Y BAN NHÂN DÂN T NH QU NG NGÃI
TR
NGă IăH CăPH MăV Nă
NG
------------------

BÀIăGI NG

TỂMăLụăH CăTH ăD CăTH ăTHAO

GI NGăVIểNă:ăH ăV NăC

Qu ngăNgưi,ă12/2013

1

NG


L IăNịIă

U

Th c hi n thông báo s : 935/TB- HPV
Ph m V n

c a Hi u tr

ng tr

ng

i h c

ng v vi c tri n khai đ a bƠi gi ng lên website nh m t o đi u ki n cho

sinh viên có thêm tƠi li u đ nghiên c u h c t p, qua đó đáp ng yêu c u đ i m i đƠo
t o theo h th ng tín ch , t ng b

c nơng cao ch t l

chúng tôi đư biên so n vƠ gi i thi u đ c
v i th i l

ng đƠo t o trong nhƠ tr

ng,

ng bƠi gi ng Tơm lỦ h c Th d c Th thao

ng 02 tín ch , gi ng d y 30 ti t, dùng cho sinh viên ngƠnh Cao đ ng S

ph m Giáo d c Th ch t tr
Ch

ng

i h c Ph m V n

ng.


ng trình đƠo t o c nhơn C SP GDTC yêu c u ph i n m v ng ki n th c

tơm lỦ h c TDTT vƠ ng d ng nó trong th c ti n GDTC vƠ hu n luy n th thao:
chính lƠ ph n lỦ lu n chuyên môn nghi p v r t quan tr ng c a ng

ơy

i giáo viên GDTC.

Tơm lỦ h c TDTT bao g m 2 v n đ chính: TLH GDTC vƠ TLH Th thao, lƠ
m t chuyên ngƠnh c a khoa h c tơm lỦ chuyên nghiên c u các qui lu t hình thƠnh
thƠnh, bi u hi n vƠ đi u khi n s phát tri n tơm lỦ v n đ ng trong các đi u ki n ho t
đ ng, rèn luy n th ch t, t p luy n chuyên môn TDTT khác nhau. Vì v y, n i dung
chính c a môn h c lƠ: Nh ng v n đ chung v TLH TDTT; Nh ng đ c đi m tơm lỦ
c a quá trình GDTC vƠ ho t đ ng th thao; C s TLH hình thƠnh nhơn cách ng

i

giáo viên, HLV th thao.
c

ng bƠi gi ng đ oc biên so n d a trên giáo trình qui đ nh c a B Giáo

d c- Ơo t o, k t h p v i các tƠi li u, sách tham kh o có liên quan, theo h

ng t p

trung vƠo các v n đ c b n nh t, phù h p v i trình đ kh n ng ti p thu c a sinh viên,
nh ng v n đ m b o n i dung c a ch


ng trình.

ti p thu t t n i dung bƠi gi ng, sinh viên c n t nghiên c u h c t p k t h p
v i các tƠi li u tham kh o, t giác tích c c trong ôn t p vƠ th o lu n nhóm đ n m ch c
các n i dung tr ng tơm c a bƠi gi ng, đ ng th i có th v n d ng vƠo ho t đ ng rèn
luy n h c t p c a b n thơn c ng nh trong th c ti n công tác sau nƠy.

2


Trong quá trình biên so n không tránh kh i nh ng thi u sót, chúng tôi chơn
thƠnh c m n nh ng Ủ ki n đóng góp chơn tình c a quí th y cô giáo, các đ ng nghi p
và các b n sinh viên đ t p bƠi gi ng ngƠy cƠng hoƠn ch nh.
Xin chơn thƠnh c m n!
TÁC GI

3


CH ăVI TăT CăDỐNGăTRONGăBÀIăGI NG
TDTT: Th d c th thao
TLH: Tơm lỦ h c
TLH TDTT: Tơm lỦ h c th d c th thao
V V: V n đ ng viên
VD: Ví d
SV : Sơn v n đ ng
GV: Giáo viên
GDTC: Giáo d c th ch t
HLV: Hu n luy n viên
C SP: Cao đ ng s ph m

BTTC: BƠi t p th ch t
KNKX: K n ng k x o

4


Ch

ngă1. NH NGăV Nă

1.1. M TăS ăV Nă

ăCHUNGăC AăTỂMăLụăH CăTDTT

ăV ăTỂMăLụăH Că

LIểNăQUANă

IăC

NG

NăTỂMăLụăH CăTDTT

1.1.1. Khái ni măkhoaăh căv ătơmălỦăconăng

i

1.1.1.1.ăKháiăni m
- K t thúc th k 20, khoa h c tơm lỦ có b


c phát tri n v

t b c vƠ lƠ môn khoa h c

đ c l p, l y h c thuy t duy v t bi n ch ng c a ch ngh a Mac-Lênin vƠ h c thuy t v
ho t đ ng th n kinh c p cao c a Paplôp (1894-1936) lƠm ph
thuy t ho t đ ng c a Leonchiep vƠ Rubinstêin (Nga) lƠm ph

ng pháp lu n; l y lỦ

ng h

ng xơy d ng n n

tơm lỦ h c hi n đ i.
- H c thuy t ph n ánh c a ch ngh a Mac-Lênin cho r ng:
Tơm lỦ lƠ s n ph m c a s phát tri n lơu dƠi c a v t ch t. M i v t ch t đ u có
thu c tính ph n ánh. Khi v t ch t đư phát tri n đ n trình đ có s s ng vƠ có t ch c
cao t c não b con ng

i thì thu c tính ph n ánh đ t đ n hình th c c m giác, tri giác,

t duy Ủ th c vƠ lỦ lu n (theo quan đi m nƠy thì tơm lỦ có c s v t ch t lƠ nưo b con
ng

i, không có nưo b s không có tơm lỦ)

- Các nhƠ TLH hi n đ i c ng đư v n d ng lu n đi m th 2 c a phép duy v t bi n
ch ng lƠ ph i nghiên c u tơm lỦ nh lƠ m t ch c n ng ph n x c a nưo.

* D a trên ph

ng pháp t duy khoa h c nêu trên, các nhƠ TLH hi n đ i đư đ a ra

nh ng khái ni m c b n v hi n t
+ Hi n t
ng

ng tơm lỦ vƠ tơm lỦ con ng

ng tơm lỦ lƠ nh ng hi n t

i nh sau:

ng tinh th n x y ra trong đ u óc con

i, g n li n vƠ đi u hƠnh m i hƠnh vi, ho t đ ng, hƠnh đ ng c a con ng

VD: Trong ho t đ ng TDTT có nhi u hi n t
phát (h i h p); t duy ph
là nh ng hi n t

i.

ng tơm lỦ n y sinh: V V ch đ i xu t

ng án chi n thu t; lo l ng s th t b i, trí nh đ ng tác,…đó

ng tơm lỦ ph n ánh Ủ th c c a ho t đ ng thi đ u th thao.


