TRƯỜNG ĐẠI HỌC Y HÀ NỘI
BỘ MỘN NHA CỘNG ĐỒNG

CHUYÊN ĐỀ

gi¸ trÞ cña phim Panorama vµ CT Cone Beam
trong phÉu thuËt lÊy bá r¨ng kh«n hµm díi

ĐỀ CƯƠNG LUẬN VĂN THẠC SĨ Y HỌC

HÀ NỘI – 2014

BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO
TRƯỜNG ĐẠI HỌC Y HÀ NỘI

BỘ Y TÊ


PHẠM TRẦN ANH KHOA

gi¸ trÞ cña phim Panorama vµ CT Cone Beam
trong phÉu thuËt lÊy bá r¨ng kh«n hµm díi
Chuyên ngành

: Răng Hàm Mặt

Mã sô

: 60720601

ĐỀ CƯƠNG LUẬN VĂN THẠC SĨ Y HỌC

NGƯỜI HƯỚNG DẪN KHOA HỌC:
1. TS. Trần Ngọc Thành
2. TS. Trần Cao Bính

HÀ NỘI - 2014


DANH MỤC CHỮ VIÊT TẮT
BN

: Bệnh nhân

XHD

: Xương hàm dưới


MỤC LỤC
ĐẶT VẤN ĐỀ...................................................................................1
CHƯƠNG 1......................................................................................3
TỔNG QUAN...................................................................................3
1.1. Giải phẫu xương hàm dưới......................................................................3
Xương hàm dưới (XHD) là một xương đặc, di động, có nhiều cơ bám theo
hướng khác nhau, ít mạch máu nuôi dưỡng hơn............................................3
1.2. Sự hình thành và liên quan của răng 8 hàm dưới....................................5
1.2.1. Sự hình thành và mọc răng 8 hàm dưới [1], [2]...............................................................5
1.2.2. Liên quan của răng 8 hàm dưới với tổ chức lân cận [29].................................................6
1.2.2.1. Liên quan trực tiếp:...................................................................................................6
1.2.2.2. Liên quan gián tiếp:...................................................................................................7


1.3. Những nguyên nhân làm răng 8 hàm dưới mọc lệch lạc.........................7
1.3.1. Nguyên nhân tại chỗ [6]:.................................................................................................7
1.3.2. Nguyên nhân toàn thân:..................................................................................................9
1.3.3. Thuật ngữ về răng số 8....................................................................................................9
1.3.3.1. Răng mọc ngầm........................................................................................................9
1.3.3.2. Răng mọc lệch...........................................................................................................9
1.3.3.3. Răng không mọc:......................................................................................................9
1.3.4 Theo Peter Tets và Wifried Wagner có 2 loại [32].............................................................9
1.3.4.1. Răng kẹt....................................................................................................................9
1.3.4.2. Răng lạc chỗ:.............................................................................................................9
1.3.5. Theo A. Fare có 3 loại.......................................................................................................9
1.3.5.1. Răng ngầm trong xương (Là răng nằm hoàn toàn trong xương)...............................9
1.3.5.2. Răng ngầm dưới niêm mạc.....................................................................................10
1.3.5.3. Răng kẹt..................................................................................................................10

1.4. Phân loại răng 8 hàm dưới mọc lệch, ngầm..........................................10
1.4.1. Phân loại theo quan điểm phẫu thuật của Parant.........................................................10
1.4.2. Phân loại Pell, Gregory và Winter: Dựa vào 3 tiêu chuẩn...............................................14


1.4.2.1.Theo chiều ngang: Tương quan của thân răng 8 và khoảng rộng xương, giữa mặt xa
răng số 7 và phần cành cao xương hàm dưới phủ phía xa răng 8 [6],[15]...........................14
1.4.2.3. Theo tương quan của trục răng số 8 so với trục răng số 7......................................17

1.5. Tai biến và biến chứng răng 8 hàm dưới mọc lệch, ngầm....................18
1.5.1. Túi viêm răng 8:.............................................................................................................18
1.5.2. Tai biến niêm mạc:.........................................................................................................19
1.5.3. Tai biến hạch:.................................................................................................................19
1.5.4. Tai biến mô liên kết:.......................................................................................................19
1.5.5. Tai biến phản xạ:............................................................................................................19

