ĐIỀU TRA THỦY VĂN VÀ TÀI NGUYÊN NƯỚC
Đây là một môn học Khó + Dễ: sử dụng công thức toán lí và kết quả để phân tích và đánh giá cao thấp,
nhưng cần phair định lượng và có một mốc so sánh cụ thể.
 điều quan trọng của công việc là phải theo tiêu chuẩn ngành , nhà nước. Nhận dự án phải khéo léo
làm sao đủ tiền trả cho người làm, biết dự toán các đề tài. Nếu làm 2, 3 đề tài có phần trùng thì chúng ta
có thể sử dụng cho nhau
 điều tra mực nước, đo đạc thủy văn (nơi có trạm rồi thì điều tra kiểu gì-retail-chặt cây, rẫy cỏ, mua
công cụ hoặc thuê, mượn) nơi địa hình không bằng phẳng, nói chung công việc rất nhiều.
Công trí tuệ+Công định mức môn học thực tế áp dụng vào cuộc sống.
TV học  Dự báo TV  Quản lí tài nguyên nước (cần nhiều chuyên gia: Sinh vật, thổ nhưỡng, KT, TV…)

1, Khái niệm
Điều tra thủy văn là thu thập các thông tin liên quan đến quá trình và hiện tượng thủy văn phục vụ cho
công tác điều tra cơ bản và cung cấp thông tin cho sự phát triển KT-XH cho một vùng lãnh thổ hoặc quốc
gia
Nó khác với Đo đạc thủy văn ở chỗ: thu thập thông tin trên các đài trạm quan trắc TV (vị trí quan trắc
hầu như không thay đổi, trừ khi phải di chuyển trạm vì lí do nào đó, dữ liệu có thể được sử dụng từ năm
này qua năm khác). Còn Điều tra thủy văn là thu tập số liệu trên mọi vùng lãnh thổ, bao gồm cả nước
mưa nước mặt (sông ngòi, ao hồ) + nước ngầm. Nó cho ta một bức tranh đặc thù tài nguyên nước trên 1
lãnh thổ.
Nội dung điều tra thủy văn bao gồm:
1, Điều tra tổng quan
2, Điều tra mực nước
3, Điều tra độ sâu
4, Điều tra về dòng chảy
5, Điều tra về phù sa
6, Điều tra về thành phần hóa học cảu nước
7, Điều tra nước ngầm
8, Điều tra các hiện tượng cực đoan trong thủy văn

2, Điều tra tổng quan về ĐK tự nhiên

Bao gồm xác định ranh giới lãnh thổ cần điều tra qua ảnh vệ tinh hoặc bản đồ. Nó cho các thông tin về
a) Vị trí địa lý: (hướng, kinh-vĩ độ) chứng tỏ khu vực ngiên cứu gần hay xa nguồn ẩm
b) Địa hình: +độ cao đại hình-đại hình càng cao thì nhiệt độ càng giảm 0.65 0C/100m


+ Hướng sườn của lưu vực (đón gió sinh thủy hay khuất gió: phơn gió Lào) đẩy gió biển Đông ra ngoài
biển, làm ẩm không vào nổi đất liền, gây mưa ngoài biển)
+ Độ dốc địa hình: Khả năng tập trung nước, khả năng sinh lũ, ngập
+ Mạng lưới chia cắt của địa hình: Khả năng phân bố nguồn nước trên lưu vực
c) Cấu tạo: Địa chất+Thổ nhưỡng
-Địa chất (đá) có bao nhiêu loại đất, đá và tầng đá cách nước cách xa tầng mặt đất bao nhiêu  hình
thành vỉa nước ngầm, mưa rơi xuống (chảy + thấm: thấm đủ bão hòa sẽ gây tràn về mặt, càng sâu thì
thấm càng cao làm cho lũ giảm). Như vậy, tỉ lệ các loaị đất đá là bao nhiêu, độ sâu tầng đá gốc nhằm mực
đích chỉ cho người sử dụng khai thác tuy nhiên cần phải chỉ thành lời cho người quản lí
- Thổ nhưỡng (đất) các loại đất đất đồi, ven sông, phù sa cổnguyên nhân hình thành vùng lãnh thổ lại
chia thành 2 vấn đề:
+ Thực vật
+ Các tính chất cơ lí của đất
 Để xây dựng công trình xem độ dễ bào mòn, phá vỡ. Phù sa có liên quan đến thổ nhưỡng
d) Thảm thực vật
-Tỷ lệ che phủ: có rừng (loại rừng: lấy gỗ, cây CN, canh tác thời vụ) mỗi cái có 1 tính chất khác nhau,
không có rừng là bao nhiêu %
Rừng có 4 chức năng: ( Sinh thủy, Xói mòn, Giữ đất, Điều hòa ẩm)
e) Điền trũng (Ao hồ đầm lầy) Mưa được giữ lại hình thành dòng chảy mặt. Tỷ lệ và vị trí trong lãnh thổ
của điều trũng cũng ảnh hưởng rất lớn, nếu điền trũng ở cuối lãnh thổ thì ảnh hưởng k nhiều lắm.
f) Khí hậu: Quan tâm đến các mùa: thời vụ
-Lượng mưa, Bốc hơi, nhiệt độ cao nhất+thấp nhất, gió  quan trọng
-Bức xạ, độ ẩm không khí  không quan trọng bằng
g) Chế độ thủy văn
- Mùa khô ntn, mùa lũ ra sao, 1 năm có bao nhiêu trận lũ, xảy ra vào năm nào, lưu lượng là bao nhiêu,

