TỔ CHỨC NGHIÊN CỨU BÀI HỌC
TRONG SINH HOẠT TỔ CHUYÊN MÔN
 Tổ Ngữ văn trường THPT Võ Văn Tần
I. MỤC TIÊU:
Sinh hoạt chuyên môn giúp cho GV nâng cao được trình độ tác nghiệp của bản thân,
hình thành các mối quan hệ đồng nghiệp tốt đẹp, xây dựng môi trường học tập và tự học
suốt đời. Từ đó góp phần không nhỏ vào việc nâng cao chất lượng giáo dục của nhà
trường.
- Nâng cao năng lực chuyên môn nghiệp vụ của giáo viên trong giảng dạy để đáp
ứng yêu cầu đổi mới phương pháp dạy học.
- Giáo viên nắm được cách thức tiến hành, phân tích nguyên nhân, kết quả.
- Giúp GV chủ động điều chỉnh phương pháp dạy học phù hợp với đối tượng HS.
- Xây dựng vững chắc hơn khối đoàn kết trong tổ chuyên môn.
- Góp phần làm thay đổi văn hóa ứng xử trong nhà trường: Cải thiện mối quan hệ
với đồng nghiệp, với học sinh, tạo môi trường làm việc, dạy học dân chủ.
Để thực hiện được các mục tiêu đó, trước tiên cần xác định rõ thế nào là đổi mới
chuyên môn theo nghiên cứu bài học
1. Quan niệm đổi mới chuyên môn theo nghiên cứu bài học (NCBH)
- Là hoạt động chuyên môn nhưng ở đó GV tập trung phân tích các vấn đề liên quan
đến người học (học sinh).
- Không tập trung vào việc đánh giá giờ học, xếp loại GV mà nhằm khuyến khích
GV tìm ra nguyên nhân tại sao HS chưa đạt kết quả như mong muốn và có biện pháp để
nâng cao chất lượng dạy học, tạo cơ hội cho HS được tham gia vào quá trình học tập; giúp
GV có khả năng chủ động điều chỉnh nội dung, phương pháp dạy sao cho phù hợp với
từng đối tượng HS.
Vậy vấn đề đổi mới sinh hoạt chuyên môn dựa trên nghiên cứu bài học thực tế là
việc dự giờ và đánh giá tiết dạy của GV thông qua quan sát HS.
2. Các bước tiến hành sinh hoạt chuyên môn theo NCBH:
+ Bước 1: Xây dựng kế hoạch bài dạy ( xác định mục tiêu bài học; xây dựng giáo án
bài học)
+ Bước 2: Tiến hành dạy minh họa và dự giờ.

+ Bước 3: Suy ngẫm và thảo luận bài dạy.
+ Bước 4: Rút kinh nghiệm và vận dụng vào thực tiễn dạy học hằng ngày
3. Cách quan sát của giáo viên đi dự giờ:
----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------- 1
HỘI THẢO CHUYÊN MÔN NGỮ VĂN – 2015


- Giáo viên chọn cho mình chỗ ngồi dự giờ phù hợp, tốt nhất là ngồi hai bên để tiện
quan sát học sinh.
- Đặc biệt chú ý đến khả năng lĩnh hội, quan sát thái độ học tập của từng học sinh
trong giờ học.
4. Lấy hành vi học tập của học sinh làm trung tâm thảo luận:
Chú ý trả lời hệ thống câu hỏi:
- Học sinh học như thế nào?
- Học sinh đang gặp khó khăn gì trong học tập?
- Nội dung và phương pháp giảng dạy có phù hợp và gây hứng thú cho học sinh
không?
- Kết quả cuối cùng có được cải thiện không?
- Nếu cần điều chỉnh thì điều chỉnh gì và điều chỉnh như thế nào?
5. Không có một mẫu giáo án nào là chuẩn nhất, chỉ có giáo án phù hợp với khả
năng của học sinh trong từng lớp:
- SHCM theo nghiên cứu bài học không tập trung vào đánh giá giờ học, xếp loại giờ
dạy như trước đây mà hướng đến khuyến khích giáo viên tìm ra nguyên nhân: tại sao học
sinh chưa đạt kết quả như mong muốn và kịp thời có biện pháp khắc phục. Không chỉ tạo
cơ hội cho mọi cá thể được tham gia vào quá trình học tập mà cách làm này còn giúp giáo
viên chủ động điều chỉnh cách dạy phù hợp với đối tượng học sinh lớp, của trường THPT
Võ Văn Tần.
- Giáo viên có quyền và mạnh dạn điều chỉnh mục tiêu, nội dung và thời lượng bài
học sao cho sát với thực tế nhằm nâng cao chất lượng dạy học.
- Nên tìm ra giáo án phù hợp với đối tượng học sinh của lớp mình, đừng hướng đến

