I H C QU C GIA H N I
TR

NG

I H C KHOA H C X H I V NHN V N

TRầN THị Mỹ

CC Y U T TNH THI
NH N TH C TRONG CU TI NG PHP
- NH NG BI U
TT
NG NG
TRONG CU TI NG VI T

LUậN áN TIếN Sĩ NGữ VĂN

H N I - 2004


LờI CAM ĐOAN
Tôi xin cam đoan đây là công trình nghiên
cứu của riêng tôi. Các số liệu, kết quả nêu
trong luận án là trung thực và ch-a từng
đ-ợc ai công bố trong bất kỳ công trình
nào khác.

Tác giả luận án

Trần Thị Mỹ

Giải thích các ký hiệu và chữ viết tắt
(Sử dụng trong luận án)

Ngoài những qui định chung, luận án sử dụng một số ký hiệu và chữ viết tắt
nh- sau:
A. Các ký hiệu

*

:

Câu sai

:

T-ơng tác qua lại

:

Còn nữa

:

Bao hàm

[ ]

:


Trích trong tài liệu tham khảo

( )

:

Trích trong xuất xứ các ví dụ

...

B. các Chữ viết tắt

E

:

Chủ ngôn (énonciateur)

FTA

:

Face threatening act (Hành động đe dọa thể diện)

P

:

Proposition (Mệnh đề)


NDMĐ :

Nội dung mệnh đề

TTNT

:

Tình thái nhận thức

PV

:

Phỏng vấn


M CL C
TRANG
M
U
1. M c đích và yêu c u c a lu n án ……………………………………...
2.
i t ng và ph m vi nghiên c u c a lu n án ………………….….....
3. Ph ng pháp nghiên c u ……………………………………………
4. B c c c a lu n án …………………………………………………..
5. Cái m i v khoa h c c a lu n án ……………………….……………
Ch


ng 1 M T S

V N

Lụ LU N LIểN QUAN

N

1
2
3
3
4

TÀI

1.1. M t s cách hi u v tình thái trong ngôn ng ………………………
1.1.1. Khái ni m tình thái ………………………………………………..
1.1.2. Tình thái trong lô gích h c và trong ngôn ng h c ……………….
1.1.3 Tính l ch s c a m t s y u t tình thái nh n th c xét trên quan h
liên nhân.....................................................................................................
1.2. Tình thái hoá câu ……………………………………………………
1.2.1 V n đ tình thái trong quan h k t h c, ngh a h c và d ng h c .….
1.2.2 Các ph ng ti n tình thái trong câu ...........………………………..
1.3 V n đ phân lo i tình thái ...................................................................
1.3.1. Tình thái ngôn ng - Tình thái s d ng …………………………...
1.3.2. Tình thái c a hành đ ng phát ngôn – Tình thái c a phát ngôn
1.3.3. Tình thái khách quan – Tình thái ch quan ……………………….
1.3.4. Tình thái nh n th c - tình thái trách nhi m ……………………….
1.4. Tình thái nh n th c …………………………………………………

1.4.1 T nguyên c a thu t ng tình thái nh n th c...................................
1.4.2. Khái ni m tình thái nh n th c …………………………………….
1.4.3. Các y u t ngôn ng bi u th tình thái nh n th c ................………
1.5. Ti u k t ……………………………………………………………...

5
5
10
17
18
21
26
30
30
30
31
34
37
37
39
41
46

Ch ng 2 PH
NG TI N BI U
T TỊNH THÁI NH N TH C
TRONG CỂU TI NG PHÁP - NH NG BI U
TT
NG NG
TRONG CỂU TI NG VI T

2.1. Ph m trù th i c a đ ng t ti ng Pháp - nh ng bi u đ t t ng ng
trong ti ng Vi t …………………………………..................……………

50


2.2. Th c trong đ ng t ti ng Pháp ……..............…………….………...
2.3. Tình thái trong th i và th c c a đ ng t ti ng Pháp ..........................
2.3.1. Tính tình thái c a th c ch đ nh ................ ……………………….
2.3.2. Tính tình thái c a th c subjonctif ....................................................
2.3.3. Tính tình thái trong th c đi u ki n (conditionnel) ………………..
2.4. Tình thái hoá câu b ng đ ng t tình thái nh n th c ......……………
2.4.1.
ng t tình thái chuyên d ng ........………………………………
2.4.2.
ng t ch t tình thái n i t i ........................................... ………
2.5. Tình thái hoá câu b ng bi u th c tình thái nh n th c .……………..
2.5.1. Miêu t bi u th c tình thái nh n th c ……………………………
2.5.2. Các bi u th c tình thái nh n th c trong câu ………………………
2.5.3. i u ki n k t h p c a các bi u th c TTNT trong câu …...........….
2.6. Các bi u th c TTNT t ng ng trong ti ng Vi t ………….......……
2.6.1. Ph ng câu ch đ tin c y ………………………………………..
2.6.2. Ph ng câu ch tình thái xét đoán ……...........……………………
2.7. Nh ng t ng đ ng và khác bi t v ph ng th c tình thái hoá câu
ti ng Pháp và ti ng Vi t ……….....................……………………………
2.7.1. T ng đ ng ………………………......……………………………
2.7.2. Khác bi t ……………………........………………………………..
2.8. Ti u k t ……………………………………………………………...
Ch ng 3. LÊ GIAÍI TÊNH TÇNH THAÏI NHÁÛN THÆÏC
3.1. c tr ng ng ngh a c a m t s đ ng t tình thái nh n th c trong

