PHẦN A
MỞ ĐẦU
I. LÝ DO CHỌN ĐỀ TÀI
Như chúng ta đã biết mơn Lịch sử nói riêng và các mơn học khác ở bậc
Tiểu học nói chung đều quan trọng, mỗi một môn học đều cung cấp cho học
sinh những kiến thức và kĩ năng nhất định, nhằm tạo ra một hệ thống giáo dục
toàn diện, giúp cho học sinh nắm vững những tri thức cần thiết để vận dụng vào
cuộc sống hằng ngày cũng như tích lũy vốn kiến thức cho tương lai.
Giống như những mơn học khác, thì mơn Lịch sử cũng đóng vai trị vơ
cùng quan trọng đối với việc giáo dục thế hệ trẻ, giúp cho học sinh biết về các
sự kiện, hiện tượng, nhân vật lịch sử tiêu biểu theo dòng thời gian từ buổi đầu
dựng nước tới nay; biết về quá khứ, cội nguồn của dân tộc, quá trình đấu tranh
anh dũng và lao động sáng tạo của lớp người đi trước. Để từ đó, giáo dục cho
học sinh ý thức bảo tồn và phát huy các giá trị truyền thống, ý thức trách nhiệm
của bản thân với quê hương, đất nước.
Nhờ được học môn Lịch sử mà các em biết quý trọng những gì mình đang
có, biết ơn những lớp người đi trước, để từ đó biết vận dụng những kiến thức đã
học vào cuộc sống hằng ngày nhằm giữ gìn truyền thống quý báu của dân tộc.
Đồng thời hình thành và phát triển ở học sinh các kĩ năng cơ bản như quan sát,
mơ tả, phân tích, so sánh, đánh giá mối quan hệ giữa các sự kiện trong xã hội.
Hiện nay, phần lớn học sinh chưa chủ động tích cực trong giờ học Lịch sử
và khơng thích học mơn học này. Nguyên nhân dẫn đến điều này là do hầu hết
các bậc phụ huynh và các em học sinh, kể cả một số giáo viên cũng có thái độ
coi thường các mơn khoa học xã hội, trong đó có mơn Lịch sử, xem môn Lịch
sử là một môn phụ, là một môn học bài, không cần chú trọng và đầu tư nhiều.
Bên cạnh đó, một số giáo viên trong q trình giảng dạy để đảm bảo chương
trình và nội dung, giáo viên chỉ cần cho học sinh chép và học thuộc lòng nội
dung bài trong sách giáo khoa, mà chưa biết cách cung cấp cho học sinh những
thông tin, sự kiện hoặc những giá trị về lịch sử, chưa biết cách khơi gợi cho học
sinh những hứng thú trong học tập, để từ đó giúp cho các em u thích mơn học,
1

biết trình bày những hiểu biết của bản thân bằng lời nói và bài viết, biết vận
dụng một cách linh hoạt những kiến thức đã học vào cuộc sống hằng ngày. Cho
nên giờ học Lịch sử chưa thực sự thu hút được các em học sinh.
Để nâng cao chất lượng giảng dạy, từng bước trả lại vị thế của môn Lịch
sử; đòi hỏi mỗi chúng ta phải thay đổi nhận thức về vị trí, tác dụng của mơn học
này và phải biết được vai trò của tri thức lịch sử đối với sự phát triển kinh tế xã
hội của đất nước.
Là một giáo viên giảng dạy ở khối lớp 5, tơi ln chịu khó tìm tịi, học hỏi
những phương pháp dạy học phù hợp với đặc trưng của môn học này. Để giúp
cho học sinh u thích và có niềm đam mê khi học mơn Lịch sử. Qua đó, tơi
cũng muốn chia sẻ những kinh nghiệm của bản thân với các bạn đồng nghiệp,
những người có tâm huyết muốn truyền đạt kiến thức lịch sử quý báu cho thế hệ
trẻ. Do đó, tơi quyết định chọn đề tài: "Một số kinh nghiệm dạy mơn Lịch sử lớp
5."
II. MỤC ĐÍCH NGHIÊN CỨU
- Cung cấp cho học sinh những kiến thức cơ bản về Lịch sử. Để từ đó các
em biết tự mình khám phá ra những kiến thức mới dưới sự hướng dẫn của giáo
viên; nhằm khơi dậy khả năng tư duy, sáng tạo của học sinh thông qua các sự
kiện lịch sử của dân tộc
- Sử dụng linh hoạt các phương pháp dạy học tích cực trong giảng dạy,
giúp học sinh khắc sâu và ghi nhớ những nội dung của bài học; từng bước giúp
cho học sinh tiếp xúc được với các tư liệu lịch sử và hình thành các biểu tượng
về lịch sử. Qua đó giúp cho học sinh thêm yêu quý và tự hào về những trang sử
hào hùng của dân tộc.
- Muốn được cùng với đồng nghiệp trao đổi những phương pháp dạy học
hay, tích cực trong q trình giảng dạy mơn Lịch sử.
III. ĐỐI TƯỢNG VÀ PHẠM VI NGHIÊN CỨU
* Đối tượng: Học sinh lớp 5 B Trường Tiểu học Bế Văn Đàn.

* Phạm vi: Đề tài tập trung những nội dung sau:
- Chuẩn bị thật tốt bài giảng.
2


- Hướng dẫn học sinh cách học phân môn Lịch sử theo từng loại bài.
- Tạo biểu tượng về các sự kiện lịch sử và các nhân vật lịch sử tiêu biểu trong
giờ học
- Kể chuyện lịch sử trong giờ học.
- Sử dụng hình ảnh minh họa.
- Cung cấp tư liệu cho học sinh.
- Liên hệ với thực tế để giáo dục học sinh.
- Kiểm tra hoạt động nhận thức của học sinh qua các bài học lịch sử.
IV. PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU:
Trong quá trình thực hiện đề tài này, tôi đã sử dụng một số phương pháp sau:
- Phương pháp điều tra.
- Phương pháp giảng giải, phân tích; nêu tình huống và giải quyết vấn đề.
- Phương pháp vấn đáp thơng qua sự trình bày sinh động giàu hình ảnh của
giáo viên trong tường thuật, miêu tả, kể chuyện hay nêu đặc điểm nổi bậc của
các nhân vật lịch sử tiêu biểu.
- Phương pháp thực nghiệm, khảo sát.
- Phương pháp xử lý và tổng hợp thông tin.
- Phương pháp quan sát,...

