MỞ ĐẦU
1.

Lý do chọn đề tài
Hiện nay, du lịch Việt Nam ta đang có những bước phát triển lớn, đóng
góp không nhỏ vào nền kinh tế nước nhà. Việc khai thác các tiềm năng du lịch
tự nhiên và du lịch nhân văn ngày càng trở nên quan trọng và được quan tâm
rộng hơn. Nước ta có nhiều danh lam thắng cảnh đẹp gắn liền với các di sản
văn hoá lịch sử nhưng chỉ một số ít trong số đó đang khai thác triệt để tiềm
năng du lịch của mình, còn lại số nhiều vẫn chưa được để ý.
Thừa Thiên- Huế là mảnh đất nổi tiếng với các di sản văn hoá lịch sử
thu hút được nhiều khách du lịch trong nước và thế giới như Kinh thành Huế,
lăng tẩm các vị vua nhà Nguyễn…Bên cạnh đó, Thừa Thiên - Huế cũng được
thiên nhiên ưu ái với nhiều tài nguyên du lịch thiên nhiên nổi bật như Vườn
Quốc gia Bạch Mã và khu bảo tồn biển Sơn Trà, khu bảo tồn thiên nhiên
Phong Điền, khu bảo tồn thiên nhiên đất ngập nước cửa sông Ô Lâu gắn với
vùng đầm phá Tam Giang - Cầu Hai rộng 22.000 ha lớn nhất Đông Nam Á...
và nhiều tài nguyên văn hóa lịch sử độc đáo có giá trị cao, rất thuận lợi cho sự
phát triển đa dạng nhiều loại hình du lịch như: du lịch sinh thái, du lịch lịch
sử, văn hóa, du lịch nghỉ dưỡng hay du lịch thể thao, mạo hiểm… nhưng vẫn
còn kém thu hút.
Vườn Quốc gia Bạch Mã được biết đến như Đà Lạt hay Sa Pa của miền
trung vậy, không chỉ có cảnh núi non hùng vĩ, thời tiết mát mẻ mà còn có tài
nguyên sinh vật quý hiếm rất đáng để tìm hiểu, khám phá rất phù hợp với loại
hình du lịch sinh thái, nghĩ dưỡng… Bởi vậy, trước đây người Pháp đã chọn
nơi đây làm nơi nghĩ dưỡng cao cấp. Đến nay, Vườn Quốc gia Bạch Mã trở
thành nơi tham quan du lịch và bảo tồn thiên nhiên quan trọng của nước ta.
Tuy vậy, do chưa khai thác triệt để và có định hướng rõ ràng nên lượng khách


du lịch đến đây rất ít, chủ yếu là các sinh viên, phượt thủ, một số gia đình có

điều kiện ghé lên thăm thú.
Bởi vậy, chúng tôi đã có một chuyến đi thực tế ngắn ngày tìm hiểu về
hệ sinh thái, về điều kiện dịch vụ và cơ sở vật chất, kỹ thuật phục vụ du lịch ở
Vườn Quốc gia Bạch Mã để đi sâu nghiên cứu về những tiềm năng còn ngủ
quên nơi đây và thực hiện đề tài nghiên cứu “Du lịch Vườn Quốc gia Bạch Mã
- tiềm năng và phát triển”.
2. Lịch sử nghiên cứu đề tài
Trước đây, có rất ít đề tài nghiên cứu về vấn đề này, chủ yếu là một số
bài báo, trang mạng có viết phản ánh sơ lược và giới thiệu về Vườn Quốc gia
Bạch Mã, chưa phản ánh hết tiềm năng, thực trạng du lịch nơi đây.
Bên cạnh đó, có một số đề tài nghiên cứu đi sâu vào một số vấn đề liên quan
như:
“Nghiên cứu một số yếu tố sinh thái khu nghỉ mát Vườn Quốc gia Bạch
Mã” của Trương Văn Lới (năm 1995).
“Nghiên cứu sinh thái cảnh quan góp phần phát triển cụm du lịch Lăng
Cô - Bạch Mã - Cảnh Dương, huyện Phú Lộc, tỉnh Thừa Thiên - Huế” của Bùi
Thị Thu (năm 2002).
“Đa dạng sinh học động vật Vườn Quốc gia Bạch Mã” do Lê Vũ Khôi
và Võ Văn Phúc chủ biên (xuất bản 2004).
Các bài nghiên cứu trên đều tập trung vào khai thác một thế mạnh riêng
của Vườn chứ chưa khai quát tổng thể. Các bài nghiên cứu trên đã giúp tôi
tổng hợp và khái quát được tiềm năng và phát triển du lịch cho Vườn Quốc
gia Bạch Mã.
3. Các phương pháp thực hiện đề tài
Để tiến hành làm đề tài này, tôi đã sử dụng các phương pháp như sau:
-

Thu thập thông tin và xử lý các số liệu liên quan đến điều kiện tự nhiên - xã
hội của Vườn Quốc gia Bạch Mã qua tài liệu sách báo, internet, các luận văn
tốt nghiệp…



-

Phương pháp dự báo.
Phương pháp thực địa, điền dã.
Phương pháp tổng hợp, đối chiếu.
4. Mục đích nghiên cứu
Đánh giá tiềm năng du lịch ở Vườn Quốc gia Bạch Mã.
Tìm hiểu và đánh giá hoạt động du lịch ở Vườn Quốc gia Bạch Mã.
Nêu ra định hướng và giải pháp phát triển du lịch ở Vườn Quốc gia Bạch Mã.
5. Bố cục
Nội dung chính của bài niên luận này được trình bày trong 3 chương:

Chương 1: Khái quát về Vườn Quốc gia Bạch Mã
Chương 2: Tiềm năng du lịch của Vườn Quốc gia Bạch Mã
Chương 3: hoạt động du lịch ở Vườn Quốc gia Bạch Mã

CHƯƠNG 1. KHÁI QUÁT VỀ VƯỜN QUỐC GIA BẠCH MÃ
1.1.

Điều kiện tự nhiên của Vườn Quốc gia Bạch mã

1.1.1. Vị trí địa lý


Vườn Quốc gia Bạch Mã (VQGBM) nằm ở tỉnh Thừa Thiên - Huế, Việt Nam,
cách thành phố Huế 40 km. Vườn Quốc gia này có diện tích 22.031 ha, chủ yếu
nằm trên 2 huyện Phú Lộc và Nam Đông thuộc tỉnh Thừa Thiên - Huế. Đồng thời
cũng là nơi chuyển tiếp của 2 vùng Bắc - Nam nên có những nét đặc thù riêng

biệt. Đỉnh Bạch Mã với độ cao 1.450 m so với mực nước biển, là đỉnh núi cao
nhất của Vườn.
Vườn Quốc gia Bạch Mã nằm trong giới hạn toạ độ: 16o 05' - 16o16' vĩ độ
Bắc. Từ 107o 45' đến 107o 53' kinh độ Đông [1].
Phía Bắc giáp Công ty TNHH lâm nghiệp Phú Lộc. Phía Nam giáp xã A Ting, Tà
Lu, huyện Đông Giang, tỉnh Quảng Nam. Phía Đông giáp xã Hòa Bắc, huyện
Hoà Vang, thành phố Đà Nẵng. Phía Tây giáp thị trấn Khe Tre, tỉnh Thừa Thiên
Huế.
Vườn được chia làm 3 phân khu chính là phân khu bảo vệ nguyên vẹn có diện
tích 7.123 ha, phân khu phục hồi sinh thái với diện tích 12.613 ha và phân khu hành
chính dịch vụ có diện tích 2.295 ha [1].
1.1.2.