1.5.6. Một số tai biến khác:.....................................................................................................19
1.5.7. Tai biến, biến chứng phẫu thuật răng 8 hàm dưới lệch, ngầm:......................................20
1.5.7.1. Tai biến trong khi phẫu thuật..................................................................................20
1.5.7.2. Diễn biến sau phẫu thuật:.......................................................................................20
1.5.7.3. Biến chứng sau phẫu thuật:....................................................................................21

1.6. Điều trị..................................................................................................21
1.7. Chỉ định nhổ răng 8...............................................................................21
1.8. Đánh giá mức độ khó nhổ răng 8 hàm dưới [18]..................................22
1.9. Lịch sử nghiên cứu về răng 8 hàm dưới:...............................................23
1.9.1. Tình hình nghiên cứu các tác giả trong nước :...............................................................23
1.9.2. Tình hình nghiên cứu của tác giả nước ngoài................................................................24

1.10. Một số phim chụp để chẩn đoán và điều trị răng khôn hàm dưới:......24
1.10.1. Phim cận chóp.............................................................................................................24
1.10.2. Phim Panorama:..........................................................................................................25
1.10.2.1. Một số tính chất đặc biệt của phim Panorama.....................................................25
1.10.2.2. Ưu điểm................................................................................................................25
1.10.2.3. Hạn chế.................................................................................................................26
1.10.3. Phim CT Cone Beam....................................................................................................26

CHƯƠNG 2....................................................................................29
ĐỐI TƯỢNG VÀ PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU.................29
2.1. Địa điểm và thời gian nghiên cứu.........................................................29
2.2. Đối tượng nghiên cứu............................................................................29
2.2.1.Tiêu chuẩn lựa chọn BN:.................................................................................................29


2.2.2. Tiêu chuẩn loại trừ:........................................................................................................29


2.3. Phương pháp nghiên cứu.......................................................................30
2.3.1. Cỡ mẫu..........................................................................................................................30
2.3.2. Phương pháp thu thập thông tin:..................................................................................30

2.4. Các bước tiến hành nghiên cứu.............................................................31
2.4.1.Chuẩn bị dụng cụ và ghế răng.........................................................................................31
2.4.2. Khám bệnh....................................................................................................................31
2.4.3. Chụp phim Xquangvà đánh giá trên phim Xquang đã chụp:..........................................31

2.5. Nhổ răng 8 hàm dưới và đối chiếu trên phim.......................................32
- Lập phiếu đánh giá cho phẫu thuật viên điền các thông tin như: độ lệch,
sự liên quan đến các tổ chức giải phẫu xung quanh (ống dây thần kinh răng
dưới, thành trong, thành ngoài xương ổ răng, vách xương ổ răng mặt xa
răng 7…)......................................................................................................32
2.6. Đánh giá mức độ phù hợp giữa lâm sàng với phim toàn cảnh Panorama
và phim CT Cone Beam theo bảng Kappa...................................................32
Chỉ số Kappa................................................................................................32
Khám lâm sàng............................................................................................32
Hình ảnh X quang........................................................................................32
( + )...............................................................................................................32
( - )................................................................................................................32
Tổng.............................................................................................................32
( + )...............................................................................................................32
a....................................................................................................................32
b....................................................................................................................32
a + b..............................................................................................................32
( - )................................................................................................................32
c....................................................................................................................32
d....................................................................................................................32
c + d..............................................................................................................32

Tổng.............................................................................................................32
a + c..............................................................................................................32
b + d..............................................................................................................32


