Tiết 57 : Khúc hát ru những em bé lớn trên lưng mẹ
Nguyễn Khoa Điềm
HƯỚNG DẪN ĐỌC THÊM


KTBC
? Cảm nhận của em về 3 câu thơ
đầu của bài thơ “ Bếp lửa” của
Bằng Việt


Tiết 57 – Văn bản : KHÚC HÁT RU NHỮNG EM BÉ LỚN TRÊN LƯNG MẸ
- Nguyễn Khoa Điềm I. Đọc và tìm hiểu chung
1. Tác giả
- Nguyễn Khoa Điềm sinh ngày 15 - 4 1943 tại thôn Ưu Điềm, xã Phong Hoà,
huyện Phong Điền, Thừa Thiên - Huế.
- Ông thuộc thế hệ các nhà thơ trưởng
thành trong cuộc kháng chiến chống Mĩ của
dân tộc.

- Các tác phẩm :
Nhà thơ
+ Cửa thép (kí, 1972)
Nguyễn
+ Đất ngoại
ô (thơ, Khoa
1973) Điềm
+ Mặt đường khát vọng(trường ca,1974)
+ Đất và khát vọng (thơ 1984)
+ Ngôi nhà có ngọn lửa ấm (thơ, 1986)

Tiết 57 – Văn bản : KHÚC HÁT RU NHỮNG EM BÉ LỚN TRÊN LƯNG MẸ
- Nguyễn Khoa Điềm I. Đọc và tìm hiểu chung
1. Tác giả


Tiết 57 – Văn bản : KHÚC HÁT RU NHỮNG EM BÉ LỚN TRÊN LƯNG MẸ
- Nguyễn Khoa Điềm I. Đọc và tìm hiểu chung
1. Tác giả
- Nguyễn Khoa Điềm sinh ngày 15 - 4 1943 tại thôn Ưu Điềm, xã Phong Hoà,
huyện Phong Điền, Thừa Thiên - Huế.
- Ông thuộc thế hệ các nhà thơ trưởng
thành trong cuộc kháng chiến chống Mĩ của
dân tộc.
2. Tác phẩm
a/ Đọc và tìm hiểu chú thích
b/ Tìm hiểu chung về vb
Bài thơ được Nguyễn Khoa Điềm sáng tác
năm 1971, khi đang công tác ở chiến khu
miền tây Thừa Thiên. (In trong tập “Đất và
khát vọng”, năm 1984.)
-Thể thơ: 8 chữ
-PT biểu đạt chính: biểu cảm
- Bố cục gồm ba phần, mỗi phần là một đoạn,
mỗi đoạn gồm hai lời ru (của tác giả và của
người mẹ).


Tiết 56 – Văn bản


KHÚC HÁT RU NHỮNG EM BÉ LỚN TRÊN LƯNG MẸ
- Nguyễn Khoa Điềm -

Em cu Tai ngủ trên lưng mẹ ơi
Em ngủ cho ngoan đừng rời lưng mẹ
Mẹ giã gạo mẹ nuôi bộ đội
Nhịp chày nghiêng giấc ngủ em nghiêng
Mồ hôi mẹ rơi má em nóng hổi
Vai mẹ gầy nhấp nhô làm gối
Lưng đưa nôi và tim hát thành lời :

(1)

- Ngủ ngoan a-kay ơi, ngủ ngoan a-kay hỡi
Mẹ thương a-kay, mẹ thương bộ đội
Con mơ cho mẹ hạt gạo trắng ngần
Mai sau con lớn vung chày lún sân...

(2)

Em cu Tai ngủ trên lưng mẹ ơi
Em ngủ cho ngoan đừng rời lưng mẹ
Mẹ đang tỉa bắp trên núi Ka-lưi
Lưng núi thì to mà lưng mẹ nhỏ
Em ngủ ngoan em đừng làm mẹ mỏi
Mặt trời của bắp thì nằm trên đồi
Mặt trời của mẹ, em nằm trên lưng
- Ngủ ngoan a-kay ơi, ngủ ngoan a-kay hỡi
Mẹ thương a-kay, mẹ thương làng đói
Con mơ cho mẹ hạt bắp lên đều

Mai sau con lớn phát mười Ka-lưi...
Em cu Tai ngủ trên lưng mẹ ơi
Em ngủ cho ngoan, đừng rời lưng mẹ
Mẹ đang chuyển lán, mẹ đi đạp rừng
Thằng Mĩ đuổi ta phải rời con suối
Anh trai cầm súng, chị gái cầm chông
Mẹ địu em đi để giành trận cuối
Từ trên lưng mẹ em đến chiến trường
Từ trong đói khổ em vào Trường Sơn
- Ngủ ngoan a-kay ơi, ngủ ngoan a-kay hỡi
Mẹ thương a-kay, mẹ thương đất nước
Con mơ cho mẹ được thấy Bác Hồ
Mai sau con lớn làm người tự do...