+ Tơm lỦ ng

i lƠ s ph n ánh hi n th c khách quan c a nưo, mang tính ch th

vƠ có b n ch t xư h i, l ch s :

5


. Theo khái ni m trên, tơm lỦ tr

c h t lƠ thu c tính ph n ánh c a nưo b , lƠ

hình nh c a th gi i khách quan trong óc con ng
nưo phát tri n bình th

i. Mu n có tơm lỦ tru c h t c n có

ng, các giác quan có kh n ng lƠm vi c vƠ có s tác đ ng c a

th gi i khách quan.
VD: hình nh ng

i giáo viên, d ng c h c t p, SV

tác đ ng vƠo th giác vƠ nh c

quan phơn tích c a nưo, ta có hình nh trong nưo vƠ nh n bi t đó lƠ GV, lƠ d ng c sơn
bãi,… c a mình
. Tơm lỦ bao gi c ng có tính ch th , b i nói đ n tơm lỦ con ng

n i tơm c a t ng cá nhơn, vƠ v i m i ng

i lƠ nói đ n

i thì đ u có đ c đi m th n kinh, m c đ

nh y c m c a các giác quan khác nhau nên có cách ph n ánh th c t i c a riêng mình.
VD: tr

c m t s vi c, ng

. Tơm lỦ con ng

i nƠy hi u sơu s c, ng

i khác h i h t.

i mang tính xư h i, vì th c ch t h lƠ t ng hòa các m i quan

h xư h i, cùng s ng cùng lƠm vi c, giao ti p trong m t môi tr
tác đ ng c a xư h i, nên đ i s ng m i con ng

ng xư h i vƠ ch u s

i, cá nhơn đ u có nh ng nét chung,

ph n ánh xư h i mƠ cá nhơn đó đang s ng.
. Tơm lỦ con ng

i còn mang tính l ch s vì nh ng con ng


i s ng

các giai

đo n l ch s phát tri n xư h i khác nhau s có đ i s ng tơm lỦ khác nhau
1.1.1.2.ăPhơnălo iăhi năt

ngătơmălỦ

- Trong đ i s ng m i ng

i, hi n t

bi t s v t xung quanh, s yêu th

ng tơm lỦ di n ra r t đa d ng: s nhìn th y, phơn

ng nh mong, bu n vui, tính tình,…

- Quan đi m tơm lỦ h c hi n đ i, hi n t

ng tơm lỦ r t đa d ng đ

c x p vƠo 3 ph m

trù sau:
. Nhóm hi n t

ng thu c quá trình tâm lý


. Nhóm hi n t

ng thu c các tr ng thái tơm lỦ

. Nhóm hi n t

ng tơm lỦ có tính b n v ng đ

c g i lƠ thu c tính tơm lỦ.

a. Quá trình tâm lý lƠ ho t đ ng tơm lỦ di n ra trong th i gian ng n, có n y sinh,
di n bi n vƠ k t thúc nh m bi n nh ng tác đ ng bên ngoƠi thƠnh hình nh tơm lỦ.

6


Ví d : Mu n có hình nh v sơn bóng đá thì ph i có quá trình tri giác: mƠu xanh c a
c , khung thƠnh, các khu v c qui đ nh, kích th
tr

c sơn, c m nh n không gian c u

ng,…

- Các quá trình tơm lỦ bao g m:
. Quá trình nh n th c (c m giác, tri giác, t duy, t

ng t


ng…)

. Quá trình xúc c m
. Quá trình hƠnh đ ng - ý chí
b.ă Tr ngă tháiă tơmă lỦ lƠ nh ng hi n t

ng tơm lỦ luôn đi kèm theo các hi n t

ng

tơm lỦ khác, nó gi vai trò lƠm n n cho quá trình tơm lỦ vƠ thu c tính tơm lỦ di n bi n
ho c bi u hi n ra 1 cách nh t đ nh.
Tr ng thái tơm lỦ di n ra không theo Ủ mu n, khó đi u khi n b ng Ủ th c, di n bi n
theo c ch đi u ti t c a hoocmôn n i ti t.
VD:
. Nghe giáo viên gi ng bƠi

h c sinh xu t hi n tr ng thái chú ý

. Khi nh y cao, th y m c xƠ cao

h c sinh xu t hi n tr ng thái lo l ng.

. Khi chuy n sút bóng, V V bóng đá do d trong th c hi n đ ng tác.
c.ăThu cătínhătơmălỦ lƠ nh ng hi n t

ng tơm lỦ đ

c l p đi l p l i 1 cách th


ng

xuyên trong nh ng đi u ki n nh t đ nh (đi u ki n s ng vƠ ho t đ ng) vƠ tr thƠnh đ c
tr ng c a m i ng

i, đ phơn bi t ng

i nƠy vƠ ng

Các thu c tính tơm lỦ cá nhơn bao g m xu h

i khác.

ng, tính cách, n ng l c, khí ch t. C n

c vƠo đó, ta có th phán đoán v nh ng đ c đi m riêng c a m i con ng
* Các hi n t

i.

ng tơm lỦ trên đơy có quan h h u c v i nhau, tác đ ng qua l i

t o nên đ i s ng tơm lỦ phong phú vƠ hoƠn thi n. S n ph m c a nó, đúc k t l i thƠnh
c u t o tơm lỦ

m i cá nhân nh : tri th c, k n ng, k x o, thói quen.

Ho t đ ng TDTT lƠ l nh v c mƠ c 3 lo i hi n t
xuyên su t vƠ quy t đ nh đ n ch t l


ng tơm lỦ trên đ u th hi n

ng ho t đ ng. Ho t đ ng TDTT đòi h i s c m

th tinh t , chính xác t tin, ph n ng nhanh trong đi u khi n v n đ ng
hu ng, đơy lƠ nhi m v chu n b tơm lỦ quan tr ng cho ng

7

m i tình

i t p luy n TDTT.


1.1.1.3. Ch căn ngătơmălỦăc aăconăng

i

- Tơm lỦ th c ch t lƠ s ho t đ ng c a nưo, lƠ m t m t t n t i c a c th s ng do ho t
đ ng vƠ giao ti p mƠ có.
- Tơm lỦ có 4 ch c n ng chính:
. Ch c n ng đ nh h

ng hƠnh vi v n đ ng.

. Ch c n ng đi u khi n hƠnh đ ng theo m c đích.
. Ch c n ng đi u ch nh Ủ th c vƠ hƠnh đ ng cho phù h p đ đ t đ n hi u qu
theo m c đích đ ra.
. Ch c n ng đ ng l c thúc đ y.
NgoƠi ra, tơm lỦ còn có các ch c n ng sau:

. Ch c n ng ph n ánh, ti p thu tri th c, k n ng s ng h c t p, lao đ ng vui ch i
và các ho t đ ng khác
. Ch c n ng thích nghi (v i đi u ki n, hoƠn c nh môi tr

ng s ng)

. Ch c n ng sáng t o.
1.1.1.4.ă i uăki năđ ăhìnhăthƠnhăvƠ phát tri nătơmălỦăconăng
S hình thƠnh vƠ phát tri n tơm lỦ con ng

i

i ph thu c vƠo các y u t c b n sau:

- Y u t sinh h c c a c th : G m c u trúc, tr ng thái ho t đ ng c a h th n kinh,
các giác quan, b ph n ch c n ng c a c th .
- Y u t môi tr

ng, thiên nhiên vƠ xư h i:

cho s hình thƠnh phát tri n nhơn cách con ng

m b o cho s t n t i c a cu c s ng vƠ
i.

