ĐẠI HỌC QUỐC GIA HÀ NỘI

TRƢỜNG ĐẠI HỌC KHOA HỌC XÃ HỘI VÀ NHÂN VĂN
***********************

NGUYỄN MINH SƠN

TỔ CHỨC KHOA HỌC TÀI LIỆU ẢNH
Ở TRUNG TÂM LƢU TRỮ QUỐC GIA III THỰC TRẠNG VÀ GIẢI PHÁP

Chuyên ngành: LƢU TRỮ HỌC VÀ TƢ LIỆU HỌC
Mã số: 51002

LUẬN VĂN THẠC SĨ KHOA HỌC: Lƣu trữ học và tƣ liệu học
NGƯỜI HƯỚNG DẪN KHOA HỌC: PGS. T.S.

Đào Xuân Chúc

HÀ NỘI - 2003


ĐẠI HỌC QUỐC GIA HÀ NỘI

TRƢỜNG ĐẠI HỌC KHOA HỌC XÃ HỘI VÀ NHÂN VĂN
**************************

NGUYỄN MINH SƠN

TỔ CHỨC KHOA HỌC TÀI LIỆU ẢNH
Ở TRUNG TÂM LƢU TRỮ QUỐC GIA III THỰC TRẠNG VÀ GIẢI PHÁP

LUẬN VĂN THẠC SĨ KHOA HỌC:

Lƣu trữ học và tƣ liệu học

HÀ NỘI -2003


MỤC LỤC
Trang số
Phần mở đầu:

1

Mục đích, ý nghiã và sự cấp thiết của đề tài

1

Mục tiêu và nhiệm vụ nghiên cứu

2

Lịch sử nghiên cứu vấn đề

3

Đối tượng, phạm vi nghiên cứu của đề tài

6

Nguồn tài liệu tham khảo


6

Phương pháp nghiên cứu

7

Đóng góp mới các đề tài

7

Bố cục của luận văn

8

Chƣơng 1: Thành phần, nội dung và đặc điểm của tài liệu ảnh ở
Trung tâm Lƣu trữ Quốc gia III

11

1.1. Thành phần, nội dung tài liệu ảnh trước Cách mạng tháng Tám
1945

11

1.2 . Thành phần, nội dung tài liệu ảnh sau Cách mạng tháng
Tám-1945
1.3 . Đặc điểm tài liệu ảnh

12


Tiểu kết

45

Chương 2: Thực trạng công tác tổ chức tài liệu ảnh ở Trung tâm

43
48

Lƣu trữ Quốc gia III
2.1. Sưu tầm, thu thập tài liệu ảnh

48

2.2. Phân loại và xác định giá trị tài liệu ảnh

50

2.3. Biên mục, thống kê và công cụ tra cứu tài liệu ảnh

59

2.4. Các văn bản đã ban hành để tổ chức tài liệu ảnh

65

2.4. Nhận xét và đánh giá

67


Tiểu kết

71

Chương 3: Một số giải pháp tổ chức khoa học tài liệu ảnh ở
Trung tâm Lƣu trữ Quốc gia III

73

3.1. Xây dựng, hoàn thiện hệ thống các văn bản quy phạm pháp luật
và văn bản nghiệp vụ về tổ chức tài liệu ảnh

74

3.2. Nhóm các giải pháp nghiệp vụ về tổ chức tài liệu khoa học tài
liệu ảnh

76

3.3.. Giải pháp về tổ chức cán bộ

107


Tiểu kết
Kết luận
Tài liệu tham khảo
Phụ lục


108
110
113
120


PHẦN MỞ ĐẦU
1- Mục đích, ý nghĩa và sự cấp thiết của đề tài
Một trong những thành tựu khoa học kĩ thuật quan trọng của loài người
ở nửa đầu thể kỉ 19 là phát minh ra kĩ thuật nhiếp ảnh. Với sự phát triển mãnh
mẽ của nền khoa học và kỹ thuật, ngày nay nhiếp ảnh đang được ứng dụng
một cách sâu rộng vào nhiều lĩnh vực khác nhau của xã hội.
Ở Việt Nam, ảnh được xuất hiện khá sớm từ cuối những năm 60 của thể
kỷ 19. Từ đó đến nay, càng ngày lượng tài liệu ảnh càng tăng lên nhanh
chóng. Ngày nay, một khối lượng lớn tài liệu ảnh đang được bảo quản tại
nhiều cơ quan như các Trung tâm Lưu trữ, bảo tàng, thư viện, các cơ quan
thông tấn báo chí, các cá nhân, gia đình v.v. Nhờ kỹ thuật đặc biệt của mình,
nhiếp ảnh đã ghi lại được những khoảnh khắc, những hình ảnh tiêu biểu, điển
hình của các hiện tượng, sự kiện có ý nghĩa kinh tế, chính trị, văn hóa, khoa
học, lịch sử v. v. Chính nhờ giá trị của nó như vậy nên ngày nay theo qui định
trong các văn bản của Nhà nước, tài liệu ảnh là thành phần quan trọng trong
Phông Lưu trữ Quốc gia Việt Nam. Thực tế tài liệu ảnh đã trở thành di sản
văn hoá quý giá của dân tộc. Đó là nguồn tư liệu quan trọng và đáng tin cậy
để nghiên cứu lịch sử, khoa học và hoạt động thực tiễn.
Hiện nay, một khối lượng lớn tài liệu ảnh đang được bảo quản ở Trung
tâm Lưu trữ Quốc gia III ( từ nay gọi tắt là TTLTQG III ). Nội dung tài liệu
ảnh thể hiện chân thực, sinh động nhiều sự kiện lịch sử quan trọng; phản ánh
tinh thần anh dũng, quật cường của nhân dân ta trong chiến đấu; tinh thần cần
cù, chịu khó, vượt khó khăn trong lao động sản xuất; phản ánh đời sống văn
hóa tinh thần của nhân dân ta từ đầu thể kỷ 20 đến nay.

