HỌC VIỆN BÁO CHÍ VÀ TUYÊN TRUYỀN
KHOA PHÁT THANH – TRUYỀN HÌNH

TÁC PHẨM BÁO CHÍ ĐA
PHƯƠNG TIỆN
Khảo sát việc sử dụng âm thanh trên
Tuổi Trẻ Online

NGUYỄN HÀ TRANG
BÁO MẠNG ĐIỆN TỬ K34
Hà Nội, 2015

GIẢNG VIÊN: PGS. TS. NGUYỄN THỊ TRƯỜNG GIANG

báo


MỤC LỤC
LỜI MỞ ĐẦU

2

CHƯƠNG I: Khái quát về âm thanh trên báo mạng điện tử ..........................
..............................................................................................................................................................

4

I. Khái niệm “âm thanh” và “âm thanh trên báo mạng điện tử.......................
.................................................................................................................. 4
II. Lịch sử ra đời và phát triển của âm thanh trên báo mạng điện tử................
III. Đặc điểm kỹ thuật của âm thanh trên báo mạng điện tử..............................

5

......................................................................................................................
7
IV. Các hình thức sử dụng âm thanh trên báo mạng điện tử
10
V. Ưu điểm và nhược điểm của sử dụng âm thanh trên báo mạng điện tử
13
VI. Yêu cầu đối với âm thanh trên báo mạng điện tử .......................................
......................................................................................................................
..................................................................................................................14

CHƯƠNG II: Khảo sát việc sử dụng âm thanh trên Tuổi Trẻ Online
I. Đôi nét về báo Tuổi Trẻ Online
II. Nội dung khảo sát

18
18
21

TÀI LIỆU THAM KHẢO

28

PHỤ LỤC

29

2



LỜI MỞ ĐẦU
Nhịp sống hiện đại luôn hối hả, đòi hỏi còn người phải quý trọng và tiết
kiệm thời gian trong mọi công việc. Vì vậy, báo chí – phương tiện truyền
thông phổ biến nhất – cũng luôn làm mới mình, tích hợp các yếu tố đa
phương tiện giúp cho việc tiếp nhận thông tin của công chúng được diễn ra
“nhanh, gọn, nhẹ”. Sự xuất hiện của internet đã tạo nên cuộc cách mạng
trong đời sống báo chí. Báo mạng điện tử ra đời từ cuộc cách mạng ấy, mang
trong mình tất cả những gì ưu việt nhất của các loại hình báo chí trước đây
như báo in, báo ảnh, phát thanh, truyền hình,…nhờ khả năng tích hợp đa
phương tiện, mà một trong số đó là âm thanh.
Âm thanh trên báo mạng điện tử ngày nay không tự nảy sinh mà là sự kế
thừa và phát triển từ các chương trình phát thanh. Nó đòi hỏi sự thay đổi
trong phương thức sản xuất để phù hợp với tình hình mới, lượng thông tin
nhiều hơn, đòi hỏi cao hơn của công chúng. Không chỉ đi lên từ sự thay đổi
ấy, chính nội dung và hình thức của âm thanh trên báo mạng điện tử cũng tự
tạo ra những sự thay đổi, những cách thức sản xuất, cách tiếp nhận thông tin
mới, công chúng mới,… Giờ đây, âm thanh trên báo mạng điện tử đã trở nên
phổ biến và là công cụ đắc lực trong việc chuyển tải thông tin tới công
chúng.
Để minh chứng cho điều này, tôi đã thực hiện khảo sát về việc sử dụng âm
thanh trên website báo Tuổi Trẻ Online (tuoitre.vn), trong các chuyên mục:
Chính trị - xã hội, Thế giới, Pháp luật, Kinh tế, Giáo dục và Tiêu điểm (nằm
trong chuyên mục Bạn đọc). Các bài báo được khảo sát nằm trong khoảng
thời gian từ 01/11/2015 đến 30/11/2015 (có kèm danh sách xếp theo thứ tự từ
3


ngày 30/11 đến ngày 01/11). Số liệu thống kê được sơ đồ hóa, biểu đồ hóa,

thể hiện rõ về số lượng và sự phân bố của âm thanh trên Tuổi Trẻ Online. Từ
việc khảo sát này, có thể rút ra được những ưu, nhược điểm và hướng đi
trong tương lại cho việc sử dụng âm thanh trên báo mạng điện tử.
Trong quá trình khảo sát và biên tập, do số lượng tài liệu tham khảo hạn
chế, thời gian còn eo hẹp, nên sản phẩm tiểu luận còn tồn tại thiếu sót, khiếm
khuyết. Tôi hi vọng sẽ nhận được sự nhận xét, góp ý và đánh giá đúng của
giảng viên, người đọc để có thể khắc phục trong những lần khảo sát sau này.
Hà Nội, tháng 12 năm 2015
NGUYỄN HÀ TRANG
Báo mạng điện tử K34

4


CHƯƠNG I
KHÁI QUÁT VỀ ÂM THANH
TRÊN BÁO MẠNG ĐIỆN TỬ

I.

KHÁI NIỆM “ÂM THANH” VÀ “ÂM THANH TRÊN BÁO

MẠNG ĐIỆN TỬ”
1.

