


I. TÁC GIẢ
1. Cuộc đời
2. Sự nghiệp sáng tác
II. GENJI MONOGATARI
1. Giải thích một số thuật ngữ
1.1. Monogatari
Monogatari – thường được dịch sang tiếng Việt là “truyện kể” - là một thể loại
văn xuôi ra đời vào giai đoạn trung cổ (từ thế kỷ IX đến thế kỷ XII) trong lịch sử văn
học Nhật Bản.
Monogatari ra đời trên cơ sở những câu chuyện được lưu truyền trong dân gian.
Những câu chuyện này có thể là chuyện hư cấu kể về những điều kỳ lạ, những tình tiết
không có thực trong đời sống, hoặc là những câu chuyện về một nhân vật, một miền
đất có thực nào đó (thường là những nhân vật thuộc tầng lớp quý tộc ở cung đình và
vùng phụ cận Kyoto). Trong giai đoạn đầu, monogatari thường có nội dung là những
truyền thuyết dân gian như Utsuho monogatari (Truyện Bộng cây), Taketori
monogatari (Truyện ông già đốn tre), nên thể loại này có thể được xem như hình thức
văn xuôi ghi chép lại những câu chuyện cổ trong kho tàng văn học truyền miệng.
Tuy nhiên, tiến trình phát triển của monogatari cho thấy thể loại này ngày càng
thiên về hướng trần thuật những câu chuyện trong đời sống, với nhân vật thường là
những con người có thật trong lịch sử, sống ở một miền đất nào đó và gắn với những
sự kiện nào đó, điển hình là những tác phẩm như Ise monogatari (Truyện vùng Ise),
Yamato monogatari (Truyện Yamato), Heichu monogatari (Truyện chàng Heichu) v.v...
Tuy nói là truyện viết về những con người, những sự việc có thật nhưng trên
thực tế thì trong những truyện kể này cũng có nhiều tình tiết hư cấu. Có tác phẩm thiên
về hư cấu như Genji monogatari (Truyện Genji) xuất hiện vào thế kỷ XI. Ngoài ra, còn
có những tác phẩm thuộc loại truyện truyền kỳ trong dòng “văn học phù thế” phát triển
cuối thời Edo như Ugetsu monogatari (Truyện vũ nguyệt) của Ueda Akinari.
Ngày nay, khái niệm “monogatari” trong văn học Nhật Bản thường được hiểu

theo hai mức độ ý nghĩa:
Theo nghĩa hẹp, monogatari được xem là loại truyện cổ, ghi chép những truyền thuyết
dân gian hoặc kể về hành trạng, cuộc đời của một nhân vật nào đó trong lịch sử.
Theo nghĩa rộng, monogatari là thể loại truyện kể nói chung, là loại văn xuôi có nhân
vật và cốt truyện, bao gồm cả truyện hư cấu, truyện lịch sử, truyện chiến tranh hay
truyện truyền kỳ. Nếu hiểu theo nghĩa này, monogatari là một thể loại văn xuôi xuất

1


hiện sớm và có quá trình phát triển lâu dài trong lịch sử văn học Nhật Bản, từ thời
Heian đến cuối thời Edo.
1.2. Aware
Thuật ngữ aware xuất hiện sớm, trước thời Heian, thường dùng để chỉ thái độ,
xúc cảm ngạc nhiên, vui thích hay buồn bã trước hoàn cảnh nào đó mà con người
không kiểm soát được cảm xúc của mình và thốt nên lời: aware!
Đến thời Heian, aware dùng để chỉ xúc cảm, nhạy cảm.
Trong nghĩa rộng hơn, là những cảm xúc sâu kín được gợi lên bởi sự tác động của
đối tượng bên ngoài như hoàn cảnh, thiên nhiên, con người đóng vai trò đồng cảm, bị
tương tác. Trên thực tế, aware có nghĩa phổ biến là một cảm giác buồn nhất thời.
Aware được hiểu là niềm bi cảm trước vẻ đẹp phù du.
1.3. Thời Heian
Thời Heian (794- 1192) được lịch sử đánh giá là giai đoạn vinh quang của văn hóa
vương triều Nhật Bản, là giai đoạn văn hóa cung đình phát triển rực rỡ nhất, chín muồi
nhất trước khi đi vào con đường tàn lụi. Phụ nữ chiếm một vị trí quan trọng trên văn
đàn thời kì này - rất nhiều nhân tài văn học là nữ giới. Dưới ngọn bút duy mỹ và duy
tình của họ, mọi trạng thái của tình cảm đều được tái tạo không ngừng.
Cuối thời Heian, khi quyền lực chính trị chuyển từ giai cấp quý tộc sang tầng lớp
võ sĩ thì văn hóa cung đình cũng dần dần nhường chỗ cho văn hóa bình dân, vẻ đẹp
cao nhã trong văn chương nghệ thuật được thay thế bằng phong cách thô mộc và mạnh

