NHÂN Tố CHíNH TRị TINH THầN Và VAI TRò CủA Nó TRONG
SứC MạNH CHIếN ĐấU CủA QUÂN Đội ta hiện nay

Chiến tranh là hiện tợng chính trị xã hội mang tính lịch sử đợc thể hiện
bằng đấu tranh vũ trang giữa các tập đoàn ngời trong một nớc, hoặc liên minh
các nớc nhằm đạt tới những mục đích chính trị nhất định. Trong chiến tranh,
quân đội là lực lợng trực tiếp quyết định thắng lợi hay thất bại trên chiến trờng. Do đó bất cứ một giai cấp nào, nhà nớc nào cũng muốn xây dựng quân
đội của mình có sức mạnh chiến đấu cao, nhằm giành thắng lợi trong mọi tình
huống.
Theo quan điểm của chủ nghĩa Mác - Lênin, sức mạnh chiến đấu của
quân đội là tổng thể các nhân tố vật chất và tinh thần quy đinh trạng thái và
năng lực thực hiện nhiệm vụ chiến đấu của quân đội. Tuy nhiên do sự chi phối
của lập trờng giai cấp và phơng pháp xem xét phiến diện thiếu khoa học, các
nhà lý luận quân sự của giai cấp thống trị bóc lột luôn nhấn mạnh và đề cao
vai trò của vật chất, tuyệt đối hoá yếu tố vũ khí rang bị kỹ thuật, coi nhẹ các
yếu tố khác trong sức mạnh chiến đấu của quân đội.
Hiện nay với lợi thế tận dụng đợc thành quả của cách mạng khoa học
công nghệ hiện đại, chủ nghĩa đế quốc mà đứng đầu là đế quốc mỹ đã và đang
mở rộng và tăng cờng chạy đua vũ trang, tăng cờng sức mạnh quân sự nhằm
tham vọng vai trò xen đầm quốc tế của chúng. Do vậy ngày càng nhiều vũ khí
kỹ thuật công nghệ cao, vũ khí hạt nhân, vũ khí giết ngời hàng loạt mà mỹ và
đồng minh đã thử nghiệm trong các cuộc chiến tranh ở Cô-xô-vô, I rắcđã
phát huy tối đa vũ khí công nghệ cao, sức công phá của nó vô cùng lớn, chính
điều đó càng chứng minh các quan điểm trên của chúng lại càng đề cao, phát
triển cực đoan hơn.


2
Chủ nghĩa Mác- Lênin, với thế giới quan và phơng pháp luận cách mạng
và khoa học có cách nhìn nhận và đánh giá toàn diện khoa học và cách mạng
hơn các yếu tố trong sức mạnh chiến đấu của quân đội. Không tuyệt đối hoá

yếu tố vật chất hay yếu tố tinh thần mà khẳng định sức mạnh chiến đấu của
quân đội là kết quả tổng hợp của nhiều yếu tố: Quân số, cơ cấu tổ chức biên
chế, tinh thần chính trị và kỷ luật, số lợng chất lợng vũ khí trang bị kỹ thuật;
trình độ huấn luyện thể lực; trình độ tổ chức chỉ huy của cán bộ các cấp.
Những yếu tố đó không phải là một phép cộng đơn giản, mà là mọt sự thống
nhất biện chứng giữa các yếu tố đó tạo thành sức mạnh chiến đấu của quân đội
. Tuy nhiên các nhà kinh điển không đánh đồng vị trí vai trò của các yếu tố
mà luôn thấy đợc vị trí khác nhau tác động biện chứng lãn nhau tạo lên sức
mạnh chiến đấu tổng hợp của quân đội. Trong đó luôn đánh giá cao và đề cao
vai trò nhân tố chính trị tinh thần trong sức mạnh chiến đấu của quân đội .
Sự diễn biến phức tạp tình hình chính trị xã hội ở trong nớc và thế giới
hiện nay càng có cơ hội cho chủ nghĩa đế quốc ra sức xuyên tạc chống phá
nhằm làm lu mờ vai trò của nhân tố chính trị tinh thần trong sức mạnh chiến
đấu của quân đội, làm cho quân đội phai nhạt về chính trị tinh thần và ý chí
chiến đấu giảm sút không còn là bạo lực sắc bén của đảng, nhà nớc trong
cuộc đấu tranh chóng áp bức bóc lột bảo vệ vững chắc tổ quốc xã hội chủ
nghĩa. Chính vì vậy, hơn lúc nào hết chúng ta phải đứng vững trên lập trờng
quan điểm của chủ nghĩa Mác- Lênin, t tởng Hồ Chí Minh để vạch rõ bản
chất,âm mu và thủ đoạn của các thế lực thù địch, làm rõ vai trò, kết cấu bản
chất của hân tố chính trị tinh thần trong sức mạnh chiến đấu của quân đội ,
góp phần đảm bảo cho quan đội sẵn sàng chiến đấu và chiến đấu thắng lợi các
cuộc chiến tranh có thể sảy ra trong mọi tình huống.
Sức mạnh chiến đấu của quân đội do nhiều yếu tố tạo thành, phạm vi bài
viết này chỉ tập chung làm rõ nhân tố chính trị tinh thần và luận giải vai trò
của nó trong sức mạnh chiến đấu của quân đội. Đồng thời khẳng định vai trò
ngày càng tăng của nhân tố chính trị tinh thần trong sức mạnh chiến đấu của
quân đội ta hiện nay.


3

1. Nhân tố chính trị tinh thần
Khi bàn đến nhân tố chính trị tinh thần, các nhà lý luận quân sự trớc Mác
trong đó đặc biệt là các nhà lý lận quân sự t sản đã tìm kiếm nguyên nhân ở
trạng thái tinh thần cao hay thấp của quân đội, giữ vai trò thắng lợi hay thất
bại trong chiến tranh. Nhng do hạn chế về thế giới quan, phơng pháp luận xem
xét, do lợi ích giai cấp chi phối cho nên họ đã tìm nguồn gốc của lực lợng tinh
thần quân đội ở chúa trời, hoặc ở thuộc tính nhân chủng học và tâm lý học cả
con ngời. Họ tìm cách xuyên tạc bản chất nhân tố chính trị tinh thần , hạ thấp
ý nghĩa quyết định của nhân tố chính trị tinh thần trong sức mạnh chiến đấu
của quân đội , qua đó họ lảng tránh cái cơ bản là nguồn gốc chính trị xã hội và
cơ sở kinh tế của nó.
Trên cơ sở xem xét phân tích cách mạng và khoa học, chủ nghĩa MácLênin khẳng định những nhân tố chính trị tinh thần, t tởng tác động trong xã
hội, đợc phản ánh trong đời sống tinh thần của quân đội và ảnh hởng có tính
quyết định đến hoạt động huấn luyện, sẵn sàng chiến đấu và chiến đấu của
quân đội.
Theo quan điểm của các nhà sáng lập chủ nghĩa Mác- Lênin thì nhân tố
chính trị tinh thần là toàn bộ những t tởng chính trị, đạo đức và tâm trạng tình
cảm đã đợc thấm sâu vào mỗi quân nhân và tập thể quân nhân trong quân đội.
Thực chất đó là tinh thần ý chí chiến đấu cao của quân đội, luôn có bản lĩnh
vững vàng trong mọi tình huống của chiến tranh, có mục tiêu chiến đấu rõ
ràng với kỷ luật tự giác nghiêm minh, phát huy cao độ hiệu lực của các loại vũ
khí trang bị, khắc phục mọi khó khăn, gian khổ, ác liệt tìm ra cách đánh mu
trí linh hoạt sáng tạo để giành thắng lợi trong chiến tranh.
Nhân tố chính trị tinh thần trong sức mạnh chiến đấu của quân đội là sự
thống nhất biện chứng giữa diều kiện khách quan và nhân tố chủ quan. Bản
chất của chế độ chính trị xã hội quyết định mặt chủ quan và nó đợc biểu hiện
với ý nghĩa trong những hành vi thực tế, trong xử sự mọi công việc hàng ngày
của cán bộ chiến sĩ trong quân đội. Còn mặt chủ quan chính là biểu hiện của