Địa hình
Vườn Quốc gia Bạch Mã là một phần của dãy Trường Sơn Bắc, có

nhiều dãy núi với các đỉnh núi cao trên 1.000 m chạy ngang theo hướng từ
Tây sang Đông và thấp dần ra biển. Vườn có các đỉnh núi cao như đỉnh
Truồi 1.170 m, đỉnh Nôm 1.208m, và cao nhất là đỉnh Bạch Mã tới 1.444
m so với mặt nước biển [2].
Đứng tại các điểm cao này vào các ngày không có sương mù có thể
nhìn thấy theo hướng Đông Bắc là đầm Cầu Hai và đầm Lập An (Lăng
Cô), phía nam là các thung lũng của sông Tả Trạch, thuộc một nhánh của
sông Hương và đó còn là lưu vực của sông Cu Đê, thuộc địa phận thành


phố Đà Nẵng. Do có quá trình xâm nhập tương đối trẻ và cường độ hoạt
động mạnh, nên núi ở đây thường cao, nhọn và dốc. Địa hình hiểm trở, bị
chia cắt mạnh và rất dốc, độ dốc bình quân toàn khu vực là 25o, những nơi
dốc nhất biến động từ 25o đến 60o. Dưới chân của các dải núi là những

thung lũng hẹp, dài với những dòng suối trong sạch như Ngũ Hồ, thác Bạc,
thác Đỗ Quyên… tạo nên vẻ đẹp độc đáo thu hút khách du lịch, đồng thời
góp phần cải tạo tiểu khí hậu vùng.
1.1.3.

Khí hậu thuỷ văn
Nhiệt độ trung bình hàng năm của Vườn Quốc gia Bạch Mã là 24.5oC,

ở đai cao trên 900m nhiệt độ bình quân biến động về mùa hè từ 18oC 23oC. Mùa đông nhiệt độ ở đây không thấp hơn 4oC. Lượng mưa trung
bình ở khu vực đỉnh Bạch Mã khoảng 8.000 mm/năm, lượng mưa bình
quân năm trên toàn Vườn khoảng 3.500mm/năm. Đây là đặc điểm vô cùng
quan trọng, cùng với hệ thống sông suối dày đặc, trong đó có các nhánh
đầu nguồn của sông Hương, sông Truồi bởi thế nó trở thành một bể dự trữ
nước khổng lồ cung cấp nước cho các xã vùng đệm cũng như thành phố
Huế, là nơi điều hòa nguồn nước cho các con sông lớn trong vùng như:
sông Truồi, sông Cuđê và sông Tả Trạch (đầu nguồn của sông Hương).
Độ ẩm khu vực đỉnh Bạch Mã khá cao, bình quân hàng năm là 84%, tháng
cao nhất là 90 - 91% (Tháng 11, 12), hàng năm chịu ảnh hưởng của gió
mùa Đông Bắc và Tây Nam [1].
Do có địa hình xen kẽ đồi núi với đồng bằng và các vị trí nằm sát biển
nên các tiểu vùng ở Bạch Mã mặc dù nằm sát nhau nhưng lại có sự khác
nhau về khí hậu. Tuy nhiên, toàn vùng có thể phân thành 2 mùa rõ rệt, mùa
mưa bắt đầu từ tháng 9 đến tháng 2 năm sau, mùa khô bắt đầu từ tháng 3


đến tháng 8. Khí hậu vùng này thuộc kiểu khí hậu gió mùa với mùa đông
hơi lạnh, mưa vào hè - thu - đông, thời kỳ khô 0.1 - 1 tháng.
Khí hậu trong ngày của Bạch Mã được ví như một Đà Lạt của miền
trung, ban ngày mát mẻ dễ chịu, ban đêm và sáng sớm rất lạnh bởi thế rất
thích hợp cho việc nghĩ dưỡng, dã ngoại. Thời gian thích hợp cho sức khoẻ

con người là trên dưới 300 ngày trong năm. Cũng chính vì thế mà Bạch Mã
từng là nơi nghỉ mát từ thời Pháp thuộc, là một trong 3 trung tâm nghỉ mát
của Đông Dương trước đây (Bạch Mã, Sa Pa, Đà Lạt).
Với khí hậu như vậy đã tạo cho Vườn Quốc gia Bạch Mã một vùng da
sinh cảnh mang trong mình tính đa dạng sinh học rất cao với một hệ sinh
thái tầm cỡ quốc gia rất đáng được quan tâm và nghiên cứu.
1.1.4.

Tài nguyên thiên nhiên
Vườn Quốc gia Bạch Mã với tổng diện tích 22.031 ha rừng tự nhiên,

nhờ công tác bảo vệ rừng, khoanh nuôi tái sinh, trồng rừng phục hồi theo
các rừng sinh thái đạt kết quả tốt đã đưa độ che phủ lên 81.7% năm 2002.
Thảm thực vật ở đây là rừng kín thường xanh mưa mùa á nhiệt đới phân bố
ở độ cao trên 900m bao quanh các đỉnh núi cao ở Bạch Mã và rừng kín
thường xanh mưa mùa nhiệt đới phân bố ở độ cao dưới 900m. Thảm thực
vật ở hệ sinh thái đặc trưng này là những dải rừng xanh đang ở vào giai
đoạn tái sinh, phục hồi kéo liền nhau chạy từ biển Đông đến các ngọn núi ở
phía Lào. Do đó, Bạch Mã, Hải Vân và Bà Nà đã tạo thành một đơn vị địa
lý sinh học đặc biệt nằm ở miền Trung Trung Bộ.
Hệ động thực vật ở Bạch Mã rất đa dạng và phong phú, rất có giá trị, đặc biệt về
mặt thực vật với số lượng lên tới 1.286 loài theo nghiên cứu của các nhà khoa học
trong và ngoài nước, đặc biệt các loài có giá trị về khoa học như Dương xỉ thân gỗ,
tùng, Cốm Bạch Mã, Chìa Vôi hay các loài quý hiếm như Cẩm lai, Trắc, Trầm


hương… Về động vật đã thống kê được 723 loài, trong đó có 124 loài thú với nhiều
loài quý hiếm như hổ, voi, vượn, báo gấm; 330 loài chim (chiếm 36% tổng số loài
chim ở Việt Nam), trong đó có những loài đặc hữu rất đẹp như Gà Lôi lam mào
trắng, Gà Lôi lam màu đen, Trĩ sao…; 31 loài bò sát, 20 loài ếch, 33 loài cá và 218

loài bướm [1].
1.2.