câu ti ng Pháp và ti ng Vi t ……………………………………………..
3.1.1. c tr ng ng ngh a c a l p đ ng t tình thái chuyên d ng ……..
3.1.2. c tr ng ng ngh a c a l p đ ng t ch t tình thái n i t i …..….
3.2. Quan h ng ngh a gi a khung tình thái nh n th c và NDM ..........
3.2.1. Quan h gi a khung tình thái và n i dung bi u th s tri giác, tri
nh n ………...............................................................................................
3.2.2. Quan h gi a khung tình thái và n i dung bi u th s nh n đ nh
ch quan ……............................................................................................
3.3. M t đ i l p c a tính TTNT trong th c indicatif và th c subjonctif ...
3.4. So sánh đ c tr ng ng ngh a c a l p đ ng t ch t tình thái n i t i
trong câu ti ng Pháp và ti ng Vi t ………........................................……
3.4.1. S t ng đ ng …………………………………………………….
3.4.2. S khác bi t ……………………………………………………….
3.5. c tr ng ng ngh a c a m t s bi u th c TTNT trong câu ti ng
Pháp - Nh ng bi u th t ng ng trong ti ng Vi t …………………….

52
54
54
57
59
60
60
64
70
70
71
82
90
92

93
94
94
97
100

103
104
110
128
129
130
131
133
133
134
135


3.5.1. c tr ng ng ngh a c a bi u th c tình thái phán xét đánh giá …. 138
3.5.2. c tr ng ng ngh a c a bi u th c tình thái xét đoán .………….. 144
3.6. Ti u k t ……………………………………………………………... 153
Ch

ng 4 TỊNH THÁI NH N TH C VÀ PHÉP L CH S

4.1. Y u t tình thái nh n th c và nguyên t c c ng tác h i tho i ……….
4.2. Y u t TTNT và phép l ch s trong t ng tác ngôn ng ….......…...
4.2.1. Quan đi m v phép l ch s ………………………………………..
4.2.2. Phép l ch s đ c xây d ng trên nhu c u gi th di n trong ng

x ……………………………………………………..............................
4.2.3. Hành đ ng gi th di n b ng các chi n l c l ch s ………….......
4.2.4. Giá tr l ch s c a TTNT .............................................……………

157
159
160
162
163
166

4.2.5. Chi n l c l ch s và y u t TTNT ....…………………………… 171
4.3. Y u t tình thái nh n th c và hi u qu c a phép l ch s trong giao
173
ti p ................................................................................ …………………
4.4. So sánh cách bi u hi n phép l ch s trong câu ti ng Pháp và ti ng
174
Vi t ............……………………………………………………………...
4.4.1 Nét t ng đ ng ................................................................................. 174
4.4.2 Nét khác bi t ..................................................................................... 175
4.5 Ti u k t
................................................
176
................................................
K T LU N …………………………………………………………….. 178
Danh m c công trình c a tác gi liên quan đ n đ tài ....................…….. 182
Tài li u tham kh o và xu t x các ví d ………………………………… 183


M


U

1. M c đích vƠ yêu c u c a lu n án
Trong th i gian dài các nhà ngôn ng h c c u trúc h u Saussure
(1916) ch quan tâm nghiên c u ngôn ng

tr ng thái t nh, chú tr ng đ n

khía c nh h th ng c u trúc c a ngôn ng . Nh ng s ki n có tính ch t cá
nhân, l i nói b xem nh và không đ

c quan tâm đúng m c. T nh ng th p

niên g n đây, ng pháp ch c n ng và d ng h c là hai trào l u chi m u th
trong nghiên c u ngôn ng . Trong hai trào l u này thì v n đ tình thái đ

c

quan tâm hàng đ u, đ c bi t là tình thái nh n th c.
Theo thuy t hành đ ng trong t

ng tác ngôn ng , các câu nói có c u

trúc khác nhau th hi n nh ng m c đích và ý ngh a khác nhau. Vi c s d ng
câu b ng các y u t tình thái khác nhau là v n đ đáng đ

c quan tâm trong

giao ti p. Tình thái là m t ph n ng ngh a không th thi u đ


c c a câu.

c tr ng c a tình thái nh n th c là ph n ánh quan đi m c a ng

i nói th

hi n thái đ đánh giá, xét đoán, phán xét v n i dung trong câu. Quan đi m
này đ t trên m i quan h gi a ng

i nói và ng

i nghe, v i th c t và hoàn

c nh giao ti p. Tình thái câu đánh d u nh ng giá tr ng ngh a - ng d ng
r t đáng l u ý trong giao ti p. Nh ng đ c tr ng c b n này c a tình thái câu
đã đ

c nhi u tác gi trong và ngoài n

c đang bàn đ n d a trên nh ng đ c

tr ng c a nhi u th ti ng khác nhau.
Tuy nhiên, hi n nay v n đ d y và h c ngo i ng ch a đ

c quan tâm

đúng m c đ n v n đ ng pháp - ng ngh a c a câu. Vi c d y ng pháp
trong nhà tr


ng v n còn chú tr ng đ n ng pháp truy n th ng và ng pháp

c u trúc. Trong các giáo trình d y h c ti ng Pháp, vi c d y ng pháp v n
chú tr ng đ n miêu t các hình th c bi u đ t nh c u trúc câu, ch a quan
tâm đúng m c đ n nghiên c u tình thái câu m t cách có h th ng. V y vi c
làm rõ nét các giá tr ng ngh a và giá tr s d ng c a y u t bi u th tình
thái câu nói chung và TTNT có m t trong câu ti ng Pháp và ti ng Vi t là c n


thi t đ i v i ng

i h c đ giao ti p. B i vì xét trên bình di n ng ngh a và

ng d ng, hai giá tr này tác đ ng l n nhau trong bi u đ t câu nói. H n n a,
s đ i chi u t

ng đ ng và khác bi t v cách bi u đ t tình thái nh n th c

trong câu c a hai th ti ng là đi u còn m i m t i Vi t Nam. Qua vi c lý
gi i phân tích y u t TTNT trong câu c a hai th ti ng, lu n án có th gi i
quy t đ

c m t s v n đ còn b n kho n v m i quan h gi a tình thái và

n i dung câu ti ng Pháp đ i v i vi c l nh h i m t ngo i ng trong d y / h c.
ng th i đ tài hy v ng đóng góp ph n nh vào vi c biên so n sách song
ng v ng pháp - ng ngh a thu c ph m trù này.
it