Âm thanh:

Theo Đại từ điển Tiếng Việt, âm thanh được định nghĩa là “hiện tượng cơ học,
thường do các vật chất trong không khí dao động tạo ra mà con người cảm nhận
được bằng tai, sinh vật khác thu nhận bằng những cơ quan đặc biệt.”1

Theo Từ điển Oxford, “sound” (âm thanh) là “những gì bạn có thể nghe thấy”
và “chuyển động rung trong không khí hoặc nước, truyền đến tai con người hoặc
động vật.”2
Từ những định nghĩa trên, có thể hiểu một cách đơn giản nhất rằng tất cả
những gì con người và động vật có thể cảm nhận bằng thính giác là âm thanh. Tuy
nhiên, âm thanh còn bao gồm cả những rung động với tần số mà con người và
động vật không cảm nhận được. Vì vậy, định nghĩa trên không mang tính khoa học
mà là cách hiểu đơn giản trong đời sống thường ngày, đặc biệt là trong truyền
thông.

1. Nguyễn Như Ý (Chủ biên): Đại từ điển Tiếng Việt, Nxb. Văn hóa thông tin, Hà Nội, 1998, tr.63.
2. Oxford Advanced Learners’ Dictionary:
5


2.

Âm thanh trên báo mạng điện tử:

Báo mạng điện tử giờ vẫn đang giữ vị trí đầu trong “cuộc đua” tích hợp đa
phương tiện của các loại hình báo chí, sử dụng đa dạng các công cụ, phương thức
để truyền tải thông tin đến người đọc như: văn bản, hình ảnh, âm thanh, video, hộp
thông tin, đường dẫn,… Chính việc tích hợp nhiều phương tiện này đã giúp báo
mạng điện tử có khả năng truyền tải thông tin xác thực, đầy đủ và hấp dẫn tới
người đọc.
Một trong những phương tiện đó là âm thanh, hay còn gọi là audio. Âm thanh
xuất hiện rất nhiều trên báo mạng điện tử, dưới nhiều hình thức khác nhau. Đó có
thể là âm thanh của mỗi lần nhấp chuột, của video, của nhạc nền, quảng cáo, của
dữ liệu cuộc phỏng vấn, nội dung bài viết… Tất cả những âm thanh đó đều có sự
thu hút nhất định đối với độc giả, tạo nên sự đa dạng cho báo mạng điện tử.

Như vậy, âm thanh trên báo mạng điện tử là toàn bộ những tiếng động (gồm
một hay chuỗi tiếng động, tiếng ồn, âm nhạc, lời nói,…) phát ra trên website của
báo mạng điện tử thông qua loa của thiết bị, mà tai người nghe được.

II.

LỊCH SỬ RA ĐỜI VÀ PHÁT TRIỂN CỦA ÂM THANH TRÊN

BÁO MẠNG ĐIỆN TỬ
Phát thanh là một loại hình báo chí đã có từ lâu đời, nhưng chỉ đến năm 1993,
khi Internet Talk Radio (ITR), đài phát thanh trực tuyến đầu tiên ra mắt trên thế
giới, khả năng đưa âm thanh đến với công chúng thông qua chính những tờ báo
mạng điện tử mới chính thức được công nhận. Chương trình trên ITR là sản phẩm
của Carl Malamud, một nhà kinh tế, người viết sách về kĩ thuật – công nghệ, khi
ông 33 tuổi. Vào thời điểm ấy, chương trình này mở ra một kỉ nguyên mới, dự
đoán tương lai và những khả năng vượt trội của internet. Paul Saffo, một nhà
hoạch định nền công nghiệp máy tính đã nói: “Chúng ta chưa thể nghe radio trên
6


máy tính vội, nhưng điều đó đang được nhen nhóm dần. Nó là minh chứng cho
thời đại của các phương tiện thông tin đại chúng đã sắp chấm dứt.” Chương trình
mang tên Random Access Radio, cho phép thính giả có thể bắt đầu, dừng, tua lại và
một số thao tác khác khi nghe. 1
Tuy nhiên, mới đầu, đó chỉ đơn thuần là một chương trình radio trên mạng,
mang tính chất của báo phát thanh. Những sản phẩm báo chí đa phương tiện có
tích hợp âm thanh không đơn thuần giống như phát thanh thông thường. Âm thanh
ở đây, chỉ là một trong số những phương tiện để truyền tải thông tin đến cho công
chúng, bên cạnh những phương tiện khác như hình ảnh, văn bản… Các báo mạng
điện tử ở Việt Nam, sau một thời gian hoạt động trên mạng, nhằm làm phóng phú