n = a + b + c + d...........................................................................................32
Chú thích :....................................................................................................32
a : Lâm sàng và XQ đều phát hiện được......................................................32
b : Lâm sàng không phát hiện được, XQ phát hiện được.............................32
c : Lâm sàng phát hiện được XQ không phát hiện được..............................32
d : Cả lâm sàng và XQ đều không phát hiện được.......................................32
a + b : Tổng số bệnh nhân XQ phát hiện được............................................32
c + d : Tổng số bệnh nhân XQ không phát hiện được.................................32
a + c : Tổng số bệnh nhân lâm sàng phát hiện được....................................32
b + d : Tổng số bệnh nhân lâm sàng không phát hiện được.........................32
n(a+b+c+d) : tổng số bệnh nhân ( 100% )...................................................32
Trên cơ sở bảng dữ liệu này ta tính được các chỉ số sau :............................32
Độ phù hợp quan sát : P1% = a + d/n..........................................................33
Độ phù hợp ngẫu nhiên : P2% = [(a+b) x (a+c)] + [(c+d) x (b+d)] / n2......33
Độ phù hợp tiềm ẩn = 100% - P2%.............................................................33
Độ phù hợp thực tại = P1% - P2%...............................................................33
Chỉ số Kappa = Sự phù hợp thực tại / Phù hợp tiềm ẩn...............................33
K =................................................................................................................33
P1 – P2.........................................................................................................33
100% - P2.....................................................................................................33
Các mức độ của chỉ số Kappa :....................................................................33
0 – 0,2 : phù hợp quá ít 0,6 – 0,8 : phù hợp khá..........................................33
0,2 – 0,4 : phù hợp thấp 0,8 – 1,0 : phù hợp cao..........................................33
0,4 – 0,6 : phù hợp vừa.................................................................................33
2.7. Phương pháp khống chế sai số..............................................................33

2.8. Tập hợp và xử lý số liệu........................................................................33
- Lập danh sách BN có răng 8 hàm dưới tới khám và diều trị tại khoa Phẫu
thuật trong miệng – bệnh viện Răng Hàm Mặt TW và tại Viện đào tạo Răng
Hàm Mặt.......................................................................................................33
2.9. Vấn đề đạo đức trong nghiên cứu:........................................................33

Chương 3........................................................................................35


DỰ KIÊN KÊT QUẢ NGHIÊN CỨU..........................................35
3.1. Hình thái mọc và các biến chứng của răng 8 hàm dưới........................35
3.2. Mối liên quan giữa hình thái mọc răng 8 hàm dưới với biến chứng.....38

Chương 4........................................................................................40
DỰ KIÊN BÀN LUẬN..................................................................40
Theo kết quả nghiên cứu...............................................................40
DỰ KIÊN KÊT LUẬN..................................................................41
Kết luận theo mục tiêu..................................................................41
TÀI LIỆU THAM KHẢO
PHỤ LỤC


DANH MỤC BẢNG

Bảng 3.1. Phân bô sô lượng BN theo tuổi – giới..........................35
Bảng 3.2 Phân bô theo lý do BN tới khám...................................35
Bảng 3.3. Lý do sưng đau của BN đến khám theo lứa tuổi........36
Bảng 3.4. Bảng phân bô tỷ lệ hình thái mọc răng 8 hàm dưới
theo giới...........................................................................................36
Bảng 3.5. Phân bô tỷ lệ hình thái mọc của răng 8 dưới liên quan

với vị trí...........................................................................................37
Bảng 3.6. Phân bô hình thái mọc của răng 8 dưới với khoảng
cách..................................................................................................37
Bảng 3.7. Phân bô hình thái mọc của răng 8 dưới dựa vào độ
sâu....................................................................................................37
Bảng 3.8. Phân bô tỷ lệ biến chứng do răng 8 dưới theo giới....38
Bảng 3.9. Môi liên quan giữa hình thái mọc của răng dưới với
các biến chứng................................................................................38
Bảng 3.10. Tỷ lệ các biến chứng với hình thái mọc của răng 8
dưới.................................................................................................38
Bảng 3.11. Phân bô tỷ lệ các biến chứng liên quan với độ lệch
của răng 8 dưới..............................................................................39
Bảng 3.12 Phân bô tỷ lệ biến chứng với độ lệch của răng 8 dưới
lệch gần...........................................................................................39


DANH MỤC HÌNH
Hình 1.1: Xương hàm dưới (mặt trong)........................................4
Hình 1.2. Tương quan khoảng rộng xương loại I.......................15
Hình 1.3. Tương quan khoảng rộng xương loại II......................15
Hình 1.4. Tương quan khoảng rộng xương loại III....................15
Hình 1.5. Sơ đồ nguyên tắc hoạt động của hệ thông CT Cone
Beam [49]........................................................................................27


