Tải bản đầy đủ (.doc) (10 trang)

Mô tả sự khác biệt chính giữa lãnh đạo uy tín và lãnh đạo chiến lược

Bạn đang xem bản rút gọn của tài liệu. Xem và tải ngay bản đầy đủ của tài liệu tại đây (187.17 KB, 10 trang )

BÀI TẬP CÁ NHÂN
MÔN: PHÁT TRIỂN KHẢ NĂNG LÃNH ĐẠO

Chủ đề:
Mô tả sự khác biệt chính giữa lãnh đạo uy tín
và lãnh đạo chiến lược. Bạn thích làm việc cho
loại lãnh đạo nào trong hai loại nêu trên?

Hà Nội, tháng 5/2009


BÀI LUẬN
Lãnh đạo là gì: Câu hỏi đó đơn giản một cách dễ lầm lẫn: một vị lãnh đạo là gì?
Là một người người điều hành sự việc? Không, đó là một ông sếp. Và mặc dù mỗi vị
lãnh đạo có thể trong vài cảm thụ là một ông sếp, chứ không phải mỗi ông sếp là một
vị lãnh đạo.
Không có một định nghĩa nào có thể định nghĩa chính xác được câu hỏi trên. Vì
thế Stogdill đã từng nói rằng: “Gần như là có bao nhiêu người cố gắng định nghĩa sự
lãnh đạo thì cũng có bấy nhiêu định nghĩa về nó”. Tuy nhiên, ta có thể tổng kết nhưng
khái niệm phổ biến nhất về lãnh đạo như sau:
Sai
Đúng
Quan niệm Lãnh đạo chỉ tổn tại ở cấp cao nhấtLãnh đạo cần thiết đối với tất cả các
1
của tổ chức.
cấp trong một tổ chức.
Quan niệm
Lãnh đạo là một kỹ năng hiếm có Ai cũng có khả năng lãnh đạo.
2
Quan niệm Kỹ năng lãnh đạo là bẩm sinh,
Kỹ năng lãnh đạo có thể đạt được từ


3
không phải do rèn luyện
Quan niệm Những người lãnh đạo là những
4

người có sức thuyết phục

Quan niệm Người lãnh đạo kiểm soát, chỉ đạo,
5

thúc giục, lôi kéo.

Quan niệm Chức năng của người lãnh đạo chỉ
6

giải quyết những vấn đề phức tạp

quá trình học hỏi, rèn luyện
Một số người lãnh đạo có sức thuyết
phục nhưng hầu hết là không
Lãnh đạo không phải là thực hiện
quyền lực mà là trao quyền cho người
khác
Chức năng lãnh đạo là đương đầu với
sự thay đổi, còn chức năng quản lý là

đương đầu với các phức tạp
Để làm được một người lãnh đạo giỏi thì mỗi người chúng ta cần phải có hai yếu
tố: tố chất lãnh đạo và kỹ năng lãnh đạo.
Tố chất lãnh đạo là các đặc điểm cá nhân khác nhau bao gồm các đặc điểm về cá

tính, tính khí, nhu cầu và các giá trị. Cá tính, tính khí là yếu tố sẵn có, bẩm sinh. Nhu
cầu là mong muốn có được sự khuyến khích hoặc sự trải nghiệm nào đó. Còn các giá
trị là thái độ của cá nhân đối với việc cái gì là đúng, cái gì là sai, cái gì là đạo đức, cái
gì là có đạo đức, cái gì là không có đạo đức, cái gì là đúng với lương tâm và cái gì là
trái lương tâm.