Điều kiện xã hội
Vườn Quốc gia Bạch Mã và vùng đệm nằm trên địa phận hành chính
của 9 xã và 2 thị trấn thuộc các huyện Phú Lộc và Nam Đông tỉnh Thừa
Thiên - Huế và huyện Hoà Vang thành phố Đà Nẵng, có diện tích là 22.031
ha bao gồm rừng, đất rừng, đất nông nghiệp và đất thổ cư. Vùng đệm của
Vườn Quốc gia Bạch Mã bao gồm 11.214 hộ với tổng số dân khoảng
62.774 người thuộc các xã và thị trấn [1].
Đặc biệt ở đây có các cộng đồng dân tộc sinh sống như dân tộc Kinh,
Mường, Vân Kiều, Katu. Đa số dân cư sống trong vùng đệm là người Kinh
đã sống ở đây lâu đời, từ những ngày đầu mới giải phóng, tuân theo chính
sách xây dựng các vùng kinh tế mới của nhà nước, người dân các nơi trong
tỉnh đã đến khai hoang đất đai và thành lập nhiều xóm làng trù phù cho đến
tận bây giờ. Nhiều xã mới đã hình thành và dân số trong vùng đệm ngày
càng tăng lên.
Phía Nam và Tây nam của vùng đệm nơi khu vực người Katu sinh sống
xưa là căn cứ địa cách mạng trong 2 cuộc kháng chiến chống Pháp và Mỹ,
nhiều tên đất tên làng đã trở thành địa điểm lịch sử. Đến đây để tìm hiểu về
văn hoá và sinh hoạt của người dân Katu là trải nghiệm rất thú vị với cấu
trúc làng bản độc đáo, nhiều tác phẩm hội hoạ với màu sắc nguyên thuỷ thể
hiện trong các kiến trúc nhà mồ, cột đâm trâu, nhà ở…
Bên cạnh đó người Vân Kiều cũng có những bản sắc văn hoá độc đáo
thể hiện qua các lễ hội như Pupo (xuống đồng), lễ Chắt vắt (mở cửa rừng),
lễ cơm mới, lễ đưa thóc về kho…


Nhìn chung, đời sống kinh tế của người dân nơi đây còn gặp nhiều khó
khăn, nghề nghiệp chủ yếu là nông nghiệp và khai thác tài nguyên rừng

(gỗ, củi, săn bắt chim thú, hái lượm), một số làm nghề khai thác sạn, chăn
nuôi và buôn bán gỗ.
Những đặc điểm dân sinh kinh tế xã hội trên có những tác động tích cực
1.3.

và tiêu cực không nhỏ đến Vườn Quốc gia Bạch Mã.
Quá trình hình thành Vườn Quốc gia Bạch Mã
Khu rừng Bạch Mã được chính phủ nước cộng hoà XHCN Việt Nam
công nhận là Vườn Quốc gia theo quyết định 214 /CT, ngày 15 - 7 - 1991.
Vườn có tổng diện tích tự nhiên là 22.031 ha. Đây là một khu rừng rộng
nằm ở cuối dãy Trường Sơn Bắc, từ lâu đã rất nổi tiếng với sự phong phú
các loài động thực vật cũng như tiềm năng to lớn về nghỉ ngơi, du lịch
thiên nhiên.
Vậy nên đến những năm 1925, dưới thời Pháp, khu vực này được chính
quyền sở tại đệ trình lên Bộ thuộc địa Pháp một dự án thành lập Vườn
Quốc gia rộng 50.000 ha ở vùng Bạch Mã - Hải Vân để bảo tồn loài Gà lôi
lam mào trắng (Lophura edwardsi). Đến năm 1932 lại được kỹ sư người
Pháp Girrard khám phá và xây dựng khu nghỉ mát Bạch Mã, cho xây dựng
ở chừng núi một quần thể kiến trúc gồm 139 biệt thự trên độ cao 1100
-1400 m (so với mặt nước biển) [1].
Vào những năm 60, chính quyền Việt Nam cộng hoà đã biến khu nghỉ
mát thành thị trấn Bạch Mã và xúc tiến thành lập lâm viên Bạch Mã - Hải
Vân với diện tích 78.000 ha. Đây là thời kỳ chiến tranh, rừng Bạch Mã đã
bị bom đạn và chất độc hoá học tàn phá.
Đến năm 1986, sau khi đất nước hoàn toàn thống nhất, nhà nước ta đã thiết

lập mạng lưới gồm 87 khu bảo tồn thiên nhiên, trong đó có khu bảo tồn Bạch Mã Hải Vân. Đến năm 1991, Vườn Quốc gia Bạch Mã mới được công nhận [1].


CHƯƠNG 2. TIỀM NĂNG DU LỊCH CỦA VƯỜN QUỐC GIA BẠCH MÃ

Tài nguyên du lịch tự nhiên
Tài nguyên sinh học đa dạng
Bạch Mã từ lâu đã được ghi nhận là nơi có tính đa dạng sinh học cao do chỉ trong

2.1.
2.1.1.

một diện tích không lớn lắm nhưng đã chứa đựng nhiều kiểu sinh cảnh khác nhau, từ
đầm phá ven biển đến rừng trên núi. Thêm vào đó, Bạch Mã lại nằm trên vùng ranh
giới địa lý sinh vật giữa Bắc và Nam Việt Nam, và giữa dãy núi Trường Sơn và vùng
đồng bằng ven biển.
Các kiểu rừng chủ yếu tìm thấy bên trong Vườn Quốc gia là rừng thường xanh đất
thấp phân bố ở độ cao dưới 900 m, và rừng thường xanh núi thấp phân bố trên 900
m. Tuy nhiên, do hậu quả tác động của con người, cho nên rừng còn lại hiện nay tại
ở đây đều mang dấu ấn của sự tác động đó. Sinh cảnh ưu thế trong Vườn Quốc gia là


đất trống cỏ và cây bụi, với ưu thế là các loài Sim Rhodomyrtus tomentosa, Mua
Melastoma candidum và Cỏ tranh Imperata cylindrica. Phục hồi tự nhiên của đất
trống cỏ và cây bụi ở Vườn chậm, đặc biệt ở những nơi xảy ra cháy hàng năm, do
vậy, tầm quan trọng về bảo tồn đối với các vùng này không cao. Tuy nhiên, tính đa
dạng của toàn bộ khu hệ thực vật trong các vùng rừng còn lại vẫn cao. Cả khu Bạch
Mã - Hải Vân được coi như là một trong bảy vùng có tầm quan trọng toàn cầu của
Việt Nam, là một trong các "Trung tâm đa dạng Thực vật".
Khu hệ thú của Bạch Mã hiện chưa được biết một cách đầy đủ, cho đến nay chỉ 48
loài đã được xác định là có trong Vườn Quốc gia. Nhiều loài thú lớn được ghi nhận
tại đây là mục tiêu bảo tồn của VQG Bạch Mã, ví dụ, theo Robson et al (1991) đã
tìm thấy Vọoc vá chân nâu Pygathrix nemaeus và một loài vượn Hylobates sp vào
năm 1990. Tuy vậy, tình trạng hiện nay của nhiều loài trong số này ở Vườn Quốc gia
không rõ [2].

Hiện nay, đã ghi nhận được 249 loài chim tại VQG Bạch Mã, 330 loài cho toàn
khu vực Bạch Mã - Hải Vân. Vườn Quốc gia nằm ở phần phía nam của Vùng chim
đặc hữu đất thấp miền Trung, và ở đây ít nhất đã tìm thấy quần thể của 4 loài chim
có vùng phân bố hẹp, đó là Gà so trung bộ Arborophila merlini, Trĩ sao Rheinardia
ocellata, Khướu mỏ dài Jabouilleia danjoui và Chích chạch má xám Macronous
kelleyi. Thêm vào đó, tại Vườn Quốc gia còn có quần thể của loài phụ đặc hữu Gà
lôi lam trắng Lophura nycthemera beli. Một giá trị bảo tồn rất quan trọng khác ở
Vườn Quốc gia là vào tháng 5/1998 tại khu vực vùng đệm cách Vườn 1 km, đã tìm
thấy Gà lôi mào trắng Lophura edwardsi. Trước đó loài này đã được phát hiện lại ở
Phong Điền và Đakrông, là những nơi đang được đề xuất thành lập khu bảo tồn thiên
nhiên với mục tiêu bảo tồn loài Gà lôi mào trắng đang bị đe dọa tuyệt chủng trên