1

ĐẶT VẤN ĐỀ
Răng khôn hàm dưới (răng số 8) là răng mọc cuối cùng trên cung hàm
ở độ tuổi trưởng thành từ18 tuổi đến 25 tuổi, do vậy có thể gây nhiều biến

chứng biến phức tạp tại chỗ, toàn thân đôi khi rất nặng nề cho người bệnh.
Nguyên nhân do những bất thường trong quá trình phát triển mô phôi,
sự bất hài hòa về kích thước răng và xương hàm nên răng 8 thường mọc ngầm
trong xương hàm, kẹt bởi các tổ chức xương quanh hay lệch trục…
Hình thái và vị trí mọc răng 8 có liên quan chặt chẽ tới tỷ lệ gây biến
chứng của nó [1], [2]. Những biến chứng thường gặp như: viêm mô tế bào,
sâu mặt xa và tiêu xương răng7, sâu răng 8, ngoài ra có thể gây đau dây thần
kinh vùng đầu lan tỏa hoặc khu trú, nặng hơn nữa có thể gặp Phlegmon (viêm
tấy lan tỏa) gây nguy hiểm tới tính mạng…
Chẩn đoán răng khôn hàm dưới mọc lệch và các biến chứng dựa vào khám
lâm sàng là chủ yếu, chụp phim X quang để hỗ trợ và lập kế hoạch điều trị.
Các phim X quang thường chỉ định chụp để chẩn đoán răng khôn hàm
dưới như phim sau huyệt ổ răng (phim cận chóp), phim cắn, phim hàm dưới
chếch, phim panorama, phim CT.Cone Beam. Mỗi phim có những ưu điểm và
hạn chế nhất định. Như phim cận chóp thường chỉ định nhưng do kích thước
phim hẹp, chí có thể lấy được tối đa 3 răng hàm nhiều trường hợp chí có thể
lấy được thân răng khôn vì vậy khó để hỗ trợ lập được kế hoạch điều trị chính
xác. Phim toàn cảnh Panorama và phim CT Cone Beam là hai phim cung cấp
đầy đủ thông tin nhất cho chẩn đoán và điều trị răng khôn hàm dưới, không
những đánh giá chính xác vị trí, hình dáng, hướng của thân răng, số lượng và
hình dáng chân răng mà còn cho phép ta đánh giá chính xác các cấu trúc giải
phẫu liên quan như vách xương mặt xa răng số 7 và liên quan ống thần kinh
răng dưới.


2
Ở Việt Nam và trên thế giới có nhiều nghiên cứu về răng khôn hàm
dưới nhưng rất ít đề tài nghiên cứu về giá trị của phim toàn cảnh Panorama và
phim CT. Cone Beam trong chẩn đoán và điều trị răng không hàm dưới.
Chính vì vậy chúng tôi tiến hành nghiên cứu đề tài “Giá trị của phim

Panorama và phim CT Cone Beam trong phẫu thuật lấy bỏ răng khôn
hàm dưới” với mục tiêu sau:
1.

Nhận xét hình thái lâm sàng của răng khôn hàm dưới.

2.

Nhận xét giá trị của phim Panorama và phim CT. Cone Beam trong phẫu
thuật lấy bỏ răng khôn hàm dưới.


3

CHƯƠNG 1
TỔNG QUAN

1.1. Giải phẫu xương hàm dưới
Xương hàm dưới (XHD) là một xương đặc, di động, có nhiều cơ bám
theo hướng khác nhau, ít mạch máu nuôi dưỡng hơn.
Thân xương hình móng ngựa, có hai mặt, hai bờ
a) Mặt trước: ở giữa có một chỗ lồi: lồi cằm. Hai bên có một đường đi
từ cằm đến bờ trước cành lên gọi là đường chéo ngoài. ở trên đường đó, dưới
răng hàm nhỏ thứ hai, có một lỗ gọi là lỗ cằm, có nhánh tận của dây thần kinh
răng dưới và động mạch răng dưới chui ra.
b) Mặt sau: ở giữa có bốn mấu (hai trên, hai dưới) gọi là mỏm cằm, có
cơ cằm lưỡi và cằm móng bám; hai bên có hai đường (đường chéo trong) có
cơ hàm móng bám. Dưới đường gờ, khoảng răng hàm thứ hai hoặc thứ ba, có
hố dưới hàm.
c) Bờ trên: Là huyệt răng