mẽ.
2. Tóm tắt
1.1. Truyện kể Genji
Truyện Genji là một trường biên gồm 54 thiếp (tương đương với 2000 trang giấy
bây giờ theo René Sieffert) đoạn đầu kể lại cuộc đời của “ông hoàng ánh sáng” Hikaru
Genji (Quang, Nguyên Thị), đoạn sau, kể về thời trẻ của “ông hoàng thơm tho” Kaoru
(Huân), con trai chàng.
Truyện Genji bản cổ (bản chính ra đời khoảng năm 1008-1010 đã mất, bản mà ta
còn biết ngày nay là bản thời Kamakura tức 200 năm sau) trong câu toàn những chủ từ,
túc từ dùng không rõ ràng nên người đọc không nắm được ai làm gì cho ai. Ngoài ra,
tiếng tôn kính và khiêm xưng lại đầy rẫy khiến người hiện đại như lạc vào một mê hồn
trận.
Tóm tắt 15 chương đầu

2


1: Kiritsubo (Sân Ngô Đồng) thời điểm Hikaru Genji sinh ra đến năm 12 tuối.
Nhân vật chính : Kiritsubo-kôi, người mẹ xấu số, bị các phi tần ghen ghét vì được
thiên hoàng sủng ái, sinh hạ hoàng nam Genji. Mẹ chết, Genji cưới nàng Aoi no Ue,
con gái viên quan Tả Đại Thần.
2: Hahakigi (Cây Kim Tước Chi) Mùa hè năm Genj 17 tuổi, xảy ra cuộc bàn luận
về phụ nữ giữa bốn người bạn trai , trong đó có Tô no Chuujô, anh vợ của Genji và
chàng.
3: Utsusemi (Xác Ve) : nói về một mệnh phụ sau một đêm ân ái lại hờ hững với
Genji, đã trốn đi như con ve sầu thoát xác và để cho Nokiba no Ogi, cô con gái của
chồng, vào thế chỗ.
4: Yuugao ( Cúc Chiều) : Yuugao là tên người con gái dịu hiền nhưng u sầu và vắn
số, Genji gặp lúc đến thăm bệnh người nhủ mẫu.
5: Waka Murasaki (Hoa Tím Non): cô bé con 10 tuổi , cháu mồ côi của Fujitsubo,