những cái cao siêu trong khi khả năng lĩnh hội của học sinh còn hạn chế.
II. CÁC BƯỚC TIẾN HÀNH:
1. Lịch trình thực hiện:
Trên cơ sở kế hoạch năm học của nhà trường, xuất phát từ tình hình cụ thể của tổ
Ngữ Văn năm học 2014 – 2015, tổ Ngữ văn trường THPT Võ Văn Tần lên kế hoạch tổ
chức các hoạt động Đổi mới SHCM qua NCBH. Cụ thể như sau:
- Thời gian : Học kì I: 02 chuyên đề nghiên cứu
Học kì II: 02 chuyên đề nghiên cứu.

TT

1

TÊN BÀI

Hạnh phúc của một
tang gia

NGÀYSOẠN,
NGƯỜI SOẠN

NGÀY
GIẢNG,
LỚP

20.10. 2014

29.10.2014

Nguyễn Thị

Tuyết Mơ

GIÁO VIÊN
THỰC HIỆN

Nguyễn Thị
Tuyết Mơ

TỔ CHỨC HỌP,
RÚT KINH
NGHIỆM

30.10.2014

----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------- 2
HỘI THẢO CHUYÊN MÔN NGỮ VĂN – 2015


2

Thực hành phép tu
từ ẩn dụ và hoán dụ

3

Đại cáo bình Ngô

15.11.2014
Hồ Thị Bé Mẩn
24.12.2014

Phạm Cao Trí
17.02.2015

4

Người trong bao

Phan Thành
Thái

24.11.2014
05.01.2015
23.02.2015

Hồ Thị Bé
Mẩn

26.11.2014

Phạm Cao
Trí
Phan Thành
Thái

- Giáo viên được phân công thực hiện bài dạy soạn bài trước, các thành viên trong
tổ nghiên cứu bài soạn.
- Sau đó, tổ chức soạn bài chung trong toàn tổ chuyên môn, thống nhất nội dung bài
dạy và các phương pháp được sử dụng trong bài học.
- Sau khi có sự nhất trí trong toàn tổ, mới cử một giáo viên đại diện tổ chức dạy trên
lớp.

2. Tiến hành:
* Bước 1. Xây dựng kế hoạch bài dạy:
a. Nhóm trưởng cần xác định mục tiêu kiến thức và kĩ năng mà HS cần đạt được khi
tiến hành nghiên cứu. Đề xuất với thành viên trong tổ (nhóm) CM. GV trong tổ (nhóm) sẽ
thảo luận chi tiết, cụ thể chọn bài học, thời gian tiến hành bài dạy, lớp thực hiện bài dạy
minh họa, GV thực hiện dạy minh họa.
b. GV trong tổ (nhóm) thảo luận xây dựng giáo án cho bài học minh họa:
+ Cần xác định mục tiêu, phương pháp trong bài học.
+ Đặt câu hỏi xem đây là loại bài học gì ?
+ Cách giới thiệu bài học như thế nào?
+ Sử dụng các PP và phương tiện dạy học thế nào cho đạt hiệu quả cao ?
+ Nội dung bài học chia ra những đơn vị kiến thức nào ?
+ Dự kiến tổ chức hoạt động dạy học nào tương ứng ?
+ Dự kiến tích hợp nội dung giáo dục nào là phù hợp?
+ Dự kiến cách suy nghĩ, khả năng tiếp nhận của HS vào bài học, các tình huống
dạy học xảy ra, dự kiến cách kết thúc bài học.
*Tóm lại: Sau khi kết thúc cuộc thảo luận, GV thực hiện dạy minh họa sẽ nghiên cứu,
phát triển các ý kiến đóng góp của tổ CM (nhóm). GV thực hiện sẽ hoàn thiện GA dạy
minh họa và phổ biến cho các giáo viên trong tổ CM (nhóm CM) để thực hiện.
* Bước 2. Tiến hành bài học và dự giờ:
- Sau khi hoàn thành xây dựng kế hoạch dạy học chi tiết, GV sẽ dạy minh hoạ bài
học nghiên cứu ở một lớp đã chuẩn bị trước.