2.


it

ng vƠ ph m vi nghiên c u c a lu n án
ng n i dung nghiên c u chính c a đ tài là tình thái hoá v i

y u t TTNT và lí gi i các giá tr ng ngh a có liên quan đ n giá tr s d ng
c a chúng trong câu. Tình thái câu đ
âm, ph

ng ti n t v ng, ph

c bi u đ t b ng các ph

ng ti n ng

ng ti n ng pháp, và t v ng - ng pháp

trong nh ng c p đ khác nhau. Quá trình miêu t phân tích và lý gi i các
ph

ng th c bi u đ t tình thái nh n th c

đ c p đ n ba ph

ng ti n cu i cùng

hai th ti ng; lu n án chú tr ng

c p đ câu.


N i dung c a lu n án s đ c p đ n v n đ tình thái nói chung và
TTNT nói riêng. S có m t c a các y u t TTNT trong câu s đ
và phân tích trên ba bình di n : Ph

c miêu t

ng th c tình thái hoá đ ng th i phân

tích và lý gi i , giá tr ng ngh a và giá tr s d ng c a các y u t này trong
câu.
Lu n án s không đ t n ng v n đ đ i chi u so sánh hai lo i hình
ngôn ng Pháp – Vi t, mà ch trình bày nh ng bi u đ t t
y u t TTNT đ
tr s

ng ng c a các

c d a trên các hình th c k t h p, giá tr ng ngh a và giá

d ng trong câu ti ng Pháp và d ch t

ng ng ti ng Vi t. Ph n n i

dung đ c p đ n giá tr s d ng c a các y u t TTNT, đ tài c ng ch nh n
m nh đ n tính l ch s c a các y u t này, xét trên m i quan h liên nhân.


th c hi n và gi i quy t nh ng v n đ đ t ra trên đây, lu n án tri n
khai n i dung nghiên c u b ng cách phân tích, lí gi i các y u t TTNT trong

m i quan h v i th i và th c c a n i dung m nh đ theo d ng th c.
Khung tình thái

N i dung m nh đ

(Y u t TTNT)

( Th c + Th i )

3. Ph

ng pháp nghiên c u

Lu n án đ

c th c hi n d a trên c s k t h p các ph

ng pháp chính

sau đây:
3.1 Ph

ng pháp di n d ch

Lu n án s th a k và v n d ng các thành t u v m t lý lu n có liên
quan đã đ

c công b đ xây d ng cho ph n lý lu n và gi i thích trong n i

dung. M c dù vi c miêu t , phân tích và lý gi i các y u t TTNT

câu đ

c p đ

c đ t trên n n t ng mô hình c a ký hi u h c tam phân: K t h c -

Ngh a h c và D ng h c; nh ng lu n án không ph nh n các thành t u c a
tr

ng phái ngôn ng h c truy n th ng. Ph

ng pháp nghiên c u s d n t

nh ng nguyên lý chung đ đi đ n nh ng k t lu n riêng.
3.2 Các ph
Ph

ng pháp khác đ

c s d ng ph i h p

ng pháp miêu t c ng là m t trong nh ng ph

ng pháp đ

cs

d ng ph i h p chính trong l nh v c miêu t câu. Ngoài ra lu n án còn v n
d ng các ph


ng pháp sau :

- Ph

ng pháp c i biên.

- Ph

ng pháp th ng kê.

- Ph

ng pháp phân tích - so sánh.

- Ph

ng pháp phân lo i c u t o và ý ngh a.

4. B c c c a lu n án
Ngoài ph n m đ u và k t lu n, b c c lu n án g m b n ch
các n i dung sau:
4.1. Ch

ng 1 M t s v n đ lý lu n liên quan đ n lu n án

ng v i


N i dung c a ch


ng này trình bày nh ng v n đ lý lu n có liên quan

đ n lu n án. Hai khái ni m chính đ

c miêu t và gi i thích trong ch

ng này

là:
- Tình thái c a câu nói chung.
- Tình thái nh n th c và các y u t bi u đ t tình thái này trong câu.
4.2. Ch

ng 2 Ph

ti ng Pháp - Nh ng t

ng ti n bi u đ t tình thái nh n th c trong

ng ng trong ti ng Vi t

ây là m t trong nh ng ch
ch

ng chính c a lu n án. N i dung c a

ng này trình bày v s tình thái hoá câu b ng ph

pháp - S có m t c a các y u t này đ


ng ti n t v ng - ng

c các nhà nghiên c u v ng pháp -

ng ngh a g i là tình thái hoá câu. Tình thái hoá câu là s k t h p c a các y u
t tình thái nh n th c v i n i dung m nh đ (P). Ki u k t h p này t o nên s
t

ng tác qua l i v m t cú pháp - ng ngh a gi a hai v tình thái - n i dung.