- Y u t giáo d c.
- Y u t t tu d

ng vƠ rèn luy n c a b n thơn, thông qua các ho t đ ng lao đ ng,


h c t p vui ch i rèn luy n, v n hóa ngh thu t.
* Tóm l i: Tơm lỦ c a con ng
ti p c a m i con ng
đ

i lƠ s n ph m c a quá trình ho t đ ng vƠ giao

i. Tuy có ti n đ v t ch t lƠ sinh h c, nh ng tơm lỦ phát tri n

c lƠ nh ho t đ ng vƠ giao ti p c ng nh giáo d c vƠ t giáo d c

1.1.2.ăHo tăđ ngăc aăconăng

iăvƠăvaiătròăc aănóătrongănghiên c uăTLHăTDTT

8


Ho t đ ng lƠ ph m trù c b n trong khoa h c tơm lỦ h c hi n đ i. Trong l nh
v c TLH chuyên nghƠnh TDTT, h c thuy t tơm lỦ ho t đ ng lƠ ki n th c c s đ l a
ch n các quan đi m khoa h c vƠ xơy d ng ph

ng pháp nghiên c u TLH chuyên

ngành.
1.1.2.1. Kháiăni măchungăv ăho tăđ ng
- TLH hi n đ i kh ng đ nh: Ho t đ ng lƠ ph

ng th c t n t i c a cu c s ng, m i


hi n t

ng x y ra trong đ i s ng tơm lỦ cá nhơn không th tách r i ho t đ ng. Tơm lỦ Ủ

th c đ

c n y sinh, hình thƠnh vƠ phát tri n trong ho t đ ng.

- Có nhi u khái ni m v ho t đ ng:
. Khi nh n m nh c uătrúcăc aăho tăđ ng thì ho t đ ng lƠ toƠn b nh ng hƠnh
đ ng đ

c th ng nh t l i theo m c đích chung nh m th c hi n m t ch c n ng c a c

th
. Khi nh n m nh v sinhălỦăv năđ ngăthì ho t đ ng lƠ toƠn b s tiêu hao n ng
l

ng c a c th , nh m th a mưn nhu c u v n đ ng nƠo đó c a cá nhơn.
. Khi nh n m nh đ n quanăh ăc aăconăng

quan h gi a ch th vƠ khách th , lƠ ph
trong môi tr

i trong xư h i thì ho t đ ng lƠ m i

ng th c t n t i c a con ng

i trong xư h i,


ng xung quanh.

T ng h p các quan đi m khoa h c trên, khái ni m v ho t đ ng đ
Ho t đ ng lƠ t h p các quá trình con ng

c hi u nh sau:

i (ch th ) tác đ ng vƠo đ i t

ng

nƠo đó (khách th ) nh m th a mưn nh ng nhu c u nh t đ nh. Trong ho t đ ng t n t i
m i quan h qua l i gi a con ng
c v phía con ng

i.

Nh v y: Ho t đ ng tr
con ng

i vƠ th gi i đ t o ra s n ph m c v phía th gi i,

c h t lƠ t h p các qúa trình ph c t p vƠ đa d ng mƠ

i tác đ ng vƠo khách th nh m th a mưn m c đích đư đ

c Ủ th c vƠ các yêu

c u c a xư h i.
Trong ho t đ ng c a con ng

ph

i, ph

ng di n bên trong (tinnh th n, trí tu ) vƠ

ng di n bên ngoƠi (v n đ ng tác đ ng vƠo khách th ) luôn quan h m t thi t v i

9


nhau, ngh a lƠ ho t đ ng c a con ng
thái đ , đ ng c , tình c m,..) vƠ đ

i ch a đ ng các y u t tơm lỦ bên trong (Ủ th c,

c th hi n ra bên ngoƠi qua hƠnh vi, hƠnh đ ng.

1.1.2.2.ăQuyălu tătơmălỦăvƠăc uătrúcăc aăho tăđ ng
- Ho t đ ng c a con ng

i lƠ ho t đ ng có Ủ th c cao, vì v y nó di n ra theo các qui

lu t tơm lỦ sau:
*ăQuiălu tăđ nh h
Ho t đ ng c a con ng

ngăm căđíchătrongăho tăđ ng
i lƠ s tác đ ng có đ nh h


ng có m c đích c a ch th lên

khách th ho t đ ng t đó hình thƠnh đ ng c , tình c m,… thúc đ y tính tích c c ho t
đ ng c a con ng

i.

VD: V V ch y 1500 m khi có đ nh h
s n l c c g ng hoƠn thƠnh kh i l
trong cu c s ng th

ng m c đích lƠ thi đ u đ t thành tích cao, thì

ng bƠi t p, sáng t o trong chi n thu t thi đ u, còn

ng ngƠy thì vi c ch y c a V V đó ch mang Ủ ngh a di chuy n vì

lỦ do nƠo đó mƠ thôi.
*ăQuiălu tăth ngănh tăgi aăhƠnhăđ ngăvƠăgiaoăti p
Khi ho t đ ng theo đ nh h
vƠ ph

ng m c đích nƠo đó, con ng

i luôn s d ng ngôn ng

ng ti n giao ti p khác đ hi u nhau, thi t l p Ủ th c cùng ho t đ ng, tìm ti ng

nói chung, ph c v cho m c đích c a ho t đ ng.
Ho t đ ng c a con ng

HO T

NG

HÀNH

NG

i có chung 1 c u trúc tơm lỦ sau:
NG C

M C ệCH

PH

THAO TÁC

NG TI N

Trong c u trúc tơm lỦ c a ho t đ ng thì ph

ng th c (g m c ch , hƠnh vi, x s ,

thao tác hƠnh đ ng) luôn gi vai trò quan tr ng vì bi n m c đích thƠnh hi n th c.
* M tăs ăkháiăni măc năl uăỦ
-

ng c chính lƠ c

th hóa nhu c u vƠ thôi thúc ho t đ ng.


10


- M c đích lƠ nh ng gì c n đ t đ
- S n ph m lƠ cái lƠm ra đ

c.

c do ho t đ ng (có th lƠ v t ch t vƠ phi v t ch t)

- HƠnh đ ng lƠ m t thƠnh ph n nh nh ng tr n v n đ th c hi n m t chi ti t c a
nhi m v ho t đ ng hoƠn ch nh (vd: Hành đ ng tranh bóng c a h u v là đ b o v
khung thành c a đ i nhà).
- HƠnh đ ng v n đ ng lƠ s tác đ ng th l c vƠo v t th hay vƠo chính b n thơn ng

i

t p.
- HƠnh đ ng trí tu x y ra theo đ nh h

ng lƠm phong phú thêm hi u bi t. (vd: T

duy trong th c hi n chi n thu t)
- HƠnh đ ng giao ti p trong ho t đ ng x y ra theo m c đích thi t l p m i quan h
gi a ng

i nƠy v i ng

i khác (vd: KỦ hi u xin bóng trong t n công,…)


- C ch g m 2 thƠnh ph n: c đ ng vƠ đi u ph i:
+ C đ ng lƠ nh ng thao tác mang tính v n đ ng ho c giao ti p đ n l (vd:K
thu t đ ng tác, y u t k thu t trong TDTT)
+

i u ph i lƠ y u t thƠnh ph n c a ho t đ ng mang tính ch t d báo c ch

hƠnh đ ng, là giai đo n đ u c n thi t trong m i ho t đ ng trí tu vƠ th l c. (vd:
ph i n l c ý chí khi v

i u

t khó, đi u ph i nh n th c khi d báo k t qu ho t đ ng,…)

- HƠnh vi lƠ nh ng c ch hƠnh đ ng đư qua đánh giá xét duy t c a xư h i v m t Ủ
ngh a đ o đ c ( vd: Hành vi t t và x u trong thi đ u các môn th thao)
- X s lƠ k n ng t ng h p nh ng hƠnh vi trong quá trình th c hi n m c đích ho t
đ ng, nó nói lên tính cách, kh n ng, khí ch t c a m i ng

i (vd: Tính quy t li t trong

thi đ u th thao, nh ng thân m t trong giao l u sau thi đ u,…)
*ăCơuăh iăth oălu n:
1. Hi n t

ng tơm lỦ lƠ gì? Cho ví d . Phơn lo i hi n t

2. Phơn tích khái ni m tơm lỦ con ng


ng tơm lỦ.

i.