3


PHẦN B
NỘI DUNG
I. CƠ SỞ LÍ LUẬN:

Như chúng ta đã biết, kiến thức lịch sử ở Tiểu học chủ yếu là những sự
kiện, hiện tượng, nhân vật lịch sử tiêu biểu cho một giai đoạn lịch sử nhất định.
Những kiến thức này vẫn đảm bảo tính hệ thống, tính logic của lịch sử. Với nội
dung kiến thức như vậy là vừa tầm với học sinh lớp 5. Thế nhưng khi học môn
lịch sử, học sinh thường tiếp thu kiến thức một cách thụ động. Bởi vì trong thực
tế thì cịn có một số giáo viên trong q trình gảng dạy phân mơn này chỉ dùng
phương pháp thuyết trình, với u cầu là học sinh chỉ cần nhớ tên nhân vật và sự
kiện lịch sử là đủ. Chính vì vậy mà học sinh không hứng thú trong giờ học Lịch
sử, bởi vì chính cách truyền đạt kiến thức của giáo viên như thế đã làm cho học
sinh khơng hình dung ra được sự sinh động, hào hùng, oanh liệt về các sự kiện
lịch sử của dân tộc. Từ đó làm cho các các em ngày càng nhàm chán với môn
học này và có thói quen tiếp thu kiến thức một cách thụ động, điều này sẽ làm
cho các em dễ quên những kiến thức đã học và dẫn đến sự trì trệ trong tư duy.
Là một giáo viên giảng dạy ở lớp 5, tôi luôn xem môn Lịch sử là một mơn
học vơ cùng quan trọng. Vì bản thân tơi cũng giống như các bạn đều mang trong
mình dịng máu Lạc Hồng; đều sinh ra và lớn lên trên mãnh đất Việt Nam thân
u. Thì khơng có lý do gì mà chúng ta khơng u Tổ quốc mình, u đất nước
nghìn năm văn hiến này. Nhưng chúng ta cũng tự đặt câu hỏi là: Nếu ta khơng
biết, khơng hiểu gì về Lịch sử của dân tộc mình, thì làm sao ta có thể u đất
nước của mình được.
Vậy chúng ta phải làm gì để cho các em biết về lịch sử của dân tộc mình.
Vì nếu biết, nếu hiểu về lịch sử thì các em mới thấy tự hào về truyền thống của
dân tộc, các em mới thấy yêu quý đất nước của mình hơn, từ đó có ý thức học
tập tốt để mai sau lớn lên xây dựng và bảo vệ Tổ quốc. Đó là đều mà khiến tơi
suy nghĩ nhiều nhất; có lẽ trách nhiệm nặng nề và vẻ vang này là của mỗi nhà
giáo, những người có cơng ươm mầm và đào tạo ra những nhân tài cho đất
nước. Vì giáo viên chính là cầu nối để đưa các em đến gần hơn với những trang
4



sử hào hùng của dân tộc, giúp cho học sinh khám phá những điều thú vị về thế
giới xung quanh. Để làm được điều đó thì trước hết người giáo viên phải có kiến
thức và am hiểu về lịch sử của dân tộc mình; điều quan trọng hơn nữa là phải
biết tự hào về truyền thống dựng nước và giữ nước của cha ông, của những lớp
người đã cống hiến cả xương máu cho sự bình yên của Tổ quốc. Và trong q
trình giảng dạy người giáo viên ln phải giữ vai trò là người chỉ đạo tổ chức;
còn học sinh phải tích cực chủ động nắm bắt tri thức, có thái độ tham gia học
tập một cách nhiệt tình, tích cực và đầy hứng thú. Để giảng dạy tốt môn học này,
bản thân tôi luôn làm tốt những điều sau:
- Nắm được chương trình của phân mơn Lịch sử lớp 5 gồm 4 giai đoạn lịch
sử là: Hơn 80 mươi năm chống thực dân Pháp xâm lược và đô hộ(1858 - 1945);
bảo vệ chính quyền non trẻ, thường kì kháng chiến chống thực dân Pháp( 1945 1954); xây dựng chủ nghĩa xã hội ở miền Bắc và đấu tranh thống nhất đất
nước(1954 - 1975); xây dựng chủ nghĩa xã hội trong cả nước( từ 1975 đến nay).
Nắm được các nhân vật lịch sử và các sự kiện lịch sử.
- Xác định được mục tiêu của môn Lịch sử lớp 5 là cung cấp cho học sinh
một số kiến thức cơ bản về các sự kiện, nhân vật lịch sử tiêu biểu, có hệ thống
theo dịng thời gian lịch sử Việt Nam nửa thế kỉ XIX đến nay. Bước đầu hình
thành và rèn luyện cho học sinh các kĩ năng như quan sát các sự vật, hiện tượng
và biết thu thập các tư liệu lịch sử từ sách giáo khoa và qua các phương tiện
thông tin khác; biết đặt câu hỏi khi có thắc mắc trong q trình học tập và trình
bày được kiến thức đã học bằng lời nói hoặc bài viết; điều quan trọng là biết vận
dụng kiến thức đã học vào cuộc sống. Bồi dưỡng và phát triển ở học sinh những
đức tính tốt như: Ham học hỏi, thích khám phá mơi trường xung quanh các em;
biết yêu thiên nhiên, con người, quê hương, đất nước; từ đó biết bảo vệ cảnh
quan thiên nhiên, di tích lịch sử và văn hóa của quê hương, đất nước. Giáo dục
cho học sinh ý thức bảo vệ chủ quyền và toàn vẹn lãnh thổ của đất nước, biết
đấu tranh chống lại âm mưu xâm lược của kẻ thù; rèn luyện kĩ năng vận dụng
kiến thức đã học vào cuộc sống hằng ngày.Từ đó sẽ hình thành cho học sinh tính