toàn cầu. Do tầm quan trọng Quốc tế trong công tác bảo tồn các loài chim, Bạch Mã
được công nhận là một trong số các vùng chim quan trọng tại Việt Nam.
Vườn Quốc gia Bạch Mã được xem như là nơi chứa đựng các giá trị động thực vật
ở mức đa dạng sinh học cao, một trong những khu rừng nguyên sinh, nhóm A, cuối
cùng còn lại ở Việt Nam, và được xác nhận trong danh sách Kế hoạch hành động về
đa dạng sinh học ở Việt Nam. Đa đạng thực vật gồm 2.147 loài thực vật (trong đó có
185 loài là đặc hữu của Việt Nam, 54 loài quý hiếm được đưa vào sách Đỏ Việt
Nam), và 1,534 loài động vật . Bên cạnh đó, Bạch Mã phân bổ trên vùng chuyển đổi
khu vực hệ thực vật phía Bắc và Nam, và được coi là “Trung tâm đa dạng sinh học”
quan trọng của khu vực Đông Nam Á [2] .
2.1.2. Cảnh quan du lịch hấp dẫn
Bạch Mã có khí hậu luôn mát mẻ, trong lành, nhiệt độ thấp nhất vào mùa đông
không bao giờ dưới 4oC, và nhiệt độ cao nhất vào mùa hè không vượt quá 26o C,
được ví như Đà Lạt của miền Trung. Đứng từ trên đỉnh Bạch Mã, có thể nhìn
thấy được toàn cảnh đầm Cầu Hai, hồ Truồi, thành phố Huế về đêm….
Bên cạnh đó còn có hệ thống suối, thác liên hoàn rất đẹp như thác Đỗ Quyên,
Ngũ Hồ, thác Bạc Chì, thác Thuỷ Điện, thác Trượt …. Bởi thế nên rất thích hợp

cho các loại hình du lịch sinh thái mạo hiểm, tắm suối, ngắm cảnh, khám phá
sinh vật…Thác, suối, hồ kết hợp tạo nên những thắng cảnh hết sức hấp dẫn.
Cùng với Lăng Cô, Cảnh Dương đã tạo thành một cụm du lịch đầy tiềm năng cần
khám phá.
2.2.
Tài nguyên du lịch nhân văn
2.2.1. Truyền thuyết Bạch Mã
Một trong những dấu ấn khó quên khi đến Bạch Mã là truyền thuyết về
nó.Theo kể lại, xưa các vị tiên thường cưỡi ngựa trắng xuống núi Bạch Mã đánh
cờ. Khi các tiên ông ngồi tỉ thí, ngựa mải mê đi tìm cỏ non tơ. Đợi ngựa không
được, các tiên ông phải bay về trời. Đàn ngựa ngơ ngác, lang thang khắp núi, hóa
thành những đám mây hệt như ngựa trắng, quanh năm chờ chủ ở Bạch Mã.


2.2.2.

Khu di sản

Biệt thự Pháp cổ Bạch Mã là dãy quần sơn rất ấn tượng với mỗi du khách khi đặt
chân đến đây. Nó đã nhiều lần trải qua sự tàn phá bởi biến động của lịch sử lẫn
những lát cắt của tư duy.
Năm 1932, Bạch Mã được ông Girard - một kỹ sư người Pháp phát hiện, sau đó
cho xây dựng một hệ thống gồm 139 biệt thự, khách sạn, bể bơi, đường giao thông,
… nhằm phục vụ việc tham quan, nghĩ dưỡng của giới quan chức người Pháp và nhà
giàu thời bấy giờ. Sau khi người Pháp rời khỏi Việt Nam, năm 1960, chính quyền
Sài Gòn đã thành lập Vườn Quốc gia Bạch Mã-Hải Vân, nhưng công việc bảo tồn
bước đầu không kéo dài lâu. Đã có nhiều trận đánh ác liệt xảy ra ở khu vực này.
Đỉnh Bạch Mã biến thành sân bay trực thăng và đồn bốt, chiến hào của quân Mỹ Ngụy, nhằm kiểm soát khu vực Huế, Đà Nẵng và biển Đông… Ngày nay, tại Bạch
Mã, 139 biệt thự cổ do người Pháp xây dựng chỉ còn lại dấu tích đổ nát do chiến
tranh và thời gian lẫn bàn tay con người. Tận dụng những biệt thự ít bị hư hỏng,

Bạch Mã đã được trùng tu, tôn tạo thành khu nghỉ ngơi cho du khách. Đó là các khu
nhà mang tên Đỗ Quyên, Sao La, Kim Giao. Những ngôi nhà này vẫn giữ được thiết
kế kiến trúc theo kiểu Pháp với bề ngoài trông rất tĩnh lặng và cổ kính. Biệt thự
thường chỉ cao 2 tầng với cầu thang vòng và hành lang khá rộng mát, cửa sổ lớn
quay ra phía đỉnh núi, sàn gỗ mát mẻ. Những tòa nhà đổ nát được xây dựng bằng đá
Granit với kiến trúc Pháp cổ nằm rải rác trên đỉnh núi và các triền núi xung quanh.
Đó là dấu tích của khu biệt thự và khách sạn do kỹ sư người Pháp M.Girard
phụ trách xây dựng năm 1932 với ý định biến nơi đây thành khu nghỉ mát trong cảnh
quan thiên nhiên hoang sơ và xinh đẹp.
Ngoài ra, các di tích lịch sử cách mạng vẫn còn sót lại như: Địa đạo Bạch Mã,
khu vực sân bay cũ, Hải Vọng Đài… 2 địa đạo Bạch Mã do quân giải phóng - tiểu


đoàn 2 tỉnh Thừa Thiên Huế xây dựng từ tháng 10/1973 đến tháng 1/1974 để phục
vụ cho cuộc kháng chiến chống Mỹ.
Việc tổ chức đào 2 địa đạo trên đỉnh Bạch Mã được tiến hành ngay từ tháng
10/1973 đến tháng 1/1974. Sau 4 tháng khẩn trương, tích cực, bộ đội ta đã đào hoàn
thành 2 địa đạo. Một ngay dưới chân đồi Sân Bay với độ dài khoảng 214.68m, gồm
có 3 cửa (hai cửa hướng Nam và một cửa hướng đông Bắc). Và một địa đạo ngay
dưới chân Vọng Hải Đài. Quá trình tiến hành, địa đạo dưới chân đồi Sân Bay được
xác định là địa đạo chính. So với địa đạo dưới chân Sân Bay, địa đạo dưới chân
Vọng Hải Đài đơn giản hơn, chỉ có 1 cửa, có hình dạng gần giống hình chữ L, cao
1.8m, rộng 1.5m. Trước cửa địa đạo có 1 công sự chiến đấu (giao thông hào) dài
12m; rộng 0.7m; sâu 1m. Hiện nay, giao thông hào này đã bị lấp chỉ còn như một
rãnh nước nhỏ nằm trước cửa địa đạo [8].
2.2.3. Thiền Viện Trúc Lâm Bạch Mã

Thiền viện Trúc lâm Bạch Mã được xây dựng trên núi cao, bên cạnh hồ Truồi,
với cảnh trí phong thủy, hữu tình. Để đến Thiền Viện, cần thuê thuyền du lịch qua hồ
Truồi. Ở đây, du khách được hiểu thêm về dòng thiền Trúc lâm Yên Tử; được hướng

dẫn thực tập thiền (nếu có yêu cầu đặt trước); được tìm hiểu thêm về cội nguồn của
đạo phật dân tộc; hoặc tham quan, tắm suối ở các điểm du lịch sinh thái hấp dẫn như
Vũng Thùng, Ba Trại, Hợp Hai, ... chảy từ các dãy núi cao, hùng vĩ như núi Truồi,
núi Bạch Mã...
2.2.4. Khu nhà vườn Khe Su

Khu nhà vườn nằm tại thôn Khe Su của huyện Phú Lộc, trên ngôi làng ven
rừng cách Trung tâm du khách, cổng VQG Bạch Mã khoảng 2 km. Đến đây, không
khí rất trong lành, lại được sử dụng các sản phẩm nông nghiệp sạch với hình thức tự
cung tự cấp và thú vị hơn sẽ được trò chuyện với người dân, chia sẻ kinh nghiệm quí


báu trong việc bảo vệ rừng và tăng gia sản suất, phát triển kinh tế gia đình theo hình
thức canh tác nông nghiệp hữu cơ [4].
2.2.5.