4
mọi sự sẵn sàng chịu đựng những thử thách nặng nề, gian khổ ác liệt của cuộc
chiến tranh nhng không giảm sút ý chí chiến đấu. Nh Ăngghen đã khẳng định:
ảnh hởng của thế giới bên ngoài vào con ngời, in vào trong đầu óc con ngời,
phản ánh vào đấy dới hình thức cảm giác, t tởng, động cơ biểu hiện ý chí- nói
tóm lại dới hình thức nguyện vọng lý tởng- và dới hình thức ấy trở thành lực lợng lý tởng 1.
Bản chất và cấu trúc của nhân tố chính trị tinh thần
Để nhận thức đúng đắn bản chất và cấu chúc của nhân tố chính trị tinh
thần trong sức mạnh chiến đấu của quân đội phải trên cơ sở những luận điểm
cơ bản của chủ nghĩa Mác- Lênin , về vai trò quyết định của tồn tại xã hội đối
với ý thức xã hội, là có tính độc lập tơng đối và có khả năng tác động tích cực
đến tiến trình của tất cả các quá trình xã hội kể cả chiến tranh. Nhân tố chính
trị tinh thần là biểu hiện đặc thù của ý thức xã hội, biểu hiện trình độ sẵn sàng
và khả năng của quan đội trong giải quyết mọi nhiệm vụ cụ thể. Nhân tố chính
trị tinh thần bao hàm các yếu tố năng động của ý thức xã hội, trớc hết là
những yếu tó mà dới hình thái chính trị và đạo đức của ý thức xã hội, nó phản
ánh hết sức sâu sắc và thái độ có tính giai cấp của cán bộ chiến sĩ trong quân
đội đối với chiến tranh.
Đồng thời còn phản ánh khả năng tinh thần của con ngời để chiến thắng
kẻ thù. Những yếu tố khác của nhân tố chính trị tinh thần dù có ý nghĩa to lớn
đến đâu cũng là những nhân tố thứ yếu. Xét đến cùng thì vai trò quyết định
thuộc vê những t tởng quan điểm phẩm chất và tình cảm chính trị, đạo đức là
cái quyết định khuynh hớng cơ bản của nhân tố chính trị tinh thần của quân
đội trong chiến tranh. Với ý nghĩa đó, cấu trúc của nhân tố chính trị tinh thần
đợc thể hiện ở khía cạnh sau:
Một là: Cấp độ t tởng xã hội nó bao hàm các yếu tố của các hình thái
ý thức xã hội , trong đó hình thái chính trị và hình thái đạo đức là cơ bản quyết
định nhất. Đó là những quan điểm chính trị xã hội về nguồn gốc, bản chất, nội
dung,, tính chất, loại hình, nguyên nhân và hậu quả của chiến tranh. Đó là
những kiến thức xã hội và chính trị đạo đức và những quan điểm về mục tiêu,

1


5
con đờng, biện pháp để xây dựng đất nớc, bảo vệ tổ quốc củng cố quốc phòng
về các quan điểm chuẩn mực đạo đức cơ bản nh nghĩa vụ và trách nhiệm công
dân, chủ nghĩa anh hùng, tinh thần dũng cảm, ý chí kiên cờng nó còn bao
hàm những kiến thức khoa học cụ thể trong đó những kiến thức khoa học tự
nhiên, khoa học kỹ thuật quân sự, khoa học xã hội và nhân văn quân sự là
những tiền đề điều kiện để củng cố phát triển xây dựng niềm tin cho các quan
điểm chính trị, đạo đức.
Hai là:Cấp độ tâm lý xã hội, bao gồm các yếu tố tâm lý xã hội của
đạo đức, một số cấu thành tâm lý xã hội phản ánh hiện thực ở trình độ ý thức
thông thờng và tác động tới hiện thực. Nó bao hàm tổng thể các hiện tợng đạo
đức, ấn tợng của con ngời về chiến tranh, về tiến trình và hậu quả của chiến
tranh, các yếu tố tâm lý xã hội của truyền thống cách mạng và chiến đấu liên
quan đến hoạt động quân sự và bảo vệ tổ quốc. Những d luận tâm trạng,
truyền thống kinh nghiệm, tập quán liên quan đến các hoạt dộng xây dựng đất
nớc củng cố quốc phòng an ninh và tiến hành chiến tranh. Tất cả những yếu tố
đó trực tiếp biểu hiện thái độ của con ngời đói với chiến tranh.
Giữa t tởng và tâm lý xã hội có mối quan hệ biện chứng. Mặc dù tâm lý
xã hội bao trùm hơn nhng vai trò quyết định lại thuộc về t tởng, bởi vi t tởng là
hệ thống các quan điểm chủ đạo, phản ánh lợi ích căn bản của các giai cấp
trong xã hội, nó định hớng cho sự vận động ổn định trớc những tác động trực
tiếp của các sự kiện diễn ra trong đời sóng xã hội. Ngợc lại tâm lý xã hội là
môi trờng nuôi dỡng hệ t tởng, sự xâm nhập của hệ t tởng vào các quá trình
tâm lý xã hội, sẽ góp phần giúp cho hệ t tởng có thêm sức mạnh trở nên bền
vững sống động và phong phú hơn. Tuy nhiên sự phân chia thành cấp độ t tởng và tâm ý xã hội chỉ có tính chất tơng đối, giữa chúng không những có sự
tác động qua lại, mà còn có sự sâm nhập lẫn nhau. Những thành phàn t tởng
có mặt trong tâm lý xã hội nh tình cảm chính trị, lòng yêu nớc và lòng căm

thù giặc, ngợc lại những thành phần tâm lý xã hội tô điểm cho thành phần tởng nó biểu hiện t tởng, quan điểm bằng cảm xúc, duy trì phơng thức t duy
quen thuộc.