giống hệt nàng, được Genji đem về nuôi dạy, sau thành vợ chàng.
6: Suetsumu Hana ( Hoa Đỏ) : Năm Genji 18 tuổi. Quen biết thoáng qua với người
con gái chơi đàn cầm, một công nương mồ côi, kém nhan sắc vì có cái “ mũi đỏ ” (Chữ
hana có hai nghĩa : hoa và mũi).
7: Momiji no ga (Thăm cảnh lá hồng) Hoàng hậu Fujitsubo sinh hạ hoàng nam, kết
quả mối tình tội lỗi giữa nàng với Genji.
8: Hana no en (Tiệc thưởng hoa) Thời điểm Genji 19 tuổi. Chàng bất cẩn tiến tới
với nàng Oborozukiyo (tức Đêm Trăng Mờ), em gái kẻ thù của mẹ chàng và vợ tương
lai của Đông Cung.
9: Aoi (Hoa Quì) Năm Genji 22 và 23 tuổi. Rokujô, người yêu cũ và lớn tuổi, nhân
tranh cho xe đi trước, đánh ghen với Aoi, vợ chàng. Aoi sinh cho Genji cậu con trai
Yuugiri (Sương Chiều) nhưng chẳng bao lâu nàng chết.
10: Sakaki (Cây Thiêng) : Genji 23-25 tuổi. Hoàng đế Kiritsubo băng hà và nàng
Fujitsubo đi tu. Genji bị bắt quả tang khi đeo đuổi Oborozukiyo, Đêm Trăng Mờ, hiện
là vợ thiên hoàng Suzaku, anh khác mẹ của chàng.
11: Hanachiru Sato (Làng Hoa Rụng): Genji đến xóm quê thăm cựu hoàng phi
Reikeiden và em bà là Phu Nhân Hoa Quýt (Tachibana).
12: Suma (Bờ biển Suma) Genji 26-27 tuổi.Bị đi đày ở Suma dưới áp lực của thái
hậu Kokiden, mẹ của thiên hoàng đương nhiệm.

3


13: Akashi (Hòn Đá Sáng): Mối tình với tiểu thư con quan trấn thủ ở vùng Akashi
không làm Genji quên được kinh đô và cô vợ mới, Murasaki, người con gái lý tưởng
mà chàng nuôi dưỡng từ bé.
14: Miotsukushi (Cái phao trôi nổi) Genji 28-29 tuổi. Tiểu thư Akashi sinh con cho
chàng nơi đất khách.
15: Yomogiu (Cánh cỏ bồng) Genji 28-29 tuổi. Chàng ghé thăm công nương Hoa
Đỏ (đã xuất hiện trong chương 6) , nay đã sa sút, vẫn chờ đợi chàng.

1.2. Chuyển thể tác phẩm Genji
Truyện kể Genji đã hai lần được chuyển thể thành tác phẩm điện ảnh do đạo
diễn Yoshimura Kōzaburō thực hiện năm 1951 và đạo diễn Ichikawa Kon thực hiện
năm 1966.
Năm 1987 đạo diễn Sugii Gisaburo đã làm một bộ phim hoạt hình dựa trên 12
chương đầu của tác phẩm.
Năm 1999 nhà soạn nhạc Minoru Miki đã chuyển thể Truyện kể Genji thành một vở
opera để trình diễn tại Nhà hát opera Saint Louis.
3. Genji monogatari – thế giới của niềm bi cảm
3.1. Nhân vật Genji
3.1.1. Genji – người tình tuyệt vời
Nhân vật trung tâm của tác phẩm – Genji - là một vị hoàng tử nhưng được
miêu tả như là một con người có tâm lý, đời sống, ngôn ngữ và hành động của một
người bình thường: một người có thân phận cao quý nhưng theo đuổi những đam mê
đời thường.
Genji có vẻ đẹp vô song của một “hoàng tử ánh sáng” khiến cho những người
xung quanh phải choáng ngợp vì ngưỡng mộ, nhưng chàng không phải là một hình ảnh
hoàn hảo không tì vết.
Tình yêu và sự chân thành đối với cái đẹp, với nữ giới ở Genji đã làm cho chàng
khác với hình mẫu Don Juan hào hoa nhưng bạc bẽo. Murasaki xây dựng nên hình ảnh
một vị hoàng tử với những cuộc hành trình đầy đam mê đi tìm cái đẹp, một người đào
hoa nhưng chân thật và tận tâm với mọi người tình.
+ Diện mạo hơn người
-Genji mang một vẻ đẹp phi thường khiến mọi người choáng ngợp.
_ “Viên ngọc vô giá của triều đình.”
_ “Kho báu của riêng thiên hoàng để người tha hồ nâng niu…tại sao trên đời lại
có một của báu như vậy?”
4