N i dung ch

ng 2 đ t n n t ng cho vi c gi i thích, phân tích tính tình thái

nh n th c và phép l ch s trong s d ng các y u t này
ch

c p đ câu trong các

ng 3 và 4.
4.3. Ch

ng 3 Lý gi i tính tình thái nh n th c

N i dung c a ch

ng này th hi n m c đích nghiên c u c a lu n án.

S có m t c a các y u t TTNT trong câu v ph


ng di n ngh a, chúng bi u

th nh ng tình thái nh t đ nh. M i quan h gi a tình thái - n i dung đánh d u
nh ng giá tr tình thái và đ c tr ng ng ngh a quan tr ng trong câu. Hai n i
dung chính c a tình thái nh n th c s đ

c đ c p đ n đó là:

- Tình thái phán xét đánh giá ( Jugement évaluatif ).
- Tình thái xét đoán : hi n th c / không hi n th c / ph n hi n th c.
4.4. Ch

ng 4 Tình thái nh n th c vƠ phép l ch s

Vi c trình bày giá tr s d ng các y u t TTNT câu ch xét trên m i quan
h liên nhân. Ba nhân t quan tr ng trong s d ng các y u t TTNT trong giao
ti p đó là : Xu t phát t giá tr tình thái và đ c tr ng ng ngh a, các y u t này
đáp ng nguyên t c c ng tác h i tho i và nguyên lý l ch s nh m m c đích giao


ti p đ

c thu n l i. Câu, l i, không ch ch a đ ng n i dung miêu t , n i dung

thông tin mà xuyên qua tính tình thái và đ c tr ng ng ngh a, nó còn ch a đ ng
n i dung quan h liên nhân. Giá tr s d ng c a các y u t TTNT không nh ng
ch bi u đ t đ c tr ng ng ngh a mà qua tính tình thái này chúng còn th hi n
phép l ch s , làm cho cu c giao ti p thu n l i.
5. Cái m i v khoa h c c a lu n án
Các công trình nghiên c u


trong và ngoài n

c đã đ c p đ n r t

nhi u v n đ tình thái. Thành t u nghiên c u v l nh v c này đã đem l i
nhi u k t qu r t đáng đ

c l u ý . Cho đ n nay có th nói r ng, nghiên c u

m t cách h th ng các y u t TTNT trên ba bình di n: ph

ng th c k t h p,

đ c tr ng ng ngh a và giá tr s d ng là v n đ nghiên c u r ng và đang
m ra nhi u h

ng khác nhau.

Tuy nhiên v i đ tài và h

ng nghiên c u này, chúng tôi có th kh ng

đ nh lu n án có nh ng đóng góp trong thành t u nghiên c u ngôn ng v i
các k t qu sau:
- Lu n án là công trình đ u tiên nghiên c u v v n đ tình thái hoá câu
b ng các y u t TTNT có tính h th ng.
- Lu n án c ng là công trình đ u tiên phân tích lý gi i tính tình thái,
các đ c tr ng ng ngh a và giá tr s d ng câu có ch a các y u t TTNT m t
cách h th ng.

- Xu t phát t s so sánh khác bi t gi a ph
ti ng Pháp và ti ng Vi t, ng

ng th c bi u đ t c a

i h c c n n m rõ c u trúc, ý ngh a và giá tr s

d ng các y u t tình thái nh n th c. B i vì hình th c bi u đ t TTNT c a hai
th ti ng có nh ng t

ng đ ng và khác bi t đáng l u ý.

quan tr ng c n th u hi u đ ng

ây là nh ng y u t

i h c l nh h i nh ng đ c tr ng ng ngh a

và giá tr s d ng c a chúng trong câu.
- K t qu nghiên c u c a lu n án có th có nh ng đóng góp tích c c
trong l nh v c d y / h c ti ng Pháp v i ph
hi n nay, trong nhà tr

ng pháp d y h c đ

ng v i m c đích h c đ giao ti p.

c đ im i



TÀI LI U THAM KH O
A. TƠi li u tham kh o
Ti ng Vi t:
1. Di p Quang Ban (1989), Ng pháp ti ng Vi t, T p 1 và 2, Nxb
Trung H c Chuyên Nghi p, Hà N i.

i H c và

2. Di p Quang Ban (1981), V n b n và liên k t trong ti ng Vi t, Nxb Giáo D c,
Hà N i.
3. Di p Quang Ban (1981), M t s v n đ v câu t n t i trong ti ng Vi t,
Lu n án PTS, Hà N i.
4. Di p Quang Ban (1997), Câu đ n ti ng Vi t, Nxb Giáo D c, Hà N i.
5. Di p Quang Ban (1995), M t h
ngh a cú pháp, Ngôn ng

ng phân tích câu t các m t : s d ng, ý

4, Hà N i.

6. Di p Quang Ban (2001), ng d ng cách nhìn d ng h c vào vi c gi i
thích m t s y u t có m t trong câu - phát ngôn, Ngô ng 7 tr 17-20, Hà
N i.
7. Di p Quang Ban (2003), Phân bi t ba bình di n v n b n, giao ti p, bi u
hi n trong ng pháp câu, T p chí ngôn ng

(7) tr 11-16, Hà N i.

8. Nguy n Tài C n (1975), T lo i danh t ti ng Vi t hi n đ i, Nxb Khoa
H c Xã H i, Hà N i.

9. Nguy n Tài C n (1975), Ng pháp ti ng Vi t - Ti ng - T ghỨp ng , Nxb

o n

i H c và Trung H c Chuyên Nghi p, Hà N i.