6
Do vậy, không thể coi nhẹ yếu tố nào. Một trong những thành phần đó
thiếu hoặc yếu đi thi nhất thiết sẽ ảnh hởng đến mức độ kiên định của tinh
thần chiến sĩ trong quân đội. Ngay đến niềm tin vào lý tởng cao cả, yếu tố cơ
sở của tính kiên định của các lực lợng đạo đức cũng không bảo đảm vợt qua
một cách dũng cảm, tất cả những gánh nặng của chiến tranh hiện đại nếu
không đợc củng cố bởi những lý tởng cao cả thì ý chí mạnh mẽ có thể trỏ
thành nguy hiểm không chỉ đối với kẻ thù. Bởi vì ý chí mà không có t tởng là
mù quáng, là cuồng tính. Cho nên chỉ khi nào niềm tin mãnh liệt kết hợp với
sự kiên định, sự quyết tâm cao, ý chí sắt đá và những phẩm chất tinh thần tâm
lý khác mới đào tạo đợc những con ngời có tinh thần bất khuất.
Trong chiến tranh, đặc biệt chiến tranh hiện đại, nhân tố chính trị tinh
thần có vai trò đặc biệt quan trọng và có ý nghĩa quyết định. Bởi vì nếu nhân
tố chính trị tinh thần đợc giáo dục, đợc giác ngộ thấm nhuần vào cán bộ chiến
sĩ, nó sẽ trỏ thành sức mạnh vật chất to lớn làm cho sức mạnh chiến đấu của
quân đội tăng lên gấp bội. Trong chiến tranh, trong đấu tranh vũ trang, trong
thực hiện bất cứ nhiệm vụ chiến đấu nào, mỗi bớc tiến công hay mỗi ngày
đêm trong phòng ngự đều phải đổ máu. đều đòi hỏi sinh mạng của con ngời.
Vũ khí kĩ thuật càng hiện đại, sự nguy hiểm đối với tính mạng con ngời con
ngời càng cao, thì vai trò tinh thần của con ngời trong cuộc chiến tranh càng
lớn.
Do vậy đòi hỏi đến tinh thần ý chí quyết tâm, lòng quả cảm, sức chịu
đựng để vợt qua mọi khó khăn gian khổ để giành tháng lợi của cuộc chiến
tranh. Lênin viết: chiến tranh hiện đại cũng nh kỹ thuật hiện đại thì đòi hỏi
phải có nhân lực có chất lợng cao. Trong chiến tranh hiện đại không có lục
quân và thuỷ quân có sáng kiến và giác ngộ thì không thể thắng lợi đợc1.

Nh vậy, nhân tố chính trị tinh thần, kỷ luật có vai trò hết sức quan trọng
và chỉ có chính trị tinh thần mới có thể chịu đựng mọi khó khăn gian khổ cao
và trên cơ sở kỷ luật tự giác nghiêm minh thi quân đội mới có thể chịu đựng đợc mọi khó khăn gian khổ, hy sinh ác liệt của mọi cuộc chiến tranh hiện đại
nâng cao hiệu quả của các loại vũ khí trang bị hiện đại ở mức cao nhất. Hơn
1

V.I.Lênin, Toàn tập, tập9 Nxb TBM 1979, tr. 191


7
nữa chỉ có chính trị tinh thần, ý chí quyết tâm cao và kỷ luật tự giác nghiêm
minh thì mới có thể biến những lực lợng tinh thần chuyển hoá thành sức mạnh
vật chất to lớn chiến thắng đợc kẻ thù. Mặt khác nhân tố chính trị tinh thần
nhập vào các yếu tố khác trong hệ thống cấu trúc, là sợi dây liên kết giữa các
thành viên trong tập thể quân nhân nó sẽ góp phần tăng thêm sức mạnh các
yếu tố, tăng hiệu quả và độ bền vững của các yếu tố.
Khi đề cập đến vai trò nhân tố chính trị tinh thần Mác đã khẳng định:
Vũ khí của sự phê phán cố nhiên không thay thé đợc sự phê phán của vũ khí,
lực lợng chỉ có thể đánh đổ bằng lực lợng vật chất, nhng lý luận cũng sẽ trở
thành lực lợng vật chất một khi nó thâm nhập vào quần chúng 1. Điều đó
càng thấy rõ vai trò cực kỳ to lớn của nhân tố chính trị tinh thần trong mọi
cuộc chiến tranh, sức mạnh chiến đấu của quân đội khôn chỉ đơn thuần ở lực
lơng vật chất mà cả ở lực lợng tinh thần khi nó đợc giáo dục giác ngộ vào cán
bộ chiến sĩ trong quân đội. ở vấn đề này, Ăngghen luôn nhắc nhở chúng ta
rằng muốn đánh giá đúng đắn khả năng chiến đấu của quân đội, chúng ta cần
xem xét mặt trang bị vũ khí kỹ thuật của nó mà cần xem xét cả trình độ kỷ
luật, tinh thần quyết chiến, khả năng và chuẩn bị cho nó để chuẩn bị những
gian khổ của chiến tranh và: Nhất là trạng thái tinh thần của nó, nghĩa là cái
có thể đòi hỏi nó ở những gì mà không sợ làm cho nó mất tinh thần2. Rõ ràng
do tính chất ác liệt và sự nguy hiểm của chiến tranh đòi hỏi cao vai trò nhân tố

chính trị tinh thần và kỷ luật, hơn nữa nhân tố chính trị tinh thần nó chỉ có thể
trở thành sức mạnh vật chất to lớn và có ý nghĩa quyết định khi nó đợc đặt
trong mối quan hệ với các yếu tố khác, đặc biệt là với vũ khí trang bị kỹ thuật.
Nhân tố chính trị tinh thần có ý nghĩa quyết định đến cùng việc thắng
hay bại trên chiến trờng, chính vì vậy trong bất cứ cuộc chiến tranh nào, dù ở
bất cứ hình thức nào thì sự hy sinh đổ máu, sự tàn phá ác liệt của nó là không
thể tránh khỏi. Đặc biệt là trong chiến tranh hiện đại, với vũ khí công nghệ
cao thì đòi hỏi vai trò của con ngời càng quan trọng hơn bao giờ hết, chính vì
lẽ đó mà Lênin đã khẳng định một chân lý vĩ đại, một quy luật quan trọng phổ
biến của chiến tranh đó là: Trong mọi cuộc chiến tranh, rút cuộc tháng lợi
1
2