Việc tổ chức sử dụng rộng rãi tài liệu lưu trữ nói chung và tài liệu ảnh
nói riêng có một ý nghĩa cực kỳ quan trọng và cấp bách. Nó không những
phục vụ cho việc tổng kết kinh nghiệm lãnh đạo, chỉ đạo cách mạng của Đảng
ta; nghiên cứu lịch sử, nghiên cứu phong tục tập quán của các dân tộc và các


nhu cầu khác của xã hội mà nó còn phục vụ đắc lực cho việc tuyên truyền,
giáo dục lý tưởng, đạo đức cách mạng, lòng yêu nước, lòng tự hào dân tộc
cho quần chúng nhân dân, đặc biệt là thế hệ trẻ.
Nhờ giá trị về nhiều mặt của khối tài liệu ảnh trên và do nhu cầu sử
dụng tài liệu ảnh phục xã hội ngày càng tăng nên ngày nay độc giả rất quan
tâm đến việc khai thác, sử dụng khối tài liệu này. Thế nhưng từ trước tới nay,
việc tổ chức sử dụng tài liệu ảnh tại TTLTQG III còn nhiều hạn chế, thật sự
chưa đáp ứng được các nhu cầu thông tin ngày càng cao của xã hội. Nguyên
nhân chủ yếu là do tài liệu ảnh chưa được tổ chức khoa học. Công tác thu
thập, bổ sung, phân loại và xác minh, cũng như công cụ tra tìm tài liệu ảnh
còn nhiều bất cập.
Nhằm góp phần làm tốt hơn công tác bảo quản và tổ chức sử dụng tài
liệu ảnh đang bảo quản tại TTLTQG III, chúng tôi chọn vấn đề “ Tổ chức
khoa học tài liệu ảnh ở TTLTQG III -Thực trạng và giải pháp ” làm đề tài
luận văn cao học của mình.
2 - Mục tiêu và nhiệm vụ nghiên cứu của đề tài.
2. 1) Mục tiêu nghiên cứu của đề tài:
Trên cơ sở tìm hiểu thực trạng tổ chức tài liệu ảnh ở TTLTQG III và
vận dụng cơ sở lý luận để tổ chức khoa học tài liệu ảnh , mục tiêu của luận
văn là đề xuất một số giải pháp nhằm tổ chức khoa học tài liệu ảnh ở
TTLTQG III
2. 2) Nhiệm vụ nghiên cứu của đề tài:
Để đạt được mục tiêu trên đây, chúng tôi xác định, đề tài cần này phải
giải quyết một số nhiệm vụ sau đây:

- Nghiên cứu lý luận về tổ chức khoa học tài liệu ảnh.
- Nghiên cứu thành phần, nội dung và đặc điểm của tài liệu ảnh hiện
đang bảo quản tại TTLTQG III .


- Nghiên cứu thực trạng tổ chức tài liệu ảnh tại Trung tâm III, rút ra
những ưu điểm, tồn tại và nguyên nhân của những ưu điểm, tồn tại đó.
- Nghiên cứu và đề xuất một số giải pháp cụ thể để tổ chức khoa học
tài liệu ảnh tại TTLTQG III nhằm phục vụ tốt cho công tác bảo quản và khai
thác sử dụng tài liệu.
3 - Lịch sử nghiên cứu vấn đề
Công tác lưu trữ tài liệu ảnh ở Việt Nam nói chung và tổ chức khoa học
tài liệu ảnh nói riêng còn là vấn đề khá mới so với lưu trữ tài liệu chữ viết.
Trong khoảng 35 năm gần đây đã có một số công trình nghiên cứu về tổ chức
tài liệu ảnh, nhưng chủ yếu chỉ là các bài viết ngắn trên tạp chí chuyên ngành,
trên báo, có một số luận văn cá nhân, thạc sỹ. Chúng tôi xin điểm qua những
công trình nghiên cứu đó:
Nghiên cứu ở nước ngoài
Trước đây, Liên xô (cũ) và Liên Bang Nga ngày nay đã rất quan tâm
đến công tác lưu trữ tài liệu nghe nhìn nói chung và tài liệu ảnh nói riêng nên
đã có nhiều công trình nghiên cứu về tổ chức tài liệu ảnh. Những cuốn sách
“Những vấn đề cơ bản của việc lựa chọn tài liệu phim ảnh vào nhà nước bảo
quản” Mát -xcơ -va -1978, “Những nguyên tắc cơ bản trong công tác với tài
liệu phim, ảnh, ghi âm tại các viện Lưu trữ Nhà nước”; và gần đây các cuốn
sách “Những nguyên tắc cơ bản trong công tác của các viện Lưu trữ Quốc gia
Liên Bang Nga”, Mát -xcơ -va 2002; “Lựa chọn tài liệu lưu trữ nghe - nhìn
để bảo quản vĩnh viễn” Hướng dẫn nghiệp vụ, Mát -xcơ -va 2003; “Quản lý
tài liệu ảnh trong hệ thống cơ quan Chính phủ Ca -na -đa”, Ot-ta-oa, 1993 bản dịch v. v. . . là những tài liệu nghiệp vụ đã được nghiên cứu, tổng kết từ
thực tiễn về công tác lưu trữ tài liệu nghe nhìn, đề cập đến các khâu nghiệp vụ
từ thu thập, phân loại, biên mục, thống kê công cụ tra cứu, bảo quản, tổ chức

sử dụng tài liệu nghe nhìn. Đây là những tài liệu quí có thể tham khảo tốt cho
công tác lưu trữ tài liệu nghe nhìn, trong đó có tài liệu ảnh của nước ta.