10. Chafe W. L. (1998), Ý ngh a và c u trúc ngôn ng , Nxb Giáo D c, Hà
N i.
11.
12.

H u Châu ( 1992), “Ng pháp ch c n ng d i ánh sáng c a ng
d ng h c hi n nay”, t p chí ngôn ng s (1) tr 6-13, Hà N i.
H u Châu (1987), C s ng ngh a h c t v ng, Nxb
H c Chuyên Nghi p, Hà N i.

i H c và Trung


H u Châu (1986), Các bình di n c a t và t ti ng Vi t, Nxb Khoa H c

13.

Xã H i, Hà N i.
H u Châu (1995), Gi n y u v ng d ng h c, Nxb Giáo D c, Hà

14.
N i.

15.

H u Châu (2001),
Hà N i.
16.

ic

ng ngôn ng h c (t p 1,2), Nxb Giáo D c,

H u Châu (1983), Ng ngh a h c h th ng và ng ngh a h c ho t
đ ng, Ngôn ng s 1 tr 12-26, Hà N i.

17. Tr ng V n Chình (1963), Nguy n Hi n Lê, Kh o lu n v ng
Nam, Nxb i H c Hu .
18. Hoàng Cao C

ng (1992), "

pháp Vi t

ngh m t gi i pháp phân tích câu ti ng

Vi t theo đa chi u" trích trong Ti ng Vi t và ngôn ng các dân t c thi u
s

Vi t Nam, Nxb Vi n ngôn ng h c, Hà N i.

19. Nguy n

c Dân (1998), Lôgích và ti ng Vi t, Nxb Giáo D c, Hà N i.


20. Nguy n  c Dân (1998), Ng d ng h c (t p 1), Nxb Giáo D c, Hà N i.
21. Nguy n

c Dân (1987), Lôgích và ng ngh a cú pháp, Nxb

i H c,

Hà N i.
22. Nguy n

c Dân (2003), Nh ng ngh ch lí ng ngh a, t p chí ngôn ng

(4) tr 1-13, Hà N i.
23. H u

t (2000), V n hóa và ngôn ng giao ti p c a ng

i Vi t, Nxb

V n Hoá Thông Tin, Hà N i.
24. H u

t, ào Thanh Lan, Tr n Trí Dõi (1998), C s Ti ng Vi t, Nxb

Giáo D c, Hà N i.
25. Lê

ông (1992), "Ng pháp - Ng d ng c a h t

ti ng Vi t: Siêu


ngôn ng và h t ti ng Vi t", t p chí ngôn ng (2), tr 45-51, Nxb ViÖn
ng«n ng÷ häc, Hà N i.


26.

inh V n

c (1993), M t vài c m nh n v ng pháp ch c n ng và

cách nhìn v ng pháp ti ng Vi t, Ngôn ng 3, tr 40-43, Nxb ViÖn ng«n
ng÷ häc, Hà N i.
inh V n

27.

c (2001), Ng pháp ti ng Vi t - T lo i, Nxb

i H c Qu c

Gia, Hà N i
28. Nguy n Thi n Giáp (1996), T và nh n di n t ti ng Vi t, Nxb Giáo D c,
Hà N i.
29. Nguy n Thi n Giáp (2000), D ng h c Vi t ng , Nxb

i H c Qu c Gia,

Hà N i.
30. Nguy n Thi n Giáp (1994), D n lu n ngôn ng h c, Nxb Giáo D c, Hà

N i.
31. Cao Xuân H o (1991), Ti ng Vi t - S kh o ng pháp ch c n ng (quy n
1), Giáo D c, Hà N i.
32. Cao Xuân H o (1998) (ch biên), Ng pháp ch c n ng ti ng Vi t (quy n
1), Câu trong ti ng Vi t (c u trúc - ngh a - công d ng), Nxb Giáo D c,
Hà N i.
33. Cao Xuân H o (1998), “V ý ngh a "thì" và "th " trong ti ng Vi t”, t p
chí ngôn ng (5), Nxb ViÖn ng«n ng÷ häc, Hà N i.
34.

oàn Th Thu Hà (2000), Kh o sát ý ngh a và cách dùng các quán ng
tình thái trong ti ng Vi t, Lu n án th c s ,

i H c Khoa H c Xã H i và

Nhân V n, Hà N i.
35. Halliday (2001), D n lu n ng pháp ch c n ng, Hoàng v n Vân d ch t
b n in l n th hai (1998), Nxb

i H c Qu c Gia, Hà N i.

36. Nguy n Th Hi n (2001), Gi i thích m t s y u t có m t trong câu phát ngôn t quan đi m D ng h c, lu n án th c s , i H c S Ph m, Hà
N i.
37. Kasevich V. B (1998), Nh ng y u t c s c a ngôn ng h c đ i c
Nxb Giáo D c, Hà N i.

ng,


ào Thanh Lan (1994), Phân tích câu đ n hai thành ph n ti ng Vi t


38.

theo c u trúc

- Thuy t, Lu n án PTS, Hà N i.