d) Bờ dưới: Dày, nhẵn


4
2

1

3

15
4
6

13
13
11

7

12
9

14

10

5

8


Hình 1.1: Xương hàm dưới (mặt trong)
1.Lồi cầu; 2. Mỏm vẹt; 3.Khuyết Sigma; 4. Lỗ ống răng dưới; 5. Rãnh
hàm móng; 6. Bờ sau quai hàm; 7. Góc hàm; 8. Hố dưới hàm; 9. Mặt xương
cắt qua lồi cằm; 10. Đường chéo trong; 11- 12. Mỏm cằm trên và dưới; 13.
Hố dưới lưỡi; 14. Hố cơ nhị thân; 15. Gai Spix
Cành lên hay cành cao hình vuông, rộng hơn cao, hơi chếch từ dưới lên
trên, từ trước ra sau. Mặt ngoài có nhiều gờ để cơ cắn bám. Mặt trong, ở giữa
có một cái gai xương gọi là gai Spix, ngay cạnh gai Spix có một lỗ: lỗ ống
răng dưới (có thần kinh, động mạch răng dưới đi qua). Từ gai Spix đi chếch
xuống ngay dưới đường chéo trong có một rãnh (rãnh hàm móng), để dây


5
thần kinh và động mạch hàm móng đi qua, ở sau và dưới rãnh ấy có một diện
gồ ghề để cơ chân bướm bám. Bờ trước lõm như bị xẻ rãnh. Bờ sau dày và
nhẵn, cong chữ S. Bờ dưới cùng với bờ sau tạo thành góc hàm. Bờ trên ở giữa
có một lõm: khuyết Sigma. Trước khuyết là mỏm vẹt, sau khuyết là lồi cầu.
1.2. Sự hình thành và liên quan của răng 8 hàm dưới.
1.2.1. Sự hình thành và mọc răng 8 hàm dưới [1], [2].
Các nụ biểu bì của răng hàm lớn vĩnh viễn không phát sinh trực tiếp từ
lá răng như các răng vĩnh viễn khác mà hình thành từ đoạn phát triển kéo dài
về phía xa của nó.
Từ bờ tự do đầu xa của các lá răng, xuất hiện một dây biểu bì phát triển về
phía xa, và đây sẽ là đoạn hình thành các nụ biểu bì của răng hàm lớn vĩnh viễn.
Vào lúc phôi được 9cm (tháng thứ 3 hoặc 4) nụ biểu bì mầm răng hàm
lớn vĩnh viễn thứ nhất xuất hiện ngay cạnh mặt xa của răng hàm sữa thứ 2.
Sau đó dây biểu bì tiếp tục phát triển lan về phía xa và hình thành nụ biểu bì
của mầm răng hàm lớn vĩnh viễn thứ 2 vào lúc bào thai được khoảng 9 tháng
và cuối cùng cho nụ biểu bì của mầm răng 8 vào khoảng lúc đứa trẻ lên 4-5

tuổi [1].
Như vây, các nụ biểu bì của răng hàm lớn vĩnh viễn đều lần lượt xuất
hiện ở vị trí giữa mặt xa của mầm răng phía gần kế cận và cành lên xương
hàm dưới. Khoảng giữa của cành lên xương hàm dưới và mầm răng phía gần
kế cận thường chỉ đủ cho sự mọc răng bình thường của răng hàm lớn vĩnh
viễn thứ nhất và thứ hai, nhưng với răng 8 thì không phải lúc nào cũng đủ chỗ
để mọc lên, do vây rất hay bị ngầm, kẹt hay mọc lệch.
Sự canxi hóa răng 8 bắt đầu lúc 8-9 tuổi và hoàn tất quá trình này qua 2
giai đoạn:
- Hoàn tất sự canxi hóa thân răng lúc 12-15 tuổi.
- Hoàn tất sự canxi hóa chân răng lúc 18-25 tuổi.