Nghiên cứu ở trong nước:
Về những vấn đề chung của tổ chức khoa học tài liệu ảnh: Tới nay đã
có khá nhiều bài viết, các sách chuyên khảo, tập bài giảng, luận văn cử nhân,
thạc sĩ có liên quan đến tổ chức khoa học tài liệu ảnh. Các bài viết của Võ
Văn Sáu “Vài nét về tình hình công tác lưu trữ phim ảnh và băng ghi âm của
nước ta hiện nay”, Tập san “Nghiên cứu công tác Lưu trữ” số 2 -1967;
“Phương pháp thống kê, biên mục tài liệu ảnh lưu trữ” Tập san Công tác Lưu
trữ hồ sơ, số 1 -1972; “ Một số ý kiến về tổ chức lưu trữ tài liệu phim, ảnh,
ghi âm ở nước ta hiện nay”, Tạp chí Văn thư -Lưu trữ, số 03/1999 và “Vài nét
về quản lý tài liệu lưu trữ nghe nhìn”, Tạp chí Văn thư - Lưu trữ, số 02/1998
của Nguyễn Lan Phương v. v. mới chỉ bước đầu tìm hiểu và nêu lên thực
trạng công tác tài liệu lưu trữ nghe nhìn, nêu lên một số kiến nghị chung
chung về cách quản lý tài liệu nghe nhìn. Trong những năm gần đây có luận
văn cử nhân “Vấn đề tổ chức khoa học tài liệu lưu trữ nghe nhìn ở Trung tâm
Nghe -Nhìn Đài Truyền hình Việt Nam”, năm 2001 của Trần Lệ Hường đã
khảo sát về công tác tổ chức, quản lý tài liệu nghe nhìn ở Đài Truyền hình
Việt Nam; luận văn thạc sĩ của Nguyễn Thị Thúy Bình “Công tác lưu trữ tài
liệu nghe nhìn ở các Đài truyền hình - thực trạng và giải pháp” năm 2002 đã
khảo sát tình hình công tác lưu trữ ở các Đài truyền hình, đặc biệt là Đài
truyền hình Trung ương, nêu lên được thực trạng công tác tổ chức tài liệu
nghe nhìn ở các Đài truyền hình còn nhiều bất cập; tác giả cũng đã đề xúât
một số giải pháp nhằm cải tiến công tác của các Đài truyền hình trong đó có
giải pháp về tổ chức tài liệu ảnh. Tuy nhiên giải pháp đó chỉ có thể áp dụng
cho từng Đài truyền hình nơi tài liệu ảnh không có nhiều và đa dạng như ở
TTLTQG III
Vấn đề thu thập tài liệu: Đã có một số đề tài được nghiên cứu như:


“

Những cơ sở khoa học xác định nguồn bổ sung và thành phần tài liệu ảnh để
nhà nước quản lý” Mã số 89 -98 -017 - Hà Nội, 1992 do Lã Thị Hồng làm chủ
nhiệm; và “Bước đầu xác định những nguồn tài liệu ảnh cần giao nộp vào kho


Lưu trữ trung ương Đảng” của Nguyễn Thị Bích Di, khoá luận tốt nghiệp cử
nhân năm 1985. Các công trình này đã vận dụng một số nguyên tắc của lưu
trữ học Liên -Xô, đề xuất nguồn và thành phần tài liệu ảnh nhưng chưa
nghiên cứu được thành phần tài liệu ảnh cụ thể vào Lưu trữ Đảng hay Lưu trữ
Nhà nước cấp Trung ương.
Phân loại và xác định giá trị tài liệu ảnh: Một số bài báo, công trình
đã bước đầu nghiên cứu về phân loại và xác định giá trị tài liệu ảnh như “
Mấy ý kiến về nguyên tắc và phương pháp đánh giá tài liệu ảnh trong công
tác lưu trữ ” -Văn thư -Lưu trữ số 3 -1983 và “Những nguyên tắc xác định giá
trị tài liệu ảnh trong công tác lưu trữ”, Tạp chí Văn thư -Lưu trữ, số 3 -1985;
tập bài giảng” Lưu trữ tài liệu nghe -nhìn” - Hà Nội 1997 và gần đây cuốn
chuyên khảo “Nguồn tư liệu ảnh về cuộc kháng chiến chống thực dân Pháp
(1945 -1954)”do NXB Chính trị Quốc gia xuất bản, Hà Nội, năm 2002 của tác
giả - tiến sĩ Đào Xuân Chúc bước đầu đã đề ra được những cơ sở khoa học để
phân loại, đánh giá giá trị tài liệu ảnh nói chung và trong thời kỳ kháng chiến
chống thực dân Pháp nói riêng. Tuy nhiên, đó là những nguyên tắc chung, khi
áp dụng vào tài liệu ảnh ở Trung tâm III cần phải chú ý tới đặc thù của nó.
Vấn đề biên mục, thống kê và công cụ tra cứu. Một số tác giả đã nghiên
cứu về vấn đề này như Dương Viết Á“ Ý nghĩa điển hình của lời chú thích
trong ảnh thời sự”, Tạp chí Nhiếp ảnh, số 12/1980; Lã Thị Hồng với bài “Viết
lời thuyết minh cho tài liêụ ảnh”, Tạp chí Văn thư -Lưu trữ số 01/1986; “Viết
thuyết minh và biên mục, bảo quản tài liệu ảnh, của Nguyễn Lan Phương, Tạp

chí Lưu trữ Việt Nam, số 3/1998 v. v. Tuy nhiên trong các bài báo của mình,
các tác giả chưa đề cập đến các thông tin cần biên mục; cách xây dựng hệ
thống công cụ tra cứu. Gần đây trong đề tài “Nghiên cứu xây dựng hệ thống
công cụ thống kê các loại tài liệu lưu trữ” năm 2000 do Tiến sỹ Nguyễn Cảnh
Dương chủ trì. Kết quả đề tài này là các mẫu thống kê đối với các loại hình tài
liệu lưu trữ trong đó có tài liệu ảnh. Tuy nhiên một số thông tin trong biểu
mẫu chưa phù hợp với tình hình lưu trữ tài liệu ảnh ở Việt Nam.