Đoạn 1

(1)

Đoạn 2

(2)

(1)
Đoạn 3
(2)

(1)Lời ru của nhà thơ
(2) Lời ru của người mẹ



Tiết 57 – Văn bản : KHÚC HÁT RU NHỮNG EM BÉ LỚN TRÊN LƯNG MẸ
- Nguyễn Khoa Điềm I. Đọc và tìm hiểu chung
Em cu Tai ngủ trên lưng mẹ ơi
1. Tác giả
Em ngủ cho ngoan đừng rời lưng mẹ
Mẹ giã gạo mẹ nuôi bộ đội
2. Tác phẩm
II/ Phân tích
1. Khúc ru thứ nhất
- Hình ảnh người mẹ chịu thương, chịu khó,
yêu con vô cùng.

Nhịp chày nghiêng giấc ngủ em nghiêng
Mồ hôi mẹ rơi má em nóng hổi
Vai mẹ gầy nhấp nhô làm gối
Lưng đưa nôi và tim hát thành lời :

- Ngủ ngoan a-kay ơi, ngủ ngoan a-kay hỡi
Mẹ thương a-kay, mẹ thương bộ đội
Con mơ cho mẹ hạt gạo trắng ngần
Mai sau con lớn vung chày lún sân...

- Hình ảnh người mẹ giã gạo nuôi bộ
đội.
- Công việc đã vất vả, người mẹ lại
phải địu con để làm  vất vả hơn.
- Giấc ngủ của “em cu Tai” cũng khổ
cực, vất vả theo công việc của mẹ.



Tiết 57 – Văn bản : KHÚC HÁT RU NHỮNG EM BÉ LỚN TRÊN LƯNG MẸ
- Nguyễn Khoa Điềm I. Đọc và tìm hiểu chung
- Ngủ ngoan a-kay ơi, ngủ ngoan a-kay hỡi
1. Tác giả
Mẹ thương a-kay, mẹ thương bộ đội
2. Tác phẩm
Con mơ cho mẹ hạt gạo trắng ngần
II. Phân tích
Mai sau con lớn vung chày lún sân...
a. Khúc ru thứ nhất
- Hình ảnh người mẹ chịu thương, chịu khó,
yêu con vô cùng.
- Ước mơ của người mẹ thật giản dị và
cao đẹp.


Tiết 57 – Văn bản : KHÚC HÁT RU NHỮNG EM BÉ LỚN TRÊN LƯNG MẸ
- Nguyễn Khoa Điềm I. Đọc và tìm hiểu chung
Em cu Tai ngủ trên lưng mẹ ơi
II. Phân tích
Em ngủ cho ngoan đừng rời lưng mẹ
Mẹ đang tỉa bắp trên núi Ka-lưi
1. Khúc ru thứ nhất
- Hình ảnh người mẹ chịu thương, chịu khó,
yêu con vô cùng.
- Ước mơ của người mẹ thật giản dị và cao
đẹp.

Lưng núi thì to mà lưng mẹ nhỏ
Em ngủ ngoan em đừng làm mẹ mỏi

Mặt trời của bắp thì nằm trên đồi
Mặt trời của mẹ, em nằm trên lưng

- Ngủ ngoan a-kay ơi, ngủ ngoan a-kay hỡi
Mẹ thương a-kay, mẹ thương làng đói
Con mơ cho mẹ hạt bắp lên đều
Mai sau con lớn phát mười Ka-lưi...

2. Khúc ru thứ hai
- Hình ảnh người mẹ vượt lên gian khó, yêu
thương con và hi vọng vào con.
- Hình ảnh người mẹ đang tỉa bắp
trên núi Ka-lưi.
- Hình ảnh đối lập  làm nổi bật sự
khó khăn, gian khổ trong lao động
sản xuất của mẹ.
- Hình ảnh ẩn dụ : Con là mặt trời của
mẹ, là nguồn hạnh phúc ấm áp của
mẹ, sưởi ấm niềm tin, nghị lực của
mẹ trong cuộc sống.


