Trường Đại học Nông lâm Huế
Khoa Nông học

Sâu đục thân ngô

GVHD: Nguyễn Thị Thu Thủy
SVTH: Nguyễn Thị Hiền


1. Phân bố

• Phân bố khắp các vùng trồng ngô ở nước ta, từ đồng bằng
đến vùng núi cao.
• Trên thế giới phân bố hầu hết các nước trồng ngô.


2. Ký chủ

• Là loài sâu ăn rộng
• Ngoài ngô còn phá hại trên hầu hết các cây trồng thuộc họ hòa
thảo và nhiều họ thực vật khác như: bông, kê, cao lương, đay,
cà, cỏ thức ăn gia súc…


3. Triệu chứng gây hại
- Triệu chứng gây hại thay đổi tùy thuộc vào tuổi sâu và giao
đoạn sinh trưởng, phát triển của cây ngô:
• Sâu tuổi 1-3
- Nằm trong nõn ngô, ăn lá nõn và đục xuyên thủng lá nõn. Cho
nên khi lá nõn vươn xòe ra các lỗ đục xếp thành hàng ngang đều
đặn trên lá.

- Nếu giai đoạn nhú cờ thì sâu chui vao bao cờ rồi đục vào cuống
cờ từ trên xuống dưới, làm cho cờ gãy, hoa phấn khô héo, không
tung phấn được


- Sâu từ tuổi 3 đục vào thân non bắp. Ngô khi còn nhỏ có thể gãy
ngang, không ra được bắp hoặc ngừng phát triển.
- Cây ngô đã lớn khi sâu đục trong thân để lại những đường đục
có phân- phân có thể được đùn ra ngoài ở các lỗ đục.
- Nếu bị hại nặng thì gây đỗ ngã khi có gió.
- Khi ngô trỗ cờ, phun râu, sâu ăn hoa đực và râu ngô sau đó đục
vào cuống cờ gây hiện tượng gãy cờ.
- Bắp ngô non có thể bị sâu đục từ cuống bắp vào thân bắp. Nếu
bắp đã cứng thì sâu đục từ đầu bắp xuống giữa bắp.
• Có hình ảnh cho mỗi triệu chứng



4. Đặc điểm hình thái

- Trứng
- Sâu non
- Nhộng
- Trưởng thành- ngài


• Trứng
- Hình bầu dục dẹt, thường đẻ
thành ổ xếp dạng vảy cá ở dưới
lá ngô.

- Khi mới đẻ trứng có màu
trắng, trên mặt trơn bong.
- Vài ngày sau có một chấm
đen nổi rỏ, đó là đầu của sâu
non.


• Sâu non
- Có 5 tuổi ( tuổi 1 đến tuổi 5) có hình ảnh từ tuổi 1- 5
- Đẫy sức dài 22-28cm, màu nâu vàng, có vạch mờ chạy trên
lưng.
- Trên mỗi mảnh lưng có 1 nốt lồi màu thẩm ở phía trước và 2 nốt
nhỏ hơn nằm phía sau. Có hình ảnh rỏ ràng


• Nhộng
- Nhộng dài 18-19cm, mà cánh
gián.
- Nhộng đực nhỏ hơn, thân dài
thon hơn nhộng cái


Trưởng thành
• Ngài cái:

• Ngài đực nhỏ hơn:

- Thân dài 13-15 mm, sải
cánh rộng 22-28 mm.


- Thân dài 12-14mm, sãi cánh
rộng 22-28mm, có màu sắc
đậm hơn.

- Cánh trước có màu vàng
tươi đến màu vàng nhạt, có
hai đường vân thẫm gấp
khúc chạy từ mép trước
cánh ra hết cánh sau và mờ
dần, giữa hai vân này có hai
vân cụt.

- Vân cánh giống ngài cái
nhưng đậm hơn. Đôi khi
phía trước có hai vân dài và
hai vân ngắn cũng gợn song
và kéo dài đến hết cánh
trước.


Pha trưởng thành- ngài


5. Tập tính sinh sống và quy luật phát sinh
gây hại
a) Tập tính sinh sống
* Ngài
- Hoạt động về ban đêm ( 6-12 giờ), ban ngày ẩn nấp trong bẹ lá và
nõn ngô.
- Thích ánh sáng đèn và thích mùi vị chua ngọt.

- Sau khi, hóa vũ 1 ngày thì giao phối và sau giao phối 1-2 ngày thì
đẻ trứng, thời gian để trứng 2-7 ngày, ngài có tính chọn lọc nơi đẻ
trứng, thường đẻ ở sau lá bánh tẻ, ở ruộng ngô xanh tốt và sắp trổ cờ.
Mỗi con cái trung bình đẻ được 300-500 trứng, mỗi ổ 10-30 quả.