Dân cư xã hội
Vườn Quốc gia Bạch Mã và vùng đệm nằm trên địa phận hành chính
của 9 xã và 2 thị trấn thuộc các huyện Phú Lộc và Nam Đông của tỉnh thừa
thiên Huế và huyện Hoà Vang thành phố Đà Nẵng
Đa số dân cư trong vùng đệm là người Kinh đã khai hoang đất đai và
thành lập nhiều xóm làng trù phú.
Phía Nam và Tây Nam vùng đệm, ở những nơi xa xôi hẻo lánh là nơi
sinh sống của tộc người katu. Tộc người này trước đây sinh sống ở những nơi
hoang vu hiểm trở của của hai huyện Hiên và Giằng thuộc tỉnh Quảng Nam và
trên các triền núi cao của huyện A lưới thuộc tỉnh Thừa Thiên Huế. Và dần
dần họ chuyển xuống những vùng thấp hơn để định cư. Các vùng cư trú của
người Katu này là những căn cứ địa cách mạng trong hai cuộc kháng chiến
chống Pháp và Mỹ trước đây. Nhiều tên đất và tên làng như những điểm son
chói lọi đã đi vào lịch sử Việt Nam thời cận hiện đại. Bản lĩnh và bản sắc của

dân tộc Katu chắc chắn sẽ là điểm hấp dẫn đối với mọi người. Trải qua thời
gian, chịu ảnh hưởng của văn hoá người Kinh nhưng họ vẫn giữ được nhiều
bản sắc văn hoá dân tộc mình. Đến tìm hiểu về văn hoá và sinh hoạt của đồng
bào Katu sống ở đây là điều rất mới lạ và thích thú đối với khách tham quan.
Làng Katu có một cấu trúc làng bản độc đáo, nhiều tác phẩm hội hoạ với
nhiều màu sắc nguyên huỷ, nhiều tác phẩm điêu khắc với những nét thô phát,
thể hiện trong các công trình kiến trúc nhà gươi, nhà ở, nhà mồ, cột đâm trâu,
…
Nhiều loại nhạc cụ được lưu giữ trong bản làng và nếu may mắn đi
trúng vào dịp lễ hội sẽ chứng kiến được các hoạt động văn nghệ truyền thống
hoà quyện với đời sống văn hoá phong phú của cộng đồng dân cư bản địa,
được thưởng thức các đặc sản của núi rừng Trường Sơn, uống rượu cần,….


Ngoài ra, còn có một bộ phận nhỏ người Vân Kiều đang sinh sống ở
phía Bắc của Vườn thuộc phạm vi vùng đệm. Họ đã di cư từ Quảng Trị đến và
định cư lâu dài ở đây, trở thành một bản làng độc lập nhưng không tách rời
với cộng đồng người Kinh sống xung quanh. Họ cũng có những nét văn hoá
độc đáo của riêng dân tộc mình, thể hiện qua những lễ hội như Pupo (xuống
đồng), lễ Chắt vắt (mở cửa rừng), lễ cơm mới, lễ Chăn vi ang (cúng trời), lễ
đưa thóc về kho, lễ cúng máng nước,… và các nghi lễ truyền thống rất đặc
2.2.6.

trưng khác [2].
Du lịch tâm linh
Thiền viện Trúc Lâm Bạch Mã nằm giữa Vườn Quốc gia Bạch Mã, soi bóng

dưới hồ Truồi là một nơi để du lịch sinh thái tâm linh rất hấp dẫn.
Ngoài ra, Công ty Wimberly Allison Tong & Goo (WATG - Mỹ) đang có ý
tưởng quy hoạch tổng thể khu du lịch sinh thái tâm linh và nghỉ dưỡng tại Vườn

Quốc gia Bạch Mã.


CHƯƠNG 3. HOẠT ĐỘNG DU LỊCH Ở VƯỜN QUỐC GIA BẠCH MÃ
3.1.
3.1.1.

Thực trạng du lịch ở Vườn Quốc Gia Bạch Mã
Chính sách đầu tư phát triển du lịch
Bạch Mã được người Pháp phát hiện vào năm 1932, đến năm 1945 trở thành

thị trấn nghỉ dưỡng nổi tiếng với 139 biệt thự. Sau nhiều thăng trầm, năm 2001
Vườn Quốc gia này bắt đầu mở đón khách khám phá rừng. Mười biệt thự được phục
hồi, khai thác với hơn 60 phòng nghỉ. Du lịch Bạch Mã dần định hình và nhanh
chóng thu hút khách. Từng có năm khách đến nườm nượp, thường xuyên kín phòng
[1].
Năm 2006, Chính phủ cũng đã giao Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn
phối hợp với UBND tỉnh Quảng Nam, đồng thời chỉ đạo Vườn Quốc gia Bạch Mã
xây dựng dự án đầu tư mở rộng diện tích, xây dựng và phát triển Vườn Quốc gia
Bạch Mã, trình cấp có thẩm quyền phê duyệt theo quy định.
Năm 2009, vườn quốc gia này quyết định đóng cửa, đầu tư 80 tỉ đồng để mở
rộng tuyến đường lên đỉnh. Suốt bốn năm đóng cửa, nhiều biệt thự không được sửa
sang, để hư hỏng, xuống cấp. Sau khi mở cửa trở lại (tháng 4-2013), ban quản lý
vườn đứng ra tổ chức khai thác du lịch nhưng thiếu tính chuyên nghiệp nên giao lại
cho một công ty du lịch ở Huế. Công ty này cũng hoạt động ì ạch nên du lịch ở đây


chỉ ở trạng thái cầm chừng, gần như “bí mật” đối với thị trường du lịch tại miền
Trung cũng như ở Huế.
Năm 2015, theo hình thức liên kết, Vườn Quốc gia Bạch Mã giao cho Công ty