nội dung giải trí cho bạn đọc đều đưa các bài hát lên mạng. Dần dần, hạ tầng
internet phát triển, cùng với sự trợ giúp của các công cụ, phương tiện khi tác
nghiệp, các nội dung âm thanh trên báo mạng điện tử ngày càng nhiều hơn, chất
lượng hơn như: các bài phỏng vấn, các bản tin, các chương trình chuyên đề,…đáp
ứng nhu cầu người truy cập.
Vài năm sau khi chương trình ITR xuất hiện, Báo điện tử VOV đã trở thành
trang báo đầu tiên đưa âm thanh lên mạng và hiện nay, đây vẫn là đơn vị sử dụng
nhiều âm thanh nhất của báo chí Việt Nam. Báo điện tử của Đài tiếng nói Việt
Nam ra đời ngày 3/2/1999 với tên gọi Báo điện tử VOVNews, đến năm 2011 đổi
tên thành Báo điện tử VOV. Ngày 17/2/1999, vào đêm Giao thừa Tết Kỳ Mão
1999, lời chúc Tết của Chủ tịch nước Trần Đức Lương được gửi tới đồng bào,
chiến sĩ cả nước và kiều bào ở nước ngoài, đã được đăng tải trên trang báo này.
Sau này, các chương trình phát thanh trên VOVNews ngà càng phổ biến hơn, phát
triển từ “Chương trình phát thanh dành cho đồng bào ở xa Tổ quốc”, “Chương
trình thời sự” cho tới các chương trình bằng tiếng Anh, các chương trình văn nghệ
11. Turning a desktop PC into a talk radio medium, John Markoff, NYTimes, 4/3/1993,
/>pagewanted=all
7


- giải trí,… Hiện nay, từ đây, thính giả, độc giả có thể nghe trực tiếp, liên tục (live
streaming) các hệ phát thanh từ trang chủ Báo điện tử VOVNews:
− VOV1: Hệ thời sự chính trị tổng hợp.
− VOV2: Hệ Văn hóa – Đời sống – Khoa giáo.
− VOV3: Hệ Âm nhạc và Giải trí.
− VOV5: Hệ phát thanh đối ngoại.
− Kênh giao thông Hà Nội và giao thông TP. HCM.

Sau Báo điện tử VOVNews, nhiều trang điện tử của các đài phát thanh khác trên
cả nước cũng được thành lập và đăng tải các chương trình phát thanh. Dần dần, âm

thanh trên báo mạng điện tử ở Việt Nam tách ra khỏi định nghĩa như một chương
trình phát thanh thuần túy, kết hợp cùng những yếu tố đa phương tiện khác, cung
cấp thêm, đầy đủ hơn cho người đọc thông tin trong một tin, bài mà thành phần
chính vẫn là văn bản. Dẫn đầu về số lượng cũng như chất lượng sử dụng audio
hiện nay ở Việt Nam là những trang báo mạng điện tử lớn, uy tín như Vnexpress,
Tuổi Trẻ Online, Vietnamnet,…

III.

ĐẶC ĐIỂM KỸ THUẬT CỦA ÂM THANH TRÊN BÁO

MẠNG ĐIỆN TỬ
Nguồn âm thanh để truyền tải trên internet vô cùng đa dạng cả về nội dung và
hình thức. Tuy nhiên, để xuất hiện trên internet, các file âm thanh này đều cần
được số hóa, trở thành những tín hiệu âm thanh kỹ thuật số dạng nén. Âm thanh
trên báo mạng điện tử cũng vậy.

8


Mô phỏng tín hiệu âm thanh kỹ thuật số (digital) và âm thanh analog

Âm thanh nguồn (âm thanh gốc) có thể lưu dưới dạng analog trên băng từ, đĩa
than hoặc dưới dạng digital trên ổ cứng, CD. Sau đó, chúng được biên tập và mã
hóa bằng các phần mềm chuyên dụng để có được chất lượng và dung lượng phù
hợp. Sản phẩm đầu ra của quá trình này là một file âm thanh dưới dạng kỹ thuật
số. Để có thể đăng tải trên các website báo mạng điện tử, các file này cần trải qua
quá trình nén để tiếp tục giảm dung lượng tới mức tối đa. Quá trình này sẽ loại bỏ
những âm thanh có tần số nằm ngoài mức 16Hz-20Hz (dải tần số tai người có thể
nghe thấy), từ đó giảm đáng kể dung lượng file âm thanh, nhưng đồng thời cũng

khiến chất lượng không còn được như file gốc.

File gốc

File digital

Mã hóa bằng phần
mềm chuyên dụng

Loại bỏ những âm
thanh ngoài tần số

File digital đã nén

Hiện nay, với nhu cầu chia sẻ thông tin đa phương tiện ngày một tăng cao, các
định dạng âm thanh cũng ngày càng đa dạng, sử dụng những phương pháp khác
nhau để nhằm mục đích giảm thiểu dung lượng của file nhưng vẫn giữ được những
9


nội dung cơ bản của âm thanh gốc. Các phần mềm biên tập âm thanh thông dụng
gồm: Cool Edit, Fast Edit, Adobe Audition, Audacity, MP3Gain, GoldWave
Adobe, Linux MultiMedia Studio,… Các định dạng âm thanh phổ biến bây giờ
gồm có: MP3, WMA, AAC, MPC, AMR,... Mỗi định dạng âm thanh đó lại sử
dụng những thuật toán khác nhau để lấy mẫu, mã hóa và có cách riêng để giữ lại
đặc trưng của file âm thanh gốc.