Kỹ năng lãnh đạo là khả năng làm một việc gì đó một cách hiệu quả, và thông
thường kỹ năng không tự nhiên có mà chủ yếu do quá trình nghiên cứu, học tập và qua
quá trình trải nghiệm thực tế hình thành nên. Kỹ năng lãnh đạo bao gồm các kỹ năng
nghiệp vụ, kỹ năng giao tiếp, kỹ năng nhận thức. Kỹ năng nghiệp vụ là những kiến
thức về phương pháp, các quá trình, quy trình và kỹ thuật để thực hiện một hoạt động
mang tính chuyên môn, và khả năng sử dụng công cụ, thiết bị để thực hiện hoạt động
đó. Kỹ năng giao tiếp là những kiến thức về hành vi của con người, các quá trình giao
tiếp giữa con người với nhau, khả năng hiểu cảm xúc, thái độ và động cơ của người
khác dựa trên những gì họ nói và làm (sự lưu loát và tính thuyết phục của lời nói), khả
năng thiết lập các mối quan hệ hiệu quả và hợp tác (sự tế nhị, kỹ năng nghe, kiến thức
về hành vi xã hội chấp nhận được). Các kỹ năng nhận thức là khả năng phân tích
chung, tư duy logic, sự thông hiểu về cách hình thành khái niệm, khái niệm hoá các
mối quan hệ phức tạp và mập mờ, tính sáng tạo trong việc đưa ra ý tưởng và giải quyết
vấn đề, khả năng phân tích các sự kiện và xu hướng, lường trước sự thay đổi và nhận ra
cơ hội và các vấn đề tiềm tàng (cách tư duy quy nạp và suy diễn).
Tuỳ do tính cách, tố chất của mỗi người lãnh đạo mà hình thành nên các phong
cách lãnh đạo khác nhau như phong cách lãnh đạo tham gia, lãnh đạo đổi mới, lãnh đạo
uy tín, lãnh đạo chiến lược…
Trong các phong cách lãnh đạo trên ta không thể khẳng định được phong cách
lãnh đạo nào là tốt nhất, lý tưởng nhất. Mà tuỳ vào hoàn cảnh, môi trường của mỗi thời
kỳ mà mỗi phong cách lãnh đạo sẽ phát huy thế mạnh của nó.
Lãnh đạo uy tín là gì? Đặc điểm và điều kiện để có lãnh đạo uy tín?
Các lý thuyết về lãnh đạo uy tín ngày nay bị chi phối chủ yếu bởi tư tưởng của

nhà xã hội học thời kỳ đầu Max Weber. Uy tín tức “charisma" là một từ gốc Huy Lạp
có nghĩa "tài năng thiên phú", ví dụ như khả năng làm được những điều kỳ diệu hoặc
khả năng tiên đoán được tương lai. Weber đã sử dụng thuật ngữ này để miêu tả một
hình thức ảnh hưởng dựa trên truyền thống hoặc luật pháp mà dựa trên sự nhận thức
của cấp dưới rằng lãnh đạo là những con người được trời phú cho những tố chất phi
thường. Theo Weber, lãnh đạo uy tín xuất hiện khi có khủng hoảng xã hội trong đó một
vị lãnh đạo nổi lên với một tầm nhìn cấp tiến, đưa ra giải pháp cho cuộc khủng hoảng.
Nhà lãnh đạo uy tín đó thu hút cấp dưới tin vào tầm nhìn của mình. Nhờ đạt được một


số thành công ban đầu, họ tin rằng tầm nhìn là hoàn toàn có thể đạt được. Và những
người cấp dưới tin rằng lãnh đạo của họ là người phi thường.
Người lãnh đạo uy tín cần phải:
Biết mình. Một lý do khiến chúng ta bị lôi cuốn bởi các nhà lãnh đạo là ở họ toát
ra vẻ tự tin. Sự tự tin đó bắt nguồn từ việc họ biết rất rõ về bản thân mình.
Họ biết rằng họ có đủ khả năng và muốn làm công việc đó. Nói cách khác, đây
chính là điều gây dựng nên uy tín, họ khiến bạn tin rằng họ có thể làm tốt công việc đó.
Và thậm chí, bạn có thể giúp họ làm điều này.
đối với các thế hệ công dân mới.
“ Đừng hỏi tổ quốc đã làm gì cho ta, mà hãy hỏi ta đã làm gì cho tổ quốc hôm
nay” không chỉ đơn giản là một câu hùng biện nổi tiếng. Đó chính là lời kêu gọi hành
động của cựu tổng thống Mỹ John F. Kenedy [3]
Luyện tập kỹ năng nói chuyện trước công chúng. Khả năng lãnh đạo là một nghệ
thuật trước công chúng; nó được hiểu là hành động phát biểu trước đám đông.
Thông thường, trừ khi bạn là một nhà lãnh đạo doanh nghiệp hoặc một chính trị
gia, bạn thường chỉ nói chuyện với các nhóm nhỏ, nhưng kể cả khi không tính đến số
lượng khán giả, bài thuyết trình của bạn vẫn phải có thông tin và đủ sức thuyết phục.
Thể hiện sự giản dị và khiêm tốn. Điều này có vẻ trái ngược với khái niệm uy tín,
nhưng thực ra lại không hề trái ngược chút nào. Đối với các nhà lãnh đạo cấp cao
nhưng luôn gần gũi với quần chúng, khi họ nói chuyện hoặc lắng nghe thường tạo cho