*ăCơuăh iăônăt p:ă
Ho t đ ng lƠ gì? Trình bƠy qui lu t tơm lỦ c a ho t đ ng.

11


1.2. NH NGăV Nă

ăCHUNGăC AăTỂMăLụăH CăTDTT

1.2.1.ăTơmălỦăh căTDTTălƠămônăkhoaăh cătơmălỦăchuyênăngƠnh
- TLH TDTT lƠ m t chuyên ngƠnh c a khoa h c tơm lỦ chuyên nghiên c u các
qui lu t hình thƠnh, bi u hi n vƠ đi u khi n s phát tri n tơm lỦ trong nh ng ho t đ ng
v n đ ng. Nó bao g m 2 phơn môn:
1.2.1.1.ăTơmălỦăh căGDTC
a.ăKháiăni m
TLH GDTC lƠ m t l nh v c c a TLH TDTT vƠ tơm lỦ h c giáo d c, chuyên
nghiên c u nh ng qui lu t hình thƠnh vƠ phát tri n tơm lỦ trong nh ng ho t đ ng t p
luy n đ hoƠn thi n th ch t con ng
b.ă

iăt

i (v i nh ng đi u ki n đ c thù c a giáo d c).

ngănghiênăc u


- LƠ các qui lu t bi u hi n tơm lỦ c a ng

i t p vƠ ng

ih

ng d n t p (lƠ ch th

c a quá trình s ph m GDTC)
- Nghiên c u các đ c đi m tơm lỦ lo i hình rèn luy n thơn th , các ph

ng ti n

ch y u đ GDTC.
c.ăNhi măv ăc ăb n
- Phơn tích đ c đi m tơm lỦ c a lo i hình ho t đ ng giáo d c vƠ t giáo d c, giáo
d

ng v th ch t con ng

i.

- Nghiên c u các bi u hi n tơm lỦ c a ng

i t p vƠ ng

ih

ng d n t p luy n, h c


t p trong quá trình GDTC. Trên c s đó, tìm hi u các qui lu t tác đ ng tơm lỦ đ nơng
cao tính tích c c c a ng

i t p, c ng nh phát huy n ng l c s ph m c a ng

i giáo

viên GDTC
d.ăN iădungănghiênăc u
* Nh ng tri th c lu n tơm lỦ c a ho t đ ng GDTC:
- C u trúc tơm lỦ c a hƠnh đ ng, thao tác v n đ ng vƠ c s tơm lỦ c a s hình
thƠnh k n ng k x o trong v n đ ng.
- Nh ng c s tơm lỦ c a công tác gi ng d y, giáo d c, hu n luy n th ch t.

12


- Nh ng qui lu t tác đ ng tơm lỦ nh m tích c c hóa ho t đ ng t p luy n c a ng

i

t p trong gi h c TDTT vƠ đ c đi m tơm lỦ c a giáo d c toƠn di n trong GDTC
* Nh ng yêu c u v ph m ch t, n ng l c c a giáo viên Th d c:
- C u trúc tơm lỦ c a ho t đ ng s ph m GDTC, nh ng khó kh n tr ng i c a lao
đ ng s ph m GDTC, trong quan h gi a giáo viên vƠ h c sinh trong GDTC.
- Ph

ng pháp nghiên c u tơm sinh lỦ h c sinh.


1.2.1.2. Tâm lỦăh căth ăthao
a.ăKháiăni m
Là l nh v c khoa h c tơm lỦ chuyên ngƠnh, chuyên nghiên c u các qui lu t ho t đ ng
tơm lỦ cá nhơn v n đ ng viên vƠ t p th đ i th thao trong đi u ki n t p luy n vƠ thi
đ u.
b.ă

iăt

ngănghiênăc u

- Tơm lỦ h c th thao yêu c u đ c thù tơm lỦ c a lo i hình ho t đ ng th thao và
các môn th thao thi đ u.
- Nghiên c u đ c đi m y u t môi tr

ng ho t đ ng c a v n đ ng viên, nhóm, đ i

th thao, trên c s đó xơy d ng qui lu t tác đ ng tơm lỦ nh m nơng cao ch t l

ng

hi u qu công tác hu n luy n đƠo t o v n đ ng viên th thao
c.ăNhi m v ăc ăb n
Là phân tích đ c đi m tơm lỦ c a lo i hình ho t đ ng c a t ng môn th thao (hi n đ i
vƠ dơn t c), tìm ki m nh ng qui lu t tác đ ng mang tính tơm lỦ, giáo d c xư h i, hu n
luy n, nh m nơng cao ch t l

ng hi u qu ho t đ ng t p luy n vƠ chu n b tơm lý thi

đ u cho v n đ ng viên vƠ đ i th thao.

d.ăN iădungănghiênăc u
G m có 5 nhóm chính sau:
- Nh ng tri th c v ho t đ ng th thao.
- C s tơm lỦ c a ho t đ ng gi ng d y vƠ hu n luy n v n đ ng viên th thao.
-

c đi m, yêu c u nhơn cách c a v n đ ng viên, đ i, hu n luy n viên th thao.

13


- H th ng tơm lỦ chung, tơm lỦ chuyên môn, tơm lỦ thi đ u vƠ nh ng y u t tơm lỦ
đ m b o nhi m v thi đ u c a v n đ ng viên.
- Nguyên t c vƠ ph

ng pháp tr c nghi m, chu n đoán, d báo phát tri n n ng l c,

tƠi n ng th thao vƠ ng d ng nó trong tuy n ch n, xác đ nh trình đ th thao.
1.2.2.ăPh

ngăphápănghiênăc uăTLHăth ăthao

1.2.2.1.ăCácănguyênăt căch ăđ oătơmălỦăho tăđ ngăTDTT
- Nguyên t c tuơn th c ch ho t đ ng c a nưo b (ch c n ng sinh h c vƠ xư h i c a
não)
- Nguyên t c tuơn th m i quan h qua l i gi a nh n th c vƠ c m xúc.
- Nguyên t c quy t đ nh lu n: ch rõ nh ng hi n t

ng tơm lỦ x y ra trong ho t đ ng


TDTT đ u có nguyên nhơn c a nó.
- Nguyên t c bi n ch ng l ch s .
- Nguyên t c th ng nh t gi a Ủ th c vƠ hƠnh đ ng, gi a lỦ lu n vƠ th c ti n.
- Nguyên t c khách quan
1.2.2.2.ăCácăph

ngăpháp nghiênăc uătơmălỦăho tăđ ngăTDTT

a. Ph

ng pháp quan sát

b. Ph

ng pháp đƠm tho i

c. Ph

ng pháp nghiên c u s n ph m ho t đ ng

d. Ph

ng pháp An két

e. Ph

ng pháp th c nghi m

f. Ph


ng pháp s d ng TEST (tr c nghi m tơm lỦ)

g. Ph

ng pháp th ng kê vƠ đo l

ng

1.2.3.ăM iăliênăh ăc aăTLHăTDTTăv iăcácăl nhăv cătơmălỦăkhác:ă(gi iăthi u)
1.2.4. Vaiă trò,ă nhi mă v

c aă TLHă TDTTă trongă đƠoă t oă nghi pă v ă s ă ph mă

GDTCăvƠăhu năluy năth ăthao
1.2.4.1.ăVaiătròăc aăTLHăTDTT
- TLH TDTT có vai trò quan tr ng trong đƠo t o nghi p v s ph m GDTC, nó là
m t b ph n lỦ lu n nghi p v s ph m GDTC, hu n luy n th thao, nh đ

14

c trang b


ki n th c tơm lỦ h c chuyên ngƠnh giáo viên, hu n luy n viên TDTT s bi t l a ch n
n i dung ph

ng pháp t ch c ho t đ ng s ph m đúng đ n vƠ có hi u qu .

