PHIẾU ĐỀ XUẤT
ĐỀ TÀI NCKHSPƯD NĂM HỌC 2015 - 2016
1. Tên đề tài:
Nâng cao năng lực thực hành của học sinh bằng cách cải tiến cách thực hiện các
bài thực hành trong môn Sinh học lớp 8 ở trường THCS Chi Lăng.
Thuộc lĩnh vực (hoặc môn học): Sinh học
2. Người đề xuất:
Họ và tên: Trần Thị Hoàng Oanh
3. Lý do chọn vấn đề nghiên cứu
3.1 Xuất phát từ thực tiễn của chương trình giáo dục định hướng phát triển
năng lực
Chương trình giáo dục định hướng phát triển năng lực (định hướng phát triển
năng lực) nay còn gọi là dạy học định hướng kết quả đầu ra được bàn đến nhiều từ
những năm 90 của thế kỷ 20 và ngày nay đã trở thành xu hướng giáo dục quốc tế. Giáo
dục định hướng phát triển năng lực nhằm mục tiêu phát triển năng lực người học.
Giáo dục định hướng năng lực nhằm đảm bảo chất lượng đầu ra của việc dạy
học, thực hiện mục tiêu phát triển toàn diện các phẩm chất nhân cách, chú trọng năng
lực vận dụng tri thức trong những tình huống thực tiễn nhằm chuẩn bị cho con người
năng lực giải quyết các tình huống của cuộc sống và nghề nghiệp. Chương trình này
nhấn mạnh vai trò của người học với tư cách chủ thể của quá trình nhận thức.
Ưu điểm của chương trình giáo dục định hướng phát triển năng lực là tạo điều
kiện quản lý chất lượng theo kết quả đầu ra đã quy định, nhấn mạnh năng lực vận dụng
của HS. Thông qua việc thực hành giáo viên có thể giáo dục học sinh các năng lực vận
dụng vào thực tiễn, gắn liền sự học lý thuyết với thực tiễn đời sống, từ đó không chỉ
khắc sâu kiến thức cho học sinh mà còn giúp học sinh mạnh dạn xử lí các tình huống
xảy ra trong đời sống hằng ngày và định hướng nhân cách học sinh.
3.3 Xuất phát từ thực trạng thực hiện các bài thực hành trong chương trình
Sinh học 8 của các trường THCS
Bộ môn Sinh học nói chung và Sinh học lớp 8 nói riêng là bộ môn khoa học thực
nghiệm nằm trong hệ thống khoa học tự nhiên cần có sự kết hợp linh hoạt giữa các
phương pháp, giữa lý thuyết và thực hành.

Sinh học 8 nhằm cung cấp cho học sinh những hiểu biết khoa học về đặc điểm cấu
tạo, hoạt động của các cơ quan, hệ cơ quan và mọi hoạt động sống của con người giúp
cho con người sinh tồn và phát triển. Trên cơ sở đó giáo dục cho học sinh biết các biện
pháp giữ gìn vệ sinh, rèn luyện thân thể, bảo vệ và tăng cường sức khoẻ, nâng cao
năng suất, hiệu quả trong học tập góp phần thực hiện mục tiêu đào tạo những con
người lao động linh hoạt năng động, sáng tạo, đáp ứng yêu cầu phát triển kinh tế xã
hội của đất nước.
Trong chương trình Sinh học 8 có tổng cộng 7 bài thực hành chính thức phân
bố trong 7 chương thuộc 5 hệ cơ quan bao gồm: hệ vận động, hệ tuần hoàn, hệ hô hấp,
hệ tiêu hóa, hệ thần kinh và giác quan; 1 chương khái quát về cơ thể người và 1 quá
trình trao đổi chất và năng lượng. Ngoài ra, còn có gần 10 bài thực hành lồng ghép vào
các bài lý thuyết.