người đối thoại cảm nhận về sự chân thành.
Một ví dụ có thể minh chứng cho người lãnh đạo uy tín đó chính là Lưu Bị. Vào
cuối đời nhà Hán ở Trung Hoa, triều đình yếu thế, phe phái khắp nơi nổi dậy gây chiến
lẫn nhau. Chiến tranh, loạn lạc khiến đời sống dân chúng hết sức cơ cực. Lưu Bị đã
cùng Quan Vân Trường, Trương Phi, với sự trợ giúp của Khổng Minh đã lập nên nhà
Thục với mục tiêu lập lại nhà Hán, đem lại cuộc sống hoà bình, sung túc cho nhân dân.
Trong thực tế, Lưu Bị không phải là người giỏi võ như Quan Vân Trường, Trương Phi,
và cũng không giỏi mưu kế, sách lược quân sự như Khổng Minh. Nhưng với dòng dõi
nhà Hán, với cái đức, với uy tín của mình Lưu Bị đã tập hợp được rất nhiều nhân tài
quy tụ và giúp đỡ mình. Lưu Bị trở thành một hình tượng anh hùng, một nhà lãnh đạo
uy tín mà bất kỳ nhà lãnh đạo hiện nay đều mong muốn.


Để là người lãnh đạo uy tín, người lãnh đạo phải:
- Có tầm nhìn khác biệt so với hiện trạng nhưng vẫn trong phạm vi cấp dưới có
thể chấp nhận được. Điều đó có nghĩa là cấp dưới sẽ không chấp nhận một tầm nhìn
quá cấp tiến và cấp dưới thường coi người lãnh đạo đó là không có năng lực hoặc điên
rồ.
- Uy tín thường có xu hướng gắn liền với những người lãnh đạo hành động theo
cách sáng tạo để đạt được mục tiêu.
- Hy sinh quyền lợi bản thân là một yếu tố rất quan trọng khiến người lãnh đạo sẽ
được cấp dưới coi là có uy tín. Lòng tin tưởng cũng là một yếu tố quan trọng của uy
tín, và cấp dưới thường tin tưởng hơn vào người lãnh đạo ít bị chi phối hơn bởi lợi ích
cá nhân và thường lo lắng, quan tâm đến cấp dưới. Một người lãnh đạo được kính
trọng thường thực sự gánh chịu sự rủi ro, mất mát của cá nhân, xét về phương diện vị
thế, tiền bạc, vị trí lãnh đạo, hoặc tư cách thành viên của tổ chức.
- Người lãnh đạo uy tín không phải là người lãnh đạo chỉ biết một mình mình có
ý tưởng, và ý tưởng của mình là nhất. Mà người lãnh đạo uy tín phải là người biết tin
vào ý tưởng của người khác, tôn trọng ý kiến của người khác.
- Người lãnh đạo uy tín phải là người có khả năng tác động vào cảm xúc của cấp

dưới, khiến họ tin tưởng, phục tùng sự lãnh đạo.
- Một đặc điểm nữa mà người lãnh đạo uy tín cần phải có là sự nhạy cảm, khả
năng nhận ra những cơ hội, một tầm nhìn có tính sáng tạo, phù hợp, đúng thời điểm mà
không phải ai cũng nhận biết được.
Các yếu tố hoàn cảnh đặc biệt quan trọng đối với lãnh đạo uy tín vì lãnh đạo uy
tín có được phải có điều kiện, môi trường hoàn cảnh thích hợp. Đó chính là thời kỳ
khủng hoảng, có thể là khủng hoảng chiến tranh, hoặc có thể là khủng hoảng kinh tế.
Trong đó tất cả mọi người đều hoang mang, không tìm ra được một giải pháp nào để
giải quyết vấn đề khủng hoảng. Và người lãnh đạo uy tín xuất hiện để thực hiện sứ
mệnh của mình. Qua hai điều kiện này ta có thể giải thích tại sao Lưu Bị đã trở thành
một hình tượng, một người anh hùng, một người lãnh đạo uy tín vào thời Tam Quốc.
Lãnh đạo chiến lược là gì? Đặc điểm và điều kiện để có lãnh đạo chiến lược?
Hầu hết các lý thuyết hiện nay về lãnh đạo chiến lược chủ yếu chịu sự chi phối
bởi tư tưởng của James McGregoer Burns (1978). Ông đã viết cuốn sách bán chạy nhất