dịch vụ du lịch Thanh Tâm (Lăng Cô, Thừa Thiên - Huế) đầu tư khai thác du lịch.
Ngoài nâng cấp ba biệt thự (Đỗ Quyên, Kim Giao, Bảo An) và xây dựng trung tâm
hội nghị 200 chỗ, công ty này có kế hoạch biến Hải Vọng Đài và khu nhà đầu đường
vào thác Đỗ Quyên thành điểm ngắm cảnh và khai thác dịch vụ... Tuy nhiên, hợp
đồng liên kết chỉ có giá trị trong vòng 10 năm nên nhà đầu tư này vẫn còn chần chừ
chưa xây dựng nhiều hạng mục [1].
Khu vực trong khuôn viên Vườn Quốc gia Bạch Mã được phép khai thác dịch
vụ gần 300ha nhưng mới chỉ khai thác một phần nhỏ. Còn nhiều khu rộng lớn, rất có
tiềm năng đang được kêu gọi đầu tư dịch vụ du lịch cao cấp. Thời gian qua Vườn
Quốc gia Bạch Mã đã tiếp nhiều nhà đầu tư là các tập đoàn lớn trong nước và nước
ngoài, nhưng đơn vị nào đến cũng e ngại. Nhiều nhà đầu tư đến Bạch Mã chỉ để
hưởng chính sách hỗ trợ của tỉnh, thực tế họ nhắm vào những khu vực khác để đầu
tư dễ sinh lợi hơn.
Hiện có nhà tư vấn của Hong Kong đã đến khảo sát, phác thảo một số phương
án và kêu gọi các nhà đầu tư khác ở Hong Kong, Đài Loan cùng liên doanh đầu tư
du lịch Bạch Mã. Đồng thời, một nhà tài trợ trong nước đã đồng ý giúp tỉnh xây
dựng quy hoạch tổng thể du lịch Bạch Mã (thay cho quy hoạch cũ không còn phù
hợp). Nhà tài trợ này sẽ đưa chuyên gia quốc tế đến Bạch Mã khảo sát để xây dựng
quy hoạch nhưng vẫn chưa có thông tin gì mới.
Như vậy, sau hàng chục năm làm du lịch, xem ra, Bạch Mã vẫn đang loay
hoay tìm mô hình dịch vụ phù hợp.
Hiện nay, Công ty Du lịch Hương Giang đang mời các nhà đầu tư, doanh


nghiệp có năng lực, chuyên nghiệp để đầu tư vào Bạch Mã theo hướng vừa phát
triển, vừa bảo tồn, kết nối với các điểm du lịch Chân Mây-Lăng Cô thành thương
hiệu du lịch ở miền Trung.
3.1.2.

Hiện trạng khai thác tài nguyên du lịch sinh thái

Bạch Mã từng là nơi nghỉ mát thời Pháp thuộc, là một trong 3 trung tâm nghỉ

mát nổi tiếng của Đông Dương trước đây ( Bạch Mã, Đà Lạt, Sa Pa). Thời gian
thích hợp cho sức khoẻ con người là trên dưới 300 ngày, số ngày triển khai tốt
các hoạt động du lịch khoảng 200 ngày [1].
Ưu điểm của Bạch Mã so với nơi khác là có khi hậu mát mẻ và nằm gần biển.
Do vậy việc kết hợp giữa nghỉ mát trên núi và nghỉ biển rất thuận lợi, có thể tổ
chức 5 loại hình du lịch: sinh thái, chữa bệnh, nghỉ ngơi, thể thao và nghiên cứu
khoa học.
Đến nay, việc đầu tư, khai thác, phát triển các loại hình du lịch sinh thái tại
Bạch Mã nói riêng và Thừa Thiên Huế nói chung vẫn chưa tương xứng với tiềm
năng, chủ yếu đang bó hẹp trong một số loại hình du lịch sinh thái như: nghỉ núi,
nghỉ chữa bệnh, khám phá sinh vật... hoạt động du lịch sinh thái vẫn chưa mang
đầy đủ những đặc trưng vốn có của nó, chỉ mới dừng lại ở việc khai thác phục vụ
du lịch tự nhiên, du lịch đại chúng, do đó đã bắt đầu bộc lộ những yếu kém, gây
tác động xấu đến môi trường, cảnh quan. Công tác quy hoạch du lịch sinh thái tại
Bạch Mã đã được triển khai trong những năm qua đã tạo điều kiện thuận lợi cho
phát triển du lịch sinh thái tuy nhiên chỉ mới ở giai đoạn đầu mới, có nhiều nơi
còn đang bỏ ngỏ. Các hoạt động khác như: giáo dục môi trường, quảng bá, đào
tạo nguồn cán bộ cho du lịch sinh thái … mặc dù đã được quan tâm hơn trong vài
năm qua, nhưng vẫn chưa đáp ứng yêu cầu của sự phát triển du lịch sinh thái
Bạch Mã.
Việc khai thác Bạch Mã đang được kết hợp với Lăng Cô, Cảnh Dương tạo


thành một cụm du lịch sinh thái hấp dẫn.
Thực hiện Chỉ thị 1685/CT-TTg ngày 27/9/2011 của Thủ tướng Chính phủ về
tăng cường các biện pháp cấp bách bảo vệ rừng, ngăn chặn tình trạng phá rừng và
chống người thi hành công vụ, ngay từ đầu năm Vườn đã xây dựng phương án tuần
tra kiểm soát, truy quét, phối hợp truy quét với chính quyền sở tại các cấp và các bên

liên quan. Từ đầu năm đến nay, Vườn đã tổ chức 179 đợt tuần tra kiểm soát, truy
quét tại rừng, bình quân mỗi đợt từ 4-5 ngày, đồng thời tăng cường chốt chặn, kiểm
tra vận chuyển lâm sản bằng đường sông, đường bộ tại các địa bàn xã Thượng Nhật,
Hương Lộc (huyện Nam Đông, tỉnh Thừa Thiên Huế), Ating, Sông Kôn (huyện
Đông Giang, tỉnh Quảng Nam). Ngoài ra, trong khuôn khổ hợp tác với Dự án “Dự
trữ Carbon và bảo tồn đa dạng sinh học tỉnh Thừa Thiên Huế, Hợp phần tăng cường
quản lý Khu mở rộng Vườn Quốc gia Bạch Mã” (Dự án Carbi), lực lượng Kiểm lâm
của Vườn đã tổ chức 30 đợt tuần tra, kiểm soát, giám sát đa dạng sinh học. Năm
2015, Hạt Kiểm lâm Vườn đã thụ lý và xử lý 63 vụ vi phạm xử lý hành chính trong
lĩnh vực lâm nghiệp, trong đó có 01 vụ chuyển hồ sơ để truy cứu trách nhiệm hình
sự.
Vườn đã giao khoán quản lý bảo vệ với tổng diện tích 10.000 ha, thuộc 19 tiểu
khu cho các hộ gia đình và nhóm hộ gia đình, chi trả dịch vụ môi trường rừng thuộc
lưu vực thuỷ điện Sông Kôn II với tổng diện tích 3.141 ha thuộc 03 tiểu khu nằm
trên địa bàn 2 xã Ating và Sông Kôn huyện Đông Giang, tỉnh Quảng Nam cho 10
nhóm hộ (tổng số110 hộ gia đình) tham gia nhận khoán bảo vệ rừng [6].
3.1.3. Hiện trạng
- Lao động

khai thác cơ sở vật chất kĩ thuật, dịch vụ phục vụ du lịch

Số lượng lao động trong ngành du lịch của cụm Lăng Cô - Bạch Mã - Cảnh
Dương chỉ có chưa đến 100 người ( kể cả số lao động mới tuyển dụng). Đội ngũ
lao động ở đây ít về số lượng, kém về chất lượng, hầu hết chưa qua lớp đào tạo
chuyên nghiệp, trình độ ngoại ngữ kém… Riêng ở Bạch Mã, thường sẽ chỉ có