- Khoa h c tơm lỦ giúp cho giáo viên GDTC n m đ
trên c s đó l a ch n con đ

ng viên đ

thƠnh

c đ c đi m tơm lỦ c a h c sinh,

ng ti p c n h c sinh m t cách h p lỦ.

c tính tích c c h c t p, phát huy kh n ng sáng t o

ng

i h c, hình

h c sinh nh ng tình c m đ o đ c, xơy d ng m i quan h đ ng c m thơn ái,

chu n m c qua nh ng ho t đ ng GDTC, đ ng th i cho phép giáo viên đi u ch nh
ph

ng pháp d y h c theo đúng yêu c u s ph m trong GDTC

1.2.4.2.ăNhi măv ăc aăTLHăTDTT
- Góp ph n hình thƠnh th gi i quan vƠ nhơn cách c a ng
- Trang b cho sinh viên h th ng ki n th c c b n v ph

i giáo viên GDTC.
ng pháp lu n khoa h c

tơm lỦ h c chuyên ngƠnh, v qui lu t di n bi n tơm lỦ, s bi n đ i các hi n t


ng tơm

lỦ, hình thƠnh ph m ch t n ng l c tơm lỦ,… đ m b o ho t đ ng TDTT có hi u qu .
- Hình thành cho sinh viên nh ng k n ng phơn tích, x lỦ các tình hu ng s ph m
do nguyên nhơn tơm lỦ gơy ra trong gi ng d y vƠ hu n luy n th thao.
- Góp ph n hình thƠnh n ng l c sáng t o ngh nghi p s ph m GDTC.
*ăCơuăh iăth oălu n:
1. Vai trò, nhi m v c a TLH TDTT trong đƠo t o nghi p v s ph m GDTC vƠ hu n
luy n th thao.
2. Nhi m v c a giáo sinh s ph m GDTC trong vi c nghiên c u h c t p môn h c
TLH TDTT.
*ăCơuăh iăônăt p:
Nêu khái ni m, nhi m v , n i dung nghiên c u c a tơm lỦ h c GDTC vƠ hu n luy n
th thao.
1.3. NH NGă

Că I MăTỂMăLụăC A HO Tă

NGăGIÁOăD CăTH ăCH T

1.3.1. Kháiăni măchungăv ărènăluy năs căkh e,ăhoƠnăthi năth ăch tăc aăh c sinh
vƠăđ căđi mătơmălỦăc aănó
1.3.1.1.ăKháiăni m

15


- Ho t đ ng gi gìn, t ng c

ng s c kh e, hoàn thi n phát tri n th ch t lƠ m t trong


nh ng ho t đ ng có liên quan tr c ti p th
h c t p, sinh ho t,…c a con ng
m i cá nhơn vƠ lƠ ph
đ ng đó,

m i ng

ng xuyên đ n ho t đ ng s ng: lao đ ng,

i. Có th nói, nó lƠ ho t đ ng không th thi u đ i v i

ng th c t n t i vƠ phát tri n c a xư h i. Chính trong m i ho t
i s hình thƠnh vƠ phát tri n n ng l c, tính cách , tình c m, nh n

th c, Ủ chí, đ o đ c,…c a mình.
- Ho t đ ng rèn luy n s c kh e, th ch t còn b chi ph i b i các qui lu t chuyên môn
đ c thù c a nó.
V y: Ho t đ ng rèn luy n thơn th , t ng c
hoƠn thi n, phát tri n ch t l

ng s c kh e lƠ ho t đ ng nh m

ng ho t đ ng tơm lỦ, th l c vƠ k n ng v n đ ng c a

h c sinh.
1.3.1.2.ă
a.ă

c đi mătơmălỦăc aăho tăđ ngăGDTC


căđi măchung

- GDTC lƠ m t quá trình giáo d c, đ c tr ng c a nó th hi n

vi c gi ng d y các

đ ng tác vƠ phát tri n các t ch t th l c.
- Nó bao g m nh ng đ c đi m sau:
. V ăđ iăt

ngăthamăgia

Ho t đ ng GDTC mang tính qu n chúng r ng rưi (trong đó h c sinh, sinh viên
chi m s l

ng l n). Ng

i tham gia v a lƠ ch th v a lƠ khách th c a quá trình

luy n t p. M c đích, đ ng c tham gia c a ng
l

i t p nh h

ng tr c ti p đ n ch t

ng GDTC.
.ăV ăs năph măc aăho tăđ ng
Ho t đ ng c a ng


i t p lƠ h

v th ch t vƠ tơm lỦ con ng

ng đ n vi c hoƠn thi n nhơn cách, phát tri n hƠi hòa

i. Do đó, h ch y u t p luy n phát tri n toƠn di n, ho c

có l a ch n theo h ng thú vƠ đ c đi m cá nhơn. N i dung bƠi t p thì đa d ng , ph

ng

pháp t p r t phong phú linh ho t, cho nên s n ph m c a ho t đ ng GDTC lƠ hi u qu
vi c th c hi n các nhi m v c b n nh b o v nơng cao s c kh e, nhi m v giáo d c,
giáo d

ng,...

16


.ăV ătínhăch tătácăđ ngă
Các bƠi t p trong ho t đ ng GDTC r t đa d ng vƠ đ
đ it

c s d ng phù h p v i t ng

ng, l a tu i gi i tính,…Trong quá trình luy n t p bao gi c ng có s k t h p


ch c ch gi a ho t đ ng c b p vƠ t duy c ng th ng v th ch t vƠ tơm lỦ. Vì th , tác
đ ng c a bƠi t p v i c th r t l n: th ch t phát tri n toƠn di n, kh n ng lƠm vi c
đ

c nâng cao và t o nên cu c s ng vui t

i, lƠnh m nh.

