ĐỀ CƯƠNG LỊCH SỬ 11 –NB-

1.
•
-

-

-

2.

•
•
•
•
•
•
•
•
•
•

Vì sao chiếu Cần Vương được đông đảo nhân dân ta hưởng ứng.
Chiếu Cần Vương được đông đảo nhân dân ta hưởng ứng vì:
Đó là lời kêu gọi của một ông vua trẻ tuổi, có tinh thần yêu nước và khẳng khái
chứ không như những ông vua trước, nhu nhược, hèn nhát, sẵn sàng thõa hiệp
với giặc để đàn áp nhân dân ta.
Vua Hàm Nghi đã đứng về phía nhân dân và ủng hộ phái chủ chiến chống thực
dân Pháp, mong muốn dành lại được độc lập dân tộc trong khi triều đình Huế
nhu nhược, cam tâm làm tay sai cho giặc. Do đó đã cũng cố thêm được niềm tin

nơi dân nhân
Chiếu Cần Vương phù hợp với tâm tư, nguyện vọng và truyền thống yêu nước
của quảng đại quần chúng nhân dân ta nên khi nghe thấy lời kêu gọi, nhân dân
ta đồng loạt hưởng ứng không chỉ vì giúp vua mà còn vì độc lập dân tộc…
Khởi nghĩa Hương Khê. Tại sao cuộc khởi nghĩa này là cuộc khởi nghĩa
tiêu biểu nhất phong trào Cần Vương.
Khởi nghĩa Hương Khê:
Lãnh đạo: Phan Đình Phùng, Cao Thắng.
Địa bàn: Hương Khê (Hà Tĩnh) và sau lan rộng ra 4 tỉnh Bắc Trung Kì (Thanh
Hóa, Nghệ An, Hà Tĩnh,Quảng Bình)
Căn cứ: Ngàn Trươi (núi Vụ Quang)
Hoạt động:
Từ năm 1885 đến năm1888: là giai đoạn chuẩn bị lực lượng, xây dựng cơ sở
chiến đấu của nghĩa quân.
Tích cực chiêu tập binh sĩ, huấn luyện, trang bị, tổ chức và xây dựng căn cứ
thuộc 4 tỉnh Bắc Trung Kì
Tích trữ lương thực, rèn đúc vũ khí (họ đã tự chế tạo được súng trường theo
mẫu súng của Pháp)
Từ năm 1888 đến năm 1896: Nghĩa quân bước vào giai đoạn chiến đấu quyết
liệt.
Nghĩa quân chia làm 15 quân thứ.
Từ đầu năm 1889, nghĩa quân hoạt động mạnh, liên tục mở các cuộc tập kích và
dựa vào vùng rừng núi hiểm trở đã đẩy lùi nhiều cuộc càng quét của địch.
Nhiều trận đánh nổi tiếng diễn ra như đánh đồn Trường Lưu (5-1890), trận tập
kích thị xã Hà Tĩnh (8-1892), trận tấn công Đồn Nu (Nghệ An)…
17-10-1894, nghĩa quân giành thắng lợi lớn trong trận phục kích địch ở núi Vụ
Quang

TRƯỜNG TRUNG HỌC PHỔ THÔNG NGUYỄN ĐÌNH CHIỂU
LỚP 11B1



ĐỀ CƯƠNG LỊCH SỬ 11 –NB-

•

•

•

3.

•
-

-

•
•

Để đối phó, Pháp tập trung binh lực và xây dựng hệ thống đồn bốt dày đặc
nhằm bao vây, cô lập nghĩa quân. Đồng thời mở nhiều cuộc tấn công quy mô
lên căn cứ Ngàn Trươi.
Nghĩa quân bị triệt đường tiếp tế, quân số giảm sút nhiều. Phan Đình Phùng hi
sinh (28-12-1895), năm 1896, những thủ lĩnh cuối cùng của cuộc khởi nghĩa lần
lượt rơi vào tay Pháp, khởi nghĩa thất bại, chấm dứt phong trào Cần Vương.
Ý nghĩa:
Nêu cao lòng yêu nước, tinh thần đấu tranh bất khuất của nhân dân ta
Làm chậm quá trình xâm lược của Pháp
Để lại nhiều bài học quý báu về khởi nghĩa vũ trang.