_ “những chiến binh khắc
_ Trang 358: “Vẻ đẹp của

khổ nhất…cái nhìn trìu mến”
chàng khiến đàn ông hổ thạn…” – tr.219: “họ muốn
Genji là một người phụ nữ…” – tr.325: “vẻ đẹp khiến người nhìn vào phải rùng
mình…”
_ Vẻ đẹp của Genji mang tính cảm hóa, mang niềm vui đến cho cả đôi mắt và
tâm hồn:
_ Tr.209, 320: cảm hóa được cả Kokiden.
_ Tr.346: sức mạnh nổi bật của vẻ đẹp Genji sở hữu…
 Vẻ đẹp của Genji được miêu tả xuyên suốt, nổi bật.
+ Tài hoa
_ Tr.209: “Từ lúc 7t…thông kinh sử Trung Hoa”…”là một thần đồng”.
_ Thông thạo cả những ngón đàn điêu luyện: “sáo, đàn Koto”… (tiếng sáo, tiếng
đàn nghe như thanh âm đến từ Thiên giới).
_ “Tiếng hát chàng như tiếng loài chim Kalavinka cõi Thiên đàng”
_ Tr.374: “chàng có thể thu xếp gọn ghẽ những công việc khó khăn nhất”.
_ Tr.327: chàng thuyết phục được cả những người phụ nữ mà chàng không quan
tâm lắm”.
+ Sự chung tình
_ Tr.401: “trong cuộc đời bấp bênh…vô tình”: Genji là hoàng tử giàu tình cảm,
có thể đồng cảm với mọi người trong mọi tình huống với sự chân thành từ trong
trái tim.
_ Tr.357: tuy nhiên “không ai gạt bỏ cũng không có thể trao trọn tình yêu”.
=> Chàng tụ hội cả vẻ đẹp hình thức và tâm hồn!
3.1.2. Phải hay không việc “Genji là Don Juan Nhật Bản”?
Cả hai nhân vật này đều mang một điểm chung: ‘người hấp dẫn phụ nữ’.
Điểm đặc biệt ở Genji là chàng thể hiện tình cảm chân thật với từng cô gái mà
chàng gặp gỡ. Dù trải qua rất nhiều cuộc phiêu lưu tình ái nhưng Genji không có chủ

tâm ruồng bỏ, phụ bạc bất cứ người nào. Chàng luôn mong muốn được gặp gỡ, tâm
tình với những cô gái đẹp và không quên người nào đã dành tình cảm cho mình, kể cả
người đã làm chàng thất vọng vì kém nhan sắc.
Genji hiện ra không phải như một Don Juan bạc tình bạc nghĩa, mà ngược lại, là
một công tử hào hoa phong lưu vừa biết thương hương tiếc ngọc. Những mối tình của
chàng về bản chất là thói trăng hoa và sự tham lam vô độ, lại luôn được lý giải theo
những khía cạnh lãng mạn, đẹp đẽ và thanh khiết.

5


3.2. Những người phụ nữ đi qua đời Genji
Tên
Liên hệ với Genji
1
Kiritsubo-Kôi
Mẹ
2
Fujitsubo
Mẹ kế. Người yêu
3
Aoi no ue
Vợ đầu tiên
4
Rokujô
Người tình
5
Murasakino ue
Vợ sau
6

Suetsumu-hana
Người tình
7
Oborozukiyo
Người tình
8
Utsuzemi
Người tình
9
Akashi no kimi
Vợ sau
10
Yuugao
Người yêu hụt
11
Asagao
Tình cao thượng
12
Hanachirisato
Người tình
13
Onna San
Người vợ tứ hôn
14
Tamakazura
Con gái nuôi

Mẫu Người
Dịu hiền. Bạc mệnh
Đẹp nhu mì.. Đam mê.