5



ham học hỏi, thích khám phá, mong muốn hiểu biết nhiều về quê hương đất
nước; khát khao được học để trở thành người có ích cho xã hội.
- Thực hiện soạn giảng đúng theo hướng dẫn về chuẩn kiến thức mà Bộ
Giáo Dục đa quy định, tích hợp nội dung giáo dục theo yêu cầu của phân môn
Lịch sử.
- Sử dụng linh hoạt một số phương pháp và hình thức tổ chức dạy học thích
hợp, phù hợp với từng đối tượng học sinh.
- Nhận xét, đánh giá học sinh theo hướng dẫn của Thông tư 30/2014/TTBGDĐT, quy định đánh giá học sinh Tiểu học. Để kịp thời động viên, khuyến
khích các em trong quá trình học tập.`
II. THỰC TRẠNG:
1. Thuận lợi:
- Được sự quan tâm, giúp đỡ và tạo điều kiện của Ban Giám hiệu nhà
trường.
- Học sinh trong lớp chăm ngoan, lễ phép, có ý thức trong học tập.
- Phần lớn phụ huynh học sinh biết chăm lo đến việc học của con em.
- Bản thân tôi luôn được sự giúp đỡ và ủng hộ của đồng nghiệp trong nhà
trường.
- Thư viện nhà trường có sách giáo khoa, sách tham khảo, các tư liệu liên
quan đến việc giảng dạy phân môn Lịch sử,....Đặc biệt là trong những năm gần
đây, nhà trường đã kết nối được mạng Internet. Chính điều này đã giúp cho tôi
được mở mang thêm về kiến thức lịch sử để dạy cho học sinh.
2. Khó khăn:
- Hầu hết các em học sinh và ngay cả các bậc phụ huynh cũng xem môn
Lịch sử là một môn học phụ, nên chưa chú trọng đầu tư cho môn học này.
- Gần một nửa học sinh trong lớp là con em của người dân tộc thiểu số,
nên có sự bất đồng về ngôn ngữ và phong tục tập quán giữa các học sinh trong
lớp.


6


- Đời sống của người dân cịn gặp nhiều khó khăn về kinh tế, bố mẹ chăm
lo lao động để kiếm cái ăn hằng ngày, nên cũng khơng có thời gian để quan tâm
đến việc học của con em mình.
- Nhiều học sinh trong lớp có nhà ở cách xa trường học, mà con đường
đến trường thì đi lại khơng thuận lợi nhất là vào mùa mưa, nên việc đến trường
đối với các em cịn gặp nhiều khó khăn.
- Một số em học sinh ngoài thời gian học trên lớp ra thì thời gian ở nhà
các em chưa chủ động trong việc tự học, vì phải dành thời gian để giúp đỡ bố
mẹ làm cơng việc nhà.Chính vì vậy mà các em khơng có thời gian đọc sách, báo
hay tìm hiểu về các tư liệu lịch sử,.....
* Tất cả những lý do trên đã dẫn đến kết quả của việc dạy và học môn
Lịch sử không cao.
3. Số liệu thống kê:
Năm học 2014-2015 này, tôi được Ban Giám hiệu nhà trường phân công giảng
dạy lớp 5 B. Học sinh hiện tại của lớp là:
TỔNG SỐ
32

NỮ
13

DÂN TỘC
10

NƯ DÂN TỘC
3


Dựa vào kết quả học tập của các em ở năm lớp 4 và thông qua việc trao
đổi với giáo viên chủ nhiệm cũ của các em, đồng thời qua thực tế giảng dạy
phân môn Lịch sử từ đầu năm học này, tôi đã có kết quả về việc học của các em
đối với môn học này như sau:
- Trong tổng số 32 em học sinh này, thì có:
+ Học sinh biết sử dụng bản đồ, lược đồ và biết phân tích các số liệu trong
bảng thống kê: 5 em
+ Học sinh nắm được các sự kiện lịch sử và nhân vật lịch sử tiêu biểu: 10
em.
+ Số học sinh còn lại khi giáo viên đặt câu hỏi liên quan đến bài học thì
chỉ biết bám vào sách giáo khoa mà đọc từ đầu cho đến cuối chứ không xác định
được nội dung trả lời, thậm chí có một số học sinh cịn thụ động, lúng túng khi
giáo viên đề cập đến kiến thức của bài học.
7


III. BIỆN PHÁP THỰC HIỆN
Được Ban Giám hiệu nhà trường tin tưởng phân cho tôi chủ nhiệm lớp 5
B, một lớp học cuối cấp, bản thân tôi luôn cố gắng hết mình trong từng tiết dạy
với mong sao sau mỗi giờ học, tất cả học sinh trong lớp đều hiểu bài và biết vận
dụng kiến thức của bài học vào thực tế cuộc sống. Đối với phân môn Lịch sử lớp
5, để phát huy tính tích cực của học sinh thì việc lựa chọn phương pháp dạy học
và hướng dẫn học sinh cách học là rất quan trọng.
Trong quá trình soạn giảng thì người dạy phải biết lựa chọn phương pháp
sao cho phù hợp với từng loại bài, từng đối tượng học sinh trong lớp, để các em
tự khám phá ra kiến thức dưới sự hướng dẫn của giáo viên. Để mang lại hiệu
quả cao sau mỗi tiết dạy đối với phân môn Lịch sử, bản thân tôi luôn thực hiện
tốt những nội dung sau:
- Chuẩn bị thật tốt bài giảng.
- Hướng dẫn học sinh cách học phân môn Lịch sử theo từng loại bài.

