thức trên thế giới đã có hơn 400 định nghĩa về
văn hóa. Các định nghĩa này ít nhiều có sự tương đồng, song cũng có nhiều điểm
khác, mỗi học giả đều xuất phát từ những cứ liệu riêng, góc độ nghiên cứu riêng, mục
đích riêng để xây dựng hệ thống khái niệm phù hợp với vấn đề nghiên cứu của mình.
Đã có rất nhiều tác giả hệ thống, phân tích các khái niệm văn hóa, chính vì vậy trong
luận văn này, chúng tôi chỉ đề cập đến 4 khái niệm được đánh giá là tiêu biểu và có
sức ảnh hưởng…
Khái niệm văn hóa của Tổ chức Giáo dục, Khoa học và Văn hóa của Liên
Hợp Quốc:
Văn hóa là tổng thể những nét riêng biệt tinh thần và vật chất, trí
tuệ, xúc cảm quyết định tính cách của một xã hội hay một nhóm người
trong xã hội, Văn hóa bao gồm nghệ thuật và văn chương, những lối sống,
những quyền cơ bản của con người, những hệ thống các giá trị, những tập
tục và những tín ngưỡng. Văn hóa đem lại cho con ngưởi những khả năng
suy xét về bản thân. Chính văn hóa đã làm cho chúng ta trở thành con vật
đặc biệt nhân bản, có lý trí, có óc phê phán và dấn thân một cách có đạo
lý. Chính nhờ văn hóa mà con người tự thể hiện, tự ý thức được bản thân,
tìm tòi không biết mệt những ý nghĩa mới mẻ và sáng tạo nên những công
trình mới mẻ, những công trình vượt trội bản thân.

-7Footer Page 17 of 126.



Header Page 18 of 126.

Trong tiếng Việt, văn hóa được dùng theo nghĩa thông dụng để chỉ học thức,
lối sống. Trong khi theo nghĩa rộng,thì văn hóa bao gồm tất cả, từ những sản phẩm
tinh vi, hiện đại, cho đến tín ngưỡng, phong tục, lối sống...Theo Đại từ điển tiếng Việt
của Trung tâm Ngôn ngữ và Văn hóa Việt Nam - Bộ Giáo dục và đào tạo, do Nguyễn
Như Ý chủ biên, nhà xuất bản Văn hóa – Thông tin, xuất bản năm 1998, thì: "Văn
hóa là những giá trị vật chất, tinh thần do con người sáng tạo ra trong lịch sử".
Trong cuốn “Cơ sở văn hóa Việt Nam” của tác giả Trần Ngọc Thêm, tác giả
đã đưa khái niệm như sau: “…Văn hóa là một hệ thống hữu cơ các giá trị vật chất và
tinh thần do con người sáng tạo và tích lũy qua quá trình hoạt động thực tiễn, trong
sự tương tác giữa con người với môi trường tự nhiên và xã hội…” [42, tr.20].
Theo tác giả Trần Quốc Vượng trong cuốn “Cơ sở văn hóa Việt Nam” cho
rằng: “…Trong vô vàn cách hiểu, cách định nghĩa về văn hóa, ta có thể tạm qui về
hai loại. Văn hóa hiểu theo nghĩa rộng như lối sống, lối ứng xử...Văn hóa hiểu theo
nghĩa hẹp văn học, học vấn, ...và tùy trường hợp cụ thể mà có những định nghĩa khác
nhau…” Ông đưa ra khái niệm như sau: “…Văn hóa là tổng thể nói chung những giá
trị vật chất và tinh thần do con người sáng tạo ra. Văn hóa là chìa khóa của sự phát
triển…”[47, tr.15].
Chủ tịch Hồ Chí Minh cho rằng: Vì lẽ sinh tồn cũng như mục đích của cuộc
sống, loài người mới sáng tạo và phát minh ra ngôn ngữ, chữ viết, đạo
đức, pháp luật, khoa học, tôn giáo, văn hóa nghệ thuật, những công cụ cho
sinh hoạt hàng ngày về mặc, ăn, ở và các phương thức sử dụng. Toàn bộ
những sáng tạo và phát minh đó tức là văn hóa. Văn hóa là sự tổng hợp
của mọi phương thức sinh hoạt cùng với biểu hiện của nó mà loài người
sản sinh ra nhằm thích ứng nhu cầu của đời sống và đòi hỏi của sự sinh
tồn [23, tr431].
1.1.2. Khái niệm về gia đình

Gia đình là cái gốc của con người, nơi con người sinh ra, bắt đầu một cuộc
sống. Trong suốt cuộc đời, gia đình luôn là điểm tựa, là cội nguồn của tình cảm là cái
nôi của sự yên bình, là yếu tố vô cùng cần thiết cho cuộc sống của con người và cho

-8Footer Page 18 of 126.