Đẹp. Lạnh lùng
Đẹp. Kinh nghiệm
Đẹp. Trong trắng
Dễ thương. Không đẹp
Đẹp nhục thể
Yêu nhưng chạy trốn
Đẹp cao kỳ
U sầu. Ma quái
Đẹp. Đa tài
Tin cậy. Tâm sự được
Bị bỏ bê. Ngoại tình
Đẹp. Từ khước

Mọi người phụ nữ đều mang vẻ đẹp của người nữ vĩnh cửu – mang trái tim người
Mẹ.
Genji luôn tình hình bóng mẹ qua mỗi cuộc tình, nhưng không ai có thể khỏa lấp nỗi
trống rỗng trong tim chàng.
Mối tình: “người tình-mẫu thân” giữa chàng và Fujit vừa thỏa lấp tìm kiếm hình bóng
mẹ, vừa thỏa mãn ái niệm về ái dục.
15 CHƯƠNG ĐẦU
 Kiritsubo – Người mẹ bạc mệnh:
Nhân vật Kiritsubo xuất hiện ở chương đầu tiên của tác phẩm (Triều đình
Paulownia), số phận của nàng được nhắc đến như một con người đầy bi kịch. Nàng
sống trong sự ghen ghét, trong sự dèm pha của nhiều người chỉ vì nàng được nhà vua
yêu thương hết mực. Kiritsubo là mẫu thân của hoàng tử Genji – viên ngọc vô giá của
triều đình. Từ khi sinh hạ Genji, Kiritsubo càng được nhà vua thương yêu, nhưng
chính sự thương yêu ấy đã đẩy nàng vào cái chết. Nàng chết vì buồn phiền, vì luôn bị
giày vò bởi sự ghen ghét và lời dèm pha của những mọi người. Ai chũng cho rằng
nàng sẽ là một Dương Quý Phi phá hoại cơ nghiệp của vua như vị vua đời Đường
Đường Minh Hoàng đã từng.

6


Kiritsubo tuy không góp phần trực tiếp vào cuộc đời của Genji nhưng nàng lại có
một vị trí quan trọng, là nguyên nhân sâu xa của mối tình mà Genji dành trao cho
người mẹ kế Fujitsubo.
 Fujitsubo – Mối tình ngang trái, vô vọng:
Fujitsubo là mẹ kế của Genji. Nàng vốn là công chúa Tư, con gái của một vị vua
cũ, vì nhan sắc nàng quá giống Kiritsubo nên nhà vua quyết định lập nàng làm thứ phi,
như một cách để an ủi tâm hồn ông trước nỗi đau mất mát đi người thứ phi yêu quý.
Genji không thể nhớ khuôn mặt của mẹ, nhưng trước những lời đồn đại của mọi
người rằng Fujitsubo rất giống với mẹ chàng, chàng đã quấn quýt với Fujitsubo, xem
nàng như một người mẹ thật sự. Tuy nhiên tình cảm trong chàng lại ngày càng lớn dần
lên, không còn đơn thuần là tình cảm quấn quýt của một đứa bé dành cho mẹ kế của
mình nữa. “Fujisubo là một ảo ảnh của vẻ đẹp thần tiên, chàng ước ao giá như chàng
có thể có được ai đó giống nàng – nhưng không ai thực sự được như thế. Vợ chàng
cũng đẹp, nhưng sự khao khát cháy bỏng trong trái tim chàng đối với người phụ nữ
kia có nghĩa là nỗi thống khổ”.
Và như thế, Genji và Fujitsubo rơi vào mối tình tội lỗi, họ lén lút hẹn hò nhau khi
Fujisubo bị ốm và trở về sống với gia đình. Tại đây, kết quả của mối tình tội lỗi đã hình
thành, Fujitsubo mang thai và nàng sinh hạ đứa con của Genji. Người cha Thiên hoàng
của chàng không hề hay biết chuyện này, ông luôn đinh ninh rằng con trai mình giống
Genji như đúng vì hai người đều thuộc dòng dõi quý tộc, ông cũng nghĩ rằng mình chỉ
ảo giác như thế thôi: “Ta có nhiều con trai, nhưng con là đứa duy nhất ta chăm chút
nâng niu hồi con còn bé như thế này. Có lẽ là vì nhớ lại những ngày đó mà ta nghĩ nó
giống con. Dễ chừng lúc chúng còn bé nhỏ, tất cả con cái đều giống nhau chẳng?”,
và ông luôn dành tình yêu thương nhất cho cả hai người con trai. Trong khi đó, Genji
và Fujitsubo luôn mang trong mình mặc cảm tội lỗi. Genji thấy thật khó để đối diện
với cha mình khi có mặt “đứa con – em trai” tại đó.
Sau khi Thiên hoàng mất và trải qua hàng loạt biến cố trong đời, Fujitsubo quyết