.ăHo tăđ ngăGDTC v a ch a đ ng n i dung h c t p rèn luy n l i v a có y u t
vui ch i gi i trí, cho nên luôn kích thích tính tích c c v n đ ng c a con ng

i (nh t lƠ

v i h c sinh, sinh viên).
* T nh ng quan đi m trên, ta có th rút ra m t vƠi nh n xét sau theo quan đi m
tâm lý, giáo d c h c:
- Ho t đ ng GDTC có nh h
ng

ng tích c c đ n vi c phát tri n th l c vƠ tơm lỦ con

i: vì trong quá trình đó, các c quan trong c th , các ch c n ng tơm lý (nh n

th c, tình c m, lỦ trí, n ng l c, tính cách, ph m ch t đ o đ c,…) đ u đ
vƠo vi c rèn luy n th l c, hình thƠnh k n ng k x o v n đ ng vƠ ng

c huy đ ng

c l i, chính quá


trình đó l i tác đ ng thúc đ y s phát tri n hƠi hòa gi a th ch t vƠ tinh th n
- Ho t đ ng GDTC có giá tr giáo d c vƠ giáo d

ng r t l n, th hi n

ch vi c rèn

luy n hình thƠnh k n ng k x o v n đ ng, trang b tri th c v v n hóa th ch t c n
thi t, hình thƠnh ph m ch t đ o đ c,…đ

c ng d ng thi t th c vƠo vi c b o v nơng

cao s c kh e, h c t p vui ch i, lao đ ng, sinh ho t,…c a ng
- Th a mưn đ

i t p.

c nhu c u t p luy n, vui ch i gi i trí c a m i ng

i, nh t lƠ đ i v i

th h tr , h c sinh, sinh viên
b.ă

căđi mătơmălỦăc aăGDTCătrongătr

ngătrungăh căc ăs

- L a tu i h c sinh trung h c c s (11 đ n 15 tu i)


vƠo giai đo n phát tri n m nh

m , nh ng m t cơn đ i v nhi u m t (mơu thu n n i tơm nhi u, v a tr con v a ng

i

l n).
-

c đi m tiêu bi u liên quan đ n ho t đ ng TDTT lƠ s phát tri n nhanh v hình

thái ch c n ng c th , d n đ n có nh ng bi n đ i trong hƠnh vi c a các em.

17


- Trong gi ng d y vƠ hu n luy n c n quan tơm đ n nh ng đi m sau:
+ Do quá trình trao đ i ch t di n ra m nh m , t c đ phát tri n th l c t ng
m nh, nhu c u hi u bi t l n, nên các em r t hi u đ ng, sôi n i, h ng hái, thích đua
tranh, th hi n s c nhanh m nh (trong các ho t đ ng TDTT), nh ng n ng l c nh n
th c h n ch nên d phát sinh nh ng hƠnh đ ng thi u ki m ch .
+ H th ng c quan c a c th phát tri n ch a cơn đ i, n ng l c đi u khi n các
hƠnh vi c a trung khu th n kinh còn h n ch , vì th đ ng tác th c hi n còn v ng v ,
hay m t m i chóng m t, thi u t tin vƠ mau chán n n.
+ Nh t duy phát tri n, các em có th ti p thu nhanh các k n ng v n đ ng
t

ng đ i ph c t p.

i u quan tr ng lƠ ph i hình thƠnh


chính xác (n u sai l ch thì k n ng v n đ ng đ

các em bi u t

ng v n đ ng

c c ng c khó s a). Vì th , mu n phát

tri n tính Ủ th c cho các em khi luy n t p, c n t o ra nh ng bi u t

ng rõ nét, đúng qui

cách v bƠi t p đ ng tác đó, d y cho các em bi t phơn tích chính xác hƠnh đ ng c a
mình, đ ng th i có th s d ng m t s th thu t s ph m sau:
. Mô t đ

c đ ng tác đang th c hi n.

. V a l p l i, v a gi i thích k thu t c b n c a đ ng tác.
. T o đi u ki n, nh n xét đánh giá l n nhau khi th c hi n đ ng tác.
. Thay đ i ph

ng pháp t p v i yêu c u ngƠy càng cao.

Nh ng th thu t trên đơy, c n đ

c v n d ng có khoa h c, h th ng, nh m giúp

các em tích c c t duy, t ng h ng thú t p luy n vƠ xơy d ng thái đ nghiêm túc trong

luy n t p.
+ M t đ c đi m khác lƠ

l a tu i nƠy lƠ các em th

ng đánh giá quá cao kh

n ng, s c l c c a mình khi th c hi n đ ng tác, cho nên k t qu lƠ mau chóng m t m i,
Ủ chí gi m sút, đôi khi còn d n đ n ch n th
h

ng. Do đó, giáo viên th d c c n chú Ủ

ng d n các em bi t t xác đ nh n ng l c v n đ ng, t theo dõi s c kh e,… đ đ m

b o luy n t p có hi u qu
1.3.2.ăNh ngăyêuăc uătơmălỦăc aăho tăđ ngăs ăph mătrongăl nhăv căGDTC
1.3.2.1.ă

căđi măchungăv ăho tăđ ngăs ăph mătrongăGDTC

18


- Ho t đ ng GDTC th c ch t lƠ quá trình d y h c, hu n luy n (trong đó th y giáo
ho t đ ng gi ng d y, h c sinh ho t đ ng h c t p rèn luy n).

ó lƠ m t th th ng nh t

bao g m nhi u thƠnh t nh : Xác l p m c đích, nhi m v , s d ng ph

ph

ng ti n,

ng pháp gi ng d y, đi u tra, đánh gía k t qu GDTC h c sinh.

- M c đích c a ho t đ ng s ph m trong l nh v c GDTC lƠ:
. Trang b cho h c sinh nh ng tri th c k n ng v n đ ng liên quan đ n vi c b o
v s c kh e vƠ hoƠn thi n th ch t.
. Hình thành và phát tri n Ủ th c t ch m lo s c kh e, phát tri n n ng l c ho t
đ ng th l c vƠ nhơn cách c a h c sinh trong quá trình GDTC.
. Góp ph n ch m lo th ch t vƠ tinh th n cho h c sinh, sinh viên
1.3.2.2.ăNh ngăyêuăc uătơmălỦăđ iăv iăGVăvƠăh căsinh trong quá trình GDTC
iăv iăgiáoăviên

a.ă
-

c đi m ho t đ ng s ph m GDTC c a giáo viên lƠ s liên t c gi i quy t các

nhi m v

GDTC, th ph m h

ng d n h c sinh t p luy n, t duy chu n xác v nh ng

tình hu ng s ph m n y sinh đ ki n l p vƠ l a ch n gi i pháp h p lỦ nh m đ t m c
đích GDTC.
- Do v y, yêu c u quan tr ng c a giáo viên GDTC lƠ th


ng xuyên thay đ i tình

hu ng gi ng d y, giáo d c, nh m lôi cu n s chú Ủ đ xơy d ng m i quan h c a h c
sinh v i nhi m v t p luy n, xơy d ng quan h gi a th y vƠ trò, gi a h c sinh v i h c
sinh, d n đ n th c thi nhi m v s ph m có k t qu (đơy lƠ n ng l c s ph m c a giáo
viên GDTC).
-

GDTC đ t hi u qu c n tuơn th các nguyên lỦ:
Th ng nh t gi a ho t đ ng tơm lỦ vƠ ho t đ ng th l c, n m v ng đ c đi m tâm

sinh lỦ l a tu i, giáo d c cá bi t, chuyên sơu hóa,… Do đó, ng
bi t l p ch
ng

i giáo viên GDTC c n

ng trình, k ho ch ho t đ ng gi ng d y, ki m tra k t qu , x lỦ thông tin

c t phía h c sinh, đ đi u ch nh ho t đ ng s ph m c a mình

*ăHo tăđ ngăs ăph m c aăgiáoăviênăGDTCăđ
+ăGiaiăđo năchu năb (l p k ho ch)

19

căth căhi năquaăcácăgiaiăđo n


Bao g m xác đ nh m c đích, nhi m v , n i dung, ph


ng pháp gi ng d y.

c bi t,

ph i d báo các tình hu ng s ph m vƠ đ ra nh ng bi n pháp x lỦ nh m đ m b o
ho t đ ng có hi u qu , tránh đ

c tr ng thái tơm lỦ c ng th ng khi có tình hu ng khó

kh n x y ra.
+ Giai đo năth căthiăk ăho ch
ơy lƠ giai đo n c b n c a ho t đ ng s ph m nh m bi n các d ki n thƠnh hi n
th c.