sinh viên, gia đình lên dã ngoại nên họ tự tìm hiểu, ít khi cần hướng dẫn viên
-


phục vụ.
Cơ sở vật chất kỹ thuật
Đường lên thuận tiện, những tuyến khám phá rừng rất hấp dẫn, hệ thống suối
thác liên hoàn, cảnh sắc kỳ thú nhưng du khách đến đây thường chỉ về trong ngày
hoặc ở lại một hai đêm rồi về chứ không lưu trú lại lâu, vào những ngày giữa tuần
thường chẳng có khách nào.
Toàn bộ điểm du lịch một thời nổi tiếng này chỉ còn ba biệt thự mở cửa đón
khách với 21 phòng. Bảy ngôi biệt thự khác cổ kính, sang trọng, tuyệt đẹp nhưng
khóa cửa im lìm, ngoại thất lẫn nội thất đang xuống cấp. Những con đường mòn
đi dạo nhiều chỗ sạt lở. Hệ thống lan can sắt của tam cấp dẫn xuống thác Đỗ
Quyên bị gãy đổ...
Các nhà nghỉ, khách sạn còn nghèo nàn, thiết bị lạc hậu hoặc quá đơn giản, trang

trí nội thất chưa được hấp dẫn và vệ sinh kém, không đảm bảo nên không đủ tiêu
chuẩn để đón khách quốc tế.
-

Giao thông

Có khá nhiều phương tiện để đi đến khám phá Vườn Quốc gia Bạch Mã như ô tô,
xe máy, xe đạp, ô tô du lịch… Các bạn trẻ có thể khám phá toàn bộ Bạch Mã bằng
cách leo bộ thử sức, đó là một trải nghiệm rất thú vị.
Trước đây đường lên Bạch Mã hẹp, khó đi, nhưng được sự hỗ trợ nguồn vốn của
Bộ Nông nghiệp và Phát triển Nông thôn, lòng đường được mở rộng lên 5,5-6m; hệ
thống cầu cống, thoát nước hai bên được đầu tư hoàn chỉnh, tạo điều kiện cho du
khách qua lại thuận tiện, xe ô tô lớn nhỏ đi ngược chiều tránh nhau an toàn.Hiện nay,
xe ô tô du lịch 30 chổ có thể lên núi một cách dễ dàng thuận tiện cho việc du lịch
theo đoàn.



Có 4 trong 8 đường mòn được đánh các cọc số thứ tự (trung bình khoảng 6 điểm
mỗi đường) nhằm giới thiệu cho du khách các chủ đề liên quan đến rừng thông qua
các tờ rơi tự giới thiệu được phát miễn phí cho khách. Các đường mòn được khai
thác như đường mòn Trĩ Sao, đường mòn Ngũ Hồ, đường về Thác Bạc… ở những
đoạn dốc, trơn trượt được đầu tư xây dựng các bậc đá để tránh trơn trượt, đảm bảo
an toàn cho du khách và thuận lợi cho việc khám phá.
Các đường mòn ven suối trong Vườn được đầu tư dây cáp và các thang dây để
thuận tiện cho việc khám phá sinh cảnh, hệ thống suối thác liên hoàn độc đáo ở đây
như Ngũ Hồ, thác Đỗ Quyên…
-

Dịch vụ
Nằm ở chân núi, trung tâm du khách được xem là điểm đến đầu tiên, có thể mua

vé và đặt các dịch vụ cần thiết như vận chuyển, phòng nghỉ, ăn uống, hướng dẫn ở lễ
tân. Ngoài khu vực lễ tân, trung tâm có một phòng sảnh khá lớn (khoảng 250m 2)
dành cho việc trưng bày và giới thiệu các chủ đề tuyên truyền. Ngoài ra còn có một
phòng nghe nhìn dành cho khách xem phim và tranh ảnh về Bạch Mã. Phòng này
đồng thời cũng là nơi để tổ chức các trò chơi, nhóm họp, tập huấn, sinh hoạt tập
thể ... của các câu lạc bộ thiên nhiên, học sinh, sinh viên... Du khách đến Bạch Mã
thường được mời chào và khuyến khích đến với trung tâm du khách nhằm nâng cao
hiểu biết và nhận thức về Vườn Quốc gia và bảo tồn thiên nhiên, cũng như được
thông tin, giới thiệu thêm về chuyến tham quan của họ.
Một trong những dịch vụ mới thu hút tại Bạch Mã trong lần mở cửa này là khu
vui chơi giải trí mạo hiểm trên không do tổ chức Pro de Tour (Pháp) đầu tư. Với
tuyến cáp uốn lượn trên không, dịch vụ ngay lập tức đã thu hút sự tham gia của du
khách. Đu mình bay bổng qua những tán rừng nguyên sinh, nhiều du khách thích thú
nhào lộn trên dây, tận hưởng cảm giác tốc độ. Một số công trình tại đây đã được cải



tạo như Vọng Hải Đài, biệt thự Đỗ Quyên, Sao La, Bảo An, Kim Giao... Tour du lịch
sinh thái “Vì môi trường xanh Bạch Mã”, bao gồm khám phá các đường mòn suối
thác Trĩ Sao, Đỗ Quyên, Ngũ Hồ, vọng Hải Đài... đã khởi động trở lại.
Trên Bạch Mã đã khôi phục được 7 biệt thự với 39 phòng ngủ các loại, một khu
cắm trại được xây dựng với tăng, bạt cho thuê sẵn với sức chưa 50 người phục vụ
cho các đoàn đi tập thể theo hình thức dã ngoại; khu vực sân bay cũ và các đường
mòn Trĩ sao, đường về thác Bạc, Ngũ Hồ và lên Hải Vọng Đài đang được nâng cấp,
đã được xây dựng thêm một con đường mới về thác Đỗ Quyên [1].
Tuy nhiên, các cơ sở cung cấp dịch vụ cho khách như vui chơi giải trí, mua sắm
đồ thủ công mỹ nghệ, giặt là, cắt uốn tóc… dành cho du khách có thu nhập cao chưa
có.
Mặc dù đã được đầu tư nhưng hệ thống cơ sở hạ tầng và cơ sở vật chất kỹ thuật
phục vụ du lịch còn quá nghèo nàn, các dịch vụ vui chơi còn quá đơn điệu chưa đáp
ứng được nhu cầu của du khách.
3.1.4.

Hiện trạng khai thác thị trường du lịch
Bạch Mã đã mở cửa đón khách từ tháng 5 năm 2001 và đến cuối năm 2001 đã

đón được 15.000 lượt khách.Vườn quốc gia Bạch Mã được đánh giá là một điểm đến
không thể thiếu trong tour du lịch đến miền Trung.
Trước đây vào các dịp hè, Bạch Mã là điểm đến hấp dẫn không chỉ với giới
học sinh, sinh viên, cán bộ công nhân viên trên địa bàn tỉnh, mà còn là điểm dừng
chân lý tưởng của du khách trong nước và quốc tế. Mấy năm qua, trong khi lượng du
khách đến Việt Nam và đến Huế nói riêng tăng bình quân từ 15% đến 20%, thì số
lượng khách trong nước và quốc tế đến Bạch Mã giảm dần.
3.1.5.