C. Mác- Ph. Ăngghen, Toàn tập, tập 1 Nxb CTQG, H 1995, tr. 580
Sách đã dẫn, tập 31, tr.360.


8
hay thất bại đều tuỳ thuộc vào tâm trạng của quần chúng đang đổ máu trên
chiến trờng1. Quy luật này nó đợc thể hiện rất rõ trong các cuộc chiến tranh
mà một bên theo đuổi mục đích chính trị chính nghĩa, còn bên kia là phi nghĩa
với mục đích gây chiến xâm lợc. Nhân tố chính trị tinh thần của ngời lính trên
chiến trờng sẽ quyết định sự thắng lợi hay thất bại của mọi cuộc chiến tranh.
Khi bàn về chiến tranh, nhân tố chính trị tinh thần đợc Clau Dơ Vít, một
tớng lĩnh, một nhà lý luận quân sự của nhà nớc Phổ cuối thế kỷ XVIII luôn
đánh giá và đặc biệt đề cao, ông cho rằng: Những hiện tợng vật chất chỉ là
cái cán bằng gỗ còn những hiện tợng tinh thần mới thực sự là kim khí quý, là
lỡi gơm sáng quắc2. Tuy nhiên Clau Dơ Vít đã quá nhấn mạnh và tuyệt đối
hoá nhân tố tinh thần, nhng dù sao quan điểm này cũng đã thể hiện vai trò đặc
biệt quan trọng va có ý nghĩa quyết định của nhân tố tinh thần trong chiến

tranh.
Chủ tịch Hồ Chí Minh vị lãnh tụ thiên tài của dân tộc ta, ngời sáng lập
và giáo dục rèn luyện quân đội ta. Quá trình lãnh đạo cách mạng và xây dựng
quân đội Ngời đặc biệt quan tâm và đánh giá cao vai trò nhân tố chính trị tinh
thần trong chiến tranh. Theo Hồ Chí Minh đây là yếu tố cực kỳ quan trọng,
mỗi khi nó đợc giáo dục giác ngộ thì không có sức mạnh nào ngăn cản đợc,
Ngời khẳng định: Mặc dù quân pháp có đủ khí giới tối tân, tôi biết chắc
chúng không bao giờ cớp đợc nớc chúng ta đâu. Từ nam chí bắc đồng bào ta
luôn luôn sẵn sàng, mấy triệu ngời nh một quyết tâm đánh ta quân cớp nớc.
Không quân đội nào, không khí giới nào có thể đánh ngã đợc tinh thần hy
sinh của toàn thể một dân tộc3.
Nh vậy, cho dù vũ khí trang bị của chúng ta còn thô sơ so với quân pháp
nhng với tinh thần ý chí quyết tâm cao, đoàn kết chặt chẽ, đồng sức, đồng
lòng sẽ tạo nên sức mạnh to lớn. Hơn nữa, nếu có tinh thần quyết tâm cao,
dũng cảm mu trí sáng tạo, chúng ta không những phát huy đợc hiệu quả của
vũ khí trang bị mà còn sử dụng nó giành thắng lợi trong chiến tranh và nó đợc
thể hiện là sự chuyển hoá yếu tố tinh thần thành sức mạnh vật chất to lớn.
V..I. Lênin Toàn tập, tập 41, Nxb TBM, tr. 147.
Clau dơ ví: bàn về chiến tranh, Tâp 1 Nxb QĐND, H, 1985, tr. 197
3
Hồ Chí Minh toàn tập, Tập 4, Nxb CTQG, H, 2002, tr.77
1
2


9
Do đó Hồ Chí Minh luôn quan tâm đến giáo dục rèn luyện xây dựng ý
chí quyết tâm, lòng quả cảm và sự hy sinh vì sự nghiệp cách mạng cho cán bộ
chiến sĩ trong quân đội. Đồng thời xây dựng tinh thần đoàn kết, kỷ luật tự giác
nghiêm minh trên cơ sở tinh thần yêu nớc, ý chí tự lực tự cờng của dân tộc. Có

nh vậy quân đội và nhân dân ta mới đánh thắn mọi kẻ thù xâm lợc. Ngời viết:
Dân ta có một lòng nồng nàn yêu nớc, đó là một truyền thống quý báu của
dân tộc ta. Từ xa đến nay mỗi khi tổ quốc bị xâm lăng thì thinh thần ấy lại sôi
nổi, nó kết thành một làn sóng vô cùng mạnh mẽ, to lớn, nó vợt qua đựơc mọi
sự nguy hiểm, khó khăn, nó nhấn chìm tất cả lũ bán nớc và lũ cớp nớc1.
Đoàn kết và yêu nớc là truyền thống quý báu của dân tộc ta, trải qua
hơn bốn ngàn năm lịch sử dựng ngớc và giữ nớc, truyền thống đó ngày càng đợc phát triển. Nhò đó nó góp phần to lớn trong lịch sử dựng nớc và giữ nớc của
dân tộc. Truyền thống yêu nớc và đoàn kết đợc phát huy cao độ đạt đến đỉnh
cao dới ánh sáng của chủ nghĩa Mác- Lênin, t tởng Hồ Chí Minh, nó trỏ hành
nét văn hoá tinh thần, biểu tợng rực rỡ của thời đại Hồ Chí Minh.
Nhân tố chính trị tinh thần luôn có ý nghĩa to lớn trong chiến tranh, vai
trò to lớn của nó đợc các nhà lý luận Mác- Lênin, chủ tịch Hồ Chí Minh đánh
giá cao và đợc minh chứng trong thực tiễn của cuộc cách mạng xã hội chủ
nghĩa nói chung và thực tiễn xây dựng và bảo vệ tổ quốc ở Việt Nam nói
riêng, có tính độc lập tơng đối nhân tố chính trị tinh thần hấp thụ những
truyền thống cách mạng và chiến đấu của quá khứ, hấp thụ chủ nghĩa yêu nớc.
Với ý nghĩa đó sự vững chắc của nhân tố chính trị tinh thần , ý chí quyết tâm,
lòng trung thành của chiến sĩ tuỳ thuộc vào mức độ dồi dào về tinh thần của
quá khứ dân tộc. Những truyền thống tiến bộ nảy sinh trong các cuộc chiến
tranh trớc đây đợc gìn giữ nh kho của quý báu. Kinh nghiệm tinh thần hết sức
phong phú của các chiến sĩ cách mạng, những cuộc chiến thắng trong cuộc
chiến tranh giữ nớc vĩ đại là những thành quả quý giá của dân tộc ta.
2. Vai trò của nhân tố chính trị tinh thần trong sức mạnh chiến đấu của
quân đội ta hiện nay
Nhân tố chính trị tinh thần và kỷ luật của quân đội ta.
1

Hồ Chí Minh Toàn tập, tập 6, Nxb CTQG, H, 2002, tr.171.