4 - Đối tƣợng, phạm vi nghiên cứu của đề tài
- Đối tượng nghiên cứu của đề tài là tài liệu ảnh bảo quản tại
TTLTQG III thuộc các thời kì khác nhau và trên các chất liệu khác nhau.
- Phạm vi nghiên cứu của đề tài.
- Đề tài chỉ nghiên cứu thành phần, nội dung, đặc điểm của tài liệu ảnh
đang được bảo quản tại TTLTQG III, không nghiên cứu nội dung tài liệu ảnh
chưa được thu thập vào Trung tâm.
- Tìm hiểu các nguồn nộp lưu tài liệu ảnh vào Trung tâm.
- Nghiên cứu thực trạng tổ chức tài liệu ảnh tại Trung tâm LTQG III,
5 - Nguồn tài liệu tham khảo:
Tài liệu ngoài nước: các tác phẩm kinh điển về phương pháp luận
nghiên cứu; các sách giáo khoa, các bài báo, các công trình nghiên cứu, các
văn bản quy phạm pháp luật về tài liệu nghe -nhìn của Liên - xô trước đây,
Liên bang Nga, Cana a, Đức. v. v
Tài liệu trong nước: - Các cuốn sách và các bài viết về tài liệu ảnh trên
Tạp chí Lưu trữ Việt Nam, Tạp chí Nhiếp ảnh, Tạp chí Truyền hình, Tạp chí
Báo ảnh Việt Nam;
- Các đề tài nghiên cứu khoa học, các báo cáo khoa học, báo cáo khảo
sát của Cục Lưu trữ Nhà nước, các Trung tâm lưu trữ quốc gia, Thông tấn xã
Việt Nam, Viện Nghệ thuật và Lưu trữ điện ảnh Việt Nam, Đài Truyền hình
Việt Nam, Khoa lưu trữ học và Quản trị Văn phòng v. v.

- Các luận án, luận văn của sinh viên, thạc sĩ, tiến sĩ tại Khoa Lưu trữ
học và Quản trị Văn phòng
6 - Phƣơng pháp nghiên cứu:
Để thực hiện nhiệm vụ nghiên cứu, tác giả dựa trên cơ sở phương pháp
luận của chủ nghĩa Mác -Lê nin, cụ thể là vận dụng các nguyên tắc: như
nguyên tắc chính trị, nguyên tắc lịch sử, nguyên tắc toàn diện và tổng hợp
được vận dụng trong quá trình khảo sát, phân tích tình hình thực tế về thành


phần, nội dung và đặc điểm của tài liệu ảnh, thực trạng tổ chức tài liệu ảnh.
Trong quá trình thực hiện đề tài, chúng tôi dựa trên một số phương pháp
nghiên cứu cụ thể như phương pháp hệ thống, phương pháp thống kê phương
pháp so sánh, phương pháp sử liệu học, phương pháp khảo sát thực tế và một
số phương pháp khác.
7 - Đóng góp mới của đề tài
Trong luận văn, lần đầu tiên, chúng tôi giới thiệu một cách có hệ thống
thành phần, nội dung tài liệu ảnh đang được bảo quản tại Trung tâm III, từ đó
làm nổi bật được ý nghiã của tài liệu lưu trữ giai đoạn này và việc cần thiết
phải tổ chức khoa học chúng nhằm phục vụ tốt cho việc tổ chức sử dụng tài
liệu ảnh. Đồng thời luận văn cũng đã nghiên cứu, phân tích và khái quát được
những đặc điểm của tài liệu ảnh để có cơ sở phân loại, xác minh, lựa chọn
được những tài liệu ảnh thật sự có giá trị để bảo quản.
Luận văn cũng trình bày thực trạng tổ chức tài liệu ảnh hiện nay ở
Trung tâm, chỉ ra những ưu điểm, những tồn tại, thiếu sót cần thiết phải khắc
phục bao gồm các mặt: về văn bản quy phạm pháp luật và văn bản về nghiệp
vụ liên quan đến tài liệu ảnh, văn bản về công tác tổ chức cán bộ; chỉ ra
những nguyên nhân của những ưu điểm, tồn tại; từ đó tìm ra những giải pháp
hữu hiệu cho thời gian tới.
Từ những nghiên cứu đó, lần đầu tiên luận văn đề xuất một số giải
pháp để tổ chức khoa học tài liệu ảnh tại Trung tâm III phục vụ cho công tác

bảo quản cũng như tổ chức sử dụng có hiệu quả tài liệu ảnh nhằm phục vụ các
yêu cầu khác nhau của xã hội. Công trình này sẽ là một đóng góp nhỏ bé vào
việc hoàn thành một trong những nhiệm vụ quan trọng của công tác lưu trữ là
sử dụng có hiệu quả nguồn di sản văn hoá quý báu và đặc biệt này của dân
tộc.
Kết quả nghiên cứu của luận văn này sẽ rất cần thiết vì không chỉ góp
phần giải quyết những khó khăn, vướng mắc về công tác tổ chức khoa học tài