- Tạo biểu tượng về các sự kiện lịch sử và các nhân vật lịch sử tiêu biểu
trong giờ học.
- Kể chuyện lịch sử trong giờ học.
- Sử dụng hình ảnh minh họa.
- Cung cấp tư liệu cho học sinh.
- Liên hệ với thực tế để giáo dục học sinh.
- Kiểm tra hoạt động nhận thức của học sinh qua các bài học lịch sử.
1. Chuẩn bị thật tốt bài giảng:
a. Đối với giáo viên:
- Khi soạn giảng cần căn cứ vào chuẩn kiến thức kĩ năng, mục tiêu và nội
dung của bài học; vào trình độ của học sinh, điều kiện của trường, của lớp mà
lựa chọn phương pháp dạy học cho phù hợp. Quan tâm đến những học sinh yếu,
nhút nhát để giúp cho các em mạnh dạn hơn trong giờ học.
- Tạo điều kiện cho mọi học sinh trong lớp đều được trả lời câu hỏi của
giáo viên và đều được tham gia vào hoạt động tìm hiểu kiến thức của bài học.
Để kịp thời động viên, khuyến khích các em trong quá trình học tập, nhằm tránh
8


làm tổn thương đến các em; thì khi nhận xét và đánh giá học sinh, giáo viên phải
thực hiện theo đúng hướng dẫn của Thông tư 30/2014/TT-BGDĐT về Quy định
đánh giá học sinh Tiểu học.
- Tơn trọng tính chân thật của lịch sử.
- Tham khảo trước bài học trong sách giáo khoa, sách giáo viên và các tài
liệu khác có liên quan đến bài học. Để tìm hiểu nội dung kiến thức, nắm vững
các thuật ngữ và các khái niệm mới trong bài học. Tùy từng loại bài mà giáo
viên lựa chọn cách thức truyền đạt để giúp cho học sinh dễ tiếp thu bài học.
- Đặc biệt là tùy theo từng loại bài mà giáo viên chuẩn bị các loại đồ dùng
dạy học như tranh ảnh, tư liệu, bản đồ, lược đồ,.....Nhờ có sử dụng đồ dùng dạy
học trong các tiết học mà giúp cho học sinh khắc sâu được kiến thức của bài

học, giúp cho học sinh chủ động và tích cực hơn trong giờ học, các em sẽ u
thích và say mê hơn khi được học mơn Lịch sử.
- Ngoài nắm chắc kiến thức trong sách giáo khoa, sách giáo viên thì người
dạy cịn phải chịu khó tham khảo thêm kiến thức về các sự kiện lịch sử, nhân vật
lịch sử một cách chính xác liên quan đến bài học thông qua sách báo, các
phương tiện khác như tivi, Internet,....
- Trong chương trình Lịch sử lớp 5, thì ở một số tiết giáo viên nên dạy
trình chiếu. Vì thơng qua những tiết dạy này, giáo viên có thể cho học sinh xem
một số thước phim tài liệu hay những tư liệu lịch sử liên quan đến bài học. Để
giúp cho học sinh dễ hình dung ra các sự kiện lịch sử và từ đó dễ dàng tái hiện
lại được các sự kiện lịch sử đó.
- Giáo viên nên định hướng được trình tự của một tiết dạy trên lớp, thơng
thường thì để truyền thụ kiến thức cho học sinh, ta thường tiến hành qua các
bước sau:
+ Định hướng được mục đích của tiết học.
+ Học sinh đọc tài liệu sách giáo khoa, xem tranh ảnh, nghiên cứu thêm tư
liệu, trao đổi thảo luận nhóm, cá nhân. Học sinh làm phiếu học tập, đại diện
nhóm trình bày, các bạn trong lớp nghe và góp ý kiến.
+ Giáo viên chốt lại kiến thức và liên hệ, mở rộng.
9


* Nếu như trong các giờ dạy Lịch sử mà giáo viên có sự chuẩn bị tốt như
trên, thì hiệu quả mang lại sau mỗi giờ dạy sẽ rất cao.
b. Đối với học sinh:
- Tìm hiểu trước nội dung bài học, tập trả lời các câu hỏi liên quan đến bài
học trong sách giáo khoa. Đọc và ghi tóm tắt ngắn gọn những vấn đề cơ bản của
bài; những nội dung khó hiểu trong bài. Tập quan sát tranh ảnh, bản đồ, lược đồ
có trong bài. Đưa ra ý kiến nhận xét, đánh giá về các sự kiện lịch sử nhân vật
lịch sử có trong bài học.

- Thơng qua sách, báo,....để sưu tầm thêm các tư liệu, tranh ảnh liên quan
đến bài học.
* Nếu

như học sinh có sự chuẩn bị tốt như trên cho một tiết học lịch sử, thì

sẽ giúp cho các em tiếp cận với bài học nhanh và nắm được kiến thức của bài
học tốt hơn. Học sinh sẽ chủ động lĩnh hội kiến thức và sẽ phát huy được tính
tích cực, sáng tạo trong giờ học.
2. Hướng dẫn học sinh cách học phân môn Lịch sử theo từng loại bài:
a. Đối với dạng bài về nhân vật lịch sử:
- Giáo viên hướng dẫn học sinh cách tìm hiểu về cuộc sống và sự nghiệp
của nhân vật lịch sử trong sách giáo khoa trước khi đến lớp. Yêu cầu học sinh
sưu tầm tranh ảnh, tư liệu về cuộc sống và sự nghiệp của nhân vật lịch sử thông
qua sách, báo, tivi,....
- Giáo viên cần cung cấp cho học sinh những nét sơ lược về bối cảnh lịch
sử mà nhân vật hoạt động khi đề cập đến nhân vật lịch sử đó.
- Hướng dẫn học sinh trình bày những hiểu biết của mình về nhân vật lịc
sử thơng qua bài nói hoặc bài viết.
b. Đối với dạng bài về sự kiện lịch sử:
Yêu cầu học sinh sưu tầm tranh ảnh, tư liệu (nếu có) và đọc trước bài ở
sách giáo khoa trước khi đến lớp. Đối với dạng bài này thì việc sử dụng tranh
ảnh trong quá trình giảng dạy là rất quan trọng. Vì nó giúp cho học sinh dễ hình
dung, dễ nhớ và nhớ lâu các sự kiện đó.