lưu lượng là bao nhiêu?

3, Tổng quan điều kiện KT-XH
Liên quan ở chỗ tất cả các hiện tượng TV đều bị chi phối bởi con người. Điều tra thủy văn chủ yếu về
chính sách, môi trường, giáo dục, y tế (giao thông , vận tải nằm ở mục khác)


II, Điều tra mực nước trung bình
7h, 9h  lấy trung bình thời gian ngày tháng năm tại các trạm KT-TV, tính toán cho một khu vực nào đó.
? Điều tra những gì
+ Vết lũ: tràn đê (không đo đạc được nữa, nước rút hêts đến đâu, cao hơn, 1999 ở Huế làm cho nước ở
Huế mất nước trong vòng 3 ngày tại Chi Ba, phải đi trực thăng để khảo sát do việc cung cấp số liệu sai,
công trình tuổi thọ 100 năm nhưng lịch sử hạn 250 năm 1 lần  vượt qua tính toán  số liệu mực nước
là rất quan trọng.
Thủy điện Sơn La cứ tăng 1cm thì tốn 467 nghìn tỉ, đê vỡ, đập, chắn sóng hội í. Nội dung điều tra
Vết lũ để lại dưới nhiều hình thức (nước lũ luôn đục), vết của nước đục để lại trên các vật cứng, địa hình
thường là rõ. VD: Hà Tĩnh 1960, trận lũ to sử dụng phương pháp địa hình, vách tường  dẫn cao độ,
điều tra dọc theo sông dài, đảm bảo 2 điều, tạo mực nước chênh về lũ, kiểm tra biến đổi chính xác, lũ
chồng lũ, lũ chảy xuôi.
Kiểm tra lũ tức thời: kiểm tra ngay chưa định hình nhìn qua cây cối, dựa trên biểu hiện của vật nổi trên
nước để phán xét. Hang, vỏ sò, trai ở biển, nước rút xuống
+ Điều tra mực nước thấp nhất: dựa vào các hồ chứa, để biết được mực nước thấp nhất đạt cỡ nào. Việc
điều tra mực nước này là công việc cực kì quan trọng trong việc điều tra phòng chống lũ và chống hạn 
ngầm thông báo cho các nhà quy hoạch về khả năng cân đối nguồn nước trong 1 năm và nhiều năm
 điều tra mực nước không những điều tra tức thời (thời gian) mà còn điều tra về không gian: diện
ngập, diện bị hạn  điều tra về cả quy mô không gian+thời gian của mực nước.
 Đây là phương pháp thực địa
 Còn phương pháp ảnh vệ tinh-hàng không, bằng cách so sánh các tập ảnh với nhau để lập nên bộ giải
toán ảnh, từ đó cho ra 1 bức ảnh tổng thể về sự phát triển mực nước trong khoảng thời gian-kgian nhất
định. Thông thường số liệu về điều tra mực nước là tài liệu cực kì quan trọng và hiệu quả để điều tra mô

hình toán
- Mô hình toán, bước đầu mô phỏng , cần phải thẩm định lại kết quả, so sánh với kết quả
? Điều tra mực nước gồm những vấn đề gì = cách điều tra
Một nhóm thường được tổ chức từ 3-4 người, có khả năng đo đạc, phỏng vấn, phân tích, nhanh các dữ
lieu thu tập, do đó công tác điều tra:
+ Lập nhóm điều tra
+ Lập mẫu phiếu điều tra: 3 dạng
- Thông tin về đối tượng điều tra: địa chỉ
- 1 số câu hỏi điều tra: lũ, mực nước, thiệt hại, sinh kế, cách phòng lũ
- nhận xét điều tra, có thể lập nhiều mẫu phiếu cho các cá nhân, hộ gia đình, địa phương


+Lập tuyến điều tra: sử dụng bản đồ: vệt lũ từ các xã khác nhau (phục vụ KCN, thủy điện) bề mặt sông,
dọc thung lũng.
Sau đó:
Ghi lên bản đồ mực nước cao nhất, thấp nhất của tuyến điều tra
+ Kiến nghị và giải pháp