6
Quá trình mọc răng 8 bao gồm 2 chuyển động:
- Chuyển động ở sâu: Mầm răng di chuyể theo trục của nó và sự phát
triển của xương hàm dưới. Chuyển động này xảy ra trong giai đoạn hình
thành thân răng khoảng từ 4-13 tuần.
- Chuyển động mọc lên: Bắt đầu từ khi hình thành chân răng, răng xoay
đứng dần, hướng về khoảng hậu hàm trượt theo mặt răng 7 đề mọc vào ổ
miệng ở độ tuổi 16- 20.
Tuy nhiên do dây nang răng bị kéo và xương hàm có xu hướng phát
triển về phía sau, nên mặt nhai răng hàm thường có xu hướng lúc vào cổ răng
7, chân răng 8 thường có xu hướng kéo về phía xa [27].
Quá trình hình thành và phát triển của răng 8 hàm dưới cũng trải qua
các giai đoạn giống như các răng vĩnh viễn khác. Giai đoạn hoàn thiện thân
răng lúc khoảng 12-15 tuổi và hoàn thiện chân răng khoảng 18-25 tuổi. Quá
trình này chịu nhiều yếu tố tác động đến, vì vậy mà răng 8 có thể mọc được ở
vị trí bình thường, thẳng đứng như các răng khác, hoặc cũng có thể mọc lệch,
lạc chỗ, kết thậm chí không mọc lên được. Chính vì vậy, nó gây ra nhiều rối

loạn bệnh lý khác nhau.
1.2.2. Liên quan của răng 8 hàm dưới với tổ chức lân cận [29]
1.2.2.1. Liên quan trực tiếp:
- Phía sau: Liên quan với ngành lên xương hàm dưới, răng 8 hàm dưới
có thể nằm ngầm một phần trong ngành lên.
- Phía trước: Liên quan răng số 7, là cản trờ mọc tự nhiên cho răng 8.
- Mặt trong: Qua lớp xương mỏng liên quan đến thần kinh lưỡi.
- Mặt ngoài: Liên quan với một lớp xương dầy.
- Phía trên: Tùy từng trường hợp mà có sự liên quan với khoang miệng
hay con một lớp xương, niêm mạc.
- Phía dưới: Liên quan với ống răng dưới, ống răng dưới có chứa mạch
máu và thần kinh, chân răng có thể nằm sát ống răng dưới. Đôi khi ống răng


7
dưới đi qua giữa các chân răng nhưng thường nằm lệch phía tiền đình của
chân răng.
1.2.2.2. Liên quan gián tiếp:
- Ngoài và trước: Liên quan với tế bào tiền đình và má.
- Trong và trước: Liên quan với mô tế bào sàn miệng.
- Sau và trên: Liên quan với mô tế bào trụ trước vòm miệng và hố
bướm hàm.
- Sau và ngoài: Liên quan với khối cơ nhai ở thấp, hố thái dương ở cao.
Chính vì cấu trúc răng 8 liên quan với nhiều thành phần giải phẫu quan
trọng nên khi có bất thương răng 8 thường dễ gây nên những biến chứng nguy
hiểm [3].
1.3. Những nguyên nhân làm răng 8 hàm dưới mọc lệch lạc.
1.3.1. Nguyên nhân tại chỗ [6]:
Trong quá trình hình thành và mọc răng, có các yếu tố tác nhân tại chỗ
không thuận lợi như: xương ổ răng, niêm mạc lợi, sự phát triển sọ mặt gây ra

những ảnh hưởng tới quá trình mọc răng 8.
. Mầm răng không đủ các yếu tố để mọc [3]
- Răng có hình thái bất thường: Bất thường về cả thân và chân răng mà
nguyên nhân thường do sang chấn trước đó.
- Răng nằm ở các vị trí bất thường do:
+ Các răng kế bên nghiêng.
+ Mất tương quan về vị trí giữa mầm răng vĩnh viễn và mầm răng sữa
trong quá trình mọc răng sữa.
- Quá trình mọc răng bị rối loạn do có thêm các yếu tố phát triển như u
răng, răng thừa, nang quanh thân răng.