10


3. Tạo biểu tượng về các sự kiện lịch sử và các nhân vật lịch sử tiêu
biểu trong giờ học:

Ở mỗi bài học lịch sử trong sách giáo khoa, học sinh sẽ bắt gặp rất nhiều
hình ảnh về các sự kiện lịch sử hay nhân vật lịch sử nào đó. Chúng thường thể
hiện bằng một đoạn văn hoặc vài dòng chú thích nhỏ. Vì thế mà để giúp cho học
sinh từ biết lịch sử đến hiểu lịch sử; biết không đầy đủ đến hiểu biết đầy đủ và
có tính hệ thống. Thì địi hỏi giáo viên cần phải biết tái tạo hình ảnh, biểu tượng
lịch sử xen kẽ với nội dung bài học, để giờ học Lịch sử trở nên phong phú hơn,
hấp dẫn hơn và gây hứng thú học tập cho học sinh hơn.
Trong chương trình Lich sử lớp 5, có một số bài có biểu tượng về địa danh lịch
sử. Giáo viên phải biết lựa chọn những địa danh tiêu biểu nhất, quan trọng nhất
trong bài để tái tạo lại địa danh lịch sử đó cho học sinh, nhằm giúp cho các em
hình dung về một địa danh lịch sử có liên quan đến nội dung bài học. Trong quá
trình tái tạo lại biểu tượng, giáo viên nên ứng dụng cơng nghệ thơng tin như dạy
trình chiếu để tạo ra các hình ảnh sinh động và hấp dẫn; kết hợp với phương
pháp thuyết trình, giảng giải, hỏi đáp,...Để làm sống lại địa danh lịch sử đó. Như
vậy, mặc dù cả thầy và trị chưa một lần nhìn thấy tận mắt địa danh lịch sử đó,
thế nhưng với lời giới thiệu cụ thể và hình ảnh sinh động, thì cả người dạy và
người học đều như đang đứng ở địa danh đó.
Ngồi ra thì trong chương trình Lịch sử lớ 5 cịn có một số bài nói về các
cuộc đấu tranh của nhân dân ta chống lại kẻ thù xâm lược. Nhưng học sinh khó
hình dung ra được sự ác liệt, tàn khốc của chiến tranh và cũng không hình dung
ra được tinh thần kiên cường, bất khuất, anh dũng của quân và dân ta trong các
cuộc đấu tranh chống kẻ thù xâm lược. Để tạo biểu tượng về diễn biến cuộc
chiến tranh, dựng lại chiến trường một cách sống động như thực, thì giáo viên
nên tạo biểu tượng thông qua bản đồ, lược đồ. Đây là một phương tiện trực quan
đắc lực trong giảng dạy môn Lịch sử. Sử dụng bản đồ hay lược đồ để tường
thuật diễn biến một cuộc đấu tranh chống kẻ thù xâm lược sẽ gây sự chú ý và
làm tăng sức hấp dẫn của bài học; giúp cho học sinh dễ hiểu, dễ nhớ bài học và
thấy được tinh thần đấu tranh rất anh dũng của quân và dân ta. Để sử dụng bản
11



đồ hay lược đồ có hiệu quả thì trước hết người dạy phải giới thiệu các kí hiệu
quan trọng ở lược đồ, bản đồ; làm nổi bật các mũi tên thể hiện hướng tiến quân
của ta và địch, ký hiệu những trận thắng lớn,... Đồng thời để tạo nên tính chất
quyết liệt của cuộc đấu tranh, người dạy nên dùng chất giọng mạnh mẽ, hùng
hồn để dựng lại sự kiện đấu tranh đó và nên thuật lại cuộc đấu tranh với ba phần:
Mở đầu; diễn biến và kết thúc cuộc đấu tranh.
Bên cạnh những sự kiện lịch sử thì trong chương trình Lịch sử lớp 5 cịn
xuất hiện những nhân vật lịch sử tiêu biểu. Để tạo biểu tượng về nhân vật lịch sử
cụ thể ngoài dùng phương pháp thuyết trình, giảng giải, mơ tả,...Giáo viên nên
ứng dụng cơng nghệ thông tin trong giảng dạy, để cho học sinh quan sát được
chân dung của nhân vật, hiểu được tính cách của nhân vật và hình dung ra được
nhân vật mà bản thân các em chưa hề biết đến. Thông qua đó giáo dục cho học
sinh cần phải có những phẩm chất cao quý và phải luôn sống tốt, sống đẹp,
sống có ích cho xã hội.
4. Kể chuyện lịch sử trong giờ học:
Trong soạn giảng phân mơn Lịch sử, thì tùy từng loại bài mà giáo viên có
thể chọn câu chuyện liên quan đến nhân vật lịch sử hay sự kiện lịch sử để kể
cho học sinh nghe trong tiết học. Giáo viên phải biết kể chuyện đúng lúc, đúng
chỗ để nó khơng làm mất tác dụng và khơng làm mất thời gian của tiết học. Giáo
viên phải biết chắt lọc, kể ngắn gọn, không kể tràn lan mà phải thông qua câu
chuyện để làm nổi bậc nội dung bài học và sau mỗi câu chuyện phải biết đặt
những câu hỏi hoặc gợi ý cho học sinh nêu lên những suy nghĩ của mình, từ đó
giáo dục tư tưởng cho học sinh. Vì lúc kể những câu chuyện lịch sử, cũng là lúc
gây sự chú ý cho học sinh và đây chính là cơ hội để giáo dục cho các em phải
biết yêu quê hương đất nước, tự hào về truyền thống dựng nước và giữ nước của
dân tộc. .
5. Sử dụng hình ảnh minh họa.
Thơng qua hình ảnh minh họa sẽ giúp cho học sinh hình dung ra vấn đề rõ
hơn, ghi nhớ bài học lâu hơn. Do đó ngồi những hình ảnh trong sách giáo khoa,

thì giáo viên có thể ứng dụng công nghệ thông tin trong giảng dạy như lấy trên
12