liệu ảnh cụ thể tại TTLTQG III, mà còn có thể góp phần định hướng công tác
tổ chức khoa học tài liệu ảnh ở các trung tâm lưu trữ khác trong cả nước.
Đóng góp của luận văn còn ở sự tổng kết về mặt lý luận và thực tiễn về
công tác tổ chức khoa học tài liệu ảnh tại TTLTQG III, nhằm làm sáng tỏ
một số vấn đề về cơ sở pháp lý liên quan đến tài liệu ảnh. Trên cơ sở đó luận
văn đề xuất việc soạn thảo, ban hành một số văn bản qui phạm pháp luật và
văn bản nghiệp vụ nhằm tạo cơ sở pháp lí để đẩy mạnh và nâng cao chất
lượng tổ chức khoa học tài liệu ảnh ở các Trung tâm Lưu trữ Quốc gia nói
riêng và tài liệu ảnh ở các lưu trữ khác trong cả nước nói chung.
Luận văn có thể làm tài liệu tham khảo cho những nhà quản lý để xây
dựng các văn bản có liên quan tới tài liệu ảnh, cho cán bộ nghiệp vụ khi tổ
chức khoa học tài liệu ảnh trong quá trình làm việc của mình.
8) - Bố cục của Luận văn.
Ngoài phần mở đầu, kết luận, Luận văn có 3 chương và phần phụ lục
Chương 1: Thành phần, nội dung và đặc điểm tài liệu ảnh bảo quản
ở TTLTQG III
Trong chương này, chúng tôi trình bày khái quát thành phần, nội dung
và đặc điểm tài liệu ảnh bảo quản tại TTLTQG III. Bên cạnh đó, chúng tôi
giới thiệu nội dung cơ bản của khối tài liệu ảnh và giá trị của nó. Đặc biệt là
những sự kiện lịch sử quan trọng nào được phản ánh trên tài liệu ảnh đó.
Ngoài ra, trong chương này, Luận văn còn trình bày những đặc điểm cơ bản

của tài liệu ảnh giai đoạn trước Cách mạng Tháng Tám đến những năm 80
của thế kỷ 20 được bảo quản ở TTLTQG III. Qua đó khẳng định tài liệu ảnh ở
TTLTQG III thực sự là nguồn sử liệu quý và đáng tin cậy, góp phần quan
trọng để nghiên cứu lịch sử dân tộc Việt Nam.
Chương 2: Thực trạng công tác tổ chức tài liệu ảnh ở TTLTQG III
Đây là một trong hai chương cơ bản của luận văn. Trong chương này,
tác giả đã khảo sát thực trạng ban hành các văn bản liên quan đến công tác lưu


trữ tài liệu nghe - nhìn nói chung và tài liệu ảnh nói riêng. Để góp phần tổ
chức khoa học tài liệu ảnh, công tác sưu tầm, thu thập đóng một vai trò quan
trọng; do vậy, Luận văn cũng đã khảo sát công tác thu thập tài liệu ảnh trong
thời gian qua từ các cơ quan nhà nước và các cá nhân, gia đình, dòng họ.
Đặc biệt trong chương này, tác giả đã giành nhiều thời gian để khảo cứu
việc phân loại tài liệu ảnh ở một số khối ảnh quan trọng, tìm hiểu thực trạng
công tác biên mục, thống kê, xác định giá trị và công cụ tra cứu tài liệu ảnh.
Tác giả đã đi sâu phân tích mặt mạnh và mặt yếu của nó, chỉ ra nguyên nhân
của ưu điểm và những thiếu sót, tồn tại trong tổ chức tài liệu ảnh ở TTLTQG
III.
Chương 3: Một số giải pháp tổ chức khoa học tài liệu ảnh ở
TTLTQG III
Trên cơ sở phân tích những ưu điểm và tồn tại của công tác tổ chức tài
liệu ảnh ở TTLTQG III, tác giả đưa ra một số giải pháp cụ thể nhằm tổ chức
khoa học tài liệu ảnh. Các giải pháp bao gồm: Xây dựng, hoàn thiện các văn
bản quy phạm pháp luật và văn bản nghiệp vụ về tổ chức tài liệu ảnh; đẩy
mạnh thu thập tài liệu ảnh; phân loại, xác định giá trị tài liệu ảnh, biên mục,
thống kê và xây dựng hệ thống công cụ tra tìm tự động tài liệu ảnh. Ngoài các
biện pháp về nghiệp vụ, công tác tổ chức - cán bộ cũng được đề cập tới trong
chương này.
Để làm sáng tỏ một số vấn đề trình bày ở các chương, Luận văn có

thêm phần phụ lục: đó là một số tài liệu ảnh quý đang bảo quản ở TTLTQG
III cũng như một số biểu mẫu thống kê để minh hoạ.
Trong quá trình nghiên cứu, tác giả đã nhận được sự giúp đỡ tận tình
của giáo viên hướng dẫn - Phó giáo sư, Tiến sĩ Đào Xuân Chúc; những ý kiến
đóng góp quí báu của các thầy giáo, cô giáo Khoa Lưu trữ học và Quản trị
Văn phòng - Trường Đại học khoa học xã hội và nhân văn. Nhân dịp này tác
giả xin bày tỏ lòng biết sâu sắc.


Tác giả cũng xin gửi lời cảm ơn chân thành đến Lãnh đạo Cục Văn thư
và Lưu trữ nhà nước, Ban Giám đốc và toàn thể cán bộ, công chức Trung tâm
Lưu trữ Quốc gia III, bạn bè đồng nghiệp đã tạo điều kiện, giúp đỡ tác giả
hoàn thành bản luận văn này.