10
Quân đội nhân dân Việt Nam là quân đội kiểu mới của giai cấp vô sản
do chủ tịch Hồ Chí Minh và Đảng ta sáng lập, giáo dục, Rèn luyện và lãnh
đạo. Từ khi đợc sáng lập đến nay đã trải qua hơn 60 năm chiến đấu và trởng
thành dới lá cờ vinh quang của Đảng và ánh sáng t tởng Hồ Chí Minh, Quân
đội ta đã giành từ thắng lợi này đến thắng lợi khác, xứng đáng là công cụ bạo
lực sắc bén, là lực lợng tin cậy của Đảng và nhà nớc trong cuộc đấu tranh giải
phóng dân tộc, giải phóng giai cấp và giải phóng nhân loại khỏi áp bức bóc
lột.
Trong quá trình xây dựng quân đội, Đảng ta và chủ tịch Hồ Chí Minh
luôn coi trọng xây dựng quân đội về chính trị và luôn đánh giá cao nhân tố có
ý nghĩa quyết định đến sức mạnh chiến đấu của quân đội ta, đó là nhân tố
chính trị tinh thần .Nhân tố chính trị tinh thần của quân đội ta đợc hình thành
và phát triển trên nền tảng tính chất của các quan hệ xã hội, trên nề tảng của
các thế hệ đi trớc. Đồng thời nó đợc xây dựng trên nền tảng t tởng cách mạng
khoa học đó là chủ nghĩa Mác- Lênin , t tởng Hồ Chí Minh .
Chủ nghĩa Mác- Lênin, là một học thuyết cách mạng và khoa học
về con đờng giải phóng giai cấp, giải phóng nhân loại thoát khỏi mọi áp bức
bóc lột, xây dựng một xã hội mới công bằng, dân chủ và văn minh. Chủ tịch
Hồ Chí Minh đã vận dụng sáng tạo chủ nghĩa Mác- Lênin vào điều kiện cụ
thể của cách mạng Việt Nam, cho nên quá trình tổ chức xây dựng quân đội,
Ngời đặt lên hàng đầu là xây dựng bản chất giai cấp công nhân của Quân đội.
Bản chất giai cấp đó liên hệ mật thiết với tính nhân dân trong chiến tranh nhân
dân bảo vệ tổ quốc.
Chủ tịch Hồ Chí Minh luôn coi trọng công tác giáo dục, đặc biệt là giáo
dục chính trị t tởng. Qua đó vạch rõ nguồn gốc, bản chất, tính chất xã hội của
chiến tranh do Đảng, nhân dân và Quân đội ta tiến hành. Ngời viết: Ta chỉ
gìn giữ non sông đất nớc ta, chỉ chiến đấu cho quyền thống nhất và độc lập
của tổ quốc. Còn thực dân phản động Pháp chỉ mong ăn cớp nớc ta, mong bắt
nhân dân ta làm nô lệ. Với ta là chính nghĩa, địch là tà. Chính nhất định

thắng tà1. Đảng ta và chủ tịch Hồ Chí Minh luôn vạch ra đờng lối chiến lợc,
1

Hồ Chí Minh, Toàn tập, Tập 5, Nxb CTQG, H, 1995, tr. 150


11
sách lợc đúng đắn cách mạng và khoa học, xác định đối tợng tác chiến đúng
đắn lãnh đạo quân đội ta chiến đấu giành từ thắng lợi này đến thắng lợi khác
mà thực tiễn đã chứng minh quân và dân ta đã đánh đuổi cả chủ nghĩa thực
dân cũ và mới ra khỏi đất nớc ta trong thế kỷ XX.
Một trong những cống hiến quý báu trong di sản chủ tịch Hồ Chí Minh
về phát triển Quân đội nhân dân Việt Nam là Quân đội của dân, do dân, vì
dân. Đây là niềm cổ vũ lớn lao, tinh thần đoàn kết thống nhất trong quân đội
ta. Ngời viết: Quân đội ta là quân đội nhân dân. Nghĩa là con em ruột thịt
của nhân dân . Đánh giặc để giành lại độc lập thống nhất cho tổ quốc, để bảo
vệ tự do hạnh phúc của nhân dân. Ngoài lợi của nhân dân, quân đội ta không
có lợi ích nào khác2. Đảng và chủ tịch Hồ Chí Minh kính yêu của chúng ta
luôn khẳng định vai trò lãnh đạo của Đảng là hân tố quyết định đến mọi thắng
lợi của Quân đội nhân dân Việt Nam: Quân đội ta có sức mạnh vô địch vì nó
là quân đội nhân dân, do Đảng ta xây dựng, đảng ta lãnh đạo và giáo dục3.
Dới sự lãnh đạo của Đảng cộng sản Việt Nam , quân đội ta không có mục tiêu
nào khác ngoài mục tiêu cách mạng trong dờng lối chính trị, đờng lối quân sự
do Đảng xác định.
Trong giai đoạn hiện nay, Đảng cộng sản Việt Nam luôn coi trọng giáo
dục rèn luyện quân đội ta, xây dựng Quân đội nhân dân Việt Nam theo t tởng
Hồ Chí Minh , chính vì vậy Nghị quyết của Đảng xác định: Đảng và nhân
dân ta quyết tâm xây dựng đất nớc Việt Nam theo con đờn xã hội chủ nghĩa
trên nền tảng chủ nghĩa Mác- Lênin, t tởng Hồ Chí Minh 1.
Sự chiến đấu và trởng thành của quân đội ta đợc kế thừa trên nề tảng

đoàn kết, truyền thống đánh giặc ngoại xâm của ông cha ta, chính những
truyền thống vẻ vang đó dã tác động cổ vũ rất lớn đến tâm lý tình cảm và tinh
thần chiến đấu của quân đội ta. Những chiến thắng trong lịch sử nh Chi Lăng,
Bạch Đằng Với tinh thần chính nghĩa giành độc lập tự do cho tổ quốc đã in
đậm trong ý chí của mỗi chiến sĩ cách mạng, nó khơi dậy lòng tự hào dân tộc.
2
3

1

Sách đã dẫn, tập 6, tr. 426
Sách đã dẫn, tập 11, tr. 350
ĐCSVN, văn kiên đại hôiđảng toàn quốc lần thứ IX Nxb CTQG, H, 2001, tr. 83


12
Những t tởng tiến bộ của các nhà tiền bối về xây dựng nuôi dỡng quân đội, về
kinh nghiệm truyền thống xây dựng và bảo vệ tổ quốc là những bài học quý
báu trong xây dựng quân đội ta. Mặt khác nhân tố chính trị tinh thần của quân
đội ta ngày càng đợc phát huy to lớn trong sự nghiệp công nghiệp hoá đất nớc.
Đờng lối đôi mới do Đảng ta khởi xớng đã mang lại những thành quả to lớn,
đa đất nớc ta thoát khỏi nghèo nàn lạc hậu, cuộc sống nhân dân, quân đội
ngày càng đợc cải thiện, vị thế uy tín của nớc ta trên trờng quốc tế ngày càng
đợc nâng cao.
Những di chứng của cuộc chiến tranh do chủ nghĩa đế quốc gây ra đã và
đang đợc quan tâm và từng bớc khắc phục. Kết quả của sự nghiệp đổi mới là
niềm đổi mới là niềm cổ vũ lớn lao cho toàn Đảng, toàn dân và toàn quân ta đa đất nớc ta vững bớc đi lên xây dựng đất nớc ta giàu đẹp, phồn vinh và hạnh
phúc. Đờng lối quốc phòng an ninh của Đảng luôn soi sáng cho Quân đội ta
tiếp bớc trên con đờng thắng lợi, Đảng ta chủ trơng: Đầu t thích đáng cho
quốc phòng, trang bị kỷ thuật hiện đại cho quân đội, công an. Tận dụng năng