mạng Internet để có những hình ảnh đẹp phụ vụ cho bài dạy. Trong lúc sử dụng,
giáo viên cần đặt các câu hỏi để học sinh suy nghĩ tìm ra các vấn đề liên quan
đến bài học. Đối với hình ảnh về các nhân vật lịch sử, thì khi giảng dạy giáo
viên nên đặt các câu hỏi để khai thác nội dung bức tranh như là: Ơng là ai? Ơng
có cơng lao gì? Ta có thể học ở ơng điều gì?.....Qua đó giáo dục tư tưởng cho
học sinh.
6. Cung cấp tư liệu cho học sinh.
Khi giảng dạy phân môn Lịch sử, để khai thác nội dung của bài học, ngoài
những câu hỏi trong sách giáo khoa thì giáo viên có thể sử dụng câu hỏi phụ để
hỏi học sinh; thế nhưng để trả lời được những câu hỏi phụ đó thì giáo viên cần
phải cung cấp tư liệu lịch sử cho học sinh. Nhằm để cho học sinh có cáí nhìn
khái quát hơn, cụ thể hơn thì giáo viên phải cung cấp cho học sinh những tư liệu
cần thiết. Tư liệu cung cấp cho học sinh phải phục vụ cho việc học của học sinh.
Tư liệu đó được học sinh có thể sử dụng lâu dài trong cuộc sống. Đã cung cấp tư
liệu thì trong quá trình dạy học giáo viên cần cho học sinh vận dụng để các em
thấy kiến thức đó là bổ ích. Có như thế thì các em mới chịu đọc, chịu tham khảo
tư liệu mà giáo viên cung cấp. Đồng thời trong chương trình Lịch sử lớp 5 cịn
có tiết Lịch sử địa phương, nơi học sinh đang sinh sống. Do đó giáo viên cần
phải cung cấp cho học những thông tin, sự kiện hoặc những giá trị về lịch sử nơi
mà các em đang sinh sống. Vì nếu học sinh biết về những nét lịch sử tiêu biểu
của nơi mình đang sống thì các em sẽ càng yêu quý, tự hào và ra sức học tập và
rèn luyện để mai sau lớn lên góp phần mình vào việc làm giàu cho mảnh đất đã
ni mình khơn lớn.
Việc cung cấp kiến thức lịch sử cho học sinh không chỉ được thực hiện ở
tiết học lịch sử mà cịn thơng qua các tiết học khác như là hoạt động ngồi giờ
lên lớp. Thơng qua các hoạt động ngoại khóa, giáo viên sẽ cung cấp cho học

sinh các tư liệu về lịch sử như biết về Luật biển năm 1982, biết được quần đảo
Trường Sa Việt Nam được giải phóng hồn tồn vào ngày 29/4/1975, biết được
Việt Nam thực hiện chủ quyền trên 21 đảo và 33 điểm đóng quân,..... Nhằm
giúp cho học sinh hiểu biết thêm về biển đảo Việt Nam mà trong các tiết học
13


Lịch sử giáo viên khơng có thời gian cung cấp những kiến đó cho các em. Hay
phối hợp với nhà trường mời những nhân chứng sống ở địa phương, kể cho các
em nghe về những câu chuyện liên quan đến lịch sử của đất nước nhân dịp vào
các ngày lễ lớn như ngày 27/7; 30/4 và 1/5;....Thơng qua đó sẽ giúp cho các em
hiểu hơn về lịch sử của dân tộc mình.
7. Liên hệ với thực tế để giáo dục học sinh:
Mục tiêu của giáo dục là đào tạo ra những con người tồn vẹn cả đức lẫn
tài. Do đó trong q trình dạy và học, người dạy khơng chỉ dừng lại ở việc cung
cấp kiến thức bài học cho học sinh mà còn phải khơi gợi ở học sinh tính ham
học hỏi, thích tìm hiểu để biết về mơi trường xung quanh các em ; biết yêu thiên
nhiên, con người, quê hương, đất nước; biết tôn trọng cảnh quan thiên nhiên, di
tích lịch sử, văn hóa của dân tộc. Thông qua môn Lịch sử học sinh sẽ được bồi
dưỡng thêm về truyền thống quý báu của dân tộc như truyền thống dựng nước
và giữ nước; để từ đó giúp các em thêm yêu quê hương, đất nước; biết bảo vệ và
giữ gìn tồn vẹn lanh thổ của dân tộc. Đó cũng chính là động lực để các em cố
gắng học tập và rèn luyện, để mai sau lớn lên góp phần vào việc xây dựng quê
hương, đất nước ngày một giàu đẹp hơn.
Giáo dục tư tưởng cho học sinh phải được tiến hành trong từng bài học.
Để giáo dục tư tưởng cho học sinh, giáo viên có thể nêu ra các tình huống có
vấn đề, cũng có thể liên hệ kiến thức của bài đang học với thực tế cuộc sống để
giáo dục tư tưởng cho các em.
Ví dụ như bài: Quyết chí ra đi tìm đường cứu nước ở trang 14 sách Lịch
sử và Địa lý lớp 5.Từ hình ảnh Bến cảng Nhà Rồng đầu thế kỉ XX; ngoài việc

giáo dục cho học sinh tinh thần yêu nước thì giáo viên cịn giáo dục cho học sinh
về tài ngun, mơi trường biển, đảo.
Ví dụ như bài: Đường Trường Sơn ở trang 48 sách Lịch sử và Địa lý lớp
5. Từ hình ảnh Đường Trường Sơn trong kháng chiến chống Mỹ và hình ảnh
Đồng bào Tây Nguyên vận chuyển hàng tiếp tế cho qn giải phóng(xn
1975) ; ngồi việc giáo dục cho học sinh tinh thần quả cảm, sự gan dạ, ý chí kiên