- Các yêu cầu cụ thể của giờ dạy minh họa như sau:
+ Chuẩn bị lớp dạy minh hoạ, bố trí lớp có đủ chỗ ngồi quan sát thuận lợi cho
người dự.
+ Điều chỉnh số lượng người dự ở mức vừa phải, không quá đông.
+ Việc dự giờ cần đảm bảo không ảnh hưởng đến việc học của học sinh, không gây
khó khăn cho người dạy minh hoạ.

 SƠ ĐỒ LỚP DẠY MINH HỌA

BẢNG
Vị trí quan sát của GV dự

Vị trí quan sát của GV dự

Vị trí
qua
n sát
của
GV

Học sinh

Học sinh

Học sinh

Học sinh

Học sinh

Học sinh

Vị trí
qua
n sát
của
GV


dự

Học sinh

Học sinh

dự

- GV dạy và dự cần quan sát việc học của học sinh: cách phản ứng của học sinh
trong giờ học, cách làm việc nhóm HS, những sai lầm học sinh mắc phải, thái độ tình cảm
của học sinh...
- GV dự từ bỏ thói quen đánh giá giờ dạy qua hoạt động của GV dạy, người dự cần
học tập, hiểu và thông cảm với khó khăn của người dạy. Đặt mình vào vị trí của người dạy
để phát hiện những khó khăn trong việc học của HS để tìm cách giải quyết.
* Bước 3. Suy ngẫm, thảo luận về bài học nghiên cứu:
- Tạo điều kiện cho GV dạy chia sẻ cảm nhận, bày tỏ những điều tâm đắc, hoặc
những điều chưa hài lòng về tiết dạy. Suy ngẫm và chia sẻ các ý kiến của GV về bài học
sau khi dự giờ. Các ý kiến đưa ra nhiều hay ít, tinh tế và sâu sắc hay hời hợt và nông cạn
sẽ quyết định hiệu quả học tập, phát triển năng lực của tất cả GV tham gia vào sinh hoạt
CM theo NCBH.


- Người dự tập trung quan sát việc học của HS, đưa ra minh chứng về những gì họ
nhìn thấy được về cách học, suy nghĩ, giải quyết vấn đề của HS trên lớp học, để rút kinh
nghiệm, bổ sung, đưa ra biện pháp nâng cao hiệu quả.
- Mọi người phải lắng nghe, tôn trọng ý kiến của nhau khi thảo luận, không nên
quan tâm đến các tiêu chuẩn truyền thống của một giờ dạy.
- Tuyệt đối không xếp loại giờ dạy minh hoạ trong sinh hoạt CM theo NCBH. Bởi
giờ dạy là sản phẩm chung của mọi người khi tham gia sinh hoạt CM theo NCBH.

- Lấy hành vi học tập của HS làm trung tâm thảo luận.
- Tổ trưởng không nên áp đặt mà tạo cơ hội cho GV trong tổ phát biểu, có sự dẫn
dắt để GV trong tổ cùng thảo luận.
* Bước 4. Rút kinh nghiệm, áp dụng cho thực tiễn dạy học hàng ngày:
- Sau khi thảo luận về tiết dạy đầu tiên, tất cả GV cùng suy ngẫm xem có tiếp tục
thực hiện NCBH này nữa không ? Nếu bài học nghiên cứu vẫn chưa hoàn thiện thì cần tiếp
tục nghiên cứu để tiến hành dạy ở các lớp sau cho hoàn thiện hơn.
- Cuối cùng các GV viết bài báo cáo vạch ra những gì họ được học liên quan đến
chủ đề nghiên cứu và mục tiêu của họ trong giảng dạy.
III.