39. Nguy n Lai (1997), Nh ng bài gi ng v ngôn ng h c đ i c

ng (t p 1),

i H c Qu c Gia, Hà N i.
40. Nguy n Lai (1994), "V m i quan h gi a ph m trù ng ngh a và ng
pháp trong ti ng Vi t" in trong M t s v n đ ngôn ng h c hi n đ i, Nxb
Khoa H c Xã H i, Hà N i.
41. H Lê (1995), Quy lu t ngôn ng (quy n 1), Nxb Khoa H c Xã H i, Hà
N i.
42. H Lê (1996), Quy lu t ngôn ng (quy n 2), Nxb Khoa H c Xã H i, Hà
N i.
43. H Lê (1999), Quy lu t ngôn ng (quy n 3), Nxb Khoa H c Xã H i, Hà
N i.
44. H Lê (1991), Cú pháp ti ng Vi t (quy n 1), Nxb Khoa H c Xã H i, Hà
N i.
45. Ngô Th Minh (2001), M t s ph ng ti n bi u hi n ý ngh a tình thái
trong câu ghỨp ti ng Vi t, Lu n án ti n s , i H c Khoa H c Xã H i và
Nhân V n, Hà N i.
46. Hoàng Phê (1989), Lôgích ngôn ng h c, Nxb Khoa H c Xã H i, Hà
N i.
47. Hoàng Phê (1984), Logic c a ngôn ng t nhiên: “Toán t lôgích tình
thái”, t p chí ngôn ng (4) tr 5-21, Nxb ViÖn ng«n ng÷ häc, Hà N i.

48. Hoàng Tr ng Phi n (1983), Ng pháp ti ng Vi t - Câu, Nxb
Qu c Gia, Hà N i .

iH c

49. Hoàng Tr ng Phi n (1988), "M t gi i pháp miêu t thành ph n câu ti ng
Vi t" in trong Nh ng v n đ ng pháp ti ng Vi t, Nxb Khoa H c Xã H i,
Hà N i.


50. Nguy n Phú Phong (2002), Nh ng v n đ ng pháp ti ng Vi t, Nxb

i

H c Qu c Gia, Hà N i.
51. H u Qu nh (1980), Ng pháp ti ng Vi t hi n đ i, NXB Giáo D c, Hà N i.
52. Sapir Edward ( 2000), Ngôn ng d n lu n vào vi c nghiên c u ti ng nói,
V ng H u L d ch t b n in (1949) (tài li u l u hành n i b ), Tr ng i
H c Khoa H c Xã H i và Nhân V n, TP. HCM.
53. Saussure F.D. (1976), Giáo trình ngôn ng h c đ i c

ng, Nxb Khoa H c

Xã H i, Hà N i.
54. Bùi Minh Toán (1999), T trong ho t đ ng giao ti p, Nxb Giáo D c, Hà
N i.
55. V

ng Toàn,


ái Xuân Ninh, Nguy n

Ngôn ng h c - Khuynh h

c Dân, Nguy n Quang, (1986)

ng - L nh v c - Khái ni m (t p 2), Nxb Khoa

H c Xã H i, Hà N i.
56. Nguy n Th Vi t Thanh (1994), H th ng liên k t l i nói (Lu n án PTS),
Hà N i.
57. Nguy n Th Vi t Thanh (1999), H th ng liên k t l i nói ti ng Vi t, Nxb Giáo
D c, Hà N i.
58. Tr n Ng c Thêm (1985), H th ng liên k t v n b n ti ng Vi t, Nxb Khoa H c
Xã H i, Hà N i.
59. Nguy n Kim Th n (1999),

ng t trong ti ng Vi t, Nxb Khoa H c Xã

H i, Hà N i.
60. Lý Toàn Th ng (1981), “V m t h

ng nghiên c u tr t t trong câu

ti ng Vi t”, t p chí ngôn ng (3), (4) tr 25-32, Hà N i.
61. Lê Quang Thiêm (1998), V đ c tr ng các ki u lo i ý ngh a tình thái
trong th , in trong ti ng Vi t và các ngôn ng
H c Xã H i, Hà N i.

ông Nam Á, Nxb Khoa



62. Lê Quang Thiêm (1985), “Nh n xét v đ c đi m ng ngh a c a m t ki u
câu ti ng Vi t”, t p chí ngôn ng (4) tr 26-28, Nxb ViÖn ng«n ng÷ häc,Hà
N i.
63. Nguy n Minh Thuy t (1985), “Th o lu n v v n đ xác đ nh h t trong
ti ng Vi t”, t p chí ngôn ng (4) tr 37-38, Hà N i.
64. Nguy n Minh Thuy t (1998), Nguy n V n Hi p, Thành ph n câu ti ng
Vi t, Nxb

i H c Qu c Gia, Hà N i.

65. Nguy n Ng c Trâm (1990), “V m t nhóm đ ng t thái đ m nh đ
trong ti ng Vi t”, t p chí ngôn ng (3) 19-24, Hà N i.
66. Ph m Quang Tr

ng (2002), Nghiên c u đ i chi u th i quá kh trong

ti ng Pháp và nh ng ph
Vi t, Lu n án ti n s ,

ng th c bi u đ t ý ngh a t

ng ng trong ti ng

i H c Qu c Gia Hà N i.

67. Hoàng Tu (1988), V khái ni m tình thái, ngôn ng , S ph 1, Hà N i.
68. Hoàng Tu (1962), Giáo trình Vi t ng , t p 1, Nxb Giáo D c, Hà N i.
69. Hoàng Tu (1982), “V v n đ quan h gi a t pháp và cú pháp trong

c u t o t ghép ti ng Vi t”, t p chí ngôn ng (1), Hà N i.
70. Ph m Hùng Vi t (1994), “V n đ tình thái v i vi c xem xét ch c n ng
ng ngh a c a tr t ti ng Vi t”, t p chí ngôn ng (2) tr 48-53, Hà N i.
71. Nguy n Anh V (1994), B
n ng ch thái đ m nh đ th

c đ u kh o sát m t s đ ng t làm ch c
ng g p trong ti ng Vi t, Lu n v n

iH c

T ng H p, Hà N i.
72. Yule (George) (2001), D ng h c (D ch t b n in l n th ba 1997), Nxb
i H c Qu c Gia, Hà N i.