Hình minh họa phần mềm Adobe Audion

Hiện nay, ở Việt Nam, phần âm thanh được xem là khá ổn với tốc độ nén 128

kb/s, tuy nhiên một số tờ vẫn sử dụng độ nén 32 kb/s dẫn tới không đảm bảo chất
lượng cho các chương trình, đặc biệt là các chương trình âm nhạc.1
Sau khi file âm thanh được đăng tải trên website, chúng ta lại cần những phần
mềm chuyên dụng để chạy những file đó. Trước đây, để chạy một file audio hay
video trên trình duyệt web, ta thường phải tải thêm các phần mềm hỗ trợ (plugin),
phổ biến nhất là Adobe Flash Player. Sau đó, HTML5 xuất hiện trên các trình
duyệt (Google Chrome 4.0, Internet Explorer 9.0, Safari 4.0,…) và hỗ trợ chạy các
11. />10


file audio trực tiếp mà không cần plugins. Các định dạng âm thanh HTML5 hỗ trợ
là MP3, Wav, Ogg1. Ngoài ra, JW Player cũng là một chương trình flash mã nguồn
mở dùng để phát nhạc và video khá phổ biến. Về âm thanh, JW Player hỗ trợ các
định dạng MP3, ACC. JW Player có giao diện thiết kế đơn giản, các nút chức năng
thuận tiện, khả năng tùy biến (hình nền) tốt cho người dùng. Nhờ đó, việc chạy các
file audio trên website trở nên đơn giản hơn, dễ tiếp cận.

IV.

CÁC HÌNH THỨC SỬ DỤNG ÂM THANH TRÊN BÁO MẠNG
ĐIỆN TỬ
Theo như định nghĩa của âm thanh trên báo mạng điện tử, có thể chia ra ba loại

âm thanh là âm nhạc, tiếng động và lời nói. Những âm thanh xuất hiện trên báo
mạng điện tử có thể là tiếng động khi nhấp chuột, tiếng nhạc hiệu, nhạc nền,…
Tuy nhiên, những dạng âm thanh này không phổ biến trên các báo mạng điện tử.
Âm thanh xuất hiện nhiều nhất là các hình thức âm thanh sau:

Âm thanh
trên báo mạng điện tử


Bài hát, bài thơ,
Nhạc minh họa
Đọc toàn bài
Âm thanh hiện trường
Đoạn lời nói
Các chương trình phát thanh hoàn chỉnh

1. />11

Phỏng vấn
Bình luận
Phát biểu


-

Bài hát, bài thơ…mang tính giải trí, thường xuất hiện trong những chuyên

-

mục riêng.
Nhạc minh họa (nhạc hiệu, nhạc nền) cho clip quảng cáo, slide ảnh, trò chơi
tương tác,… Nhạc minh họa có thể tạo ra tiết tấu, nhịp điệu, khơi gợi cảm

-

xúc và trí tò mò của công chúng.
Âm thanh hiện trường là những âm thanh được thu trực tiếp trong quá trình
tác nghiệp của phóng viên, nhằm tái hiện bối cảnh, không khí sự kiện. Âm


-

thanh này làm tăng sự sinh động và tính xác thực cho bài báo.
Đoạn lời nói (lời phát biểu, câu trả lời phỏng vấn, lời bình,…) là lời nói của
nhân vật trong tác phẩm. Loại âm thanh này thể hiện được không chỉ quan
điểm mà còn cảm xúc, thái độ, giọng điệu của nhân vật trong lời nói. Lời
bình của phóng viên cũng cung cấp thêm, khẳng định, nhấn mạnh thông tin

-

và cũng đồng thời thể hiện thái độ của tác giả.
Các chương trình phát thanh hoàn chỉnh, phát trực tuyến liên tục hoặc theo
yêu cầu.

Các loại âm thanh trên được sử dụng tùy vào mục đích người dùng và hoàn
cảnh tác phẩm. Thơ ca được dùng trong mục văn hóa - giải trí của các trang báo.
Nhạc nền, nhạc hiệu quảng cáo cũng khá phổ biến trong thời đại thương mại điện
tử phát triển. Các chương trình phát thanh cũng không kém cạnh, thường mang
mục đích điểm tin hoặc thư giãn, giải trí. Phổ biến nhất trên báo mạng điện tử bây
giờ là âm thanh dưới dạng lời nói, minh họa cho ảnh, văn bản. Loại âm thanh này
cũng chia ra thành các dạng nhỏ như đọc toàn bài, phỏng vấn, phát biểu, bình luận,
…
Báo chí luôn hướng tới khả năng gần gũi và tiện lợi đối với công chúng, vì thế,
những loại hình đa phương tiện được kết hợp linh hoạt với nhau để tạo ra những
hình thức tác phẩm báo chí mới, hiện đại hơn. Một trong số đó là hình thức kết
hợp giữa âm thanh và ảnh, được trình chiếu dưới dạng slideshow lồng tiếng, được

12



gọi là soundslide. Một ví dụ điển hình cho thể loại báo chí mới này là dự án “One
in 8 million” của The New York Times.