TÀI LIỆU THAM KHẢO
TÀI LIỆU TIẾNG VIỆT
[1]. Dương Viết Á,

Y nghĩa điển hình của lời chú thích trong ảnh thời sự,

Tạp chí Nhiếp ảnh, số 12,1980.
[2]. Hoàng Ánh, Một vài suy nghĩ về phóng sự ảnh. Tạp chí Nhiếp ảnh số
3, 1983.
[3]. Ảnh phong ảnh và các loại ảnh phong ảnh, Tạp chí Nhiếp ảnh, số
3,1983.
[4]. Béc - Tôn Bai - Lơ,

Suy nghĩ về nhiếp ảnh, Lê Phức dịch, NXB Văn


hoá, Hà Nội, 1986.
[5]. NguyễnThị Thuý Bình,

Công tác lưu trữ tài liệu nghe -nhìn ở các đài

truyền hình - thực trạng và giải pháp, Luận văn Thạc sĩ, năm 2002,Tư liệu
Khoa Lưu trữ học và Quản trị Văn phòng.
[6]. Đào Xuân Chúc, Vài nét về hoạt động Điện ảnh ở Việt Nam trước
Cách mạng tháng Tám. Tạp chí VTLT - 2 -1983.
[7].

Đào Xuân Chúc, Mấy ý kiến về nguyên tắc và phương pháp đánh giá

tài liệu ảnh trong công tác lưu trữ . Tạp chí VTLT - 3/1983. Tr. 14 - 16
[8]. Đào Xuân Chúc, Lưu trữ tài liệu nghe - nhìn ( Đề cương bài giảng )
Hà Nội 1997.
[9]. Đào Xuân Chúc, Nguồn tư liệu ảnh về cuộc kháng chiến chống thực
dân Pháp ( 1945 -1954 ). NXB Chính trị Quốc gia, Hà Nội , 2002.
[10]. Đào Xuân Chúc, Những tiêu chuẩn xác định giá trị tài liệu ảnh lưu
trữ . Tạp chí VTLT - 3/1985 . tr. 15 - 24.
[11]. Đào Xuân Chúc, Cần quan tâm hơn nữa đến công tác lưu trữ ảnh,
phim điện ảnh,và ghi âm, Tạp chí Văn thư -Lưu trữ, số 3, 1983.


[12]. Đào Xuân Chúc,Nguyễn Văn Hàm, Vương Đình Quyền, Nguyễn Văn
Thâm, Lý luận và thực tiễn công tác lưu trữ . NXB ĐH và GD, Hà
Nội,1990.
[13]. Nguyễn Đức Chính, Tổng quan nhiếp ảnh, NXB Trẻ, Tp. Hồ Chí
Minh, 2001.
[14]. Công tác Lưu trữ ở Liên -Xô, BHÈÄÀÄ,Tập 12, Mátcơva, 1980.

[16 ]. Cục Lưu trữ Nhà nước nhà nước,

Những văn kiện chủ yếu của

Đảng và nhà nước về công tác công văn giấy tờ và công tác lưu trữ -, Hà
Nội,1982.
[17]. Cục Lưu trữ Nhà nước , Quyết định số 53QĐ/LTNN-NVTW ngày 284-2000 v/v ban hành mẫu phiếu tin, bản hướng dẫn biên mục phiếu tin và
phần mềm ứng dụng Visual Basic để lập cơ sở dữ liệu quản lý tài liệu lưu trữ
.
[18]. Danien - Masclet,

Những suy nghĩ về ảnh chân dung, Tạp chí Nhiếp

ảnh, số 6, 1985.
[19]. Đào Diến - Minh Sơn, Vài nét về trưng bày chuyên đề : Một số tư
liệu, hiện vật, hình ảnh về Nam bộ kháng chiến. Tạp chí Lưu trữ Việt Nam,
số 4,1995, tr: 9 - 12.
[20]. Nguyễn Cảnh Đương, Nghiên cứu xây dựng hệ thống công cụ thống
kê các loại tài liệu lưu trữ, Đề tài nghiên cứu khoa học, năm 2000, mã số 98
-98 - 054, tư liệu Cục Lưu trữ Nhà nước .
[21].

Lê Thanh Đức, Nhiếp ảnh, một ngôn ngữ mới của nghệ thuật tạo

hình, Tạp chí Nhiếp ảnh số 1,1986.
[22]. Nguyễn Liên Hương,

Những tài liệu ảnh về cuộc tiến công chiến

lược Đông - Xuân 1953 -1954 và Chiến dịch Điện Biên Phủ. Luận văn,

1984.
[23]. Nguyễn MạnhHà,

Ảnh báo chí - đặc điểm và thể loại - Luận văn tốt

nghiệp khoa báo chí, Trường Đại học KHXH và nhiệm vụ.

[15 ]. C


[24]. Lê Hải,

Ảnh - Phương tiện thông tin, Tạp chí Nhiếp ảnh, số 22,198.