Ti ng Anh
73. Frawley W. (1992), Linguistic semantics, Copyright by Lawrence
Erlbaum Associates.


74. Halliday M. A. K (1989), An introduction to Functional grammar,
Edward Arnold, London.
75. Kiefer Ferenc (1994) “Modality” in Asher, The Encyclopida of language
and linguistics (volume 5), Pergamon Press.
76. Lyons J. (1977) Semantics, Volume 2, Cambridge University Press.
77. Palmer F. R. (1986), Mood and modality, Cambridge, University Press.
78. Searle J. R. (1969), Speech Acts, Cambridge University Press.

Ti ng Pháp
79. Authier J. (1984), HỨtỨrogỨneitỨ Ứnonciative, in langages No73

80. Austin J. L. (1970), Quand dire, c'est faire., Éditions du Seuil, Paris.
81. Bally Charles (1965), Linguistique gỨnỨrale et linguistique française,Édition
Berne.
82. Bardin L. (1977) L'analyse de contenu, Presses universitaires de France.
83. Benveniste E. (1996), Problứmes de linguistique gỨnỨrale 1, Édition
Gallimard, Paris.
84. Benveniste E. (1974), Problứmes de linguistique gỨnỨrale 2, Édition
Gallimard, Paris.
85. Besse H., Porquier R. (1991), Grammaires et didactique des langues,
Didier, Paris.
86. Brunot F., Bruneau C. (1969), Grammaire historique de la langue
fran çaise, Édition Masson et Cie, France.
87. Caron Jean (1989), PrỨcis de linguistique, Presses universitaires de France.
88. Charaudeau P. (1985), Grammaire du sens et de l'expression, Édition
Hachette, Paris.
89. Charolles M. (1976), Exercices sur les verbes de communication (Pratique
9).


90. Chomsky N. (1972), Questions de sỨmantique. Édition du Seuil, Paris.
91. Culioli A. (1978), Valeurs modales et opỨrations Ứnonciatives, Édition
Larousse, Paris.
92. Culioli A. (1976), Recherche en linguistique: ThỨorie des opỨrations
Ứnonciatives, Université, Paris .
93. Culioli A. (1990), Pour une linguistique de l'Ứnonciation, opỨrations et
reprỨsentations, tome 1, Édition Ophrys.
94. Culioli A. (1983), ThỨorie du langage et thỨorie des langues, Édition
Peeters.
95. Delas et Jacques Filliolet (1973), Linguistique et poỨtique, Larousse, Paris.
96. Denhière G., Baudet S. (1992), Lecture, ComprỨhension de texte et

science cognitive, Presses universitaires France.
97. Dubois Jean (1973), René Lagane, La nouvelle grammaire du français, Édition
Larousse, Paris.
98. Ducrot O. (1972), Dire et ne pas dire, EÏdition Hermann.
99. Ducrot O. (1982), Analyses pramatiques in communications No 32.
100. Ducrot O. (1981), Les lois du discours, Langue Fran çaise No 42.
101. Filliolet J. L. Ch. J., Maingueneau D. (1992), Linguistique fran çaise
(communication - syntaxe - poỨtique) Édition Hachette, Paris.
102. Fuchs C. Pierre Le Goffic (1992), Les linguistiques contemporaines
(reperes thỨoriques), Édition Hachette, Paris.
103. Gallamand M. (1987) Grammaire vivante du Français, Édition Larousse,
Paris.
104. Granger G. G (1990), “Epistémologie” in Encyclopoedia universalis
Corpus 8, Édition Peter. F., Paris.
105. Grévisse (1975), Le bon usage, EÏdition Duculot, Paris.


106. Jakobson J. (1963), Essais de linguistique gỨnỨrale, Traduit et préfacé
par N. Ruwet, Paris.
107. Kannas C.(1994), Granger, Ch. Bally in Dictionnaire de linguistique et
des sciences du langage (Collection dirigée par Kannas), Édition
Larousse, Paris.
108. Kerbrat Orecchioni C.(1999), LỨnonciation, Édition Armand Colin,
Paris.
109. Kerbrat Orecchioni C (1986), L’ implicite, Édition Armand Colin., Paris
110. Kerbrat Orecchioni C(1992), Les interactions verbales, tome 2, Édition
Armand Colin, Paris.
111. Kerbrat Orecchioni C. (1994), Les interactions verbales, tome 3,
Édition Armand Colin, Paris.
112. Larousse de la grammaire, Édition Larousse 1983, Paris.

113. Larousse (1980), (1991), Paris.
114. Le Ny J. F.(1979), La sỨmantique psychologique, Presses universitaires
de France.
115. Le Ny J. F.(1989), La sỨmantique science cognitive et comprỨhension
du langage, EÏdition Presses universitaires de France.
116. Le petit Robert (1991), (1992), Paris.
117. Lyons J. (1987), ÉlỨments de sỨmantique (traduction de J. Durand), Édition
Larousse, Paris.
118. Maingueneau D. (1991), L'analyse du discours, Édition Hachette, Paris.
119. Martinet A. (1965), ÉlỨments de linguistique gỨnỨrale, Édition Crédif,
Paris.
120. Martinet A. (1979), Grammaire fonctionnelle du Fran çais, Édition
Crédif, Paris.
121. Martinet A. (1985), Syntaxe gỨnỨrale, Édition Armand Colin, Paris.