Giao diện của soundslide “One in 8 million”
/>
Đây là một dự án được thực hiện vào năm 2009 tại New York, ghi lại những
hình ảnh và chia sẻ của 54 con người sống tại đây về cuộc sống thường ngày của
họ. Trong bộ sưu tập chung, mỗi câu chuyện tương ứng với một ảnh và một đoạn
audio tóm tắt. Khi click vào “Play Full Story”, bạn đọc sẽ được dẫn tới album ảnh
riêng của người đó và bản audio đầy đủ sẽ được chạy dưới nền. Audio này có thể
được dừng, nghe lại, tua,… Tất cả âm thanh đều là lời nói của nhân vật chính và
một số tiếng động tùy thuộc bối cảnh, thể hiện rõ môi trường xung quanh họ, tâm
tư, thái độ và cảm xúc của họ. Bộ ảnh + audio này đã tạo nên một tác phẩm chân
thực, tái hiện lại cuộc sống đa dạng, muôn màu vạn trạng ở New York, đồng thời,
tông màu đen trắng cũng phủ lên những câu chuyện chất nhẹ nhàng, sâu sắc, gây
ấn tượng mạnh cho người xem.

13


Với sự phát triển không ngừng nghỉ của công nghệ và sức sáng tạo vô tận của
con người, chúng ta hoàn toàn có thể mong chờ vào sự xuất hiện của những hình
thức kết hợp audio độc đáo và hiệu quả như thế trên báo mạng điện tử trong tương
lai.

ƯU ĐIỂM VÀ NHƯỢC ĐIỂM CỦA ÂM THANH TRÊN BÁO

V.


MẠNG ĐIỆN TỬ
1.

Ưu điểm:

Là một trong những phương tiện truyền tải thông tin trên báo mạng điện tử, âm
thanh thừa hưởng những ưu điểm của loại hình báo chí ưu việt này như:
-

Có khả năng lưu trữ lâu dài.
Dễ dàng trong việc tìm kiếm.
Kết hợp linh hoạt với các phương tiện khác như ảnh, văn bản, đồ họa,…
Không bị giới hạn về thời lượng của âm thanh.

Đồng thời âm thanh trên báo mạng điện tử cũng mang trong mình những ưu
điểm riêng, góp phần truyền tải thông tin tới công chúng. Những ưu điểm có thể kể
đến như:
-

Thu hút sự chú ý của người đọc.
Minh họa sinh động, tăng tính xác thực cho thông tin bằng chữ (ví dụ: lời trả

-

lời phỏng vấn, âm thanh hiện trường, bài hát,…)
Có thể sử dụng làm quảng cáo hiệu quả.

-

Truyền tải thông tin toàn bài, tiện lợi cho người truy cập (không cần nhìn

chữ, chỉ cần nghe).
2.

Hạn chế:

Mặc dù mang nhiều ưu điểm nhưng âm thanh trên báo mạng điện tử vẫn còn
một số hạn chế về kỹ thuật, nội dung và hình thức:

14


-

Âm thanh khi được đăng tải trên website là âm thanh sau khi nén, chất

-

lượng không còn tốt như nguyên bản. Vì vậy, âm thanh có thể bị rè, bị cắt.
Để tiếp cận được với âm thanh trên báo mạng điện tử, người nghe phải sử
dụng các phần mềm hỗ trợ chạy file audio và những thiết bị cá nhân phục vụ
việc nghe các file đó. Điều đó đòi hỏi người nghe phải có máy tính có card
âm thanh, điện thoại thông minh, máy tính bảng, loa, tai nghe,…và mạng
internet. Không chỉ vậy, sử dụng audio cũng gây phức tạp cho phóng viên,
người cung cấp âm thanh, đòi hỏi họ cần có máy ghi âm, bộ mã hóa, chi phí

-

internet để đăng tải cũng sẽ cao hơn.
Âm thanh dù đã được nén những vẫn chiếm dung lượng gấp nhiều lần so với
thông tin văn bản. Do đó, ở những nơi có đường truyền mạng kém, việc


-

nghe âm thanh sẽ bị cản trở.
Công nghệ phát triển khiến khả năng ứng dụng của âm thanh cao hơn, tuy
nhiên, cũng có thể vô tình khiến tính xác thực giảm đi bởi những người có ý

-

đồ xấu, cắt ghép, làm giả file âm thanh, dẫn đến đưa thông tin sai lệch.
Số lượng âm thanh được sử dụng trên báo mạng điện tử ở Việt Nam có xu
hướng tăng nhanh, tuy nhiên, nội dung vẫn còn chưa đa dạng, chủ yếu là các
chương trình phát thanh, giải trí hay đọc toàn bài báo.

Với xu thế phát triển mạnh mẽ của truyền thông và công nghệ, audio ngày càng
chứng tỏ được sức mạnh của mình trong việc truyền tải thông tin tới công chúng.
Vì vậy, cần có những biện pháp phù hợp để phát huy những ưu điểm và loại bỏ
dần những hạn chế của phương tiện này.

VI.