ó lƠ các ho t đ ng: đi u khi n t p luy n, ki m tra nh c nh ho t đ ng h c t p

c a h c sinh, t đi u ch nh tơm lỦ đ kh c ph c tr ng i do các tình hu ng s ph m
gơy nên, đi u ch nh u n n n gi h c đi đúng nhi m v đ ra.
C n l u Ủ,

giai đo n nƠy ng

i giáo viên ph i tr i qua nhi u tr ng thái tơm lỦ

c ng th ng (không hƠi lòng v i k t qu h c t p c a h c sinh, đi u ki n gi ng d y, sơn
bưi , d ng c kém ch t l

ng)


+ăGiaiăđo năđánhăgiáăt ngăk tăđi uăch nh
Giai đo n nƠy yêu c u giáo viên ph i bi t phơn tích sơu các di n bi n, y u t chi
ph i k t qu ti p thu c a h c sinh, hi u qu gi h c GDTC vƠ bi t đ a ra bi n pháp
đi u ch nh l

ng v n đ ng h p lỦ, hình th c t ch c bu i t p, đ kh c ph c sai sót đư

x y ra, tìm ra nguyên nhơn thƠnh công hay không thƠnh công c a k ho ch ho t đ ng.
* Tóm l i: Ho t đ ng s ph m c a giáo viên GDTC đòi h i ph i có kh n ng t
duy s ph m đúng đ n, bi t tìm ra nh ng gi i pháp x lỦ tình hu ng h p lỦ, có Ủ th c
đi u hƠnh qu n lỦ ch c ch quá trình ho t đ ng.
b.ăYêuăc uătơmălỦăv iăh căsinh trong ho tăđ ngărènăluy năth ăch t
- H c sinh lƠ ch th c a gi h c th d c, h ph i nh n th c đúng vai trò Ủ ngh a c a
tính tích c c v n đ ng, t duy, trong ti p thu ki n th c bƠi t p, t p trung chú Ủ, n l c
v

t khó,… nh m đ t k t qu t t trong vi c th c hi n nhi m v rèn luy n h c t p, t o

đ

c n ng l c ho t đ ng th l c vƠ tơm lỦ

m c cao nh t.

c.ăM tăs ăyêuăc uătrongăth căhi năcácănhi măv ăs ăph m GDTC
- C n xơy d ng Ủ th c vƠ k n ng t p trung chú Ủ khi ti p thu tri th c bƠi t p.

20



- Quan tơm đ n vi c nơng cao ho t tính c a quá trình tơm lỦ tham gia vƠo các đ ng
tác vƠ bƠi t p th ch t.
- Trong gi ng d y TDTT, c n s d ng r ng rưi các bi n pháp tơm lỦ (kích thích s n
l c Ủ chí, giúp h c sinh b c l kh n ng vƠ th c hi n bƠi t p có hi u qu ).
- Hình thƠnh

ng

i t p tính h ng thú, tính tích c c trong t p luy n m t cách sơu s c

vƠ b n v ng.
-B id

ng cho h c sinh tri th c th m m , đ o đ c tác phong, l i s ng,.. b i đó lƠ

nh ng y u t chi ph i đ n hi u qu GDTC.
- B o đ m gi a ho t đ ng gi ng d y c a giáo viên vƠ ho t đ ng h c t p c a h c sinh
1.3.3.ăC ăs ătơmălỦăh căc aăho tăđ ngăGDTCăh căsinh
1.3.3.1. Kháiăni măv ăho tăđ ngăgiáoăd c
- Giáo d c lƠ h th ng các gi i pháp chuyên môn đ
s ph m, nh m hình thƠnh

c dùng trong quá trình tác đ ng

h c sinh nhơn cách phát tri n toƠn di n.

- Quá trình giáo d c nói chung và GDTC nói riêng là quá trình th ng nh t gi a tác
đ ng s ph m c a nhƠ giáo d c vƠ ho t đ ng c a ng

iđ


c giáo d c.

đây, vai trò

ch đ o thu c v nhà giáo d c, quá trình tác đ ng c a nhà giáo d c đ n h c sinh v a
mang tính tr c ti p (tác đ ng đ n h c sinh) v a mang tính gián ti p (tác đ ng đ n t p
th h c sinh) nh m bi n quá trình giáo d c thành quá trình t giáo d c.
- Ho t đ ng giáo d c đòi h i ng

i giáo viên ph i tuơn th các nguyên t c nh t đ nh

nh : Giáo d c g n li n v i lao đ ng, cu c s ng, giáo d c trong t p th vƠ b ng t p th ,
tôn tr ng nhơn cách vƠ yêu c u h p lỦ c a h c sinh, giáo d c cá bi t vƠ đ m b o tính
h th ng, th

ng xuyên

1.3.3.2.ă C ăs ătơmălỦăh c c aăquáătrìnhă giáoăăd c,ăhu năluy năphátătri năcácăt ă
ch tăth ăl căchoăh căsinh
a. Khái ni m
- Giáo d c, hu n luy n th l c lƠ m t quá trình s ph m nh m hoƠn thi n phát tri n
t ch t th l c: nhanh, m nh, b n, khéo léo,...cho h c sinh.

21


- Giáo d c t ch t th l c cho h c sinh không ch liên quan đ n vi c nơng cao ch t
l


ng ho t đ ng c b p mƠ còn liên quan đ n vi c hoƠn thi n các quá trình, thu c tính,

tr ng thái tơm lỦ, có liên quan đ n s n l c th l c, kh n ng đi u ti t h p lỦ khi s
d ng th l c c a h c sinh trong th c hi n nh ng l

ng v n đ ng c n thi t ph c v cho

rèn luy n s c kh e vƠ ho t đ ng th thao.
b.ă

căđi mătơmălỦăc aăho tăđ ngăgiáoăd cănh măphátătri năt ăch tăth ăl căc aă

h căsinh
- GDTC lƠ m t m t c a giáo d c nhân cách toƠn di n, nên có nh ng đ c đi m mang
tính đ c thù.
- Nhi m v c a giáo d c các t ch t th l c cho h c sinh là:
. Trang b tri th c có liên quan đ n v n đ th l c con ng

i

. Hu n luy n phát tri n các t ch t th l c c th .
. Trang b nh ng ph
th

ng pháp t p luy n cho h c sinh t t p trong cu c s ng

ng ngƠy.
- V m t nh n th c:
. Ph i lƠm cho h c sinh rõ b n ch t th l c c a con ngu i bi u hi n


nh ng t

ch t: nhanh, m nh, b n, khéo léo trong hƠnh đ ng.
. Xơy d ng bi u t

ng đúng đ n v c u trúc thƠnh ph n c a m i t ch t th l c.