Tiết 57 – Văn bản : KHÚC HÁT RU NHỮNG EM BÉ LỚN TRÊN LƯNG MẸ
- Nguyễn Khoa Điềm I. Đọc và tìm hiểu chung
- Ngủ ngoan a-kay ơi, ngủ ngoan a-kay hỡi
II. Đọc hiểu văn bản
Mẹ thương a-kay, mẹ thương làng đói
Con mơ cho mẹ hạt bắp lên đều
1. Cấu trúc văn bản
Mai sau con lớn phát mười Ka-lưi...

2. Nội dung văn bản
a. Khúc ru thứ nhất
- Hình ảnh người mẹ chịu thương, chịu khó, - Người mẹ mơ được mùa  mơ cuộc
sống ấm no.
yêu con vô cùng.
- Ước mơ của người mẹ thật giản dị và cao - Mong con khôn lớn, có đủ sức khoẻ
để đảm đương, gánh vác những công
đẹp.
việc nặng nhọc, khó khăn.
b. Khúc ru thứ hai
- Hình ảnh người mẹ vượt lên gian khó, yêu
thương con và hi vọng vào con.
- Mẹ mong muốn những điều tốt đẹp cho
con, cho dân làng.


Tiết 57 – Văn bản : KHÚC HÁT RU NHỮNG EM BÉ LỚN TRÊN LƯNG MẸ
- Nguyễn Khoa Điềm I. Đọc và tìm hiểu chung
Em cu Tai ngủ trên lưng mẹ ơi
II. Phân tích
Em ngủ cho ngoan, đừng rời lưng mẹ
1. Khúc ru thứ nhất
- Hình ảnh người mẹ chịu thương, chịu khó,
yêu con vô cùng.
- Ước mơ của người mẹ thật giản dị và cao
đẹp.
2. Khúc ru thứ hai

Mẹ đang chuyển lán, mẹ đi đạp rừng
Thằng Mĩ đuổi ta phải rời con suối

Anh trai cầm súng, chị gái cầm chông
Mẹ địu em đi để giành trận cuối
Từ trên lưng mẹ em đến chiến trường
Từ trong đói khổ em vào Trường Sơn
- Ngủ ngoan a-kay ơi, ngủ ngoan a-kay hỡi
Mẹ thương a-kay, mẹ thương đất nước
Con mơ cho mẹ được thấy Bác Hồ
Mai sau con lớn làm người Tự do...

- Hình ảnh người mẹ vượt lên gian khó, yêu
thương con và hi vọng vào con.
- Mẹ mong muốn những điều tốt đẹp cho - Công việc của mẹ là công việc của
người chiến sĩ trực tiếp phục vụ tiền
con, cho dân làng.
tuyến, trực tiếp chiến đấu.
3. Khúc ru thứ ba
- Hình ảnh người mẹ - chiến sĩ dũng cảm,
gan dạ, sẵn sàng ra trận.


Tiết 57 – Văn bản : KHÚC HÁT RU NHỮNG EM BÉ LỚN TRÊN LƯNG MẸ
- Nguyễn Khoa Điềm I. Đọc và tìm hiểu chung
- Ngủ ngoan a-kay ơi, ngủ ngoan a-kay hỡi
II. Phân tích
1. Khúc ru thứ nhất
- Hình ảnh người mẹ chịu thương, chịu khó,
yêu con vô cùng.

Mẹ thương a-kay, mẹ thương đất nước
Con mơ cho mẹ được thấy Bác Hồ

Mai sau con lớn làm người Tự do...

- Đất nước đang bị kẻ thù chia cắt.
- Mơ thấy Bác Hồ là mơ về độc lập, tự
- Ước mơ của người mẹ thật giản dị và cao
do, mơ đến tương lai hạnh phúc.
đẹp.
 Mơ con khôn lớn trở thành người
dân của nước Việt Nam thống nhất,
2. Khúc ru thứ hai
độc lập, tự do,
- Hình ảnh người mẹ vượt lên gian khó, yêu
thương con và hi vọng vào con.
- Mẹ mong muốn những điều tốt đẹp cho
con, cho dân làng.
3. Khúc ru thứ ba
- Hình ảnh người mẹ - chiến sĩ dũng cảm,
gan dạ, sẵn sàng ra trận.
- Ước mơ của mẹ thật cảm động, cao cả và
thiêng liêng.