8
Những yếu tố này sẽ tạo ra một lực cản, cản trở quá trình nở rộng của
buồng tủy dẫn đến tình trạng vì xung huyết và thoát huyết thanh. Hậu quả tạo
ra những vùng hoại tử nhỏ, vai trò của sự nở rộng buồng tủy trong quá trình
mọc răng bị mất đi, khả năng mọc răng bị giảm hay mất hoàn toàn.
• Không có cơ quan tạo men.
• Không có dây chằng Sharpey.
• Do giai đoạn hình thành túi răng không đầy đủ.
• Tủy răng bị thiểu sản, nuôi dưỡng kém.
* Tổn thương mầm răng, túi thân răng bị viêm trong quá trình phát triển.
* Răng 8 hàm dưới thường chung biểu bì tạo răng với răng số 6-7 mà 2
răng này lại mọc lên trước nên mầm răng số 8 phần thân thường bị kéo lệch
về phía gần.
* Răng 8 mọc muộn nhất trên cung hàm nên thường thiếu chỗ gây mọc
lệch, kẹt hay ngầm.
* Do xương ổ răng: do thân răng không vượt qua được các cản trở như
niêm mạc, xương ổ răng.
* Do lợi: Lợi vùng phía trên của răng quá dày, sừng hóa có thể cản trở

quá trình mọc răng.
* Do sự phát triển của hệ thống sọ mặt: mất số bệnh lý làm rối loạn
hoặc kém phát triển sọ mắt, đặc biệt là XHD làm ảnh hưởng tới mọc răng 8.
* Thiếu chỗ trên cung răng, không tương xứng kích thước giữa răng và
xương hàm.
* Tổ chức xương trên đường mọc lên của răng bị xơ hóa do nang hay
nhiễm trùng……..


9
1.3.2. Nguyên nhân toàn thân:
- Do còi xương suy dinh dưỡng, do rối loạn nội tiết, thiếu máu….
- Do những dị tật bẩm sinh vùng hàm mặt.
1.3.3. Thuật ngữ về răng số 8
Ủy ban phẫu thuật miệng của Mỹ năm 1971 chia ra làm 3 loại [31].
1.3.3.1. Răng mọc ngầm.
Là răng không mọc một phần hoặc hoàn toàn, do răng khác, xương hay
mô mềm ngăn cản sự mọc lên của răng đó. Tuỳ theo tư thế giải phẫu của răng
mà có các kiểu ngầm (chìm).
Việc chẩn đoán một răng ngầm chỉ khi nào quá tuổi mọc, mà không
mọc, được thì được xem là một răng ngầm.
1.3.3.2. Răng mọc lệch.
- Là răng không mọc hay đã mọc nhưng nằm ở tư thế bất thường trên
hàm. Răng mọc lệch do việc thay răng sữa và mọc răng vĩnh viễn, không đủ
chỗ trên cung hàm hoặc do di truyền.
1.3.3.3. Răng không mọc:
- Là răng không xuyên qua được niêm mạc miệng sau khi đã qua thời kỳ mọc.
1.3.4 Theo Peter Tets và Wifried Wagner có 2 loại [32].
1.3.4.1. Răng kẹt.
- Là răng vẫn không đi tới được mặt phẳng cắn, sau khi đã hoàn tất sự

phát triển chân răng.
1.3.4.2. Răng lạc chỗ:
Là răng không nằm ở vị trí bình thường của nó trên cung hàm.
1.3.5. Theo A. Fare có 3 loại.
1.3.5.1. Răng ngầm trong xương (Là răng nằm hoàn toàn trong xương)