- V m t th c hƠnh:
.

phát tri n các t ch t th l c, c n cho h c sinh th c hi n các bƠi t p th

ch t có đ nh h

ng giáo d c phát tri n chung vƠ th l c chuyên bi t

- Giáo d c phát tri n toƠn di n các t ch t th l c (s c b n là t ch t c s ) c n ph i
có s n l c th l c vƠ n l c tơm lỦ cao; s ti p thu tri th c v n đ ng c a h c sinh
c ng có nh ng đ c đi m tơm lỦ chuyên môn c a nó. Vì th , giáo viên c n tuơn th các
nguyên t c giáo d c, hu n luy n trong l nh v c ho t đ ng nƠy đ kh i gơy nguy h i
cho s c kh e h c sinh.
-

cho quá trình giáo d c phát tri n các t ch t th l c có hi u qu trong ho t đ ng

GDTC, c n giúp h c sinh th c hi n các yêu c u sau:

22



. N m v ng c u trúc c a t ch t th l c vƠ y u t thƠnh ph n c a nó.
. T p trung t p luy n k các y u t thƠnh ph n.
. Dùng các bi n pháp tác đ ng tơm lỦ đ n l c t i đa khi th hi n các t ch t th
l c.
.T ng c

ng các y u t b tr c n thi t khi ho t đ ng th l c trong t ng l nh v c

v n đ ng c th
c.ă

căđi mătơmălỦăc aăcácăt ăch tăth ăl căvƠăph

ngăphápăgiáoăd c

T ăch tănhanh
+ LƠ kh n ng hoƠn thƠnh m t ho t đ ng v n đ ng trong kho ng th i gian ng n nh t
trong đi u ki n đ

c qui đ nh

+ T ch t nhanh bi u hi n

3 y u t thƠnh ph n sau:

. Th i gian tr l i kích thích ng n nh t.
. T c đ th c hi n các y u l nh đ ng tác nhanh.
. T n s đ ng tác cao.
đơy lƠ đ i t
+


ng nh n th c v s c nhanh c a con ngu i.

giáo d c phát tri n t ch t nhanh c n b i d

ng cho h c sinh nh ng v n đ

sau:
- Ph n x v n đ ng nhanh.
- Tri giác v nh p đ bi u hi n hƠnh vi v n đ ng (chuy n y u l nh đ ng tác k p
th i vƠ theo yêu c u th i gian nh t đ nh)
- C m giác nh p đi u m t cách liên t c.
-B id

ng n ng l c tri giác chuyên môn c a s c nhanh nh : c m giác t c đ

nh p đi u, th i gian tth c hi n đ ng tác trong bƠi t p s c nhanh, qua đó hình thƠnh kh
n ng đi u khi n ho t đ ng theo yêu c u t c đ .
+ Th i k nh y c m đ phát tri n s c nhanh:

nam t 14 – 16 tu i
n t 11 - 14 tu i

T ăch tăm nh

23


+ LƠ kh n ng th c hi n m t ho t đ ng v n đ ng v i nh ng m c đ n l c c
đ c ng c khác nhau.


ơy lƠ t ch t th

ng đ

ng

c th hi n khi th c hi n nh ng đ ng

tác đòi h i có s n l c c b p nh t đ nh.
+ Trong ho t đ ng TDTT t ch t m nh bi u hi n đa d ng, ph thu c vƠo tính
ch t vƠ yêu c u s c m nh c a lo i hình ho t đ ng v n đ ng.
Theo quan đi m tơm lỦ h c thì s c m nh có 2 lo i:
- S c m nh co c đ ng (ho t đ ng đ ng)
- S c m nh co c t nh (ho t đ ng t nh)
+

c tính tơm lỦ c a t ch t m nh th hi n

nhau nh : n l c t i đa, t i thi u, đ nh h

kh n ng đi u ti t n l c c b p khác

ng phơn bi t, phơn ph i s c m nh đ ng đ u

hay b t phát.
Có th nói, kh n ng đi u khi n, đi u ti t, n l c c b p chính lƠ đ i t

ng nh n


th c c a t ch t s c m nh trong ho t đ ng TDTT.
+ Khi giáo d c phát tri n t ch t s c m nh cho h c sinh, c n chú Ủ:
-B id

ng tính tích c c bi u hi n s c m nh t i đa c a b n thơn, đ b o đ m yêu

c u t p luy n.
- Giáo d c phát tri n s c m nh c n ph i ti n hƠnh song song v i giáo d c đ ng c
thái đ , tình c m, s kiên trì, Ủ chí d ng c m t tin, s đam mê công vi c n ng n ,…
nh ng ph m ch t tơm lỦ đó đ m b o cho vi c đi u khi n n l c c b p trong đi u ki n
c ng th ng tơm lỦ đ t hi u qu cao.
* L a tu i nh y c m phát tri n s c m nh: Nam t 8 – 14 tu i; N t 13 – 17 tu i.
T ăch tăb n
+ LƠ kh n ng hoƠn thƠnh m t ho t đ ng v n đ ng không b suy gi m hi u qu trong
đi u ki n đ

c qui đ nh.

+ T ch t b n đ
th phát tri n đ

c xác đ nh lƠ t ch t th l c c s c a th l c con ng

i, nó ch có

c nh luy n t p nh ng bƠi t p th ch t gơy tiêu hao s c l c l n, đ

t o ra c m giác m t m i (xúc c m đu i s c).

24



Vì th , đ i t

ng nh n th c c a t ch t s c b n lƠ : xúc c m đu i s c, m t m i

vƠ cách kh c ph c chúng.
+ Khi giáo d c phát tri n t ch t s c b n trong quá trình GDTC c n chú Ủ:
. Ph i l a ch n h th ng bƠi t p có tác đ ng gơy m t m i
ch c th c hi n theo yêu c u c
gơy m t m i vƠ h i ph c v

ng đ , kh i l

m c đ v a s c vƠ t

ng, th i gian ngh gi a qu ng h p lỦ đ

t m c.

. Xơy d ng m i quan h tơm lỦ thích nghi v i hoƠn c nh luy n t p phát tri n s c b n
cho h c sinh.
. Trang b tri th c vƠ k n ng đi u ch nh tr ng thái xúc c m m t m i vƠ bi n pháp
ngh ng i tích c c cho h c sinh.
. C i ti n ph

ng pháp luy n t p s c b n đ nơng cao h ng thú trong luy n t p.

. L a tu i nh y c m c a phát tri n s c b n:
Nam t 10-13 vƠ 16 tu i ; N t 11-13 vƠ 16 tu i

T ăch tăkhéoăléoă(ph iăh păv năđ ng)
- Là kh n ng ti p thu nhanh k n ng v n đ ng nh ng đ ng tác m i vƠ n ng l c
chuy n hóa ho t đ ng phù h p v i tình hu ng đư thay đ i.
-

it

ng ph n ánh c a t ch t khéo léo là s chu n hóa v các tham s th i gian,

không gian vƠ dùng s c trong quá trình th c hi n ho t đ ng v n đ ng.
- V m t tơm lỦ yêu c u bi u hi n c a t ch t khéo léo trong v n đ ng th l c lƠ c m
giác vƠ bi u t
đ ph

ng h

ng chính xác v đ nh l

ng dùng s c, nh p đ , nh p đi u đ ng tác biên

ng chuy n đ ng c a đ ng tác.

VD: Trong th d c d ng c lƠ bi u hi n

n ng l c tái t o chính xác các d u hi u trong

k thu t đ ng tác v không gian, th i gian.
Trong các môn võ v t, bóng lƠ bi u hi n kh n ng tái t o d u hi u đ ng tác
trong x lỦ.
- Khi giáo d c phát tri n t ch t khéo léo c n chú Ủ v n d ng các gi i pháp tơm lỦ

sau:

25