III, Điều tra về độ sâu
Xác định mặt cắt ngang dọc bằng tời, sào  Trong đo đạc thủy văn
Đo độ sâu một cách bình thường: Thông thường khi đi đo độ sâu này cần sử dụng thuyền, phải biết bơi:
ít nhất 10 phút  dạy cách bơi cơ bản
 chú ý đến vực, hang động, hố trong khi đi điều tra địa chất thủy văn, để nhằm phát hiện ra các hiện
tượng caxto. Xây dựng các hồ thủy điện, hồ chứa quy mô lớn
Làm diễn tả bề mặt của khu vực dự án, định hướng mạng lưới thủy văn trong khu vực dự án
 Đo độ sâu để nhằm đánh gia sự biến động địa hình lòng sông và các thủy vực qua các mùa, năm,
nhiều năm tìm ra giải pháp để thích ứng
? Quy trình điều tra độ sâu
+Lập nhóm
+ Thu thập thông tin khu vực điều tra

+Khảo sát hiện trường
 đến tận nơi, chụp ảnh, ngày giờ rõ ràng, dữ liệu ảnh hàng không, viễn thám
 Viết nhật kí hành trình điều tra độ sâu vạch tuyến điều tra độ sâu lên bản đồ
+Kiến nghĩ và giải pháp

IV, Điều tra dòng chảy
Là nội dung chủ yếu điều tra thủy văn, dòng chảy
1, Q (m3/s) là đại lượng nước đi qua một mặt cắt nào đó trong một đơn vị thời gian, thể hiên khả năng
tập trung nước của Lưu vực sông và trạm đó khống chế. Càng về xuôi lưu lượng càng lớn. Diện tích lưu
vực càng lớn thì khả năng tập trung nước càng lớn.
 cẩn thận sẽ giống mô đun q=Q/F
2, M, q mô đun dòng chảy (l/s.km2) (l/s=m3/s) =Q/F
Diện tích lưu vực mà trạm đó khống chế, Khả năng sản sinh ra dòng chảy trên 1 đơn vị diện tích
3, W (m3) (km3) Tổng lượng dòng chảy là lượng nước sinh ra trong một thời gian nhất định nào đó
W=Q*T (T: khoảng thời gian tính toán)


4, y (mm)=W/F, là lớp dòng chảy sinh ra trên một đơn vị diện tích lưu vực
 đây là bốn đơn vị chính thống và có thứ nguyên, Q phát sinh đâù tiên và có thể đo đạc tại hiện trường
 3 đơn vị không có thứ nguyên: Chuẩn dòng chảy ( Qo), Hệ số mô đun (Ki=Qi/Qo), Hệ số dòng chảy
T=Y/X, nó không có ý nghĩa về so sánh. Bao giờ trạm dưới cũng lớn hơn trạm trên, chỉ thể hiện khả năng
tập trung nước, nên cần phải biến nó sao cho không phụ thuộc vào lưu vực, nếu không thì không thể son
sánh được tài nguyên nước. Khi so sánh sự giàu nghèo phải sử dụng giá trị mô đun (nhiều, ít). Không
phải diện tích càng to thì càng tốt mà sử dụng bình quân đơn vị để xem xét
- Dòng chảy không phải bất biến, lúc này lúc nọ, mùa lũ, kiệt  nhu cầu giữ nước để tưới, phải biết rằng
mùa lũ thừa bao nhiêu nước. Phải tính toán thông qua tổng lượng nước qua một giai đoạn  phục vụ
cân bằng nước trong năm. Mỗi đơn vị có ý nghĩa của nó có thể tính thông qua nhau
Đơn vị thứ 4 trong phương trình cân bằng nước X=Y+Z (Y phải đo bằng mm) vì X(mm) Z(mm)
Mưa=Dòng chảy + Bốc hơi  cần có thứ nguyên giống nhau, nên không được lung tung (Khái niệm cân
bằng thứ nguyên)

4 đơn vị này khi điều tra thủy văn về dòng chảy chính thống ta phải tính toán, trạm thì k cần tính toán,
chỉ khi k có đài trạm thực địa, tính dòng chảy trực tiếp bằng phương pháp thô sơ
VD: muốn đi qua môtj con suối, làng bản, đập k hi vọng kiếm số liệu, ước tính dòng chảy
? Cần làm gì
1, Đo nhanh bằng đồng hồ đếm giờ và phao tự dạt, khúc gỗ nưả chìm nửa nổi best iead. Đo được v,
mà v*w=Q
2, Đối với suối nhỏ, hẹp, ngoằn ngoèo, nếu thả phao sẽ bị vướng đắp nó lại, dùng thùng, chậu để
hứng: 10l/s =m3/s  tính được Q