14


cường của nhân dân Việt Nam thì giáo viên cịn giáo dục cho học sinh phải có ý
thức bảo vệ tài nguyên rừng, các loài động vật quý hiếm như voi,...
Hay bài: " Thà hi sinh tất cả, chứ nhất định không chịu mất nước" ở trang
48 sách Lịch sử và Địa lý lớp 5; giáo viên phải cho học sinh thấy được tinh thần
kiên quyết chống giặc ngoại xâm của dân tộc, khơi gợi cho học sinh tinh thần
yêu nước và kiên quyết chống lại mọi âm mưu xâm lược của kẻ thù; từ đó liên
hệ với học sinh về vai trị và trách nhiệm của mỗi người cơng dân Việt Nam đối
với việc bảo vệ hai quần đảo Hoàng Sa và Trường Sa trước âm mưu lấn chiếm
của Trung Quốc.
Khi giáo dục tư tưởng cho học sinh, giáo viên phải để cho học sinh tự thể
hiện ý kiến của mình. Nếu học sinh trình bày ý kiến của mình khơng phù hợp
với mục tiêu giáo dục, thì giáo viên cần phải nhẹ nhàng định hướng và giải thích
cho học sinh hiểu vấn đề. Ở bất cứ bài lịch sử nào, thì giáo viên cũng cần phải
đưa ra câu hỏi để nêu vấn đề và giáo dục tư tưởng cho học sinh. Vấn đề quan
trọng là ở mỗi tiết học, giáo viên phải biết giáo dục tư tưởng cho học sinh đúng
lúc, đúng chỗ thì mới mong là mang lại hiệu quả như mong muốn.
8. Kiểm tra hoạt động nhận thức của học sinh qua các bài học lịch sử:
Sau mỗi bài học, để đánh giá mức độ tiếp thu bài của học sinh, giáo viên
phải kiểm tra hoạt động nhận thức của học sinh bằng nhiều hình thức như thông
qua các phiếu bài tập hoặc đặt câu hỏi để hỏi trực tiếp học sinh những kiến thức

liên quan đến bài học. Mục đích của việc kiểm tra này là giúp cho học sinh nắm
vững kiến thức của bài học. Qua đó, người dạy sẽ thấy được mức độ truyền đạt
kiến thức của mình cho học sinh và mức độ tiếp thu bài của học sinh trong tiết
học đó. Từ đó tìm ra ngun nhân và kịp thời điều chỉnh lại cách dạy của thầy
cũng như cách học của trò. Nhằm khắc phục những khuyết điểm và phát huy
những ưu điểm của tiết học trước, để ở tiết học sau đạt kết quả cao hơn.
IV. KẾT QUẢ ĐẠT ĐƯỢC
Trong q trình giảng dạy phân mơn Lịch sử, nhờ có áp dụng những gì
mà tơi đã trình bày như trên vào trong từng tiết học, tôi thấy học sinh rất thích
học mơn học này. Các em có ý thức chủ động, tích cực trong việc tự tìm hiểu bài
15


trước ở nhà. Trong mỗi tiết học, các em hăng hái tham gia xây dựng bài; mạnh
dạn đặt câu hỏi và u cầu cơ giáo giải đáp những gì mà các em muốn tìm hiểu
thêm. Các em biết vận dụng kiến thức của bài học vào cuộc sống hằng ngày; thể
hiện tính ham hiểu biết và muốn tự mình khám phá tri thức. Biết trình bày
những kiến thức đã học bằng lời nói hoặc bài viết một cách lưu lốt, thể hiện
được tình yêu quê hương đất nước, biết tự hào về truyền thống dựng nước và giữ
nước của dân tộc. Ln có ước muốn học tập thật tốt, để góp sức mình vào việc
dựng nước và giữ nước. Khao khát được tiếp bước những truyền thống tốt đẹp
của cha ông và luôn tự hào vì mình là những người con của đất Việt.
Ở năm học 2014-2015 này so với kết quả học tập ở đầu năm học, thì tính
đến thời điểm cuối học kì I , học sinh ở lớp 5 B do tơi giảng dạy có kết quả học
tập ở phân môn Lịch sử rất cao, cụ thể như sau:

* Kết quả đầu năm học:
Tổng số học sinh của lớp
32
Học sinh có kĩ năng sử dụng bản đồ, lược đồ.

Học sinh nắm được các sự kiện lịch sử và nhân vật lịch sử tiêu 10
biểu
Học sinh còn lúng túng khi giáo viên hỏi về kiến thức của bài học.

17

* Kết quả cuối học kì I:
Tổng số học sinh của lớp
32
Học sinh có kĩ năng sử dụng bản đồ, lược đồ.
Học sinh nắm được các sự kiện lịch sử và nhân vật lịch sử tiêu 18
biểu
Học sinh còn lúng túng khi giáo viên hỏi về kiến thức của bài học.

3

16


PHẦN C
KẾT LUẬN VÀ KIẾN NGHỊ
I. KẾT LUẬN
Muốn đem lại hiệu quả cao trong giảng dạy ở tất cả các mơn học nói
chung và phân mơn Lịch sử nói riêng, thì trước hết địi hỏi người giáo viên phải
khơng ngừng học hỏi, tìm tịi, sáng tạo để nâng cao trình độ chun mơn nghiệp
vụ; vì muốn dạy cho học sinh một thì giáo viên phải biết tới mười; muốn có
những học trị giỏi, ngoan, có đạo đức tốt thì địi hỏi phải có thầy giỏi, mẫu mực
trong lời nói và hành động; phải dạy học sinh bằng cả tình yêu nghề, bằng cả
trách nhiệm và bằng cả trái tim của một nhà giáo. Có như thế thì ta mới mong có
được một thế hệ trẻ tồn vẹn cả tài lẫn đức, để tiếp nối sự nghiệp dựng nước và

giữ nước của cha ông, xứng đáng là con cháu của Vua Hùng.