Header Page 19 of 126.

TÀI LIỆU THAM KHẢO
[1].

Đào Duy Anh (1997), Đất Nước Việt Nam qua các đời, Nxb. Văn Hóa Thông
Tin, Hà Nội.

[2].

Ph.Ăngghen (1984), Nguồn gốc của gia đình, của sở hữu tư nhân và của nhà
nước, Nxb Sự thật, Hà Nội.

[3].

Ban chấp hành Đảng bộ xã Chánh Hội (2002), Lịch sử xã Chánh Hội anh hùng.

[4].

Trần Văn Bính(1999), Toàn cầu và vấn đề gia đình, Tham luận tại hội thảo:
Tác động của quá trình toàn cầu hóa tới cơ cấu gia đình, Hà Nội.

[5].


Bùi Đình Châu(2002), Văn hóa gia đình, Nxb Văn hóa thông tin, Hà Nội.

[6].

Nguyễn Văn Dân (2003), Lí luận văn học so sánh, Nxb Đại học Quốc gia, Hà Nội.

[7].

Thùy Dương (1995), Hạnh phúc gia đình, Nxb Đồng Nai, Đồng Nai.

[8].

Dương Tự Đam(1999), Gia đình trẻ và sự hình thành nhân cách thanh niên,
Nxb Thanh niên, Hà Nội.

[9].

Vũ Cao Đàm (2002), Phương pháp luận nghiên cứu khoa học, Nxb Khoa hoạc
kỹ thuật, Hà Hội.

[10]. Đảng cộng sản Việt Nam (1991), Văn kiện Đại hội toàn quốc lần thức VII, Nxb
Sự thật, Hà Nội.
[11]. Đảng cộng sản Việt Nam (1996), Thông báo số 178/TB/TW ngày 29/3 của Ban
Bí thư Trung ương về vấn đề xây dựng gia đình, Hà Nội.
[12]. Đảng cộng sản Việt Nam (1996), Văn kiện Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ
VIII, Nxb Chính trị quốc gia, Hà Nội.
[13]. Đảng cộng sản Việt Nam (1998), Văn kiện hội nghị lần thứ năm Ban chấp hành
Trung ương khóa VIII, Nxb Chính trị quốc gia, Hà Nội.
[14]. Đảng cộng sản Việt Nam (2001), Văn kiện Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ

IX, Nxb Chính trị quốc gia, Hà Nội.
[15]. Đảng cộng sản Việt Nam (2006), Văn kiện Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ
X, Nxb Chính trị quốc gia, Hà Nội.

-77Footer Page 19 of 126.


Header Page 20 of 126.

