HỌC VIỆN NÔNG NGHIỆP VIỆT NAM
KHOA CÔNG NGHỆ SINH HỌC

Chủ đề:

ẢNH HƯỞNG CỦA CÁC BIỆN PHÁP SỬ DỤNG
ĐẤT ĐẾN VI SINH VẬT TRONG ĐẤT

1


I. Mở đầu

NỘI
DUNG

II. Ảnh hưởng của các biện pháp sử
dụng đất đến quần thể vi sinh vật đất
III. Kết luận và đề nghị

2


I. Mở đầu
Quần thể vi sinh vật đất

Các biện pháp sử dụng đất:

Các biện pháp canh tác:
• Thâm canh tăng vụ, luân canh, xen canh.
• Vi sinh vật trong đất là những sinh vật đơn bào, có kích

thước hiển vi sinh sống trong đất. Bao gồm vi khuẩn,
vius, vi tảo, vi nấm,...
• Vi sinh vật chịu ảnh hưởng bởi các yếu tố như: dinh
dưỡng, nhiệt độ, độ ẩm, pH, ánh sáng,...
• Phân bố:
 Vi sinh vật thường có xu hướng tập trung ở tầng đất canh
tác.
 Thành phần vi sinh vật cũng thay đổi theo tầng đất:

Cải tạo đất:
• Cày sâu, bừa kĩ kết hợp bón phân hữu cơ.
• Bón vôi.
• Cày nông, bừa sục, giữ nước liên tục, thay nước thường
xuyên.
• Phơi ải.
• Sử dụng phân bón vô cơ.

 Nhóm vi sinh vật hiếu khí tập trung ở tầng mặt.
 Càng xuống sâu thì nhóm vi sinh vật hiếu khí càng
giảm, còn nhóm kị khí càng phát triển.

Ảnh hưởng của các biện pháp sử dụng
đất đến hệ vi sinh vật trong đất như thế
nào?
3


II. Ảnh hưởng các biện pháp sử dụng đất đến hệ vi sinh vật trong đất
1. Ảnh hưởng bởi các biện pháp canh tác
a. Luân canh cây trồng

-Luân canh là cách tiến hành gieo trồng luân phiên các loại cây trồng khác nhau trên một diện tích.
- Luân canh chính xác có tác dụng cải tạo và bồi dưỡng đất. Điều hoà dinh dưỡng và nước trong đất.
=> Ảnh hưởng đến vi sinh vật
+ Cung cấp chất dinh dưỡng cho vi sinh vật đất, điều tiết hoạt động của vi sinh vật trong đất.
+ Đối với những loài sinh vật gây hại cây có tính chuyên hóa cao, đó là các loài sinh vật thường chỉ chuyên gây hại
trên một loài cây, thậm chí trên một số giống cây, khi gặp các loài cây trồng hoặc giống cây trồng khác, chúng không
thể phát triển được, cho nên bị chết nhiều.
+ Luân canh cây trồng có tác dụng làm tăng vi sinh vật trong đất.
+ Mỗi loại cây trồng đều có một khu hệ vi sinh vật đặc trưng sống trong vùng rễ của nó. Bởi vậy luân canh cây trồng
làm cho khu hệ vi sinh vật đất cân đối và phong phú hơn. Người ta thường luân canh các loại cây trồng khác với cây
họ đậu để tăng cường hàm lượng đạm cho đất.

4


II. Ảnh hưởng các biện pháp sử dụng đất đến hệ vi sinh vật trong đất
b. Thâm canh
-Thâm canh là cách đầu tư thêm về phân bón, phương pháp, khoa học kĩ thuật vào nông
nghiệp để tăng năng suất trên một diện tích trồng trọt.
 Như vậy thâm canh là cách sản xuất làm tăng sản lượng nông nghiệp mà không cần tăng
diện tích đất sử dụng.

⇒Ảnh hưởng đến vi sinh vật:
Bổ sung dinh dưỡng vào trong đất làm tăng độ phì nhiêu  cung cấp chất dinh dưỡng cho vi sinh vật
trong đất, tạo môi trường thuận lợi cho các vi sinh vật phân giải các chất hữu cơ, vô cơ hoạt động.

Ruộng lúa thâm canh

Lạc thâm canh


5


II. Ảnh hưởng các biện pháp sử dụng đất đến hệ vi sinh vật trong đất
c. Trồng xen canh
- Khi gặp điều kiện thuận lợi, các loài vi sinh vật phát triển mạnh, trong đó
có cả vi sinh vật gây hại cho cây.
- Đối với từng loại vi sinh vật gây hại, không phải loài cây nào cũng chúng
cũng có thể tác động. Vì vậy, khi trên đồng ruộng có nhiều loài cây khác
nhau, sự phát triển của loài vsv gây hại sẽ gặp trở ngại khi chúng gặp loài
cây không dùng làm thức ăn được.
- Các loài vi sinh vật trong đất có tính cộng sinh, xen canh cây trồng giúp
chúng bổ sung dinh dưỡng cho nhau.
- Thông thường người ta không trồng những loài cây có họ hàng gần nhau
có cùng những đặc tính giống nhau, ở sát cạnh nhau.