về lãnh đạo chính trị. Burns đã so sánh phản diện giữa lãnh đạo chiến lược với lãnh đạo
hành vi. Lãnh đạo chiến lược gắn liền với các giá trị về đạo đức của cấp dưới nhằm
nâng cao nhận thức của họ về các vấn đề đạo đức và để huy động các nguồn lực và sức
lực để cải cách tổ chức.
Đối với hình thức lãnh đạo chiến lược, cấp dưới cảm thấy tin tưởng, khâm phục,
trung thành và kính trọng lãnh đạo. Cấp dưới có động lực làm nhiều hơn những gì họ
được kỳ vọng ban đầu. Theo Bass, người lãnh đạo chiến lược tạo động cơ cho cấp dưới
bằng cách:
- Giúp họ nhận thức rõ hơn về tầm quan trọng của kết quả công việc.
- Khuyến khích họ đặt lợi ích của tổ chức, của nhóm lên trên lợi ích cá nhân.
- Kích hoạt những yêu cầu cao cấp hơn của họ.
Người lãnh đạo chiến lược là người lãnh đạo làm tăng động cơ và hiệu quả làm
việc của cấp dưới. Một điểm rất quan trọng của người lãnh đạo chiến lược là người biết
nhìn xa trông rộng. Sự phát triển của đơn vị dựa trên tầm nhìn về tương lai và sự suy

đoán của nhà lãnh đạo chiến lược. Người lãnh đạo chiến lược có khả năng nhìn thấy
những yếu tố ảnh hưởng đến sự phát triển của đơn vị về lâu dài, đồng thời cũng là
người có khả năng xây dựng nên những kế hoạch nhằm khắc phục và xóa bỏ những trở
ngại tiềm ẩn mà những người khác khó có thể thấy được.
Một ví dụ điển hình về lãnh đạo chiến lược chính là Bill Gates, nhà sáng lập Tập
đoàn MicroSoft Inc. Bill Gates đã thành lập Tập đoàn từ con số không, nhưng với tầm
nhìn và chiến lược của mình ông đã khiến MicroSoft Inc trở thành tập đoàn công nghệ
thông tin đứng đầu thế giới, bản thân ông cũng trở thành người giàu nhất thế giới trong
nhiều năm gần đây.
Vai trò của người lãnh đạo có tầm chiến lược:
+ Một nhà lãnh đạo có tầm chiến lược phải có khả năng chỉ đạo tổ chức của
mình. Người đó phải đảm bảo rằng các mục tiêu và chiến lược dài hạn được xây dựng
và những nhân viên chịu trách nhiệm thực hiện phải hiểu rõ và ủng hộ những mục tiêu
và chiến lược này.
+ Những chiến lược dự kiến sẽ được thực hiện thông qua một cơ cấu tổ chức do
nhà lãnh đạo có tầm chiến lược lựa chọn.


+ Người lãnh đạo phải thiết lập một hệ thống thông tin để giúp nhân viên có thể
hiểu rõ về chiến lược, ngoài ra đảm bảo người lãnh đạo chiến lược được cập nhật về
những thay đổi đang diễn ra.
Sự khác biệt giữa người quản lý đơn thuần và người lãnh đạo chiến lược:
Quản lý đơn thuần:
Giải quyết những công việc cần phải làm

Lãnh đạo chiến lược:
Dự đoán trước những khả năng có thể xảy ra

trong ngày hôm nay
Nỗ lực đem lại cho tổ chức nhiều hơn


trong ngày mai.
Cố gắng triển khai công việc và đưa ra

bằng cách duy trì các hoạt động.
Dựa trên các nguyên tắc và quy trình để

những việc mới.