lực công nghiệp dân sinh phục vụ quốc phòng và an ninh. Từng bớc cải thiện
đời sống vật chất và tinh thần của các lực lợng vũ trang, thực hiện tốt chính
sách hậu phơng đối với Quân đội nhân dân và công an nhân dân 2. Truyền
thống hơn 60 năm chiến đấu và trởng thành của Quân đội nhân dân Việt Nam
là niềm cổ vũ to lớn, là hành trang cho lớp trẻ trong quân đội hôm nay. Hình
ảnh Bộ đội Cụ Hồ đã khắc hoạ chân dung ngời chiến sĩ cách mạng, đoàn kết
dũng cảm, ý chí quyết tâm khắc phục mọi khó khăn hoàn thành xuất sắc mọi
nhiệm vụ xứng đáng với lời khen ngợi của chủ tịch Hồ Chí Minh: Quân đội
ta trung với Đảng, hiếu với dân, sẵn sàng chiến đấu hy sinh vì độc lập tự do
của tổ quốc, vì chủ nghĩa xã hội. Nhiệm vụ nào cũng hoàn thành, khó khăn
nào cũng vợt qua, kẻ thù nào cũng đánh thắng1.
Từ những biểu hiện của yếu tố tinh thần trong quân đội, chúng ta càng
thấy rõ nó không những là ý chí quyết tam sẵn sàng chiến đấu và chiến đấu
thắng lợi, mà còn là khả năng nhận và hoàn thành mọi nhiệm vụ của quân đội
ta. Chính trị tinh thần của quân đội ta không những đợc xây dựng trên cơ sở
2
1

Sđd, tr. 119.
Hồ Chí Minh toàn tập, Tập 11, Nxb CTQG, H. 2002, tr. 350.


13
của nền tảng chủ nghĩa Mác- Lênin, t tởng Hồ Chí Minh, truyền thống dựng
nớc và giữ nớc của dân tộc ta, mà còn trên cơ sở quán triệt nhất trí và quyết
tâm thực hiện đờng lối của Đảng, của quân đội trong sự nghiệp xây dựng và
bảo vệ tổ quốc trong giai đoạn cách mạng hiện nay.
Vai trò ngày càng tăng của nhân tố chính trị tinh thần trong sức
mạnh chiến đấu của quân đội ta hiện nay.
Nhân tố chính trị tinh thần của quân đội ta không phải là một cái gì

khép kín mà nó luôn giao động tuỳ theo sự phát triển của các quan hệ xã hội,
đặc biệt điều kiện kinh tế xã hội. Trong giai đoạn hiện tình hình kinh tế chính
trị xã hội quốc tế và trong nớc có nhiều biến đổi phức tạp, nhiệm vụ cách
mạng, nhiệm vụ quốc phòng an ninh ngày càng cao. Do vậy vai trò nhân tố
chính trị tinh thần của quân đội ta tất yếu tăng lên để đáp ứng yêu cầu nhiệm
vụ sự nghiệp xây dựng và bảo vệ tổ quốc trong giai đoạn cách mạng mới.
Trớc hết vai trò ngày càng tăng của nhân tố chính trị tinh thần của quân
đội ta trớc nguy cơ chiến trang bằng vũ khí công nghệ cao. Điều đó đợc chứng
minh vào những năm cuối thế kỷ XX, đầu thế kỷ XXI tình hình thế giới có
nhiều phức tạp. Cuộc cách mạng khoa học và công nghệ đang phát triển nh vũ
bão đã làm cho lực lợng sản xuất tăng nhanh, thúc đẩy quá trình chuyển dịch
cơ cấu kinh tế thế giới, tạo ra xu thế quốc tế hoá nền kinh tế và đời sống xã
hội, ảnh hởng sâu sắc đến đời sống xã hội của mỗi quốc gia dân tộc, cũng nh
trên toàn thế giới. Xu thế hoà bình ổn định và hợp tác phát triển ngày càng
mạnh mẽ, nó đã trở thành nhu cầu tất yếu của các quốc gia trên thế giới. Xu hớng hợp tác liên kết khu vực, liên kết quốc tế về kinh tế, thơng mại và nhiều
lĩnh vực khác ngày càng tăng, nhng nguy cơ chiến trang vẫn còn tiềm ẩn.
Đảng ta nhận định: Nguy cơ chiến tranh thế giới huỷ diệt bị đẩy lùi, nhng
xung đột vũ trang, chiến tranh cục bộ, xung đột về dân tộc, sắc tộc và tôn
giáo, chạy đua vũ trang hoạt động can thiệp lật đổ, khủng bố vẫn xẩy ra1.
Nắm bắt và tận dụng đợc thành quả của cuộc cách mạng khoa học công
nghệ hiện đại, chủ nghĩa đế quốc, đứng đầu là đế quốc Mỹ ra sức chạy đua vũ
trang, tăng cờng tiềm lực quân sự, gây chiến tranh vũ khí công nghệ cao. Với
1

ĐCSVN Văn kiện đại hội đại biểu toàn quốc lần th VIII, Nxb CTQG, H. 1996, tr. 76.


14
danh nghĩa chống khủng bố, bảo vệ hoà bình vì nhân đạo, nhân quyền, Mỹ đã
bất chấp Liên hợp quốc tiến hành chiến tranh xâm lợc các quốc gia có chủ

quyền. Thực tế đã chứng minh điều đó Mỹ đã thực hiện các cuộc chiến tranh ở
Cô Sô Vô 1999, cuộc chiến tranh ở apganistan 2001, cuộc chiến tranh ở Irắc
2003 cho thấy Mỹ và đồng minh của Mỹ sử dụng vũ khí công nghệ cao với
sức công phá lớn, huỷ diệt nhanh và nh vậy nếu cuộc chiến tranh vũ khí công
nghệ cao xẩy ra trong tơng lai sẽ càng khóc liệt và phức tạp hơn, nó sẽ diễn ra
ở trình độ kỷ thuật công nghệ, quy mô, phạm vi thời gian, không gian, nghệ
thuật chỉ đạo hợp đồng quân binh chủng. Với vũ khí công nghệ cao thì lực lợng có xu hớng giảm.
Mục tiêu chiến trang tập trung vào các mục tiêu cả về kinh tế lẫn chính
trị, sự tiêu huỷ lớn, sự nguy hiểm gây ra cho nhân dân và quân đội không phải
có sự đụng độ trực tiếp, tuy cha có đối tợng trực tiếp nhng mọi vùng đất của tổ
quốc đều có nguy cơ bị tiến công, sự an toàn không đợc đảm bảo. Do vậy
chiến tranh là nguy hiểm, tính chất phức tạp trong chiến tranh hiện đại càng
nguy hiểm hơn. Bởi vì trong chiến tranh luôn gây ra cho con ngời sự nguy
hiểm, tính chất phức tạp của nó cùng với sự ác liệt sẽ càng tăng lên nhiều lần,
ngời chiến sĩ phải chịu đựng sự căng thẳng về tinh thần, mệt mỏi về thể lực.
Nếu không đợc chuẩn bị tốt về chính trị, t tởng, tâm lý, thể lực, trình độ vũ khí
công nghệ cao cho quân đội thì sẽ dẫn đến trạng thái tâm lý và tinh thần
hoảng loạn, mất khả năng tự điều chỉnh và thích nghi, lo âu hồi hộp sợ hãi,
giao động về t tởng, sợ hy sinh gian khổ. Điều đó cho thấy vai trò nhân tố
chính trị tinh thần trong sức mạnh chiến đấu của quân đội ngày càng tăng, mới
đáp ứng yêu cầu nhiệm vụ trong cuộc chiến tranh vũ khí công nghệ cao.
Trong giai đoạn cách mạng hiện nay trớc những yêu cầu của sự nghiệp
đổi mới đất nớc, vai trò ngày càng tăng của nhân tố chính trị tinh thần của
quân đội đối với sự nghiệp xây dựng và bảo vệ tổ quốc Việt Nam xã hội chủ
nghĩa. Sự nghiệp cách mạng giai đoạn mới đòi hỏi những yêu cầu mới với
quân đội trong điều kiện chúng ta mỡ rộng giao lu hợp tác quốc tế, đa phơng
đa dạng hoá nền kinh tế quốc tế. Cho nên, nền kinh tế ngày càng mỡ rộng và