* Sâu non
- Sâu non thường nở vào buổi sáng.
- Sâu xâm nhập nhanh chóng vào các bộ phận của cây như lá
nõn, hoa đực, nách lá, râu ngô
- Sang tuổi 2, tuổi 3 đục vào thân và sống suốt ở trong thân.
- Sâu sẽ di chuyển lên cờ và râu ngô khi ngô trổ cờ, phun râu
- Khi đẩy sức hóa nhộng ở trong thân ngô, bắp ngô ở giữa
đường đục, đầu nhộng luôn hướng về lỗ đục, hoặc có thể hóa
nhộng trong kén, trong bẹ lá.
- Nếu mưa nhiều thì có thể hóa nhộng ngay bên trong vị trí bộ
phận bị hại.


* Thời gian phát dục:
-Vòng đời 30-60 ngày, trong
đó:
- Trứng 3-10 ngày
- Sâu non: 25-40 ngày
- Nhộng: 7-10 ngày
- Trưởng thành: 5-10 ngày


b) Quy luật phát sinh gây hại
Sâu gây hại nhiều vào vụ Đông Xuân và vụ Thu.

Sâu qua đông trong các tàn dư thực vật và hóa vũ vào tháng 2, 3
năm sau.
• Nhiệt độ thích hợp cho sự phát dục của sâu non: 23-28 °C,
nhộng 15-32 °C, trứng 17,5-30 °C
+) nhiệt độ khởi phát dục là 10 °C
+) tổng nhiệt độ hữu hiệu K=711 độ ngày
+) Sâu non đẩy hóa nhộng yêu cầu nhiệt độ trên 21 °C. Nếu nhiệt
độ thấp hơn thì thời gian kéo dài hơn 40 ngày.


• Ẩm độ: ưa ẩm , đòi hỏi độ ẩm không khí cao.
+) Trứng phát dục 70-100%
+) Sâu non tuổi nhỏ 95-100%, 75% thì bất lới, 55-60 % thì 100%
chết.
- Độ ẩm ảnh hưởng đến thời gian sinh trưởng và khả năng đẻ
của ngài
- Khi đói nước khả năng để trứng giảm, số lượng trứng đẻ giảm
19-27 lần, trứng nở giảm 4-6 lần.


• Thức ăn: nguồn thức ăn khác nhau ảnh hưởng đến sinh trưởng
và phát dục của sâu không giống nhau
VD: sâu ăn lá và thân ngô non thì phát dục chậm hơn, trong
lượng nhộng thấp hơn so với ăn hoa đực và bắp non. Cây ngô
càng non thì không thuận lợi cho sự sinh trưởng của sâu. Giai
đoạn thích hợp nhất là trổ cờ. không thõa mãn về thức ăn sâu có
thể chết hoặc phát dục chậm.
- Các giống ngô khác nhau thì phản ứng với sâu đục thân khác
nhau. Có cả giống chống và giống chịu



• Thiên địch: sâu non và nhộng thường bị ong và ruồi kí sinh,
nấm Beauveria và vi khuẩn Baccillus thuringiensis gây bệnh.
Ngoài ra có rất nhiều loài côn trùng và nhện bắt mồi ăn thịt,
chim ăn sâu,
• VD: Ong mắt đỏ kí sinh trứng Trichogramma japonicum, ong
bụng vàng Xanthopimla sp.; Ong đùi to kí sinh sâu non
Brachymelis sp.
•
Ong mắt đỏ kí
sinh trứng
Trichogramma
japonicum


6. Biện pháp phòng chống
a) Biện pháp phòng
• Vùng chuyên trồng ngô nên chống chịu sâu đục thân.
• Gieo trồng ngô tập trung trên diện rộng, gieo đúng thời vụ,
không gieo rải rác, kéo dài. Bố trí thời vụ hợp lý.
• Vệ sinh đồng rộng, dọn sạch tàn dư sau thu hoạch, đặc biệt là
cần xử lý thân cây ngô sau thu hoạch của vụ Hè Thu để tiêu
diệt sâu và nhộng qua đông ( cho gia súc ăn, làm chất đốt)
• Nên trồng cây xen hoặc gối cây họ đậu với ngô để tạo điều
kiện thuận lợi cho ong ký sinh phát triển.
• Áp dụng các biện phát luân canh.


• Biện pháp trừ
• Dùng bẫy đèn. Ngắt ổ trứng.

• Dùng thuốc hóa học: hiệu quả đối với sâu ở tuổi 1-2 đặc biệt
phun bảo vệ thời kỳ xung yếu của cây đối với sâu là giai đoạn
lo kèn đến phun râu. Dùng các loại thuốc tiếp xúc hoặc vị độc.
• Kiểm tra ruộng ngô thường xuyên để phát hiện sớm và phun
thuốc kịp thời diệt sâu non mới nở còn đang sinh sống và cắn
phá trên lá chưa kịp đục vào bên trong thân cây. Có thể sử
dụng một trong các lọai thuốc như: Padan 95SP; Binhdan
95WP; Regent 5SC; Viphensa 50ND; Phetho 50ND; Forsan
50EC/60EC; Fantasy 20EC; Diazol 60EC...Cũng có thể sử
dụng một vài lọai thuốc trừ


Cảm ơn cô và các bạn đã
lắng nghe!