YÊU CẦU ĐỐI VỚI ÂM THANH TRÊN BÁO MẠNG ĐIỆN TỬ
Để bảo đảm việc sử dụng âm thanh trên báo mạng điện tử dễ dàng, thuận lợi

cho công chúng và phóng viên, cần có những yêu cầu về nội dung, hình thức và kỹ
thuật nhất định đối với loại phương tiện này.
15


1. Yêu cầu về nội dung:

Âm thanh trên báo mạng điện tử cần phù hợp với những người sử dụng
internet, có nội dung mới mẻ, hấp dẫn, gần gũi và bổ ích, phù hợp với thị hiếu của
người nghe. Các tiêu chí cơ bản để lựa chọn âm thanh là:
Kết hợp các chức năng

Tương tác với thính giả

Chất lượng

Chọn lọc, đặc sắc
Nội dung
Audio

-

Thông tin cần có chất lượng: Thông tin cho audio hay bất cứ loại hình đa
phương tiện nào cũng cần chính xác, khách quan, trung thực. Đặc điểm nổi
bật của audio là tính xác thực, vì vậy, thông tin phải lấy đặc tính ấy làm cốt
lõi. Các thông tin phải đạt được sự khách quan trong cách tiếp cận, trung

-

thực trong từng chi tiết.
Kết hợp chức năng thông tin, giáo dục và chức năng giải trí: Âm thanh tác
động vào thính giác, vì vậy, nó gây ấn tượng mạnh mẽ hơn so với chữ hay
ảnh thông thường. Cần ứng dụng ưu điểm này nhằm thiết kế những file
audio hợp lý, ví dụ có nhạc nền, có đoạn nghỉ, để khán giả có khoảng thời

-


gian thư giãn, nắm bắt và hiểu thông tin vừa nghe thấy.
Tăng cường sự tương tác với thính giả: Đây cũng là yêu cầu dựa trên ưu
điểm của báo mạng điện tử. Các chương trình phát thanh có thể nhận cuộc
gọi trực tiếp từ khan giả. Ngoài ra, các phản hồi dưới dạng âm thanh cũng
16


có thể được gửi qua mail, đó có thể là chia sẻ của thính giả, hoặc file ghi âm
liên quan đến thông tin, sự kiện nào đó. Với cách làm này, công chúng đến
gần hơn với báo chí, trở thành chủ thể sáng tạo báo chí. Đồng thời, cơ quan
báo chí cũng có được nguồn tin được nhanh hơn, rộng hơn.
-

Nội dung thông tin cần có chọn lọc, có chi tiết đặc sắc: Nội dung của âm
thanh không nên chỉ gói gọn trong đọc toàn bài báo. Nội dung audio nên chỉ
là tóm tắt ngắn gọn những ý chính của bài báo, chọn chi tiết nổi bật để
chuyển tải tới người đọc. Đối với những vấn đề, sự kiện quan trọng, nên có
ý kiến của chuyên gia, phỏng vấn nhiều đối tượng, thêm các tiếng động phụ
trợ phù hợp để tăng tính hấp dẫn.
2. Yêu cầu về hình thức:
Chất lượng

Hình thức audio

Kĩ thuật phù hợp

Trình bày hợp lý
-

Âm thanh cần có chất lượng cao: Âm thanh có chất lượng cao mang lại hiệu

quả biểu cảm cao và với điều kiện kỹ thuật hiện nay, đa số người sử dụng

-

không gặp khó khan khi nghe.
Trình bày hợp lý: Thứ nhất, trong cùng một trang báo, file audio cần được
để nổi bật, có vị trí nhất định, thống nhất giữa các bài báo của một website,
hài hòa với ảnh, văn bản. Việc trình bày này giúp công chúng dễ dàng tra
cứu tài liệu khi cần thiết. Thứ hai, trong trang chủ, trang điểm tin, trang
chuyên mục, bên cạnh tên bài cần có kí hiệu audio (thường là hình cái loa).
Thứ ba, nếu có thể, các trang báo mạng điện tử nên có chuyên mục riêng
tổng hợp các tin bài có kèm audio.
17


-

Thiết kế kỹ thuật tương ứng: Để phục vụ cho việc tương tác với công chúng,
các nút, đường link thao tác tương tác cần được sắp xếp gần với file audio.
3. Yêu cầu về nhân lực và thiết bị:

-

Về nhân lực, những người làm báo cần có trình độ, khả năng ứng biến cao,
làm chủ các phương tiện, trang thiết bị hiện đại. Nhân lực ở đây bao gồm từ
quản lý cho tới biên tập viên, phóng viên, kỹ thuật viên. Người quản lý cần
biết sắp xếp, chỉ đạo những hướng đi tốt, những chương trình hay, lên kế
hoạch để tích hợp được các yếu tố đa phương tiện. Đội ngũ phóng viên, biên
tập viên cần biết chọn lọc thông tin để sử dụng âm thanh cho phù hợp, phải
biết sử dụng các thiết bị thu và nghe, các phần mềm mã hóa thông dụng. Kỹ

thuật viên lại càng quan trọng, phải chỉnh sửa, gọt rũa và đăng tải âm thanh
một cách nhanh chóng, chính xác. Tất cả cùng phối hợp với nhau để tạo ra

-

tin, bài, chương trình hay, hấp dẫn, gần gũi và chân thực.
Về kỹ thuật, cơ quan báo chí cần trang bị đầy đủ các thiết bị phục vụ cho quá
trình lấy tin cũng như truyền tin bằng âm thanh. Cần đầu tư máy ghi âm,
máy tính để lưu trữ và thao tác với các file âm thanh. Cần có phần mềm mã
hóa, phần mềm biên tập, xử lý âm thanh có bản quyền để hoạt động chuyển
đổi diễn ra trơn tru. Ngoài ra, cần có đường truyền internet ổn định, tốc độ
cao để có thể truyền tải thông tin nhanh chóng tới công chúng.