15

phát triển, quy mô đầu t của các nớc vào Việt Nam ngày càng lớn,do vậy đòi
hỏi vai trò của quân đội trong bảo vệ và phát triển đất nớc.
Mặt khác, yêu cầu và bảo vệ tổ quốc ngày càng cao, chúng ta không chỉ
bảo vệ vùng trời, vùng biên giới hải đảo mà chúng ta còn phải bảo vệ Đảng,
bảo vệ nhà nớc, bảo vệ chế độ, bảo vệ nhân dân, và bảo vệ thành quả sự
nghiệp đổi mới. Bên cạnh đó, chức năng nhiệm vụ của quân đội ngày càng đòi
hỏi cao, quân đọi không chỉ là đội quân chiến đấu, đội quân công tác và lao
động sản xuất thuần tuý mà đòi hỏi có những nhiệm vụ mới hết sức phức tạp,
đó là phải tham gia chống bạo loạn, tham gia xoá đói giảm nghèo, chống thiên
tai lũ lụt. Tất cả những yêu cầu đặt ra của sự nghiệp xây dựng và bảo vệ tổ
quốc đòi hỏi quân đội ta không chỉ tăng cờng về vũ khí trang bị, tăng cờng
huấn luyện chiến đấu mà phải tăng cờng cả chính trị t tởng, tâm lý, thể lực
Trong quá trình thực hiện nhiệm vụ. Nh vậy từ yêu cầu nhiệm vụ cách mạng,
nhiệm vụ quân đội, đòi hỏi vai trò ngày càng tăng của nhân tố chính trị tinh
thần trong sức mạnh chiến đấu của quân đội .
Vai trò ngày càng tăng của nhân tố chính trị tinh thần trong sức mạnh
chiến đấu của quân đội , đòi hỏi từ bản thân quân đội. Sự nghiệp cách mạng
trong giai đoạn cách mạng mới đòi hỏi chúng ta phải xây dựng quân đội ta:
Cách mạng, chính quy, tinh nhuệ và từng bớc hiện đại. Cuộc cách mạng khoa
học công nghệ tác động lớn đến mọi lĩnh vực của đời sống xã hội, trong dó có
lĩnh vực quân sự. Để đáp ứng yêu cầu nhiệm vụ, đòi hỏi phải hiện đại hoá
quân đội trên tất cả mọi mặt, hiện đại hoá quân đội không chỉ là trang bị vũ
khí kỹ thuật hiện đại, mà còn phải hiện đại hoá con ngời toàn diện.
Với vũ khí công nghệ cao, tác chiến hợp đồng quân binh chủng, kết họp
nghệ thuật quân sự giữa truyền thống và hiện đại, do vậy chúng ta phải đào
tạo, giáo dục cán bộ chiến sĩ có trình độ cao, sử dụng thành thạo các loại vũ
khí trang bị, có bản lĩnh chính trị vững vàng, có t du sáng tạo linh hoạt khôn
khéo, thông minh, có tổ chức kỷ luật và tính tập thể cao, có sự hiểu biết toàn
diện nhạy bén về chính trị. Muốn thực hiện đợc điều đó đòi hỏi tinh thần trách
nhiệm, ý chí quyết tâm và tinh thần đoàn kết của cán bộ chiến sĩ trong quân

đội, trên cơ sở thấm nhuần chủ nghĩa Mác- Lênin, t tởng Hồ Chí Minh, đờng


16
lối quan điểm của đảng, pháp luật của nhà nớc, nhiệm vụ của quân đội và đơn
vị.
Mặt khác, vai trò ngày càng tăng của nhân tố chính trị tinh thần tong
sức mạnh chiến đấu của quân đội ta hiện nay còn xuất phát từ âm mu thủ đoạn
của kẻ thù. Từ mục đích chính trị của kẻ thù chúng ta luôn tìm mọi cách, mọi
thủ đoạn, nó không chỉ dùng vũ khí công nghệ cao, răn đe quân sự, bao vây
chi phối kinh tế. Mà chúng còn dùng nhiều thủ đoạn khác, đặc biệt là chúng
câu kết với bọn phản động trong và ngoài nớc kích động chia rẽ đoàn kết nội
bộ, đoàn kết nhân dân, gây mất ổn định chính trị, theo đó chúng kết hợp với
chiến lợc Diễn biến hoà bình tuyên truyền xuyên tạc hệ t tởng của giai cấp
vô sản trong quân đội, xuyên tạc chủ nghĩa Mác- Lênin, t tởng Hồ Chí Minh,
xuyên tạc đờng lối quan điểm của đảng, ra sức xuyên tạc bản chất vai trò của
quân đội, tách dời sự lãnh đạo của đảng đối với quân đội, làm cho quân dội
mát phơng hớng chiến đấu phai nhạt lý tởng niềm tin vào Đảng vào chế độ.
Nh vậy, với mục đích là xoá bỏ các nớc xã hội chủ nghĩa còn lại, trong
đó có Việt Nam, đế quốc Mỹ và các thế lực thù địch không từ bỏ một tủ đoàn
nào, chúng mu đồ pi chính trị hoá quân đội, sử các loại vũ khí tinh vi hiện đại,
chúng kết hợp quân sự với kinh tế trong chiến lợc Diễn biến hoà bình kết
hợp với bạo loạn lật đổ trên tất cả mọi lĩnh vực với tất cả các phơng tiện hiện
đại.
Để đánh bại mọi âm mu thủ đoạn của chủ nghĩa đế quốc mà đứng đầu
là đế quốc Mỹ trong giai đoạn hiện nay đòi hỏi quân đội ta phải không ngừng
nâng cao trình độ chính trị quân sự mọi mặt, trong đó trớc hết phải đặc biệt
quan tâm tốt đến việc xây dựng nhân tố chính trị tinh thần, đó là yếu tố cơ
bản, quyết định trong sức mạnh chiến đấu của quân đội.
Tóm lại Những vấn đề kinh tế chính trị xã hội, quân sự đã và đang đặt

ra những yêu cầu mới, chính vì vậy đòi hỏi vai trò ngày càng tăng của nhân tố
chính trị tinh thần trong nâng cao sức mạnh chiến đấu của quân đội. Những
vấn đề đó luôn đan xen tác động từ nhiều phía vào tâm t tình cảm, nhận thức
của ngời cán bộ chiến sĩ trong quân đội, đòi hỏi mỗi cán bộ chiến sĩ không chỉ