đảm bảo các hoạt động được thực hiện
theo đúng kế hoạch và đồng bộ - Làm như
tôi nói
Truyền đạt rõ ràng các chỉ dẫn để mọi
người hiểu và thực hiện theo
Cung cấp các chi tiết để công việc được

Dẫn dắt bằng việc nêu gương thông qua các
hành động để chứng minh giá trị của công
việc – Làm như tôi làm
Biết lắng nghe để có thể hiểu và thể hiện sự
tôn trọng
Chia sẻ với nhân viên về mục tiêu chung để

hoàn thành
chỉ cho họ thấy vị trí của họ trong đó.
Sử dụng các kỹ năng để xác định phương Đưa ra hướng dẫn tổng thể và thỉnh thoảng
pháp và các hệ thống
Sử dụng chuỗi mệnh lệnh để truyền đạt

kiểm tra.

Trao quyền cho mọi người làm những gì mà

các chỉ dẫn
Trợ cấp cho nhân viên làm những công

họ cho là tốt nhất
Cùng làm việc với mọi người để xây dựng

việc khó khăn

những nhiệm vụ đáng làm.
Động viên mọi người phát huy hết khả năng

Thúc giục mọi người làm việc nhiều hơn

làm việc của mình
Dựa vào các chuyên gia và giao nhiệm vụ Thành lập các nhóm giải quyết các vấn đề
cho những người có năng lực nhất
Giảm thiểu sự phản đối bằng cách sử
dụng kết hợp các phương pháp logic và
dữ liệu
Giảm thiểu tối đa sự lo sợ thay đổi
Giảm thiểu rui ro và tránh mắc những sai

phức tạp
Nâng cao cam kết bằng cách kêu gọi mọi
người chủ động tham gia
Phát huy tối đa lòng nhiệt huyết và dám chấp
nhận thử thách của sự thay đổi
Khuyến khích thử nghiệm, đổi mới và chấp


lầm
nhận rủi ro
Cố gắng đơn giản hóa, rõ ràng và giữ tính Chấp nhận khó khăn và không ngại sự xáo


liên tục
Chú ý tính chính xác và hiệu quả

trộn
Chú trọng tính trung thực và chính thực

- Hãy làm đúng
- Hãy làm những gì được xem là đúng
So sánh Lãnh đạo uy tín và Lãnh đạo chiến lược?
Về cơ bản lãnh đạo uy tín và lãnh đạo chiến lược tương đồng về bản chất. Cùng
chung nhiều đặc điểm của lãnh đạo. Tuy nhiên, mỗi phong cách lãnh đạo lại có những
đặc điểm, những điều kiện hình thành khác nhau. Và khó có thể có một cơ sở để so
sánh chi tiết giữa hai phong cách lãnh đạo trên do sự mập mờ về khái niệm và sự thiếu
nhất quán trong các định nghĩa. Hơn nữa, cùng một phong cách lãnh đạo uy tín hay
lãnh đạo chiến lược lại có những lý thuyết khác nhau nghiên cứu về nó, ở những thời
kỳ, thời điểm khác nhau. Do đó, việc so sánh các lý thuyết với nhau cũng không hề đơn
giản.
Những điểm cơ bản khác nhau giữa Lãnh đạo uy tín và Lãnh đạo chiến lược:
Lãnh đạo uy tín
Lãnh đạo chiến lược
* Sự chú trọng đến uy tín và đặc trưng cá nhân. Bass (1985) cho rằng "Uy tín là một
yếu tố cần thiết trong lãnh đạo chiến lược tuy nhiên chỉ có uy tín thì không thể đủ để
tạo nên sự thay đổi chiến lược."
Bản chất của lãnh đạo chiến lược có vẻ như

Bản chất của uy tín được cấp dưới, những là kích thích sự phát triển về khả năng của
người phụ thuộc vào sự hướng dẫn và cấp dưới, truyền cảm hứng và làm tăng
truyền đạt của lãnh đạo, hiểu là sự phi quyền lực cho cấp dưới. Những tác động này
thường.

có thể làm giảm sự hình thành uy tín đối với
người lãnh đạo.
Làm tăng quyền lực cho cấp dưới và làm cho
họ bớt phụ thuộc vào lãnh đạo, ví dụ như

Người lãnh đạo uy tín sẽ làm những việc phân quyền cho các cá nhân, phát triển kỹ
hữu ích để nuôi dưỡng hình ảnh về năng năng và củng cố lòng tự tin cho cấp dưới,
lực phi thường, ví dụ như quản lý ấn thành lập các nhóm tự quản, cho cấp dưới
tượng, hạn chế thông tin, các hành vi lạ tiếp cận trực tiếp những thông tin nhạy cảm,
thường và chấp nhận rủi ro cá nhân.

loại bỏ những sự kiểm soát không cần thiết,
xây dựng văn hóa vững mạnh để hỗ trợ cho
việc tăng quyền lực cho cấp dưới.