Các bài thực hành trong chương trình Sinh học 8 không chỉ giúp học sinh vận
dụng kiến thức vào thực tiễn như bài: tập sơ cứu và băng bó cho người bị gãy xương,
sơ cứu cầm máu, hô hấp nhân tạo,…mà còn giúp học sinh củng cố các kiến thức đã
học (quan sát tế bào và mô), khám phá kiến thức mới thông qua thực hành - tìm tòi
(tìm hiểu hoạt động của enzim trong nước bọt, tìm hiểu chức năng (liên quan đến cấu
tạo) của tủy sống).
Tuy nhiên, hiện nay, học sinh lớp 8 trong rất nhiều các trường THCS nói chung
và trường THCS Chi Lăng nói riêng đều không được thực hành mà thay vào đó là giáo
viên làm mẫu mô phỏng, học sinh quan sát và ghi nhớ hoặc giáo viên chỉ cho học sinh
quan sát trên các đoạn video có sẵn (bài thực hành: hô hấp nhân tạo), hoặc trên các mô
hình (bài thực hành: tìm hiểu chức năng (liên quan đến cấu tạo) của tủy sống).
Nguyên nhân của thực trạng trên bao gồm có nguyên nhân khách quan và
nguyên nhân chủ quan:
- Nguyên nhân khách quan: Cơ sở vật chất thiếu thốn, hư hỏng nhiều hoặc đã lạc hậu:
thiếu kính hiển vi, kính hiển vi độ phóng đại nhỏ, mờ, lam men vỡ, lăng kính hư, bộ
tiêu bản tế bào không có hoặc vỡ, hỏng nhiều,…

- Nguyên nhân chủ quan: Học sinh không hứng thú khi thực hành trên giấy như một
bài học lý thuyết: phân tích khẩu phần ăn cho trước, học sinh ngại ngùng khi phải
chạm đến những vấn đề tế nhị của lứa tuổi dậy thì: hô hấp nhân tạo,...
Vì vậy, để khơi dậy hứng thú học tập, rèn luyện năng lực thực hành và vận
dụng thực tiễn cho học sinh lớp 8 thông qua thực hành, tôi đã tìm hiểu và tiến hành
nghiên cứu đề tài “Nâng cao năng lực thực hành của học sinh bằng cách cải tiến cách
thực hiện các bài thực hành trong môn Sinh học lớp 8 ở trường THCS Chi Lăng.”
4. Mục tiêu đề tài
Nâng cao năng lực thực hành của học sinh bằng cách cải tiến cách thực hiện các
bài thực hành trong môn Sinh học lớp 8 ở trường THCS Chi Lăng.
5. Dự kiến kết quả đề tài
Điểm kiểm tra 15 phút, 1 tiết của lớp thực nghiệm sẽ cao hơn so với điểm kiểm
tra 15 phút, 1 tiết của lớp đối chứng.
6. Dự kiến địa chỉ ứng dụng kết quả nghiên cứu
Bản thân

X Tổ, nhóm chuyên môn

Đơn vị

Ngành

7. Dự kiến thời gian bắt đầu và kết thúc nghiên cứu:
+ Thời gian bắt đầu: 01/10/2015
+ Thời gian kết thúc: 15/3/2016
Thủ trưởng đơn vị

Đại Lãnh, ngày 5 tháng 11 năm 2015
Người đề xuất


Trần Thị Hoàng Oanh


ĐỀ CƯƠNG
NGHIÊN CỨU KHOA HỌC SƯ PHẠM ỨNG DỤNG
Tên đề tài:
Nâng cao năng lực thực hành của học sinh bằng cách cải tiến cách thực hiện các
bài thực hành trong môn Sinh học lớp 8 ở trường THCS Chi Lăng.
Người nghiên cứu: Trần Thị Hoàng Oanh
Tổ chức chủ trì: Trần Thị Hoàng Oanh
Các bước
nghiên cứu

Hoạt động
Hiện nay, học sinh lớp 8 trong rất nhiều các
trường THCS nói chung và trường THCS Chi Lăng nói
riêng đều không được thực hành mà thay vào đó là giáo
viên làm mẫu mô phỏng, học sinh quan sát và ghi nhớ
hoặc giáo viên chỉ cho học sinh quan sát trên các đoạn
video có sẵn (bài thực hành: hô hấp nhân tạo), hoặc trên
các mô hình (bài thực hành: tìm hiểu chức năng (liên
quan đến cấu tạo) của tủy sống).
Nguyên nhân của thực trạng trên bao gồm có
nguyên nhân khách quan và nguyên nhân chủ quan:

1. Hiện trạng

- Nguyên nhân khách quan: Cơ sở vật chất thiếu thốn,
hư hỏng nhiều hoặc đã lạc hậu: thiếu kính hiển vi, kính
hiển vi độ phóng đại nhỏ, mờ, lam men vỡ, lăng kính

hư, bộ tiêu bản tế bào không có hoặc vỡ, hỏng nhiều,…
- Nguyên nhân chủ quan: Học sinh không hứng thú khi
thực hành trên giấy như một bài học lý thuyết: phân
tích khẩu phần ăn cho trước, học sinh ngại ngùng khi
phải chạm đến những vấn đề tế nhị của lứa tuổi dậy thì:
hô hấp nhân tạo,...
Vì vậy, để khơi dậy hứng thú học tập, rèn luyện
năng lực thực hành và vận dụng thực tiễn cho học sinh
lớp 8 thông qua thực hành, tôi đã tìm hiểu và tiến hành
nghiên cứu đề tài “Nâng cao năng lực thực hành của
học sinh bằng cách cải tiến cách thực hiện các bài thực
hành trong môn Sinh học lớp 8 ở trường THCS Chi
Lăng.”

2.Giải pháp
thay thế

Thay vì tiến hành thực hành các bài thực hành trong
chương trình Sinh học 8 theo lối thực hành thông
thường, tôi đã nghiên cứu cải tiến các cách thực hiện
thực hành thú vị hơn, khơi dậy hứng thú cho học sinh,
loại bỏ tính ngại ngùng, tăng thêm tính trực quan chân
thực.

Thời gian
thực hiện


Các bước
nghiên cứu


Hoạt động
1. Vấn đề nghiên cứu:
- Việc cải tiến các cách thực hiện thực hành có làm tăng
hứng thú học tập của học sinh lớp 8 không?
- Việc cải tiến các cách thực hiện thực hành có làm tăng
năng lực thực hành của học sinh lớp 8 không?
- Việc cải tiến các cách thực hiện thực hành có làm tăng
kết quả học tập của học sinh lớp 8 không?

- Việc cải tiến các cách thực hiện thực hành có làm cho
3. Vấn đề
nghiên cứu, giả học sinh lớp 8 mạnh dạn vận dụng vào thực tiễn không?
thuyết nghiên
2. Giả thuyết nghiên cứu
cứu
- Việc cải tiến các cách thực hiện thực hành làm tăng
hứng thú học tập của học sinh lớp 8.
- Việc cải tiến các cách thực hiện thực hành làm tăng
năng lực thực hành của học sinh lớp 8.
- Việc cải tiến các cách thực hiện thực hành làm tăng
kết quả học tập của học sinh lớp 8.
- Việc cải tiến các cách thực hiện thực hành làm cho
học sinh lớp 8 mạnh dạn vận dụng vào thực tiễn.
- Thực hiện kiểm tra sau tác động với các nhóm ngẫu
nhiên
4. Thiết kế

- Quy mô nhóm: từ 30 – 40 học sinh/1 nhóm
- Thời gian thu thập dữ liệu: sau bài kiểm tra 1 tiết học

kì I theo phân phối chương trình sinh học 8.
1. Bảng điều tra hứng thú học tập của học sinh.
2. Bảng đánh giá năng lực thực hành của học sinh (do
GV bộ môn đánh giá).

5. Đo lường

3. Kết quả các bài kiểm tra (15 phút, 1 tiết) trên lớp của
học sinh.
4. Bảng điều tra việc vận dụng kĩ năng thực hành vào
thực tiễn.

6. Phân tích dữ
liệu

Người nghiên cứu phân tích các dữ liệu thu được và
giải thích về vấn đề nghiên cứu. Giai đoạn này có thể
sử dụng các công cụ thống kê.

7. Kết quả

Người nghiên cứu đưa ra câu trả lời cho vấn đề nghiên
cứu; đưa ra các kết luận và khuyến nghị.

Thời gian
thực hiện