MỘT SỐ GIẢI PHÁP KHẮC PHỤC KHÓ KHĂN TRONG ĐỔI MỚI SHCM THEO
NCBH:

1. Về cơ sở vật chất:
- BGH tạo điều kiện cho tiết dạy được thực hiện ở phòng họp lớn của trường sẽ có
không gian rộng, GV dự có thể ngồi ở 2 bên để quan sát hoạt động của HS rõ hơn.
- GV dạy phải chuẩn bị trước các đồ dùng dạy học, thiết bị sử dụng, chủ động thay
thế những đồ dùng còn thiếu.
2. Về GV thực hiện dạy minh họa:
* Chuẩn bị của GV:
- Để tiết dạy minh họa đạt hiệu quả cao, GV phải chuẩn bị giáo án kỹ lưỡng, công
phu từ thiết kế bài dạy, sử dụng công nghệ thông tin hỗ trợ giảng dạy, đến phiếu học tập
với hệ thống câu hỏi gợi mở, hướng dẫn học sinh biết biến quá trình học thành quá trình tự
học, tự thực hành. Đặc biệt, chú ý tổ chức nhiều hoạt động kích thích tinh thần tự giác học
tập, tạo hứng thú học tập của HS. ( Thảo luận nhóm, sơ đồ tư duy …)
- GV dạy tiết minh họa ở tiết đầu tuần. Sau giờ dạy, tổ CM ( nhóm CM) rút kinh
nghiệm tiết dạy: giáo viên dạy minh họa chia sẻ về mục tiêu bài học, những điều đã làm
được và chưa làm được trong giờ học; Người dự đưa ra những ý kiến nhận xét, chia sẻ về
giờ dạy; Sau đó giáo viên dạy minh họa điều chỉnh giáo án cho hoàn thiện , phổ biến đến

tất cả GV tiến hành dạy ở các lớp sau đúng theo chương trình.


- Tiết dạy này không đánh giá, xếp loại GV mà chỉ học hỏi, trao đổi đúc rút kinh
nghiệm, tiết dạy thông qua hoạt động của HS. Hoạt động của GV là sản phẩm của cả tổ
CM ( nhóm CM ) nên không đánh giá GV. Vì thế, đa số các ý kiến của chúng tôi đều
đánh giá giờ dạy phát huy được tính tích cực chủ động của học sinh; tạo không khí học
tập sôi nổi, hào hứng; tạo không khí dân chủ, xóa đi khoảng cách giữa người dạy và
người dự, giữa giáo viên với học sinh, … Như vậy người dự giờ mới có cơ hội để
quan sát kỹ các cung bậc cảm xúc, thái độ, hành vi trong các tình huống cụ thể mà các
em thể hiện trong mọi hoạt động.
3. Về học sinh:
* Chuẩn bị của học sinh:
- HS đọc tác phẩm trước ở nhà, chuẩn bị kỹ câu hỏi trong phiếu học tập.
- Cần phát huy tính chủ động và tích cực trong tiết học.
4.Về nhóm chuyên môn:
- Để thực hiện được mỗi lần SHCM theo NCBH thì cần cụ thể hóa thời gian như:
+ Bước 1a (xác định mục tiêu bài học): khoảng 30 phút cuối buổi họp CM
+ Bước 1b (xây dựng giáo án bài học): 1 buổi sinh hoạt
CM
+ Bước 2. Thực hiện dạy 1 tiết theo TKB hoặc bố trí trong 1 buổi SHCM sau
đó thực hiện bước 3 và bước 4.
=> Việc nghiên cứu SHCM theo NCBH thực hiện trong 2 buổi họp chuyên
môn hàng tháng theo kế hoạch nên tổ trưởng CM phải lên kế hoạch trước khi họp tổ.
Sinh hoạt chuyên môn theo nghiên cứu bài học, không đánh giá, xếp loại GV
mà chỉ học hỏi, trao đổi đúc rút kinh nghiệm, tiết dạy thông qua hoạt động của HS,
học sinh cải thiện được chất lượng học tập, các em rất hào hứng, phấn khởi, cảm thấy
gần gũi với thầy cô. Giáo viên phát triển năng lực chuyên môn, tạo quan hệ thân thiện,
tích cực giữa giáo viên với học sinh, giữa học sinh với học sinh.
Trên đây là kế hoạch đổi mới sinh hoạt tổ chuyên môn theo hướng nghiên cứu

bài học của tổ Ngữ văn trường THPT Võ Văn Tần. Chúng tôi mong muốn nhận được
sự chia sẻ và đóng góp ý kiến để hoạt động chuyên môn của chúng tôi đạt hiệu quả hơn.