* Về mức độ
phổ biến, điều kiện thuận lợi và phản ứng đặc trưng của mọi người
- Thường phổ biến hơn và có thể có trong
- Rất hiếm và sự xuất hiện của người lãnh
bất kỳ một tổ chức nào ở bất kỳ cấp nào, và
đạo này thường phụ thuộc vào hoàn cảnh
loại hình lãnh đạo này nói chung phù hợp
và điều kiện thuận lợi.
với tất cả các hoàn cảnh

- Thường là những doanh nhân có tầm
nhìn và thành lập nên một tổ chức mới,
hoặc là những nhà cải cách nổi lên trong
một tổ chức có sẵn khi bộ máy lãnh đạo
chính thức không thể giải quyết cuộc
khủng hoảng trầm trọng và các giá trị
truyền thống, lòng tin bị nghi ngờ.
- Phản ứng của mọi người đối với lãnh
đạo uy tín thường là cực đoan và phong - Thường tin tưởng và kính trọng người lãnh
phú hơn là phản ứng đối với những lãnh đạo và họ có động lực làm việc nhiều hơn
đạo chiến lược. Phản ứng này giúp giải những gì họ được kỳ vọng ban đầu.
thích tại sao nhiều nhà lãnh đạo chính trị
uy tín lại là mục tiêu ám sát.
Tiêu cực: Định hướng quyền lực cá nhân
của những người lãnh đạo uy tín khiến họ
có thể trở thành thiếu nhạy cảm, chuyên
quyền, bốc đồng và bảo thủ.
Qua phân tích trên ta thấy không có một phong cách nào là tuyệt đối mà chúng
ta chỉ có thể học phong cách lãnh đạo làm sao đạt được hiệu quả công việc cao nhất.
Và bản thân tôi thiên về phong cách lãnh đạo chiến lược hơn là lãnh đạo uy tín bởi vì
lãnh đạo uy tín không phải lúc nào cũng có điều kiện hình thành được. Chỉ có những
thời điểm, hoàn cảnh lịch sử mới tạo điều kiện để lãnh đạo uy tín xuất hiện. Và là lãnh
đạo uy tín thì có thể chưa trở thành được nhà lãnh đạo chiến lược được.
Mỗi một doanh nghiệp nói chung cũng như toàn thế giới cần có những nhà lãnh
đạo chiến lược, có tầm nhìn xa, có định hướng, chiến lược và biết truyền tải những
định hướng, chiến lược đó đến từng cá nhân trong doanh nghiệp để họ hiểu và cùng


nhau biến những định hướng, chiến lược đó thành những nhiệm vụ, công việc cụ thể
cần đạt được. Hơn nữa, nhà lãnh đạo chiến lược có thể giúp cấp dưới nhận thức rõ

hơn tầm quan trọng và giá trị của công việc và khuyến khích cấp dưới đặt lợi ích cá
nhân dưới mục tiêu chung của tổ chức, xây dựng kỹ năng và lòng tự tin cho cấp dưới
để chuẩn bị ho họ gánh vác trách nhiệm mới trong tổ chức.
Viện Ngôn Ngữ Học có nói trong Từ Điển Tiếng Việt 1995 cái động từ, lãnh
đạo, có nghĩa là: đề ra chủ trương, đường lối, và tổ chức, động viên thực hiện. Nếu
muốn thấu hiểu cái khái niệm trên thì ta phải tra nghĩa của hai cái từ: chủ trương và
động viên.
Chủ trương: có ý định, có quyết định về phương hướng hành động
Động viên: tác động đến tinh thần làm cho phấn khởi vươn lên mà hoạt động
DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO
1. Giáo trình “Lãnh đạo trong tổ chức” - Chương trình đào tạo Thạc sĩ
Quản trị kinh doanh Quốc tế - Global Advanced.
2. Lohn C.Maxwell - “Phát triển khả năng lãnh đạo” - NXB Lao động Xã hội năm 2008.
3. Warren Bennis - “Hành trình trở thành nhà lãnh đạo” - NXB Trẻ
năm 2008.
/> />


×