122. Meunier A. (1974), Modalitộs et communication, Langue franỗaise, No
21.
123. Petit Larousse (1991), Paris.
124. Pottier Bernard (1992), Thorie et Analyse en linguistique, ẫdition
Hachette, Paris.
125. Rigault Andrộ (1971), La grammaire du Fran ỗais parl, ẫdition
Hachette, Paris.
126. Ruwet N. (1972), Thorie syntaxique et syntaxe du Fran ỗais, ẫdition
du Seuil, Paris.
127. Tamine Gardes J. (1990), La Grammaire 2 / Syntaxe, ẫdition Armand Colin,
Paris.
128. Vion Robert (1992), La communication verbale, ẫdition Hachette,
Paris.
129. Wagner R. L. et Pinchon J. (1962), Grammaire du Fran ỗais classique

et moderne, ẫdition Hachette, Paris.
130. Weinrich Harald (1992), Grammaire textuelle du Franỗais, ẫdition
Didier, Paris.
B. Xuỏỳt xổù caùc vờ duỷ
1. Aymộ M (1985), Les bottes de sept lieues ( ụi giy b y d m), Truy n
ng n (Phựng V n T u d ch), Nxb Ngo i V n, H N i.
2. Balzac Honorộ de (1999), La comdie humaine (t p 5), Lờ H ng Sõm ch
biờn, Nxb Th gi i, H N i.
3. Balzac Honorộ de (2000), La comdie humaine (t p 9), Lờ H ng Sõm ch
biờn, Nxb Th Gi i, H N i.
4. Beckett Samuel (1995), En attendant Godot, K ch hai h i ( ỡnh Quang d ch),
Nxb Th Gi i, H N i.


5. Beaumarchais(1784), Le mariage de Figaro, Tuy n t p v n h c (Tr nh
Thu H ng d ch), Nxb v n h c, Hà N i.
6. Bernadin Pierre - Paul et Virginie (1778), Les deux enfants, Tuy n t p
v nh c(

c Hi u d ch), Nxb V n H c, Hà N i.

7. Bosco Henri (1993), L'enfant et la riviứre, Nxb Th Gi i, Hà N i.
8. Breillat C (2000), Une vraie jeune fille, Roman, Édition Denoel, Paris.
9. Daudet. A (1997), Le petit chose, Romans, contes, récits, Édition
Omnibus, Paris.
10. Daudet Alphonse (1987), Les Ứtoiles, Truy n ng n (Tr n Vi t d ch), Nxb
Ngo i V n, Hà N i.
11. Diderot, Paradoxe sur le comỨdien (1930), Tuy n t p v n h c (Phùng V n
T u d ch), Nxb V n H c, Hà N i.
12. Dumas A (1998), Les trois mousquetaires (Di u Vân d ch), Nxb Giáo

D c, Hà N i.
13. Duras M (2000), Hiroshima mon amour,
N , Hà N i.

inh Thy Reo dëch, Nxb Ph

14. Feydeau Georges (1999), La dame de chez Maxim, ( Phan H ng d ch),
Nxb V n h c, Hà N i.
15. Gagnoud Chantal (1987) Collines oubliỨes, Ti u thuy t, Édition
Bourges, Paris.
16. Giraudoux J (1999), Électre, K ch hai h i ( Ngô D d ch), Nxb Th
Gi i, Hà N i.
17. Giraudoux Jean (2001), La menteuse, (Lê Vi t Liên và Nguy n Quang
Chi n d ch), Nxb Th Gi i, Hà N i.
18. Giono Jean (1934), Le chant du monde, Roman, Édition Gallimard.
19. Hugo V (1999), Les MisỨrables, Truy n song ng , Nxb Giáo D c, Hà N i.
20. Joffin Laurent (2002), La princesse oubliée, roman, Édition Robert
Laffont S. A., Paris.


21. Lesage A. R (1995), Histoire de Gille Blas de Santillane, Tuy n t p v n
h c (Tr nh Thu H ng d ch), Nxb Th Gi i, Hà N i.
22. Mauriac Francois (1999), Le mystứre Frontenac, D

ng Linh d ch, Nxb

Th Gi i, Hà N i.
23. Mauriaux (1995), Le Jeu de l'amour et du hasard, Tuy n t p v n h c
(Phùng V n T u d ch), Édition Bordas, Paris.
24. Michel Vovelle, (1988) Marat, Éditions Sociales, Paris.

25. Montesquieu (1721), Les lettres Persanes, Tuy n t p v n h c ( ào Huy
Hi p d ch), Nxb V n H c, Hà N i.
26. Perec G. (1978), La vie mode d’ emploi, Romans (taïc giaí luáûn
aïn dëch), Édition Hachette, Paris.

27. Perec G. (1969), La disparition, Roman, Édition Denoel, Paris.
28. Potocki Jean (1992), Manuscrit trouvé à Saragosse, Roman, Éditions
Brodard et. Taupin, Paris.
29. Sagan F (1993), Bonjour tristesse, Roman, Édition Robert Laffont, Paris.
30. Sagan F (1993), Un peu de soleil dans l'eau froide, Roman, Édition
Robert Laffont, Paris.
31. Saint - Exupéry (1987), Le petit Prince (Hoàng t nh ), Truy n song
ng , Nxb Ngo i V n, Hà N i.
32. Vercors (1984), Le silence de la mer (S im l ng c a bi n), Truy n ng n
(song ng ), Édition Albin Michel, Paris.
33. Viot J. L (1993), Une belle garce, Roman, Édition Fayard, Paris.
34. Voltaire (1756), Correspondances, Conseils littéraires (lettre le 20 juin
1756), Tuy n t p v n h c (Nguy n Ng c Thi d ch), Nxb V n H c, Hà
N i.
35. Voltaire (1747), Zadig ou la DestinỨe, Tuy n t p v n h c (Nguy n
Ng c Thi d ch), Nxb V n H c, Hà N i.