[25]. Lã thị Hồng, Viết lời thuyết minh cho tài liệu ảnh . Tạp chí VTLT 3/1986. tr. 15 -17.
[276. Lã Thị Hồng, Một số ý kiến về tổ chức công tác tài liệu phim, ảnh,ghi
âm ở nước ta hiện nay. Tạp chí VTLT-2/1986.
[27]. Lã Thị Hồng, Những cơ sở khoa học xác định nguồn bổ sung và
thành phần tài liệu ảnh để nhà nước quản lý . Mã số: 89 - 98 - 017.
[28]. Nghiêm Kỳ Hồng - Nguyễn Quốc Bảo,Nguyễn Văn Kết, Nguyễn Thị
Thủy, Phan Thị Hợp, Xây dựng, ban hành, quản lý văn bản và công tác lưu
trữ. NXB Chính trị Quốc gia, Hà Nội,1998.
[29]. Hội nghệ sỹ nhiếp ảnh Việt Nam, Nghệ thuật nghiếp ảnh, cuộc sống
con người, Hà Nội 1983.
[30]. Hội nghệ sỹ nhiếp ảnh Việt Namhiếp ảnh Việt Nam,

Lịch sử nhiếp

ảnh Việt Nam ( Sơ thảo), Hà Nội, 1993.
[31]. Trần Lệ Hường,


Vấn dề tổ chức khoa học tài liệu lưu trữ nghe - nhìn

ở Trung tâm Tư liệu Đài Truyền hình Việt Nam, Khoá Luận tốt nghiệp cử
nhân khoa học ngành Lưu trữ học và Quản trị Văn phòng, năm 2001.
[32]. Nguyễn Huy Hoàng,

Điển hình hoá trong nhiếp ảnh, Tạp chí Nhiếp

ảnh, số 5, 1985.
[33]. Vũ Dương Hoan,

Công tác Lưu trữ Việt Nam, Nxb Khoa học xã

hội,Hà Nội, 1993.
[34]. Dương Văn Khảm,

Lựa chọn và loại huỷ tài liệu ở các cơ quan, Nxb

Chính trị Quốc gia, Hà Nội,1998
[35]. Kỷ yếu Hội thảo khoa học Lưu trữ học và Quản trị văn phòng lần thứ
2 ( Kỷ niệm 5 năm thành lập Khoa và 35 năm đào tạo cán bộ lưu trữ ở Việt
Nam ) Hà Nội, 2001.


[36]. Nguyễn Long, Ảnh thời sự - Nghệ thuật của hôm nay, Tạp chí
Nhiếp ảnh, số 20, 1981.
[37]. Nguyễn Long,

Bản chất của ảnh, Tạp chí Nhiếp ảnh, số 1, 1986.


[38].

Phương pháp sáng tác trong nghệ thuật nhiếp ảnh,

Nguyễn Long,

Tạp chí Nhiếp ảnh, số 4, 1992.
[39].

Nhóm Trà Lĩnh, Đặng Huy Trứ và hiệu ảnh Cảm Hiếu Đường, Tạp

chí Nhiếp ảnh, số 3,1984.
[40]. A.T.Nicolaiepna,

Lý luận và phương pháp sử liệu học Xô viết,

Matxcơva, 1975. Bản dịch của khoa Sử.
[41]. Pháp lệnh Lưu trữ Quốc gia, UBTVQH, 4/2001.
[42]. Nguyễn Lan Phương, Vài nét về quản lý tài liệu lưu trữ nghe - nhìn.
Tạp chí LTVN 2 - 1998.
[43].

Nguyễn LanPhương, Trao đổi ý kiến về chú thích tài liệu ảnh . Tạp

chí LTVN.4/1998.
[44]. Nguyễn Lan Phương,

Trao đổi ý kiến về chú thích tài liệu ảnh . Tạp


chí LTVN.4/1998.
[45]. Nguyễn Minh Phương, Vài suy nghí về công bố các tài liệu ảnh trên
các báo và tạp chí ở nước ta, Tạp chí Lưu trữ Việt Nam,số 3,1990.
[46]. Nguyễn Minh Phương, Trao đổi một số nguyên tắc và phương pháp
công bố tài liệu ảnh trên báo và tạp chí, Tạp chí Lưu trữ Việt Nam, số 1,
1991.
[47]. Nguyễn LanPhương:

Vài nét về quản lý tài liệu lưu trữ nghe - nhìn.

Tạp chí LTVN 2 - 1998.
[48]. Lê Phức, Khi bức ảnh bị xuyên tạc, Tạp chí Nhiếp ảnh, số 16,1981.
[49].

Lê Phức,

Bàn về dấu ấn tác giả trong

nghệ thuật nhiếp ảnh, Tạp chí Nhiếp ảnh, số 3,1983.


[50]. Lê Phức, Về giá trị thông tin thẩm mỹ của ảnh,Tạp chí Nhiếp ảnh,
số 1,1986.
[51]. Lê Phức, Phóng sự ảnh và ảnh phóng sự,Tạp chí Nhiếp ảnh, số
1,2,3,1992.
[52]. Lê Phức, Ảnh phóng sự - đỉnh cao của một phương pháp sáng tác
ảnh, Tạp chí Nhiếp ảnh, số 4,1992.
[53]. Vương Đình Quyền, Nguyễn Văn Hàm, Văn bản và Lưu trữ học đại
cương,NXB Giáo dục, Hà Nội ,1996.
[54].


Quyết định 58/ TCCP ngày 10 tháng 6 năm 1995 của Bộ trưởng -

Trưởng ban Tổ chức cán bộ chính phủ v/v thành lập Trung tâm lưu trữ quốc
gia III.
[55]. Võ Văn Sáu, Tài liệu lưu trữ Phim -ảnh - Ghi âm. Tạp chí Công tác
Lưu trữ hồ sơ, Số 1/1966.
[56]. Võ Văn Sáu, Tổ chức và chế độ bảo quản tài liệu lưu trữ phim -ảnh
- ghi âm. Tạp chí Công tác Lưu trữ hồ sơ, Số 4/1968.
[57]. Nguyễn Minh Sơn, Vài nét về khối tài liệu ảnh mới thu thập từ Quốc
hội và Hội đồng Nhà nước Nước cộng hoà xã hội chủ nghĩa Việt Nam, Tạp
chí Văn thư Lưu trữ - Số 3/1992, tr, 41 - 42.
[58]. Nguyễn Minh Sơn, Vài nét về triển lãm 50 năm Ngày Thương binh Liệt sĩ 1947 - 1997. Tạp chí Lưu trữ Việt Nam, số 3 -1997, tr: 37 -38.
[59]. Nguyễn Văn Thâm, Phương pháp hệ thống và việc nghiên cứu các
nguồn sử liệu của lịch sử Việt Nam, Tạp chí Nghiên cứu Lịch sử, số 5,1986.
[60]. Nguyễn Văn Thâm, Mấy vấn đề phân loại các nguồn sử liệu của lịch
sử Việt Nam, Tạp chí Nghiên cứu Lịch sử, số 6,1985.
[61]. Chu Chí Thành, Hoàng Ánh, Lê Hải, Thể loại ảnh, Tạp chí Nhiếp
ảnh, số 1,2, 1994.
[62]. Bá Thước, Sáng tác ảnh chân dung, Tạp chí Nhiếp ảnh, số,4,1983.