KẾT LUẬN
Nắm được những đặc điểm, yêu cầu của âm thanh trên báo mạng điện tử, mỗi
người làm công tác báo chí cần rút kinh nghiệm cho bản thân, chăm chỉ rèn rũa,
thực hành việc sử dụng audio để làm cho báo chí truyền thông ngày một phát triển
đa dạng, phong phú, đáp ứng được nhu cầu của công chúng, giữ vững vị trí và ưu
thế của đa phương tiện trên báo mạng điện tử.
18


19


CHƯƠNG II
KHẢO SÁT VIỆC SỬ DỤNG ÂM THANH
TRÊN BÁO TUỔI TRẺ ONLINE
I.


ĐÔI NÉT VỀ BÁO TUỔI TRẺ ONLINE

Báo Tuổi Trẻ Online ( được hình thành từ cơ sở báo in Tuổi
Trẻ, tờ báo của Đoàn Thanh niên Cộng sản TP.HCM, ra đời ngày 1/12/2003. Với
đặc điểm đại diện cho thế hệ thanh niên, Tuổi Trẻ nói chúng và Tuổi Trẻ Online nói
riêng luôn năng động, nhanh nhạy, sáng tạo trong quá trình sản xuất sản phẩm báo
chí. Từ một tờ báo địa phương, Tuổi Trẻ đã nhanh chóng vươn lên thành tờ báo có
ảnh hưởng lớn trên toàn quốc, mạnh mẽ, uy tín, nhân văn và giàu sức chiến đấu.
Khi Tuổi Trẻ Online ra mắt, nhờ vào thành công và sự phổ biến của “cơ quan mẹ”,
trang báo này cũng được đầu tư kỹ lưỡng, thu hút được đông đảo độc giả và dần
tách ra khỏi sự phụ thuộc vào báo in Tuổi Trẻ, trở thành một trong những tờ báo
mạng lớn nhất tại Việt Nam.

20


Giao diện trang web tuoitre.vn

Tuổi Trẻ Online có 14 chuyên mục, đáp ứng đủ nhu cầu thông tin, giải trí của
bạn đọc. Ngoài ra, từ trang web chính, độc giả cũng có thể truy cập tới những
trang nhỏ liên quan như Tuổi Trẻ News (trang web bằng tiếng Anh), Tuổi Trẻ cuối
tuần, Tuổi Trẻ TV, Tuổi Trẻ Cười ,…

Danh sách các chuyên mục nằm cuối trang chủ.

21


Tuổi Trẻ Online đầu tư mạnh trong việc khai thác các yếu tố đa phương tiện
trên báo mạng điện tử. Mỗi phóng viên trong cơ quan này đều được đào tạo theo

tiêu chí “3 trong 1” có thể, viết, chụp hình và quay video để mang về một sản
phẩm đầy đủ. Kết quả là Tuổi Trẻ Online đã xây dựng riêng một trang báo đa
phương tiện tại địa chỉ với các chuyên mục như Audio,
Video, Sách nói, Phim.

Giao diện Tuổi Trẻ Media Online.

Tuổi Trẻ Online là một trong những tờ báo mạng đầu tiên nhận thấy tầm quan
trọng của việc phát triển âm thanh trên báo mạng điện tử. Ngày 14/05/2005,
chương trình radio đầu tiên của báo xuất hiện trên website, về lĩnh vực văn hóa
giải trí. Sau đó 1 năm, ngày 5/11/2006, chương trình radio đầu tiên “Nhịp sống trẻ”
xuất hiện. Sáu tháng sau, chương trình đọc báo ngày (tuyển chọn những bài chính
trên nhật báo) lên mạng. Các chương trình phát thanh được cập nhật phong phú.
22


Đến tháng 9/2010, Tuổi Trẻ Mobile ra đời, giúp bạn đọc tiếp cận với âm thanh trên
báo mạng một cách dễ dàng hơn.

II.

NỘI DUNG KHẢO SÁT

Quá trình khảo sát các tác phẩm báo chí thuộc 6 chuyên mục (Chính trị, Thế
giới, Pháp luật, Kinh tế, Giáo dục, Tiêu điểm) trên Tuổi Trẻ Online từ ngày
01/11/2015 đến ngày 30/11/2015, thống kê được 186 tác phẩm có sử dụng âm
thanh dưới nhiều hình thức khác nhau, phân bố không đồng đều ở các chuyên mục.
Việc sử dụng audio trên Tuổi Trẻ Online phát huy được thế mạnh đa phương tiện
của báo mạng điện tử, có các ưu điểm, nhược điểm riêng.
1.