Trồng xen canh ngô và lạc

- Thí dụ người ta không trồng khoai tây bên cạnh cây cà chua để tránh sự
lây lan của bệnh mốc sương, không trồng đỗ tương gần đỗ trắng để tránh
lây lan bệnh gỉ sắt v.v…
6


II. Ảnh hưởng các biện pháp sử dụng đất đến hệ vi sinh vật trong đất
2. Ảnh hưởng của các biện pháp cải tạo đất
a. Cày sâu, bừa kĩ kết hợp bón phân hữu cơ
-. Làm cho lớp đất canh tác thoáng khí, giải phóng các khí độc trong đất như metan, sunfuahydro
 tạo điều kiện cho các vi sinh vật hiếu khí trong đất phát triển, hạn chế hoạt động của vi sinh
vật kị khí.

-. Đây là biện pháp áp dụng với đất tầng mỏng, nghèo dinh dưỡng nên khi cày sâu bừa kĩ kết hợp
bón phân hữu cơ sẽ làm tăng bề dày lớp đất trồng và tạo điều kiện thích hợp cho vi sinh vật sống
ở tầng đất mặt phát triển.

Cày sâu

7


II. Ảnh hưởng các biện pháp sử dụng đất đến hệ vi sinh vật trong đất
a.

Cày sâu, bừa kĩ kết hợp bón phân hữu cơ

-. Phân hữu cơ như phân chuồng, phân xanh, bùn ao ... đặc biệt làm tăng số lượng vi sinh vật vì
bản thân trong đó đã có một số lượng lớn vi sinh vật. Chất hữu cơ vào đất lại làm tăng số lượng
vi sinh vật sẵn có trong đất, đặc biệt là vi sinh vật phân giải xenlulose, phân giải protein và
động vật nguyên sinh. Tuy vậy, các loại phân hữu cơ khác nhau tác động đến sự phát triển của
vi sinh vật đất ở các mức độ khác nhau tuỳ thuộc vào tỷ lệ C/N của phân bón.
-. Phần lớn xác hữu cơ trong đất có hơn 1,5- 2,0 % N, nhìn chung là tương đối đủ cho vi khuẩn.
Nếu xác hữu cơ chứa ít nitơ thì vi khuẩn lấy nitơ từ đất. Khi có nhiều xác hữu cơ năng lượng
cao nhưng nghèo nitơ sẽ xảy ra cạnh tranh về nitơ giữa vi khuẩn và thực vật. Vì thế tỷ lệ C/ N
trong xác hữu cơ có ảnh hưởng đáng kể. Người ta cho rằng tỷ lệ này bằng 25 là tốt nhất, khi đó
gần như toàn bộ nitơ được vi khuẩn sử dụng hết để nuôi cơ thể, khi tỷ lệ này lớn hơn 25 sẽ xảy
ra cạnh tranh và nitơ trong đất sẽ cạn kiệt.
8


II. Ảnh hưởng các biện pháp sử dụng đất đến hệ vi sinh vật trong đất
a. Cày sâu, bừa kĩ kết hợp bón phân hữu cơ

Trong điều kiện hiếu khí các chất hữu cơ như một loạt các
carbohydrate, rượu, và muối của axit hữu cơ được phân giải (nhờ vi
sinh vật hiếu khí, chẳng hạn như vi khuẩn Azotobacter chroococcum)
thành những sản phẩm oxy hoá đơn giản CO2, HNO3, H3PO4, H2O vv…
đây cũng là một loại vi khuẩn quan trọng trong cố định nito.

Cày sâu

Dùng phân bón hữu cơ

9


II. Ảnh hưởng các biện pháp sử dụng đất đến hệ vi sinh vật trong đất
b. Phơi ải
- Sau khi cày người ta thường tiến hành phơi ải.
- Biện pháp này có tác dụng tiêu diệt vi sinh vật gây bệnh hại hại, g iải phóng chất khí
độc có hại cho cây trồng như H₂S, CH₄ cải tạo phèn chua đồng thời tạo điều kiện cho hệ vi
sinh vật hiếu khí hoạt động.