17
giỏi về chuyên môn nghiệp vụ mà phải có nhận thức sâu sắc vè chinh trị, có
quan điểm thái độ đúng đắn, xử lý linh hoạt mềm dẻo trong mọi tình huống.
Một số vấn đề có tính quy luật trong việc xây dựng và phát huy vai
trò nhân tố chính trị tinh thần trong sức mạnh chiến đấu của quân đội ta
hiện nay
Nhân tố chính trị tinh thần luôn chịu tác động của điều kiện kinh tế xã
hội, đặc biệt nó phụ thuộc rất lớn vào chế độ chính trị xã hội của đất nớc.
Trong điều kiện hiện nay việc xây dựng và phát huy vai trò nhân tố chính trị
tinh thần của quân đội có sự tác động hết sức phức tạp, cần phải quan tâm và
giải quyết một cách đúng đắn trên cơ sở khoa học đó là: Trong điều kiện nền
kinh tế hàng hoá nhiều thành phần định hớng xã hội chủ nghĩa, những thành
tựu đạt đợc đã có tác động rất lớn đến cán bộ chiến sĩ trong quân đội. Song
những mặt trái của nó lại nảy sinh có ảnh hởng không nhỏ đến đời sống cán
bộ chiến sĩ trong quân đội, biểu hiện cơ bản đó là:
Về cơ cấu giai cấp: Nền kinh tế hàng hoá nhiều thành phần nảy sinh sự
phân hoá cơ cấu giai cấp ở nớc ta. Do vậy lực lợng tham gia làm nghĩa vụ
quân sự không chỉ đơn thuần nh trớc đây là con em nông dân, ma ngày nay có
cả con em của nhiều thành phần, tầng lớp tham gia. Do vậy vấn đề thống nhất
t tởng, ý chí hành động là vấn đê hết sức phức tạp, đòi hỏi phải giáo dục quản
lý và giải quyết hợp lý.
Về chính sách đối với quân đội: Mặc dù Đảng và nhà nớc đã có nhiều
u đãi cả về vật chất và tinh thần đối với quân đội, nhng so với nhu câu phát
triển xã hội và tình hình cụ thể thì vẫn còn nhiều khó khăn bất cập đối với đời

sống của ngời cán bộ chiến sĩ, đặc biệt là những đơn vị quân đội đóng quân ở
biên giới hải đảo, vùng sâu, vùng xa Bên cạnh đó là những tác động của hậu
phơng quân đội, chế độ chính sách đối với cán bộ sĩ quan, chiên sĩ đang tại
ngũ, sự quan tâm của chính quyền các cấp cha thoả đáng.
Điều tác động rất lớn là tàn d của cuộc chiến tranh trớc đây, cuộc sống
và sự quan tâm đến gia đình cán bộ chiến sĩ nạn nhân chất độc mầu da cam,
chính sách gia đình có công với cách mạng, gia đình thơng binh liệt sĩ, gia


18
đình có con em mất tích trong chiến tranh đến nay vẫn cha tìm thấy mộ bia
hài cốt. Đây là những hậu quả nặng nề mặc dù đợc Đảng và nhà nớc, xã hội
hết sức quan tâm nhng những khó khăn, những di chứng đó đang hàng ngày
hàng giờ tác động đến tâm t tình cảm, tác động đến động cơ thái độ và trách
nhiệm của ngời chiến sĩ, cán bộ trong quân đội. Vấn đề nay cần phải xem xét
và đanh giá thật khách quan, dới lăng kính của nền kinh tế thị trờng sẽ có
những tác đọng nhiều chiều và sẽ có những xu hớng thái độ khác nhau, điều
đó ảnh hởng đến vấn đề xây dựng và phát huy vai trò nhân tố chính trị tinh
thần trong sức mạnh chiến đấu của quân đội ta hiện nay.
Về thực trạng chính trị đạo đức trong quân đội
Đờng lối đổi mới kinh tế xã hội của Đảng và nhà nớc ta đã có tác động
tích cực đối với tình hình chính trị tinh thần của quân đội ta. Theo đó đờng lối
quân sự, xây dựng nền quốc phòng toàn dân, thế trận an ninh nhân dân đã tạo
ra thế và lực mới trong sự nghiệp xây dựng và bảo vệ tổ quốc xã hội chủ
nghĩa. Song bên cạnh đó sự tác động của mặt trái cơ chế thị trờng có tác động
không nhỏ đến đời sống tinh thần đạo đức trong quân đội. Hiện tợng một số
án bộ Đảng viên trong quân đội thoái hoá biến chất, đạo đức lối sống xuống
cấp, sống buông thả, chạy theo lợi ích vật chất vì đồng tiền, mất đoàn kết giữa
cán bộ với cán bộ, cán bộ với chiến sĩ, cán bộ với nhân dân. Quá trình giáo
dục rèn luyện bộ đội một số nơi có lúc ít quan tâm, còn nặng về hành chính,

mặt khác là bệnh quan liêu chạy theo thành tích làm ảnh hởng lớn đến chất lợng của đơn vị. Hiện tợng tham ô lãng phí bớt xén tiêu chuẩn bữa ăn của bộ
đội, làm cho đời sống vật chất tinh thần của một số đơn vị vốn đã khó khăn lại
càng khó khăn hơn. Đặc biệt do điều kiện công tác khó khăn, do yêu cầu
nhiệm vụ đơn vị, một số cán bộ chiến sĩ trẻ lời học tập, kém rèn luyện, chấp
hành nề nếp chế độ quy định cha cao, điều đó đã tác động đến không nhỏ đời
sống tâm lý của bộ đội.
Hiện tợng bè phái, hội nhóm trong cán bộ chiến sĩ ở một số đơn vị ngày
càng phát triển, hình thành quan niệm sống theo kiểu cục bộ địa phơng, chèn
ép đả kích lẫn nhau gây mất ổn định trong đơn vị. Lối sống thực dụng buông
thả không chỉ trong đối tợng là cán bộ mà còn xuất hiện nhiều ở chiến sĩ thuộc


19
thành phần gia đình có thu nhập cao, ăn chơi đua đòi dẫn tới vi phạm kỷ luật.
Điều rất nguy hại là biểu hiện chấp hành kỷ luật không nghiêm, thờ ơ chính
trị, ít quan tâm đến văn hoá đạo đức truyền thống, mất đoàn kết trong đơn vị.
Tất cả những điều đó nó tác động không nhỏ trực tiếp đến hàng ngày hàng
giờ, đến từng cán bộ chiến sĩ trong quân đội, nó ảnh hởng rất lớn trong xây
dựng nhân tố chính trị tinh thần của quân đội trong giai đoạn hiện nay.
Từ yêu cầu đòi hỏi trớc thực trạng yếu kém trên một số nội dung trong
sức mạnh chiến đấu của quân đội hiện nay. Để xây dựng củng cố và phát huy
vai trò nhân tố chính trị tinh thần trong sức mạnh chiến đấu của quân đội, cần
phải thực hiện tốt một số giải pháp cơ bản đó là: