Mua bán c ổphi ếu
TH ẾNÀO LÀ TH Ị TR ƯỜ
N G OTC, TH Ị TR ƯỜ
N G NIÊM Y Ế
T TẬ
P TRUNG
Khái ni ệm th ị tr ườ
n g ch ứ
ng khoán
Trong các sách báo kinh tế ở Việt Nam hiện tồn tại nhiều cách định nghĩa và cách giải thích khác nhau về
thị trường chứng khoán. Một số tác giả gắn thị trường chứng khoán với cụm từ Securities Market và cho
rằng thị trường chứng khoán là “nơi giao dịch chứng khoán và công cụ tài chính có liên quan đến chứng
khoán”. ở đây, nếu từ Securities được giải nghĩa theo cụm từ Written evidence of ownership, bằng chứng
giấy trắng mực đen về quyền sở hữu, thị trường tài chính. Một số tác giả khác giải thích thị trường chứng
khoán xuất phát từ cụm từ Stock Market và cho rằng, thị trường chứng khoán “là đối với chứng khoán
thông qua các sở giao dịch chứng khoán và thị trường phi tập trung”. Cách giải thích này nhấn mạnh thị
trường chứng khoán với tư cách lĩnh vực trao đổi những loại hàng hoá đặc biệt như cổ phiếu, trái phiếu và
công cụ tài chính phát sinh. Các tác giả của Trường đại học Tài chính – kế toán cho rằng “thị trường chứng
khoán là nơi các chứng khoán được phát hành và trao đổi. Thị trường chứng khoán là một bộ phận của thị
trường vốn do đặc tính của chứng khóan trong việc huy động vốn dài hạn”. Các tác giả của trường Đại học
Ngoại thương nêu ra định nghĩa: “thị trường chứng khoán là một thị trường mà ở nơi đó người ta mua bán,
chuyển nhượng, trao đổi chứng khoán nhằm mục đích kiếm lời”.
Những cách định nghĩa khác nhau về thị trường chứng khoán như trên cho thấy, bản thân thị trường
chứng khoán là một thực thể phức tạp với nhiều mối quan hệ và đặc trưng khác nhau. Hơn nữa, thị trường
chứng khoán là một hiện tượng kinh tế khách quan có sự phát sinh, phát triển. ở từng giai đoạn phát triển
của mình thị trường chứng khoán cũng mang những nội dung khác nhau về mô hình tổ chức, chủng loại
hàng hoá và về phương thức giao dụch. Chính vì thế, mặc dù cách định nghĩa khác nhau nhưng về nội
dung khái niệm thị trường chứng khóan, các tác giả đều thng nhất ở một số điểm sau:
Thứ nhất, thị trường chứng khoán là một dạng thị trường đặc biệt, nằm trong một thị trường lớn hơn gọi là
thị trường tài chính.

S ơ đồ cấu trúc thị tr ường tài chính

- Thị trường tài chính là lĩnh vực trao đổi các giấy tờ có giá và quan hệ vay mượn qua các tổ chức tín
dụng.
- Thị trường tín dụng: thị trường vay và cho vay qua các tổ chức tín dụng.
- Thị trường tiền tệ: trao đổi các giấy tờ có giá ngắn hạn (thường dưới một năm).
- Thị trường chứng khoán: thị trường trao đổi các giấy tờ có giá dài hạn (thường trên một năm).
Thứ hai, hàng hoá trao đổi trên thị trường chứng khoán chủ yếu là cổ phiếu và trái phiếu dài hạn. Ngoài ra,
trên các thị trường chứng khoán phát triển còn trao đổi các công cụ tài chính phát sinh từ cổ phiếu và trái
phiếu, như chứng quyền, khế quyền, hợp đồng quyền chọn, hợp đồng tương lai…
Thứ ba, thị trường chứng khoán bao gồm thị trường sơ cấp (thị trường phát hành) và thị trường thứ cấp
(thị trường mua – bán lại).


Thứ tư, thị trường chứng khoán bao gồm hai mô hình tổ hức quản lý chính, đó là Sở giao dịch chứng
khoán và thị trường chứng khoán phi tập trung (OTC).
Từ những nội dung căn bản của thị trường chứng khoán như trên, có thể nêu khái quát: thị trường chứng
khoán là một bộ phận của thị trường tài chính, trong đó chuyên môn hoá giao dịch một số loại hàng hoá
đặc biệt như cổ phiếu, trái phiếu dài hạn, kể cả các công cụ tài chính phát sinh từ cổ phiếu, trái phiếu theo
những phương thức có tổ chức như giao dịch qua sở giao dịch chứng khoán, Công ty chứng khoán, giao
dịch trực tiếp và qua mạng.

Hoạt động của thịh trường chứng khoán
Thị trường chứng khoán chính thức
Đây là thị trường chứng khoán tập trung, hoạt động đúng theo các quy định của pháp luật, là nơi giao dịch
mua bán các loại chứng khoán đã được đăng ký (listed or registered securities) hay được biệt lệ. Vì lẽ đó,
nó còn được gọi là thị trường niêm yết tập trung.
Chứng khoán đã được đăng ký là loại chứng khoán đã được cơ quan có thẩm quyền cho phép bảo đảm,
phân phối và mua bán qua trung gian, các môi giới và công ty môi giới. Chứng khoán sau khi phát hành
đại chúng, nếu hội đủ một số yêu cầu chọn lọc, thì có thể niêm yết trên sàn giao dịch. Các tiêu chuẩn niêm

yết thường chú trọng thâm niên hoạt động, thành tích lợi nhuận, quy mô cổ phần và lượng cổ đông. Sở dĩ
như vậy là vì Sở giao dịch muốn chứng khoán niêm yết phải là loại đủ chất lượng và lượng cổ phần phải
lớn, cổ đông nhiều thì mới có mua bán liên tục, sôi nổi và đảm bảo uy tín thị trường. Người đầu tư khi mua
chứng khoán trong một đợt phát hành đại chúng(tức mua các IPO), dù đang mạo hiểm vào một chứng
khoán mới, nhưng xem như họ được bảo vệ tối đa. Cả hệ thống dường như đã sàng lọc cho họ rồi, Trong
đó Sở giao dịch là một khâu then chốt trong một hệ thống vận hành đồng bộ, Ta cũng nên biết rằng, chỉ có
các nhà môi giới là đồng bộ. Ta cúng nên biết rằng, chỉ có các nhà môi giới là thành viên của một Sở giao
dịch mới được mua và bán chứng khoán tài sản giao dịch(tranding floor) của Sở giao dịch đó. Các yêu cầu
về mua của người có tiền (cầu) và bán của người có chứng khoán (cung) sẽ được các công ty môi giới và
kinh doanh chứng khoán đem đến Sở giao dịch, quá trình mua bán đó diễn ra chỉ thoáng qua bằng động
tác đầu gía. Còn lại, nói chuyện mua bán thực sự sẽ được giải quyết ở các công ty môi giớivà kinh doanh
chứng khoán, có thể có sự tham gia của một số định chế khác.
Chứng khoán biệt lệ là loại chứng khoán được miễn giấy phép của cơ quan có thẩm quyền, do Chính phủ
trong các cơ quan công quyền phát hành và bảo đảm.
Thị trường chứng khoán chính thức là một tổ chức có thực thể, là thị trường minh bạch và được tổ chức
cao, có địa điểm nhất định, với những trang thiết bị cần thiết, ở đó các chứng khoán được giao dịch theo
những quy chế nghiêm ngặt và nguyên tắc nhất định.
Thị trường chứng khoán chính thức có thời biểu mua bán rõ rệt, giá cả được xác định trên cơ sở đấu giá
công khai có sự kiểm soát của hội đồng chứng khoán quốc gia. Việc mua bán chứng khoán được thực
hiện tại sàn giao dịch thể hiện bằng các Sở giao dịch chứng khoán. Chính vì vậy, thị trường chứng khoán
tập trung (hay thị trường chứng khoán có tổ chức – Organnied market) còn được gọi là Sở giao dịch, quá
trình mua bán (The Stock Exchange). Tại Sở giao dịch, quá trình mua bán chứng khoán diễn ra chỉ thoáng
qua bằng động tác đấu giá. Còn lại chuyện mua bán thực sự sẽ được giải quyết ở các công ty môi giới
kinh doanh chứng khoán, có thể có sự tham gia của một số định chế khác. Nó đóng vai trò là nơi tập trung
thông tin và duy trì sự rõ ràng đáng tin cậy để người mua kẻ bán tiện tham khảo, tạo điều kiện cho những
nhà đấu tư chẳng hề biết nhau vẫn có thể an tâm làm ăn với nhau. Nó là một định chế đầu mối (đầu mối
chớ không phải trung gian hoặc chợ), là nơi tạo ra niềm tin, sự công bằng, trung thực và trật tự cho những
nhà đầu tư chứng khoán. Những nhà đầu tư chứng khoán đều phải tốn tiền để mua những thứ đó từ Sở
giao dịch. Nó là nơi tập hợp và chuyển hoá niềm tin thành những kết ước cụ thể của những nhà đầu tư
chứng khoán.

Hoạt động nhộn nhịp của Sở giao dịch có vẻ như là thứ hào quang chói sáng lấn át, làm cho người ta khó
phân biệt. Khi nhắc đến thị trường chứng khoán, hầu như mọi người có thói quen liên tưởng ngay dến một
Sở giao dịch (Stock exchange) nào đó. Nói đến thị trường chứng khoán là người ta hình dung đến các sàn
giao dịch (tranding floor) được vận hành với những phương tiện hiện đại, là bàn bạc về một thị trường diễn
biến nhộn nhịp nhưng lại có tiếng là trật tự và trung thực, với sự trợ giúp của các ngành kỹ thuật cao. Thế
nhưng hoạt động tại các sàn giao dịch chỉ là một phần của bức tranh toàn cảnh thị trường chứng khoán.
Cùng với cả một hệ thống vận hành đồng bộ, Sở giao dịch là một khâu then chốt tạo điều kiện cho việc
mua bán chứng khoán được diễn ra thuận lợi, vì vậy người ta gọi chung bối cảnh đó là thị trường. Các yêu
cầu về mua của người có tiền(cầu) và bán của người có chứng khoán(cung) sẽ được các thông tin môi
giới và kinh doanh chứng khoán đem đến Sở giao dịch để giao mua bán chào bán(bid và offer). Tại Sở
giao dịch; quá trình mua bán đó bằng động tác đấu giá công khai (open/auction). Các nhà môi giới phải la
lớn lên giá “bid” và “offer” của họ ngay tại các nhà môi giới là thành viên của một Sở giao dịch mới được


mua bán chứng khoán tại sàn giao dịch của Sở giao dịch đó. Và dù Sở giao dịch là nơi rất tập trung, nó
cũng chỉ giữ nhiệm vụ là một khâu trong thị trường chứng khoán.

Thị trường chứng khoán bán chính thức hay thị trường chứng khoán bán tập trung (thị
trường OTC)
Đây là thị trường không có địa điểm tập trung những người môi giới, những người kinh doanh chứng
khoán như ở Sở giao dịch chứng khoán, không có khu vực giao dịch diễn ra ở mọi lúc, mọi nơi, vào thời
điểm và tại chỗ mà những người có nhu cầu mua bán chứng khoán gặp gỡ nhau. Đây là một loại thị
trường bậc cao, được tự động hoá cao độ, hàng ngàn hãng môi giới trong cả nước giao dịch mua bán
chứng khoán với nhau thông qua hệ thống điện thoại và hệ thốngvi tính nối mạng. Nó không phải là thị
trường hiện hữu, vì vậy còn được gọi là thị trường giao dịch không qua quầy – thị trường OTC (Over-theCounter Market). Thông thường, đối với các nước phát triển và các nước có thị trường chứng khoán phát
triển và các nước có thị trường chứng khoán phát trin, mới có điều kiện hình thành loại thị trườngbậc cao
này, vì chỉ các nhà đầu tư ngoài quỹ đầu tư, qũy hưu bồng, các công ty lớn mới có khả năng có hệ thống
thông tin liên lạc hiện đại, còn tham gia nối mạng máy lớn thì rất khó khăn, còn các nhà đầu tư nhỏ khó có
thể trang bị cho mình những phương tiện máy móc thiết bị hiện đại, vì vậy thị trường OTC chưa thích hợp
với các nước đang phát triển.

Thị trường OTC có những nét đáng chú ý sau đây:
+Về đặc điểm của thị trường OTC: thị trường OTC không có trung tâm giao dịch, mà giao dịch mua bán
CK thông qua mạng lưới điện tín, điện thoại. Một điều quan trọng là các nhà đầu tư trên thị trường OTC
không trực tiếp gặp nhau để thoả thuận mua bán chứng khoán như trong phòng giao dịch của Sở giao
dịch chứng khoán, thay vào đó họ thuê các công ty môi giới giao dịch hộ thông qua hệ thống viễn thông.
Thị trường OTC là thị trường thương lượng, không có vị trí tập trung để trực tiếp gặp nhau. Việc giao dịch
được điều khiển thông qua điện thoại và mạng vi tính để liên lạc giữa những dealer chứ không đối mặt
trực tiếp (face- to - face) như tại sàn giao dịch chứng khoán. Thị trường OTC được quy định luật lệ bởi
Hiệp hội những người kinh doanh chứng khoán (NASD). Một giao dịch chứng khoán trên OTC thường bắt
đầu khi một khách hàng đặt một lệnh và người môi giới (broker) điền vào phiếu lệnh. Sau đó phiếu lệnh
được chuyển đến nhân viên giao dịch trên OTC (OTC trader) của công ty để thi hành. Nhân viên giao dịch
sẽ xác định người kinh doanh chứng khoán (dealer) đề ra thương lượng các điều khoản của giao dịch. Một
người kinh doanh chứng khoán trên OTC (OTC dealer), người cung cấp liên tục các giá hỏi mua (bids) và
giá chào bán (offers) cho một chứng khoán cụ thể thì được cho là “tạo một thị trường” (make a market) cho
chứng khoán đó và được gọi là người tạo ra thị trường (market/ a market). Người tạo ra thị trường mua và
bán chứng khoán vì lợi nhuận của chính họ và chấp nhận rủi ro. Nếu ở Sở giao dịch chứng khoán chỉ có
một người tạo ra thị trường cho mỗi loại chứng khoan1 (chuyên gia- specialist) thì trên OTC có thể có
nhiều người tạo ra thị trường cho một loại chứng khoán. Một người tạo ra thị trường phải sẵn sàng bán
hay mua cổ phiếu tại giá đưa ra (quoted price). Trừ khi công bố giá được định trước, tất cả các báo giá
được đưa ra từ công ty chứng khoán.
Có nhiều loại giao dịch trên OTC, bao gồm (nhưng không có giới hạn): cổ phiếu và trái phiếu công ty; trái
phiếu chính quyền địa phương; chứng khoán Chính phủ Mỹ; và chứng khoán cơ quan Chính phủ Mỹ (U.S.
Government Agency Securities).Khi việc giao dịch chứng khoán này được thương lượng giữa người mua
và người bán, phải có mạng lưới liên lạc nối liền những người kinh doanh (dealer) và biểu diễn những
thông tin báo giá. Có 2 hình thức chính của việc liên lạc là bảng điện và in ấn.
Công ty chứng khoán trên OTC tương tự như công ty môi giới hoạt động trên một Sở giao dịch chứng
khoán, do đó nó có tên gọi khác nữa là công ty giao dịch – môi giới. Công ty chứng khoán OTC luôn bán
các loại chứng khoán phi tập trung cho các khách hàng của mình.
Nhà môi giới trung gian là một loại công ty môi giới nhất định mà khách hàng của nó là các nhà giao dịch
và môi giới trên thị trường. Các công ty thông báo cho nhà môi giới trung gian loại chứng khoán mà họ

muốn mua hoặc muốn bán. Sau đó, nhà môi giới trung gian thông báo các yêu cầu này qua mạng lưới
thông tin cho các thành viên khác biết.
Thị trường OTC thực hiện vai trò của thị trường thứ cấp, tức là thực hiện vai trò điều hoà, lưu thông các
nguồn vốn, đảm bảo chuyển hoá các nguồn vốn ngắn hạn thành dài hạn để đưa vào đầu tư phát triển kinh
tế. Nhờ có thị trường OTC, những người có vốn nhàn rỗi tạm thời có thể yên tâm đầu tư vào chứng khoán
vì khi cần tiền họ có thể bán lại các chứng khoán của mình cho các nhà đầu tư khác trên thị trường chứng
khoán. Có tiền, thấy có lợi, hoặc thích là mua. Kẹt tiền, thấy không hấp dẫn nữa hoặc không thích thì bán.
Nếu không có thị trường thứ cấp, có lẽ người đầu tư mua cổ phần, trái phiếu sẽ còn bị kẹt dài dài.
Các công ty thực hiện môi giới và kinh doanh chứng khoán là cầu nối giữa những người đầu tư trên thị
trường OTC. Nhờ có các công ty này, quan hệ cung cầu chứng khoán trên thị trường được giải quyết dễ
dàng, nhanh chóng và thuận tiện hơn. Các công ty muốn hoạt động môi giới và kinh doanh chứng khoán


phải được phép của cơ quan có thẩm quyền (NASD). Thông thường các công ty chứng khoán thường
được phép thực hiện cả nghiệp vụ môi giới và kinh doanh mua bán chứng khoán cho chính mình.
Các công ty chứng khoán trên thị trường OTC có mặt ở khắp mọi nơi trên đất nước, mỗi công ty chuyên
kinh doanh mua bán một số loại chứng khoán nhất định. Các công ty chứng khoán giao dịch mua bán
chứng khoán cho mình và cho khách hàng thông qua việc giao dịch với các nhà tạo thị trường về các loại
chứng khoán đó. Các công ty cũng thực hiện các nghiệp vụ kinh doanh chứng khoán như: giao dịch mua
bán cho chính mình, môi giới mua bán chứng khoán cho khách hàng dịch vụ tư vấn đầu tư chứng khoán,
bảo lãnh phát hành.
+ Niêm yết chứng khoán trên thị trường OTC: các chứng khoán buôn bán trên thị trường OTC cũng phải
được niêm yết công khai cho công chúng (các nhà đầu tư) biết để cócác quyết định đầu tư. Các chứng
khoán được niêm yết trên thị trường OTC tương đối dễ dàng, các điều kiện được niêm yết không quá
nghiêm ngặt, chỉ cần được phép phát hành là chứng khoán có thể giao dịch trên thị trường này. Như vậy,
hầu như tất cả các chứng khoán không được niêm yết để giao dịch trên Sở giao dịch chứng khoán đều
được giao dịch ở đây. Các chứng khoán buôn bán trên thị trường OTC thường có mức độ tín nhiệm thấp
hơn các chứng khoán được niêm yết trên Sở giao dịch chứng khoán. Song, do thị trường nằm rải rác ở
khắp nơi nên độ lớn của thị trường khó có thể xác định chính xác được, thông thường khối lượng buôn
bán chứng khoán trên thị trường này là lớn hơn Sở giao dịch chứng khoán. Từ điều kiện niêm yết thông

thường hơn mà chứng khoán của các công ty được buôn bán trên thị trường này nhiều hơn, thậm chí một
số chứng khoán được niêm yết trên Sở giao dịch chứng khoán cũng được mua bán ở thị trường này.
yết giá trên thị trường OTC được thể hiện trên hệ thống màn hình yết giá tự động, tuỳ theo độ chuyên sâu
của thị trường và sự hấp dẫn của một loại CK nhất định mà nó có các loại yết giá như: yết giá chắc chắn,
yết giá phụ thuộc, yết giá có chủ định.
Từ việc buôn bán giao dịch chứng khoán trên thị trường OTC không tại một địa điểm nhất định mà thay
vào đó là tại các công ty chứng khoán và thực hiện các giao dịch thông qua hệ thống viễn thông, nên việc
niêm yết công khai cũng được đa dạng và đơn giản hơn. Giá thị trường hiện tại của các loại chứng khoán
phổ biến trên thị trường OTC được thông bán trên hệ thống màn hình yết giá tự động của NASDAQ.
Ngoài ra, yết giá công khai trên thị trường OTC còn được thực hiện dưới các hình thức ra các yết giá có
chọn lọc là các yết giá do NASDAQ tập hợp hàng ngày các mức giá chào bán và giá đặt mua của một số
loại CK trên thị trường OTC theo một danh sách có chọn lọc thông qua Uỷ ban yết giá của nó, sau đó nó
được công bố trên nhiều tờ báo hàng ngày trong khắp cả nước. Các thông báo yết giá màu hồng là do một
tổ chức có tên là Phòng yết giá quốc gia (National Quotation Bureau) xuất bản. Nó xuất bản hàng ngày giá
bán buôn các loại chứng khoán trên thị trường OTC kèm theo đó là tên của những nhà giao dịch hay nhà
giao dịch có liên quan. Các thông báo yết giá màu hồng không được phổ biến rộng rãi mà chỉ được phân
phối cho các công ty đặt mua. Các công ty niêm yết chứng khoán trên thị trường OTC cũng phải công khai
các thông tin về tình hình của công ty cho công chúng đầu tư biết. Quy trình công khai thông tin, các vấn
đề, báo cáo cần công khai cho công chúng cũng như các yêu cầu công khai về thông tin công ty cũng
tương tự như trên Sở giao dịch chứng khoán.
+ Giao dịch mua bán chứng khoán trên thị trường OTC: hoạt động giao dịch buôn bán chứng khoán trên
thị trường OTC cũng diễn ra khá đơn giản. Khi một khách hàng muốn mua một số lượng chứng khoán
nhất định, anh ta sẽ đưa lệnh này ra cho công ty chứng khoán đang quản lý tài sản của mình yêu cầu thực
hiện giao dịch hộ mình. Thông qua hệ thống viễn thông, công ty môi giới – giao dịch sẽ biết được giá chào
bán thấp nhất của loại chứng khoán đó. Sau đó công ty này sẽ thông báo lại cho khách hàng của mình và
nếu khách hàng chấp thuận, thì công ty sẽ thực hiện lệnh này và giao dịch của khách hàng sẽ được thực
hiện.
Chứng khoán giao dịch trên thị trường OTC không đòi hỏi điều kiện các tiêu chuẩn như giao dịch tại Sở
giao dịch chứng khoán. Điều kiện duy nhất là loại chứng khoán đó được phép phát hành và chưa được
đăng ký yết giá tại trụ sở giao dịch nào cả. Hầu hết các loại chứng khoán mới phát hành lần đầu đều giao

dịch qua thị trường OTC, sau đó mới xin đăng ký tại Sở giao dịch chứng khoán.
Quản trị thị trường OTC là Hiệp hội các nhà kinh doanh chứng khoán quốc gia. Hiệp hội có nhiệm vụ ban
hành quy chế. Thành viên của Hiệp hội cũng là thành viên của thị trường chứng khoán và ngược lại.

Bài học đầu tư từ cha đẻ sàn chứng khoán đầu tiên tại
Nhật Bản
Bước sang tuổi 40, ông Ken Shibusawa mới nhìn lại hai thập kỷ làm việc cho
các công ty ở Phố Wall và tự hỏi ông đang làm gì với cuộc đời mình. Ngẫm
nghĩ về lựa chọn nghề nghiệp của mình, ông mới tìm đến các “công trình” của


người ông vĩ đại, người thành lập ngân hàng và sàn giao dịch chứng khoán
đầu tiên của nước này sau chuyến viếng thăm châu Âu trong những năm của
thập niên 1860.
Và ông đã rút ra được một bài học: Đó là một cuộc sống trọn vẹn giữa kinh doanh và đức
hạnh. Đối với ông Shibusawa, điều này có nghĩa là ông sẽ quay lưng với các phòng giao
dịch, vốn luôn bị ám ảnh về lợi nhuận, chẳng hạn như Goldman Sachs Group Inc. và Moore
Capital Management. Sau cùng, ông cũng sáng lập ra công ty quản lý tài sản của riêng
mình. Mục tiêu của ông là khiến những người tiết kiệm của Nhật Bản phải bỏ tiền vào cổ
phiếu bằng cách đưa ra một phương án đầu tư theo chiến lược mua và giữ với chi phí thấp.
Trong một cuộc phỏng vấn tại Tokyo, ông
Shibusawa cho hay, trước đây ông đã từng là một
nhà đầu tư ngắn hạn, một chuyên viên giao dịch.
Nhưng khi đó, ông cũng nhận thấy sự cần thiết
của một tầm nhìn dài hạn.
Hiện tại, ông Shibusawa đang thực hiện thay thế 1
trong 30 công ty thuộc quỹ của mình mỗi năm.
Ngoài ra, ông dành thời gian còn lại chủ yếu vào
Ông Ken Shibusawa


việc khuyến khích các công ty Nhật Bản và các

nhà đầu tư của họ giao tiếp với nhau nhiều hơn.
Công ty Commons Asset Management Inc. đã kết hợp với hai công ty - Rheos Capital
Works Inc. và Saison Asset Management Co. - để đẩy mạnh cách tiếp cận này, và họ gọi đó
là “đầu tư chậm rãi”. Với số tiền gửi tiết kiệm ở các ngân hàng lên tới 16.1 ngàn tỷ USD và
gần như không có lãi của các hộ gia đình ở Nhật Bản, sứ mệnh của họ là khiến các cá nhân
thấy được thị trường chứng khoán là nơi tốt nhất để tiết kiệm cho tương lai, và để thúc đẩy
nền kinh tế của quốc gia bằng cách bỏ vốn vào các công ty tốt nhất.


Có những dấu hiệu cho thấy tập đoàn đang thắng thế. Quỹ Commons 30 của Shibusawa
đánh bại 88% các quỹ cùng cấp trong 3 năm qua và cả chỉ số Topix của Nhật Bản, dữ liệu
của Bloomberg cho thấy. Mặc dù tổng giá trị tài sản dưới quyền quản lý của công ty đầu tư
này vẫn còn khá thấp với chỉ 235 triệu USD, nhưng công ty đã đạt mức tăng trưởng 29%
trong 7 tháng qua.
Haruhiro Nakano, Chủ tịch của Công ty Saison Asset Management cho biết: "Mặc dù ông có
thương hiệu và danh tiếng của Shibusawa, nhưng ông vẫn đặt bản thân trong môi trường
khắc nghiệt này để khiến dòng vốn ở Nhật Bản đi theo đúng định hướng".
Ông Shibusawa nói chìa khóa thành công là tìm ra các doanh nghiệp đang và sẽ tăng
trưởng trong suốt một thế hệ. Mặc dù Quỹ Commons 30 sử dụng các số liệu như khả năng
sinh lợi và việc định giá để chọn các cổ phiếu đầu tư, nhưng họ cũng tập trung vào tính
minh bạch của công ty cũng như văn hóa doanh nghiệp.
Ông Shibusawa cho biết công ty tập trung nắm giữ những cổ phiếu có rủi ro thực tế ít hơn
những rủi ro mà nhà đầu tư nhìn thấy bên ngoài vì hầu hết các cổ phiếu này đều là những
cổ phiếu blue-chip ở Nhật Bản. Đây là những cổ phiếu mà các nhà đầu tư khác thường mua
sau những đợt rớt giá nặng nề. Các blue-chip đó là cổ phiếu của Shiseido Co. và Mitsubishi
Corp., đều tăng giá trong năm nay, ngay cả khi thị trường sụt giảm.



Khi ông Eiichi Shibusawa đến tham quan Hội chợ Thế giới Paris vào năm 1867, những gì
ông chứng kiến đã thuyết phục ông rằng nước Nhật Bản phong kiến cần phải phát triển
ngành công nghiệp và nền kinh tế của đất nước. Ông thành lập ngân hàng First National
Bank, là đơn vị cho vay đầu tiên của quốc gia, và hỗ trợ thành lập khoảng 500 công ty, trong
đó có cả Sở giao dịch Chứng khoán Tokyo. Tên tuổi ông Eiichi được đưa vào một số sách
giáo khoa của Nhật Bản và cả trong một viện bảo tàng để tưởng nhớ tới những đóng góp
của ông. Viện bảo tàng này thu hút khá đông khách du lịch ở Tokyo.
Ông Ken Shibusawa cho biết ông luôn ý thức về dòng dõi lẫy lừng của mình, nhưng mãi
đến khi trải qua một cuộc khủng hoảng tuổi trung niên thì ông mới bắt đầu tìm kiếm tới
những triết lý của ông nội - ông Eiichi. Và khi đang cố gắng ngẫm nghĩ về những việc cần
làm trong những năm còn lại của mình, ông Ken đã tìm thấy một tài liệu sưu tầm các tác
phẩm của ông nội. Sau khi đọc xong, ông đã tìm thấy câu trả lời. Thậm chí, ông còn cho
xuất bản cuốn sách riêng về tổ tiên của mình.

Voi và Kiến
Khi được hỏi về công việc của mình hôm nay có
tương tự như của ông nội không thì ông
Shibusawa dí dỏm rằng: "Điều này giống như so
sánh một con voi với một con kiến vậy. Nhưng tôi
nhận thấy tôi đang làm những điều tương tự như
vậy”. Theo ông, một ngân hàng về cơ bản không
khác gì hình ảnh một dòng sông hùng vĩ, và số
tiền nằm ngoài các ngân hàng thì giống như
những giọt sương bé nhỏ, nhưng nếu được tập

Ông Eiichi Shibusawa năm 1909


trung tại một ngân hàng thì cuối cùng trở thành một con sông lớn, và có sức mạnh để lèo lái
tốc độ tăng trưởng kinh tế của Nhật Bản.

Nếu ông Eiichi tới châu Âu, thì ông Ken lại tới Texas, nơi ông đã trải qua những năm tháng
cắp sách đến trường và theo đuổi ngành kỹ sư. Sau đó, ông đổi hướng và đi làm
tại JPMorgan và Goldman Sachs, trước khi trở thành một chuyên viên giao dịch cho công ty
Moore Capital của Louis Bacon. Từ năm 1997 đến năm 2000, ông đầu quân về văn phòng
của Moore ở Tokyo.
Ông bộc bạch: "Tôi đã cảm thấy thoải mái hơn nhiều về tài chính ở độ tuổi 20 và tuổi 30.
Nhưng đối với những người trong ngành dịch vụ tài chính thì họ luôn có cảm giác trống rỗng
ở đâu đó trong trái tim của họ". "Họ cảm thấy bị mắc kẹt, có lẽ là vậy".
Hiện tại, dù đã xa cuộc sống đầy căng thẳng ở sàn giao dịch, nhưng ông Shibusawa vẫn
dành cả ngày để tổ chức các sự kiện, nơi các khách hàng, những người đầu tư ít nhất là
3,000 yen (tương đương 28 USD) một tháng, có thể gặp được các giám đốc điều hành và
bàn luận về tất cả mọi thứ từ chiến lược kinh doanh cho đến cách họ tiết lộ thông tin.
Một số công ty tỏ ra khá miễn cưỡng khi đề cập đến việc gặp mặt các cổ đông nhỏ lẻ lúc
đầu, nhưng họ phải đến để thấy được lợi ích của việc này, ông nói. Quỹ Commons thậm chí
còn tổ chức các nhóm nghiên cứu gồm những người đến từ 30 công ty để tìm hiểu cách
thức xử sự như một nhà đầu tư thực thụ. Tên của công ty cũng ám chỉ cho việc tìm ra điểm
chung giữa các nhóm.
Ông Shibusawa đang ủng hộ phương pháp đầu tư là tham gia, mua, nắm giữ ở một đất
nước mà các cá nhân thường được khuyến khích luân chuyển giữa các quỹ do các môi giới
muốn kiếm hoa hồng giao dịch. Quỹ Commons không yêu cầu hoa hồng đối với các dòng
tiền đầu tư vào quỹ mà sẽ tính phí quản lý là 1.15% một năm, thấp hơn các mức trung bình
của ngành này với hoa hồng là 2.6% và phí quản lý 1.4%, dữ liệu của Bloomberg cho thấy.
Trong khi trả lời câu hỏi của vợ về lý do tại sao ông lại từ bỏ sự nghiệp được trả lương cao
trên Phố Wall, thì ông không hề tỏ ra hối tiếc về cuộc sống mới của mình./.

Cổ phiếu Thaco, Quasuco và AVC nổi sóng,
“hun nóng” sàn OTC
Thứ Năm, 19/5/2016 10:26
Sau một thời gian dài trầm lắng, thị trường cổ phiếu giao dịch phi tập trung (OTC) gần
đây thu hút được sự quan tâm của nhiều NĐT. Một số cổ phiếu đang “cháy hàng” vì có

“câu chuyện đặc biệt”.


Thaco đang chiếm 45,4% thị phần bán xe ôtô, cổ phiếu được chào mua với giá trên 80.000 đồng/CP
Hoạt động mua bán cổ phiếu khối ngân hàng vẫn là chủ đạo trên thị trường OTC vì dễ mua và có giao dịch
thường xuyên, như ABBank, Techcombank... Tuy nhiên, lượng giao dịch thành công tương đối nhỏ. Gần
đây, sự quan của NĐT tập trung vào các cổ phiếu khác.
Cổ phiếu Thaco “cháy hàng”
Cách đây hơn 1 tháng, trước khi ĐHCĐ thường niên của CTCP Ôtô Trường Hải (Thaco) diễn ra, cổ phiếu
Thaco trên thị trường OTC đã được tìm mua ở mức 50.000 - 60.000 đồng/CP. Nhu cầu mua cổ phiếu này
tăng cao sau khi ĐHCĐ được tổ chức, với thông tin về kết quả kinh doanh năm 2015 tăng trưởng cao và
triển vọng kinh doanh khả quan. Từ đó đến nay, giá cổ phiếu Thaco tăng lên trên 80.000 đồng/CP, nhưng
thường xuyên trong tình trạng “cháy hàng”.
Năm 2015, Thaco đạt 45.840 tỷ đồng doanh thu, gần gấp đôi so với năm 2014; lợi nhuận sau thuế công ty
mẹ đạt 7.038 tỷ đồng, vượt 55% kế hoạch và tăng 115% so với năm 2014; cổ tức 30%. ĐHCĐ Thaco đã
thông qua kế hoạch kinh doanh năm 2016 với chỉ tiêu lượng xe tiêu thụ 112.336 xe, tăng 31.915 xe so với
năm 2015; doanh thu 71.735 tỷ đồng, tăng 56%; lợi nhuận sau thuế 8.212 tỷ đồng, tăng 16% so với năm
2015.
Theo thống kê mới nhất từ Hiệp hội Các nhà sản xuất ôtô Việt Nam (VAMA), tháng 4/2016, Thaco tiếp tục
giữ vị trí dẫn đầu về doanh số bán xe trong cả nước, với 10.436 xe, chiếm 45,4% thị phần trong VAMA.
Giới đầu tư đánh giá, Thaco đạt kế hoạch lợi nhuận năm nay thì EPS là 21.357 đồng, với mức giá 80.000
đồng/CP, hệ số P/E tương ứng là 3,74 lần. Mức định giá cổ phiếu này vẫn hấp dẫn so với giá trị thực và vị
thế của một công ty đầu ngành.
Cổ phiếu Quasuco được săn đón


Một cổ phiếu khác cũng đang được nhiều NĐT săn đón và trong tình trạng “cháy hàng” từ đầu tháng 5 đến
nay là Quasuco của CTCP Đường Quảng Ngãi. Cổ phiếu Quasuco được chào mua ở mức giá hơn
100.000 đồng/CP. Môi giới của một CTCK cho biết, có khách hàng đặt mua 60.000 cổ phiếu Quasuco với
giá 105.000 đồng/CP, nhưng chưa tìm được nguồn hàng bán.

Theo báo cáo tài chính quý I/2016, Quasuco ước đạt 1.707 tỷ đồng doanh thu, trong đó doanh thu từ Nhà
máy sữa đậu nành Vinasoy chiếm tỷ trọng cao nhất, với 680 tỷ đồng; lợi nhuận sau thuế ước đạt 214 tỷ
đồng, tăng 2% so với cùng kỳ năm ngoái.
Sau 10 năm thực hiện cổ phần hóa, lợi nhuận của Quasuco tăng từ 26 tỷ đồng năm 2006 lên 1.230 tỷ
đồng năm 2015. Năm 2015, Quasuco đạt tổng doanh thu 7.898 tỷ đồng, vượt 5% kế hoạch; lợi nhuận sau
thuế 1.230 tỷ đồng, tăng 7,95 lần so với kế hoạch và tăng 58,9% so với năm 2014. Lãi trên mỗi cổ phiếu
(EPS) năm 2015 của Quasuco là 10.317 đồng. Ở mức giá 100.000 đồng/CP, cổ phiếu của Công ty đang có
P/E là 9,3 lần, tương đối cao trong khối doanh nghiệp sản xuất thực phẩm.
Cổ phiếu ACV: cầu tăng, nhưng ít người bán
Tổng công ty Hàng không Việt Nam (ACV) không có kết quả kinh doanh ấn tượng trong năm 2015, nhưng
nhờ vị thế độc quyền trong ngành hàng không nên tăng trưởng doanh thu và lợi nhuận được đảm bảo ở
mức ổn định.
Kể từ khi ACV chào bán cổ phần lần đầu ra công chúng (IPO) vào tháng 12/2015, giao dịch cổ phiếu ACV
khá trầm lắng. Tuy nhiên, từ cuối tháng 2/2016 đến nay, giao dịch cổ phiếu ACV bắt đầu sôi động hơn.
Theo thông tin trên thị trường OTC, trong vòng 2 tháng qua, giá cổ phiếu ACV tăng từ 16.000 đồng/CP lên
20.000 đồng/CP. Hiện nhiều NĐT đang chào mua cổ phiếu này với giá 19.000 - 20.000 đồng/CP, tùy theo
khối lượng lớn hay nhỏ. Tuy nhiên, bên bán vẫn rất ít, mặc dù ở mức giá này, những NĐT trúng đấu giá
mức trung bình trong phiên IPO cuối năm ngoái đã có tỷ suất lợi nhuận 30 - 40%.
Tìm hiểu của ĐTCK ở một số CTCK có hoạt động môi giới cổ phiếu OTC cho thấy, tâm lý chung của các
NĐT trên thị trường OTC khá thận trọng, thường mua hoặc bán một lượng cổ phiếu nhỏ trước để thăm dò
giá. Khi sau khi tìm được mức giá phù hợp, NĐT mới sẵn sàng tiến tới những giao dịch lớn hơn.

Sự vận động của thị trường OTC năm qua luôn theo sát thị trường niêm yết. Từ năm 2010
đến đầu năm 2014, thị trường OTC đóng băng tại hầu hết các cổ phiếu trong bối cảnh thị
trường tập trung suy giảm.
TTCK tập trung vừa đi qua một năm với rất nhiều thăng trầm khi có ít nhất hai đợt sụt giảm mạnh
vào tháng 5 (Trung Quốc kéo giàn khoan vào biển Đông) và cuối tháng 11 kéo dài hết tháng 12
(giá dầu giảm mạnh và hiệu ứng từ Thông tư 36/TT-NHNN của Ngân hàng Nhà nước). Tuy
nhiên, với nhiều NĐT trên TTCK tự do (OTC), 2014 đã để lại ấn tượng tích cực khi một loạt cổ
phiếu lên sàn tăng giá tốt, mang lại lợi nhuận không nhỏ.