[63]. Nguyễn Khắc Thiệu,

Một số tài liệu ảnh về thời kì Cách mạng tháng

Tám giành chính quyền đến toàn quốc kháng chiến, Tạp chí Văn thư - Lưu
trữ, số 3,1975.
[64]. Trung tâm Lưu trữ quốc gia III . Tài liệu ảnh trước Cách mạng tháng
Tám -1945, mục lục 1.

[65]. Trung tâm Lưu trữ quốc gia III, Mục lục tài liệu ảnh Chủ tịch Hồ Chí
Minh cùng phái đoàn chính phủ sang Pháp năm 1946.
[66]. Trung tâm Lưu trữ quốc gia III, Mục lục tài liệu ảnh Thời kì kháng
chiến1946 -1954,
[67]. Trung tâm Lưu trữ quốc gia III, Mục lục tài liệu ảnh Phông: Quốc
hội.
[68]. Trung tâm Lưu trữ quốc gia III, Mục lục tài liệu giai đoạn 1955 1985.
[69]. Trung tâm Lưu trữ quốc gia III, Mục lục tài liệu ảnh Ngoại giao
[70]. Trung tâm Lưu trữ quốc gia III, Mục lục tài liệu ảnh Thuỷ lợi.
[71]. Trung tâm Lưu trữ quốc gia III, Mục lục tài liệu ảnh Cục Lưu trữ Nhà
nước
[72]. Trung tâm Lưu trữ quốc gia III, Mục lục tài liệu ảnh Việt Bắc
[73]. Trung tâm Lưu trữ quốc gia III, Mục lục tài liệu ảnh Cục Nghệ thuật
sân khấu
[74]. Trung tâm Lưu trữ quốc gia III, Mục lục tài liệu ảnh Biên giới
[75]. Trung tâm Lưu trữ quốc gia III, Mục lục tài liệu Phông Uỷ ban Thông
nhất Chính phủ
[76]. Trung tâm Nghiên cứu Khoa học Lưu trữ,

Quản lý tài liệu Lưu trữ

nghe -nhìn ở các cơ quan Liên bang Ca - na -đa, tài liệu dịch,1999.
[77]. Trung tâm Nghiên cứu Khoa học Lưu trữ,

Quản lý tài liệu ảnh trong

hệ thống cơ quan Chính phủ Ca -na -đa. tài liệu dịch, 1999 .
[78. Trung tâm Nghiên cứu Khoa học Lưu trữ, Luật lệ các nước và các tổ
chức quốc tế ( tài liệu dịch ),1999.



TÀI LIỆU TIẾNG NGA
[79]. Áîđîäèíà Ă.Í.

è ơđàí íè âèä îäîêó íîâ , ( îîáùíè íà Íàó íî
ĐĂÀ

[80]. ÂÍÈÈÄÀÄ

îâ

Ä 30 à 2002ă),î êâà,2002

íîâí

đàâè à pàáî ăî óäàđ â íí ơ àđơèâîâ

êèíîôîîôîíîäîêó íàè, î êâà,1980
[81]. ÂÍÈÈÄÀÄ

íîâí

đàâè à pàáî ăî óäàđ â íí ơ àđơèâîâ đî èé êîé

ä đà èè, î êâà,2002
[82]. ÂÍÈÈÄÀÄ

íîâí

[83]. ÂÍÈÈÄÀÄ


đ

đàâè à pàáî àđơèâîâ îđăàíè à èé, î êâà,2003
í

ơíè

î íà íè
[84]. È è àđîâ Á.

êèơ đ äâ è îáîđóäîâàíè , đ êî íäó ơ ä

ăî óäàđ â íí ơ àđơèâîâ, î êâà,2001 ă

Àệóà í

îđ è

êè è îäî îăè

êè pîá

îâ êîăî

àđơèâîâ ä íè , î êâà,1984 ă
[85]. à àíàđîâà H.A

îîáù íè : ơíè


êè è ơío îăè

êè đîá

pàáî

âèä îäîêó íàè, î êâà,2002
[86].

ÄÀ ,ĂÀ

à êà î đîâ ä íè
î î íè

[87]. đ êîâà Ë.Í

[88]. óđàíîâ À

Ưê

êîíđî

ôîîôîíîäîêó í îâ,

đè à

ơíè

êîăî è ôè èêî -ơèè


đ , 2002

íî è êèíîäîêó íîâ è êî ệîâàíè èè ăî óäàđ â ííîăî

ôîíäà

Đ, î êâà,1984 ă

Àệóà í

âî pî

îâ đ í âîâàíè

è đà âèè àđơèâíîăî

ä à, î êâà,1983 ă
[89].îè

âà Đ.

đîá

êîăî

È âî pî

êî ệîâàíè

âèä îäîêó íàè, î êâà,2002 ă


àđơèâà