- Vi sinh vật cần nước và độ ẩm để hoạt động, trong điều kiện khô ráo lại bị chiếu sáng
liên tục và chịu ảnh hưởng bởi các tia tử ngoại làm cho các hoạt động trao đổi chất bị
rối loạn. Đất ở những nơi ánh sáng mặt trời chiếu thẳng, hầu hết các vi sinh
vật gây bệnh đều bị diệt trong độ sâu từ 7cm trở lên trong vòng 1 tháng.
- Tuy nhiên, đây cũng là biện pháp có tính chất 2 mặt vì ngoài việc tiêu diệt những vi
sinh vật gây hại nó còn ảnh hưởng đến các vi sinh vật có lợi trên đồng ruộng.
10


II. Ảnh hưởng các biện pháp sử dụng đất đến hệ vi sinh vật trong đất

b. Cày nông, bừa sục, giữ nước liên tục, thay nước thường xuyên
Áp dụng cho vùng đất bị nhiễm mặn hoặc nhiễm phèn

Trong điều kiện yếm khí, các chất hữu cơ phân giải (nhờ vi sinh vật yếm khí, ví dụ vi khuẩn
Clostridium pasterianum) thành những sản phẩm chưa bị oxy hoá hoàn toàn như CH4, NH3, H2S
11
vv… Quá trình phân giải yếm khí thường phát sinh ở những vùng ngập nước.


II. Ảnh hưởng các biện pháp sử dụng đất đến hệ vi sinh vật trong đất
c. Dùng phân bón hóa học, thuốc bảo vệ thực vật
- Sinh trưởng của vi sinh vật có thể bị ức chế bởi nhiều loại hoá
chất tự nhiên cũng như nhân tạo, con người đã lợi dụng các hoá
chất này để bảo quản phòng trừ sâu bệnh và để phòng trừ các vi
sinh vật gây bệnh, tăng độ phì nhiêu của đất.
- Một số chất diệt khuẩn thường gặp như các halogen: flo, clo,
brom, iod; các chất oxy hoá: perocid, ozon, formalin… có tac dụng
diệt khuẩn mạnh, tiêu diệt các vi vật trong đất.
- Tuy nhiên việc lạm dụng quá nhiều hóa chất để tăng độ phì nhiêu cải tạo
đất trồng ảnh hưởng lên cả các vi sinh vật có lợi trong đất, nếu sử
dụng trong thời gian dài sẽ làm đất trơ, bạc màu, hệ vi sinh vật
12
trong đất bị thất thoát nghiêm trọng.


II. Ảnh hưởng các biện pháp sử dụng đất đến hệ vi sinh vật trong đất
c. Dùng phân bón hóa học, thuốc bảo vệ thực vật
- Phân vô cơ cũng có tác dụng thúc đẩy sự sinh trưởng và phát triển của
vi sinh vật đất vì nó có các nguyên tố N, P, K, Ca, vi lượng rất cần thiết
cho vi sinh vật.

- Đặc biệt là khi bón phối hợp các loại phân vô cơ với phân hữu cơ sẽ
làm tăng số lượng vi sinh vật lên từ 3 - 4 lần so với bón phân khoáng
đơn thuần, đặc biệt là các vi khuẩn Azotobacter, vi khuẩn amôn hoá,
nitrat hoá, phân giải xenluloza.
- Khi trong đất có nhiều phân hữu cơ thì việc bón các loại phân vô cơ có
tác dụng kích thích hoạt động phân giải chất hữu cơ của vi sinh vật.

13


II. Ảnh hưởng các biện pháp sử dụng đất đến hệ vi sinh vật trong đất

d. Bón vôi

14


II. Ảnh hưởng các biện pháp sử dụng đất đến hệ vi sinh vật trong đất
e. Sử dụng các biện pháp sinh học
- Các VSV chống bệnh cho cây rất phong phú, chúng được sử dụng để ức chế các vi
sinh vật gây bệnh trên cây.
* Pseudomonas fheorescens sinh chất PAPG (2,4 diacetyl phloglucinol) ức chế nhiều
loại nấm bệnh.
* Một số loại Bacillus subtilis cũng có khả năng ức chế sự sinh trưởng của nấm
Rhizoctonia gây bệnh khô vằn và Fusarium gây bệnh thối cổ rễ.
* Agrobacterium radiobacter dùng để chống bệnh mụn cây (crowngall).
* Strepfomyces griseoviridis ức chế nhiều loại nấm bệnh như Pythium, Fusarium,
Phytophtora …
* Nấm Trichoderma harzianum, T.viridae có khả năng sinh Siderophore có ái lực cao
với sắt, làm thiếu hụt sắt do đó ức chế nhiều loại nấm bệnh.


15


III. Kết luận và kiến nghị

16


IV. Tài liệu tham khảo
• https://
voer.edu.vn/m/anh-huong-cua-cac-nhan-to-moi-truong-den-su-sinh-truong-cu
a-vi-sinh-vat/56fdad04
• />at-11198
/
• o/tinh-chat-sinh-vat-hoc-cua-dat-ve-sinh-moi-truong-da
t-trong-chan-nuoi
/
• https://
voer.edu.vn/m/su-phan-bo-cua-vi-sinh-vat-trong-moi-truong-tu-nhien/80ca8
bd8
• />• />
17