Khởi nghĩa Hương Khê là cuộc Khởi nghĩa tiêu biểu nhất phong trào Cần
Vương vì:
Khởi nghĩa với quy mô lớn, địa bàn rộng khắp 4 tỉnh Bắc Trung Kì
Có sự chuẩn bị kĩ càng về lực lượng, vũ khí, lương thực…
Khởi nghĩa có thời gian kéo dài (hơn 10 năm)
Lãnh đạo là những người có uy tín, đức độ, tài năng như PĐP, Cao Thắng…
Lôi cuốn đông đảo các từng lớp tham gia, gồm cả nam, nữ và các dân tộc miền
núi…
Trình độ tổ chức cao: Nghĩa quân được chia làm 15 quân thứ, đặt dưới sự chỉ
huy của những tướng lĩnh tài ba và có sự phối hợp chặt chẽ với nhau.
Giành được nhiều thắng lợi to lớn như trận phục kích ở núi Vụ Quang…
Những chuyển biến về kinh tế và xã hội Việt Nam dưới tác động của cuộc
khai thác thuộc địa lần thứ nhất của Pháp.
Năm 1897, chính phủ Pháp tiến hành khai thác thuộc địa lần thứ nhất và đã gây
nên những chuyển biến về kinh tế, xã hội ở Việt Nam:
Về kinh tế:
Nông nghiệp: do Pháp thi hành chính sách ruộng đất, năm 1897, chúng ép triều
Nguyễn phải nhượng quyền khai khẩn đất hoang cho chúng nên xuất hiện nhiều
đồn điền trồng lúa, cao su nông nghiệp quy mô lớn do Pháp làm chủ.
Công nghiệp: Pháp tập trung vào khai thác mỏ nên xuất hiện công nghiệp khai
mỏ và các ngành công nghệp chế biến (xi măng…), đồng thời những cơ sở công
nghiệp phục vụ đời sống như điện, nước, bưu điện… cũng lần lượt ra đời.
Giao thông vận tải: do được Pháp chú trọng để phục vụ khai thác lâu dài và
mục đích quân sự nên giao thông vận tải nước ta phát triển mạnh:
Những tuyến đường sắt được xây dựng, đường bộ được mở rộng
Nhiều cầu lớn được xây dựng
TRƯỜNG TRUNG HỌC PHỔ THÔNG NGUYỄN ĐÌNH CHIỂU
LỚP 11B1



ĐỀ CƯƠNG LỊCH SỬ 11 –NB-

Một số cảng biển, cảng sông được mở
Các tuyến đường biển đã vươn ra nhiều nước trên thế giới.
Thương nghiệp: buôn bán phát triển nhưng Pháp nắm độc quyền về nội thương
và ngoại thương, đánh thuế nặng hàng hóa từ bên ngoài vào.
- Phương thức sản xuất tư bản chủ nghĩa bắt đầu được du nhập vào Việt Nam,
tồn tại song song với phương thức bóc lột phong kiến.
Như vậy, cuộc khai thác thuộc địa này đã làm cho cơ cấu kinh tế thay đổi, kinh
tế Việt Nam phát triển theo hướng tư bản chủ nghĩa, chuyển từ nền kinh tế nông
nghiệp sang nền kinh tế công nghiệp, làm cho nền kinh tế nước ta có bước phát
triển hơn trước. Tuy nhiên nền kinh tế Việt Nam vẫn là 1 nền kinh tế lạc hậu, què
quặt, mất cân đối và lệ thuộc vào pháp, TNKS bị cạn kiệt.
• Về xã hội:
- Chuyển từ xã hội phong kiến độc lập sang xã hội thuộc địa nửa phong kiến.
- Các giai cấp cũ bị phân hóa:
 Địa chủ: đa số địa chủ giàu lên nhưng không còn ý thức dân tộc, một số địa chủ
vừa và nhỏ bị đế quốc chèn ép nên ít nhiều có tinh thần chống Pháp.
 Nông dân: Mất ruộng, chịu nhiều thứ thuế, bần cùng và là lực lượng đông đảo
nhất tích cực chống Pháp và địa chủ phong kiến.
- Xuất hiện các giai cấp, từng lớp mới:
 Công nhân: xuất thân từ nông dân bị mất ruộng đất, làm việc trong hầm mỏ,
đồn điền, bị bốc lột nặng nề nên sớm đấu tranh nhưng chủ yếu đòi quyền lợi về
kinh tế.
 Tư sản: là những chủ thầu khoán, chủ đại lí, cung ứng nguyên vật liệu, sĩ phu
tiến bộ…
 Tiểu tư sản: học sinh, sinh viên, buôn bán nhỏ, nhà giáo, tiểu thương, làm nghề
tự do…
- Những chuyển biến về mặt xã hội kể trên đã làm cho mâu thuẫn giai cấp và dân
tộc ngày càng sâu sắc và với sự xuất hiện của các lực lượng sản xuất mới đã tạo

điều kiện bên trong cho cuộc vận động giải phóng dân tộc theo xu hướng mới
đầu TK XX.
•
•
-

TRƯỜNG TRUNG HỌC PHỔ THÔNG NGUYỄN ĐÌNH CHIỂU
LỚP 11B1