10
1.3.5.2. Răng ngầm dưới niêm mạc
Phần lớn thân răng đã mọc ra khỏi xương, nhưng vẫn bị niêm mạc bao
bọc một phần hay toàn bộ.
1.3.5.3. Răng kẹt
Một phần thân răng đã mọc ra khỏi xương, nhưng bị kẹt, không thể mọc
thêm được nữa.
1.4. Phân loại răng 8 hàm dưới mọc lệch, ngầm.
Răng 8 hàm dưới mọc lệch, ngầm có rất nhiều cách phân loại, sắp xếp
Mục đích của việc phân loại là để tiên lượng và vạch ra kế hoạch phẫu
thuật cho từng loại cụ thể.
Theo quan điểm của Parant dựa vào kỹ thuật phẫu thuật phải sử dụng
để phân loại.
Theo Pell, Gregory và Winter dựa vào lâm sàng và Xquang để phân loại.
1.4.1. Phân loại theo quan điểm phẫu thuật của Parant.
- Parant phân phẫu thuật răng 8 hàm dưới lệch, ngầm ra 4 loại [7].
Loại I: Nhổ răng chỉ cẩn mở một phần xương ổ răng, tạo điểm tựa cho
bẩy bằng cách khoan một rãnh ở mặt ngoài gần răng 8. Áp dụng cho các
trường hợp kích thước và hình dạng chân răng cho phép dùng lực xoay và kéo
răng lên. Chỉ định cho:
+ Răng 8 dưới lệch gần, kẹt răng 7, hai chân tách rời nhưng thuôn và
thuận chiều bẩy răng (hình vẽ)



11

+ Răng 8 dưới lệch gần góc, kẹt răng 7 chân chụm, cong xuôi chiều bẩy.

Loại II: Nhổ răng cần mở một phần xương ổ răng và cắt cổ răng: Dùng
mũi khoan Tungsten để cắt ngang qua cổ răng 8, sau đó dùng bẩy để lấy một
phần thân răng và chân răng 8 lên. Chỉ định cho các trường hợp:
+ Răng 8 dưới lệch gần ngang, thấp, kẹt răng số 7, chân chụm, thẳng
hay cong (hình vẽ).

+ Răng 8 ngầm đứng nằm ngầm sâu chân chụm to hay hai chân cong
hình móc câu.


12
+ Răng 8 ngầm sâu lệch xa góc, hay răng nằm ngang.

+ Răng 8 lệch phía lưỡi.

Loại III: Nhổ răng cần phải mở xương ổ răng, cắt cổ răng và chia chân răng.
Chỉ định cho các trường hợp sau:
+ Răng 8 kẹt, hai chân răng choãi ngược chiều nhau.

+ Răng 8 ngầm, ngang, hai chân doạng.


13
+ Răng 8 kẹt hai chân doạng nhỏ.


+ Răng 8 kẹt hai chân cong ngược chiều bẩy.

Loại IV: Răng nhổ khó phải kết hợp nhiều thủ thuật, chỉ định cho các trường hợp.
+ Răng 8 nằm thấp sát với răng 7 đứng một mình do mất răng 6 .

+ Răng 8 nhiều chân, mảnh, xoè ra theo các hướng khác nhau, khó xác
định trên phim Xquang.


14
+ Răng 8 to, kích thước chân răng lớn hơn kích thước thân răng.

+ Răng 8 lệch gần ít, nhưng rất thấp.

+ Răng 8 nằm ngay trên ống răng dưới, hay ống răng dưới xuyên qua
răng 8, hoặc có một chân răng 8 uốn cong vào ôm vào ống răng dưới.
+ Chân răng 8 dính vào xương ổ răng.
1.4.2. Phân loại Pell, Gregory và Winter: Dựa vào 3 tiêu chuẩn.
1.4.2.1.Theo chiều ngang: Tương quan của thân răng 8 và khoảng rộng
xương, giữa mặt xa răng số 7 và phần cành cao xương hàm dưới phủ phía xa
răng 8 [6],[15]
* Loại I:
- Khoảng a giữa bờ xa răng số7 và bờ trước cành cao bằng hoặc lớn hơn
bề rộng gần - xa của thân răng 8 (b) a ≥ b


15

Hình 1.2. Tương quan khoảng rộng xương loại I
* Loại II

- Khoảng a < b: Khoảng giữa bờ xa răng số 7 và bờ trước cành cao nhỏ
hơn bề rộng gần - xa của thân răng 8.

Hình 1.3. Tương quan khoảng rộng xương loại II
* Loại III:
- Răng 8 hoàn toàn ngầm trong xương hàm.

Hình 1.4. Tương quan khoảng rộng xương loại III