Tiết 57 – Văn bản : KHÚC HÁT RU NHỮNG EM BÉ LỚN TRÊN LƯNG MẸ
- Nguyễn Khoa Điềm I. Đọc và tìm hiểu chung
III. Tổng kết
II. Phân tích
a. Nghệ thuật
1. Khúc ru thứ nhất
- Điệp khúc, giọng điệu ngọt ngào, trìu
- Hình ảnh người mẹ chịu thương, chịu

mến.
khó, yêu con vô cùng.
- Hình ảnh ẩn dụ, đối lập
- Ước mơ của người mẹ thật giản dị và
b. Nội dung
cao đẹp.
- Ca ngợi người mẹ dân tộc Tà-ôi –
2. Khúc ru thứ hai
người mẹ Việt Nam đảm đang, anh
hùng trong kháng chiến chống Mĩ.
- Hình ảnh người mẹ vượt lên gian khó,
- Tình yêu thương con gắn liền với
yêu thương con và hi vọng vào con.
lòng yêu nước, với tinh thần chiến
- Mẹ mong muốn những điều tốt đẹp cho
đấu chống Mĩ của người mẹ.
con, cho dân làng.
3. Khúc ru thứ ba
- Hình ảnh người mẹ - chiến sĩ dũng
cảm, gan dạ, sẵn sàng ra trận.
- Ước mơ của mẹ thật cảm động, cao cả
và thiêng liêng.


Tiết 57 – Văn bản : KHÚC HÁT RU NHỮNG EM BÉ LỚN TRÊN LƯNG MẸ
- Nguyễn Khoa Điềm Lời ru của nhà thơ

Hình ảnh người mẹ chịu thương,
chịu khó, yêu con vô cùng.


Khúc ru thứ nhất
Khúc
hát
ru
những
em
bé
lớn
trên
lưng
mẹ

Lời ru của mẹ

Ước mơ của người mẹ thật giản dị
và cao đẹp.

Lời ru của nhà thơ

Hình ảnh người mẹ vượt lên gian khó,
yêu thương con và hi vọng vào con.

Khúc ru thứ hai
Lời ru của mẹ

Mẹ mong muốn những điều tốt đẹp
cho con, cho dân làng.

Lời ru của nhà thơ


Hình ảnh người mẹ - chiến sĩ dũng
cảm, gan dạ, sẵn sàng ra trận.

Khúc ru thứ ba
Lời ru của mẹ

Ước mơ của mẹ thật cảm động,
cao cả và thiêng liêng.


HƯỚNG DẪN HỌC Ở NHÀ :

- Vẽ lại sơ đồ nội dung bài học theo cách hiểu của em.
- Học thuộc bài thơ và phần ghi nhớ.
- Soạn bài : Ánh trăng


Tiết 57 – Văn bản : KHÚC HÁT RU NHỮNG EM BÉ LỚN TRÊN LƯNG MẸ
- Nguyễn Khoa Điềm I. Đọc – hiểu chú thích văn bản
3. Ý nghĩa văn bản
II. Đọc hiểu văn bản
a. Nghệ thuật
1. Cấu trúc văn bản
- Điệp khúc, giọng điệu ngọt ngào, trìu
2. Nội dung văn bản
mến.
a. Khúc ru thứ nhất
- Hình ảnh người mẹ chịu thương, chịu - Hình ảnh ẩn dụ, đối lập
khó, yêu con vô cùng.
- Ước mơ của người mẹ thật giản dị và

cao đẹp.
b. Khúc ru thứ hai
- Hình ảnh người mẹ vượt lên gian khó,
yêu thương con và hi vọng vào con.
- Mẹ mong muốn những điều tốt đẹp cho
con, cho dân làng.
c. Khúc ru thứ ba
- Hình ảnh người mẹ - chiến sĩ dũng
cảm, gan dạ, sẵn sàng ra trận.
- Ước mơ của mẹ thật cảm động, cao cả
và thiêng liêng.

b. Nội dung
- Ca ngợi người mẹ dân tộc Tà-ôi –
người mẹ Việt Nam đảm đang, anh
hùng trong kháng chiến chống Mĩ.
- Tình yêu thương con gắn liền với
lòng yêu nước, với tinh thần chiến
đấu chống Mĩ của người mẹ.