[16]. Đỗ Thái Đồng (1991), Gia đình truyền thống và những biến thái ở Nam Bộ
Việt Nam, Nxb Khoa học xã hội, Hà Nội.
[17]. Lê Quý Đức (2000), Tư tưởng nhân văn Hồ Chí Minh trong sự nghiệp xây
dựng nền văn hóa Việt Nam, Nxb Chính trị quốc gia, Hà Nội.
[18]. Lê Quý Đức, Vũ Thị Huệ (2003), Người phụ nữ trong văn hóa gia đình đô thị,
Nxb Chính trị quốc gia, Hà Nội.
[19]. Lý Tùng Hiếu, Các vùng văn hóa Việt Nam, giáo trình đại học.
[20]. Lê Như Hoa (2000), Văn hóa gia đình với việc hình thành nhân cách trẻ em,
Nxb Văn hóa dân tộc, Hà Nội.
[21]. Lê Như Hoa (2002), Lối sống trong xã hội hiện đại, Nxb Văn hóa thông tin,
Hà Nội.
[22]. Trịnh Trung Hòa (1996), Hạnh phúc và bất hạnh, Nxb Thanh niên, Hà Nội.
[23]. Hồ Chí Minh Toàn tập(1995), tập 3, Nxb Chính trị quốc gia, Hà Nội.
[24]. Hồ Chí Minh Toàn tập(1995), tập 6, Nxb Chính trị quốc gia, Hà Nội.
[25]. Hồ Chí Minh Toàn tập(1996), tập 7, Nxb Chính trị quốc gia, Hà Nội.
[26]. Hồ Chí Minh Toàn tập(1996), tập 9, Nxb Chính trị quốc gia, Hà Nội.
[27]. Hồ Chí Minh Toàn tập(1996), tập 10, Nxb Chính trị quốc gia, Hà Nội.
[28]. Đỗ Minh Hợp, Nguyễn Kim Lai (2007), Văn hóa học, Nxb Giáo dục.
[29]. Nguyễn Khánh (1995), Gia đình Việt Nam, các trách nhiệm, các nguồn lực
trong sự đổi mới đất nước, Nxb Khoa học xã hội, Hà Nội.
[30]. Vũ Ngọc Khánh (1998), Văn hóa gia đình Việt Nam, Nxb Văn hóa dân tộc, Hà Nội.

[31]. Đặng Phương Kiệt (2006), Gia đình Việt Nam những giá trị truyền thống và
các vấn đề tâm – bệnh lý xã hội, Nxb Lao động.
[32]. Nguyễn Văn Lê (2001), Văn hóa ứng xử trong giáo dục gia đình, Nxb Tp HCM.
[33]. Trần Hồng Liên(2000), Đạo phật trong cộng đồng người Việt ở Nam Bộ - Việt
Nam (từ thế kỷ XVII đến 1975), Nxb Khoa học xã hội, Hà Nội.
[34]. Luật hôn nhân và gia đình (2000), Nxb Chính trị quốc gia, Hà Nội.
[35]. C.Mác – Ph.Ăngghen, (1980), Tuyển tập, tập 1, Nxb Sự thật, Hà Nội.
[36]. C.Mác – Ph.Ăngghen, (1984), Tuyển tập, tập 6, Nxb Sự thật, Hà Nội.

-78Footer Page 20 of 126.


Header Page 21 of 126.

[37]. Học viện Chính trị quốc gia Hồ Chí Minh - Viện Chủ nghĩa xã hội khoa học
(1997), Giáo trình chủ nghĩa xã hội khoa học, Nxb Chính trị quốc gia, Hà Nội
[38]. Lê Minh, Lê Thu Trang, Trần Thị Thu Nam (2005), Văn hóa ứng xử trong gia
đình, Nxb Văn hóa thông tin, Hà Nội.
[39]. Lê Minh (1994), Văn hoá gia đình Việt Nam và sự phát triển xã hội, Nxb Lao
động, Hà Nội.
[40]. Đặng Đức Siêu (2003), Giáo trình cơ sở văn hóa Việt Nam, Nxb Đại học sư
phạm, Hà Nội.
[41]. Huỳnh Quốc Thắng (2003), Lễ hội dân gian ở Nam Bộ, Nxb Hà Nội.
[42]. Trần Ngọc Thêm (1995), Cơ sở văn hóa Việt Nam, Nxb. Giáo dục.
[43]. Lê Thi (2003), Gia đình Việt Nam trong bối cảnh đất nước đổi mới, Nxb Khoa
học xã hội, Hà Nội.
[44]. Lê Thi (1997), Vai trò của gia đình trong việc xây dựng nhân cách con người
Việt Nam, Nxb phụ nữ, Hà Nội.
[45]. Ngô Đức Thịnh (2009), Bản sắc văn hóa vùng ở Việt Nam. Nxb. Giáo dục.
[46]. Lê Ngọc Văn (1998), Gia đình Việt Nam với chức năng xã hội hóa, Nxb Giáo

dục, Hà Nội.
[47]. Trần Quốc Vượng (1997), Cơ sở văn hóa Việt Nam, Nxb.Hà Nội.
[48]. Trần Quốc Vượng (1999), “Việt Nam cái nhà Địa – Văn hóa”, Tạp chí nghệ
thuật, Nxb văn hóa dân tộc.

-79Footer Page 21 of 126.