17


Tất cả những gì mà tơi đã trình bày trên, chỉ là một chút kinh nghiệm của
bản thân tích góp được qua nhiều năm giảng dạy phân môn Lịch sử ở lớp 5. Khi
áp dụng những kinh nghiệm trên vào trong giảng dạy phân mơn Lịch sử, thì kết
quả đạt được sau mỗi tiết dạy là rất cao.
Do đó, tơi muốn chia sẻ những kinh nghiệm của bản thân trong giảng dạy
phân môn Lịch sử với các bạn đồng nghiệp, những người đang giảng dạy ở lớp
5, những người muốn giáo dục cho thế hệ trẻ phải biết lịch sử của dân tộc; vì
hiểu biết về lịch sử của đất nước sẽ giúp cho mỗi người cảm thấy yêu đất nước
của mình hơn, thấy tự hào hơn về dân tộc của mình; để từ đó thấy được trách
nhiệm của bản thân đối với non sơng gấm vóc.
II. KIẾN NGHỊ
Muốn nâng cao hơn nữa chất lượng dạy học phân môn Lịch sử ở lớp 5,
bản thân tơi có một số ý kiến sau:
- Học sinh, phụ huynh học sinh và kể cả giáo viên không nên xem phân
môn Lịch sử là một môn học phụ.
- Người dạy phải thường xuyên kiểm tra bài học sinh bằng nhiều hình
thức khác nhau và làm sao cho mỗi học sinh đều được kiểm tra. Nhận xét, đánh
giá học sinh theo đúng Thông tư 30/2014/TT-BGDĐT, về những quy định đánh
giá học sinh Tiểu học. Tìm hiểu rõ từng đối tượng học sinh trong lớp; quan tâm
đến những học sinh có hồn cảnh khó khăn, những học sinh học yếu để kịp thời
giúp đỡ các em. Phải áp dụng phương pháp dạy học phù hợp với từng bài học,
từng đối tượng học sinh. Bám sát Chuẩn kiến thức, kĩ năng mà Bộ Giáo dục đã
quy định đối với phân mơn Lịch sử và tích hợp nội dung giáo dục học sinh cho
phù hợp với phân môn này. Tham dự đầy đủ các giờ thao giảng, hội giảng cấp
trường, cấp huyện để từ đó nâng cao trình độ chuyên môn nghiệp vụ. Không

ngừng đổi mới phương pháp dạy học theo hướng lấy học sinh làm trung tâm và
phải biết áp dụng công nghệ thông tin vào trong giảng dạy. Không chỉ học hỏi
kinh nghiệm từ đồng ngiệp trong trường mà còn học hỏi kinh nghiệm ở các
trường bạn; thường xuyên đọc sách báo liên quan đến nghiệp vụ giảng dạy của
mình. Hàng năm khơng ngừng đổi mới, bổ sung nội dung bài soạn của mình và
18


nghiên cứu đầu tư nhiều cho mỗi tiết dạy. Mỗi bài dạy phải có đồ dùng dạy học
trực quan, khơng dạy chay.
- Nhà trường cần mua sắm thêm một số đồ dùng dạy học liên quan đến
phân môn Lịch sử ở lớp 5.
- Ngành Giáo dục nên tổ chức các buổi chuyên đề về giảng dạy phân môn
Lịch sử, để giáo viên được trao đổi kinh nghiệm trong giảng dạy.
* Thông qua những tiết dự giờ thăm lớp, tôi đã được các thầy cơ giáo trong
trường góp chân thành về những cái đã được và chỗ cần chú ý khi dạy phân môn
Lịch sử ở lớp 5, cùng với những kinh nghiệm qua nhiều năm giảng dạy ở khối
lớp 5; cho nên tôi mạnh dạn đưa ra đề tài này và mong muốn được cùng chia sẻ
với các bạn đồng nghiệp. Với kinh nghiệm còn non trẻ, chắc chắn một điều là đề
tài mà tôi đang nghiên cứu không thể khơng có những khiếm khuyết. Bằng tình
u nghề mến trẻ; bằng cả khát khao được sống, được cống hiến cả sức lực và trí
tuệ cho sự nghiệp trồng người; tơi rất mong nhận được sự góp ý chân thành của
các vị lãnh đạo và của các bạn đồng nghiệp; để cho đề tài này được hồn thiện
hơn. Với mục đích là để cho bản thân tôi cũng như những giáo viên đang giảng
dạy ở khối lớp 5 sẽ có thêm kinh nghiệm hơn trong q trình giảng dạy phân
mơn Lịch sử ở lớp 5.
EaKuêh, ngày 10 tháng 3 năm 2015
NGƯỜI VIẾT

Bùi Thị Thúy


19


MỤC LỤC
Nội dung
PHẦN A
MỞ ĐẦU
I. Lí do chọn đề tài
II. Thực trạng
III. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu
IV. Phương pháp nghiên cứu
PHẦN B
NỘI DUNG
I. Cơ sở lí luận
II. Thực trạng
III. Biện pháp thực hiện
IV. Kết quả đạt được
PHẦN C
KẾT LUẬN VÀ KIẾN NGHỊ
I. Kết luận
II. Kiến nghị

Trang
1
1
2
2
3
4

4
6
8
16
18
18
18
20


TÀI LIỆU THAM KHẢO
1. Sách giáo khoa Địa lý - Lịch sử lớp 5.
2. Sách giáo viên Địa lý - Lịch sử lớp 5.
3. Thiết kế bài giảng Lịch sử lớp 5 của nhà xuất bản Hà Nội.
4. Giáo dục kĩ năng sống trong các môn học ở Tiều học, tài liệu dành cho giáo
viên lớp 5 của nhà xuất bản Giáo dục Việt Nam.
5. Hướng dẫn thực hiện chuẩn kiến thức, kĩ năng các môn học ở Tiểu học lớp 5
của nhà xuất bản Giáo dục.
6. Tài liệu hướng dẫn tích hợp nội dung giáo dục tài ngun, mơi trường biển,
hải đảo cấp Tiểu học. UBND tỉnh Đăk Lăk - Sở Giáo dục và Đào tạo năm 2013.
7. Giáo dục bảo vệ môi trường trong môn Lịch sử và Địa lí ở cấp Tiểu học. Bộ
Giáo dục và Đào tạo năm 2008
8. Thông tư 30/2014/TT-BGDĐT, những quy định đánh giá học sinh Tiểu học.
9. Tham khảo qua tivi, Internet và qua phương tiện thông tin khác.

21