Hiện trạng thông tin quảng bá, tiếp thị và xúc tiến du lịch



Theo quy hoạch phát triển du lịch của tỉnh, Bạch Mã cùng với Lăng Cô - Cảnh
Dương là 1 trung tâm du lịch nằm trong vùng trọng điểm du lịch Quốc gia. Những
năm qua, Ban chỉ đạo phát triển du lịch tỉnh cùng các doanh nghiệp du lịch, sở chủ
quản và Vườn Quốc gia Bạch Mã đã có chủ trương và những quan tâm đầu tư đáng
kể cho việc phát triển du lịch tại BM.
Theo đó, hệ thống giao thông, cấp điện, cấp nước, thông tin liên lạc và một số
biệt thự, công trình du lịch được đầu tư tại đây với kinh phí không nhỏ. Năm 2002,
chương trình du lịch Ấn tượng sinh thái Bạch Mã cũng được tổ chức khá rầm rộ.
Năm 2007, chương trình lễ hội văn hóa, thể thao, du lịch Ấn tượng Bạch Mã 2007
do đơn vị chủ quản là Vườn Quốc gia Bạch Mã phối hợp tổ chức vào dịp 30/4 và
1/5, với hy vọng đánh thức tiềm năng du lịch của vùng đất này.
Việc quảng bá và xúc tiến du lịch Vườn Quốc gia Bạch Mã được quan tâm
hơn trong vài năm qua, nhưng vẫn chưa đáp ứng yêu cầu của sự phát triển DLST
trên địa bàn.
Việc đầu tư mở rộng đường lên Bạch Mã kéo dài khiến thương hiệu Bạch Mã
hầu như bị biến mất trên bản đồ du lịch. Sau khi mở cửa đi vào khai thác lại không
có động thái quảng bá hay thông báo đối với du khách và các đơn vị lữ hành, dẫn
đến tình trạng Bạch Mã ế ẩm và vắng khách.
3.1.6.

Đánh giá chung về hiện trạng phát triển du lịch ở Vườn Quốc gia Bạch
Mã
Cho đến nay, việc đầu tư, phát triển các loại hình du lịch sinh thái (DLST) tại

Thừa Thiên - Huế nói chung và Bạch Mã nói riêng vẫn chưa tương xứng với tiềm
năng của địa phương, thậm chí đã bắt đầu bộc lộ những yếu kém, gây tác động xấu
đến môi trường, cảnh quan. Vì vậy, cần nghiên cứu đặc điểm, nhu cầu và các nhân tố



ảnh hưởng đến khách DLST nhằm đưa ra giải pháp phát triển DLST một cách bền
vững.
Bạch Mã là nơi hội tụ những yếu tố sinh thái rất hấp dẫn, phù hợp với nhiều
loại hình du lịch, nếu phát triển tốt có thể tạo thành một khu du lịch sinh thái hấp
dẫn. Tuy nhiên, nhìn chung việc phát triển du lịch vẫn còn trì trệ, chậm chạp, chưa
tạo ra bước ngoặt cho sự phát triển nơi đây.
Tương lai, sự phối hợp cụm du lịch Lăng Cô - Bạch Mã - Cảnh Dương sẽ tạo
ra sự thay đổi lớn, thu hút được đông đảo khách du lịch.
3.2.

Thuận lợi và khó khăn trong hoạt động du lịch ở Vườn Quốc gia Bạch

3.2.1.

Mã
Thuận lợi

Khu du lịch sinh thái Bạch Mã nằm ở vị trí trung tâm của các khu di sản văn hóa
miền Trung như cố đô Huế, phố cổ Hội An và thánh địa Mỹ Sơn. Cùng với các khu
du lịch biển nổi tiếng Lăng Cô và Cảnh Dương, Bạch Mã là một điểm đến quan
trọng, có tác dụng cân bằng và làm đa dạng hơn các tour tham quan văn hóa, nghỉ
dưỡng biển và mua sắm của du khách khi đến khu vực miền Trung.
Là điểm du lịch ở núi cao, khí hậu mát mẻ, có nhiều phong cảnh đẹp, Bạch Mã đã
từng là khu du lịch nghỉ dưỡng nổi tiếng những năm 1930, 1940 và 1960. Nếu như
đỉnh Bạch Mã (1.450m) và các hồ nước, suối thác đẹp là lý do chính để thu hút du
khách nội địa, thì sự yên tĩnh, các đường mòn hoang sơ và tài nguyên thiên nhiên đa
dạng để khám phá, học tập sẽ là lý do thu hút du khách nước ngoài. Ngoài ra, sự bí
ẩn và vẻ đẹp hài hòa với thiên nhiên của các khu biệt thự cũ thời Pháp thuộc cũng
không kém phần hấp dẫn du khách yêu thích khám phá lịch sử và kiến trúc.
Khu du lịch sinh thái Bạch Mã còn là nơi tập trung, đan xen giữa các loài thực vật

á nhiệt đới và nhiệt đới, tạo nên cảnh sắc đặc trưng, hấp dẫn du khách. Đến Bạch
Mã, du khách có thể cảm nhận được sự thay đổi của nhiệt độ và thảm thực vật từ đai


thấp dưới 100m lên đến đai cao trên 1.000m. Bạch Mã là nơi giao lưu giữa 2 luồng
động, thực vật Bắc, Nam. Cùng với sự biến đổi độ cao, nhiều sinh cảnh và hệ sinh
thái đã tạo cho Bạch Mã sự phong phú đa dạng về động, thực vật. Đến nay, các nhà
khoa học đã xác định được hơn 2.147 loài thực vật, 132 loài thú, 358 loài chim, 894
loài côn trùng, 57 loài cá, 52 loài bò sát và lưỡng thê. Đặc biệt, số loài chim chiếm
gần 1/3 tổng số loài chim của cả nước. Bạch Mã được đánh giá là điểm đến lý tưởng
cho những nhà xem chim, vì ở đây có khu hệ chim phong phú và đội ngũ hướng dẫn
am hiểu, được huấn luyện bài bản. Ngoài ra, để đáp ứng nhu cầu tìm hiểu thiên
nhiên của du khách, năm 2007, trung tâm du lịch sinh thái Bạch Mã đã xây dựng các
đường mòn có diễn giải thiên nhiên và hai tour mới đó là “Gọi chim trời” và “Thế
giới hoang dã về đêm”, đã hấp dẫn không ít du khách tham gia [1].
Bạch Mã có nhiều tiềm năng về du lịch tự nhiên với rừng nguyên sinh, đèo, thác,
hệ thống vi sinh vật phong phú, nhiều loài quý hiếm nằm trong sách đỏ quốc gia. Tài
nguyên nhân văn ít nhưng có thể kết hợp với tài nguyên du lịch tự nhiên để tạo nên
những sản phẩm du lịch hấp dẫn.
3.2.2.

Khó khăn
Theo quy hoạch du lịch quốc gia, Bạch Mã là một trong sáu điểm du lịch của

vùng Bắc Trung bộ. Nhưng Bạch Mã lại là Vườn Quốc gia (thuộc Bộ NN & PTNT)
với nhiệm vụ chính là bảo tồn thiên nhiên, một thiên nhiên quý hiếm với rừng
nguyên sinh hàng triệu năm tuổi và nhiều loài động thực vật đặc hữu nên đòi hỏi một
cách khai thác du lịch cao cấp, thu nhiều tiền nhưng không đón nhiều khách. Nhà
đầu tư phải thật sự yêu thiên nhiên và kiên nhẫn chờ vốn sinh lãi. Đó là lý do mà du
lịch Bạch Mã đến giờ này vẫn còn đìu hiu.

Trong những năm gần đây, số lượng các loài thực vật và động vật giảm đáng
kể. Một số loài đã bị tuyệt chủng. Nguyên nhân chính là do người dân sống ở vùng
đệm của Vườn Quốc gia, với 60.000 người thuộc 4 cộng đồng dân tộc Kinh, Katu,