Theo số liệu của UBCK, năm 2014 có 21 công ty niêm yết mới trên 2 sàn giao dịch. Trong đó
nhiều tên tuổi lên HNX như: Công ty CP Hóa chất Đức Giang, Công ty CP Thủy điện Miền
Trung, Công ty CP Dịch vụ hàng không sân bay Đà Nẵng… Trên sàn HoSE là các gương mặt
đình đám: Ngân hàng TMCP Đầu tư và Phát triển Việt Nam, Công ty CP Thế giới Di động, Công
ty CP Dây Cáp điện Việt Nam, Công ty CP Cảng Cát Lái...
Sôi động trở lại


So với trước khi niêm yết, đa số cổ phiếu có hành trình tăng giá ấn tượng từ 50 đến trên 100%.
Đơn cử như NDF có mức tăng gần 111% trước khi hạ nhiệt, GTN cũng tăng liên tục với mức
tăng trưởng giá hơn 99% còn VMI đã tăng 82,1%.…
Cùng với xu hướng thị trường chung cuối năm, các cổ phiếu mới lên sàn đã điều chỉnh giảm. Tuy
nhiên, nhiều DN chớp được cơ hội tăng vốn trong khi các NĐT “nếm mật, nằm gai” ôm cổ phiếu
OTC đã thu được lợi nhuận.
Sự vận động của thị trường OTC năm qua luôn theo sát thị trường niêm yết. Từ năm 2010 đến
đầu năm 2014, thị trường OTC đóng băng tại hầu hết các cổ phiếu trong bối cảnh thị trường tập
trung suy giảm.
Với nhiều cổ phiếu OTC tốt, NĐT không muốn bán giá thấp trong khi bên mua cũng ngần ngại
khi DN chưa có kế hoạch niêm yết. Tuy nhiên, bước sang năm 2014, khi thị trường có mức tăng
trưởng ấn tượng từ 530 điểm lên trên 600 điểm, nhiều DN đã khởi động lại kế hoạch lên sàn.
Cùng với quá trình hoàn thiện sổ sách, hồ sơ các cổ phiếu được giao dịch rất sôi động. Trước khi
niêm yết khoảng 2 tháng, hoạt động tạo lập thị trường đã được triển khai.
Các DN có mức độ đại chúng thấp thường thông qua các đầu mối OTC lớn, uy tín trên thị trường
để phân phối ra bên ngoài. Trên cơ sở giá giao dịch trên thị trường OTC kết hợp định giá giá trị
DN, giá tham chiếu ngày chào sàn được đưa ra ở mức phù hợp. Do đó, không có chuyện cổ phiếu
bị sụt giá quá mạnh hoặc mất thanh khoản ngay trong những phiên đầu lên niêm yết.
Nắm bắt tâm lý NĐT muốn mua cổ phiếu OTC giá trị tốt và có kế hoạch niêm yết, các môi giới
lớn trên thị trường OTC thường tìm kiếm DN có hoạt động thực chất, giá trị cổ phiếu chưa được
phản ánh vào giá cổ phiếu để giới thiệu cho NĐT.
Theo ghi nhận của Thời báo Kinh Doanh, không chỉ các cổ phiếu OTC chuẩn bị niêm yết, các cổ

phiếu ngân hàng có mức giá “trà đá” cũng được giao dịch khá sôi động. Thay vì mua đợi lên sàn
kiếm chênh lệch giá, NĐT mua các cổ phiếu này nắm giữ dài hạn và nhận cổ tức hàng năm trong
bối cảnh lãi suất tiết kiệm liên tục điều chỉnh giảm.
Cơ hội trong năm 2015
Nắm được kế hoạch niêm yết của Công ty CP Tập đoàn Tiến Bộ (mã TTB), anh Lê Ngọc Hoàng,
NĐT tại Ngọc Thụy (Long Biên, Hà Nội) bán hết cổ phiếu trên sàn niêm yết mua 30.000 cổ phiếu
TTB trị giá 430 triệu đồng.
Đến nay, TTB vẫn đang trong quá trình hoàn thiện hồ sơ, nhưng anh Hoàng cũng không quá lo
lắng. Thậm chí, anh cảm thấy có phần may mắn vì rút ra kịp thời cổ phiếu niêm yết nên tránh
được cơn bão giảm giá kéo dài từ tháng 11 sang tháng 12/2014.
“Trung tâm lưu ký đã nhận lưu ký, cổ phiếu gần như chắc chắn DN sẽ lên sàn. Vấn đề là đợi thời
điểm tốt để niêm yết có giá tốt. Những lúc như thế này mới thấy đầu tư vào cổ phiếu OTC an
toàn”, anh Hoàng cho biết.
Trên thực tế không chỉ riêng anh Hoàng, nhiều NĐT đang chọn cách đầu tư này để hạn chế rủi ro.
Nhiều chính sách cũng đang hỗ trợ cho việc tham gia IPO hoặc mua cổ phiếu trên thị trường OTC
của NĐT.
Nhằm thúc đẩy CPH, tháng 9/2014, Thủ tướng Chính phủ đã ban hành Quyết định số
51/2014/QĐ-Ttg quy định một số nội dung về thoái vốn, bán cổ phần và đăng ký giao dịch, niêm
yết trên TTCK của DNNN.


Theo đó, trong thời hạn 90 ngày kể từ ngày được cấp Giấy chứng nhận đăng ký, DN CPH phải
hoàn tất thủ tục đăng ký công ty đại chúng, đăng ký cổ phiếu để lưu ký tập trung tại VSD và đăng
ký giao dịch trên hệ thống giao dịch UPCoM.
Đối với DN đã chính thức chuyển thành công ty cổ phần trước ngày Quyết định này có hiệu lực
thi hành, đại diện chủ sở hữu vốn nhà nước có trách nhiệm chỉ đạo người đại diện phối hợp đôn
đốc DN hoàn tất việc thực hiện đăng ký giao dịch và niêm yết.
Như vậy, quy định trên là cơ sở pháp lý, góp phần tạo tiền đề cho các DN cổ phần hóa thực hiện
niêm yết và đăng ký giao dịch trên thị trường tập trung, mở ra cơ hội cho các NĐT trên thị trường
OTC.

Trong bối cảnh nhiều cổ phiếu niêm yết lâu năm có xu hướng “già cỗi”, nhàm chán, việc cổ phiếu
lên sàn thời gian gần đây thường tăng giá cũng tạo nên sức hấp dẫn đáng kể cho NĐT.