Đặc điểm sử dụng âm thanh trên Tuổi Trẻ Online:

Âm thanh trên Tuổi Trẻ Online chủ yếu gồm 2 loại: đoạn lời nói và chương
trình phát thanh hoàn chỉnh. Kết quả khảo sát việc sử dụng và phân bố âm thanh
trên Tuổi Trẻ Online như sau:

Về hình thức sử dụng audio, chiếm tỉ lệ lớn nhất là đọc toàn bộ nội dung bài
báo (89%). Đây là xu hướng có vẻ “ngược”, trong khi các cơ quan báo chí, đặc
biệt là các đâì phát thanh có xu hướng “internet hóa” phát thanh – truyền hình, thì
Tuổi Trẻ Online lại chọn hình thức” audio hóa” các bài báo. Các tin bài được đọc,
thu âm ở phòng thu của tòa soạn, không có thêm tiếng động hiện trường, không có
lời trả lời của người phỏng vấn.

23


Ví dụ: Bài báo “Các dòng sông sẽ cạn hết phù sa”1 của tác giả Mỹ Dung – Diệu
Nguyễn, đăng ngày 30/11/2015 trong chuyên mục Giáo dục có file audio đọc toàn
bộ nội dung bài. Giọng đọc nam rõ ràng, tiếng miền Nam, mở đầu là phần giới
thiệu tên bài, sau đó là nội dung chính. Người đọc có ngắt nghỉ ở mỗi đoạn, mỗi
tít xen. Kết thúc file audio là tên tác giả và người đọc.
Các bài phỏng vấn đơn thuần cũng được đọc lại toàn bộ bằng một giọng, cả câu
hỏi lẫn câu trả lời.
Ví dụ: Bài báo “Thủ tục rườm rà là cơ hội vòi vĩnh” 2 của tác giả Lê Thanh, đăng
ngày 16/11/2015 trong chuyên mục Kinh tế có nội dung là bài phỏng vấn ông
Phạm Thanh Bình – chuyên gia hải quan về một số thủ tục ngành hải quan. Toàn
bộ nội dung cuộc phỏng vấn được truyền tải trong file audio bằng giọng nam,
giọng miền Bắc. Giọng đọc khá nhanh, đôi lúc bị vấp, không có ngắt nghỉ rõ ràng
giữa câu hỏi và câu trả lời khiến cho người đọc khó theo dõi.

Các bài điểm tin trong ngày cũng chưa file audio, tuy nhiên, nội dung phần
audio và phần text lại có sự khác biệt. Nếu như phần text chỉ đưa thông tin rất ngắn
gọn kèm ảnh của một số tin nổi bật thì phần audio lại là phần tổng hợp với nhiều
tin hơn, mỗi tin cũng dài hơn, gần như là đọc lại toàn bộ bài báo.
Ví dụ: Mục điểm tin ngày 30/11/20153 có phần text và ảnh của các tin về “người
tù thế kỷ” Huỳnh Văn Nén, vụ ngư dân Quảng Ngãi bị bắn chết trên biển, kiến ba
khoang,…còn phần audio lại có thêm thông tin về vấn đề đưa cán bộ sắp nghỉ hưu
đi học tập ở nước ngoài với nội dung rất dài, kèm cả phần phỏng vấn. Giọng đọc

1. />2. />2

3. />24


mỗi bài đều khác nhau, giống như là ghép các bài báo đã đăng tải lại thành một
file audio.
Một hình thức phổ biến nữa được sử dụng là phỏng vấn. File audio ghi lại câu
trả lời phỏng vấn của chuyên gia, nhân chứng, người có liên quan tới vấn đề, sự
kiện. Mỗi bài có từ 1 đến 6 file audio, là phát biểu của người được phỏng vấn. Đây
có thể nói là cách sử dụng hiệu quả nhất của âm thanh trên báo mạng điện tử.
Ví dụ: Bài báo “Ăn gì cũng lo ung thư”1 của Mạnh Khang – Mai Nguyễn – Võ
Hương – Ngọc Minh, đăng ngày 16/11/2015 trong chuyên mục Sống khỏe nói về
vấn đề an toàn thực phẩm. Trong bài có 6 file audio, phỏng vấn 3 người dân là chị
Phụng Tiên, chị Kim Huệ, chị Kim Y và 3 bác sĩ là BS. Lê Quang Hào, BS. Cao
Xuân Minh, BS. Trần Ngọc Lưu Phương. Các file ghi âm do được thu trực tiếp tại
hiện trường nên chất lượng không thể bằng ở phòng thu, khá rè, đôi chỗ khó nghe.
Bên cạnh đó, trên Tuổi Trẻ Online, chuyên mục Văn hóa – giải trí cũng thường
xuyên có các chương trình phát thanh như Văn hóa giải trí (VHGT), Cà phê chủ
nhật, Bắc nhịp trái tim,…
Ví dụ: Chương trình “Bắc nhịp trái tim kỳ 300: 300 nhịp cầu yêu thương” 2 đăng

tải ngày 30/09/2014 là chương trình kỉ niệm 6 năm ra đời của chương trình với
300 số. Chương trình gồm có 2 MC, phát nhạc, điểm lại các chia sẻ về các chủ đề
của cuộc sống đã xuất hiện trong gần 6 năm lên sóng.

Về sự phân bố của các hình thức audio trong từng chuyên mục, đó là sự
không đồng đều. Chuyên mục Chính trị - xã hội có số lượng audio lớn nhất, do
1. />2. />25