định đi tu
“Thiếp bỏ lại một trần thế khắc nghiệt
Trần thế này, lòng vẫn ở lại cùng ai.”
 Aoi – Người vợ lạnh lùng, đau khổ:
Genji và Aoi lấy nhau thông qua sự tác hợp của cha nàng – quan thừa tướng. “Cô
dâu nhiều tuổi hơn và tỏ vẻ ngủng nghỉnh với một người chồng mà cô cho là quá trẻ”.

7


Sau khi lấy nhau, Genji luôn hờ hững với vợ, “chỉ dành ít thời giờ đến nghỉ ngơi ở lâu
đài Sanjo của cô vợ mới cưới... Chàng thích cuộc sống ở hoàng cung hơn là ở Sanjo”.
Cuộc hôn nhân của Genji và Aoi là một cuộc hôn nhân không hề có tình cảm, vì
vậy họ luôn lạnh lùng với nhau. Genji thì say mê tất bật với những cuộc tình chóng
vánh của mình, Aoi thì luôn tỏ ra xa cách, tuy nhiên trong thâm tâm nàng luôn mong
chờ Genji. Trong một lần trò chuyện, khi Genji trách móc nàng quá lạnh lùng, nàng đã
trả lời rằng “Có lẽ chẳng khác nỗi đau khổ khi mỏi mắt trông đợi một người khác
không tới, chứ gì?”. Đây có lẽ là lời bộc bạch của nàng với chồng, rằng đã bao đêm
nàng trông đợi nhưng chàng không về. Nhưng vì lẽ gì đi chăng nữa, Genji vẫn xem vợ
mình có một vị trí quan trọng: “Nàng là người phụ nữ đầu tiên trong đời chàng, chàng
thầm ca ngợi và trân trọng nàng. Nàng vẫn còn chiếm địa vị thứ nhất trong đám các
phụ nữ quanh chàng.”
Với thân phận một người vợ, có lẽ Aoi chính là người phụ nữ đau khổ nhất trong
những người phụ nữ đã đến bên đời Genji. Nàng luôn phải chịu sự ghẻ lạnh của chồng,
và vì niềm kiêu hãnh của một quận chúa, nàng luôn tỏ vẻ mạnh mẽ. Mãi đến những
ngày cuối cuộc đời nàng mới có cơ hội được chồng bên cạnh chăm sóc: “Vốn dĩ kiêu
kỳ và khinh khỉnh, bây giờ nàng nhìn chăm chăm vào chồng với đôi mắt buồn rầu tràn
ngập nước mắt”, “Khi chàng lui ra trong bộ lễ phục triều đình, nàng vẫn nhìn theo
chàng, đăm đăm, như chưa từng bao giờ làm vậy”. Và mãi đến lúc này đây Genji mới
thật sự nhận ra rằng vợ chàng quan trọng biết bao nhiêu. Chàng chuẩn bị thuốc thang

cho vợ, chăm sóc cho nàng nhưng vào lúc nàng chết, chàng vẫn không ở bên cạnh
nàng. Đây có lẽ là điều làm Genji hối tiếc nhất, “chàng biết tình yêu đem lại biết bao
đau khổ. Những lời phân ưu của những người quan trọng nhất cũng không đem lại
cho chàng chút an ủi nào... Không gì ngăn nổi nước mắt tuôn rơi đầm đìa...”
 Rokujo – Hồn ma ám ảnh:
Như thường lệ, sự chủ động trong tình yêu luôn thuộc về Genji, tuy nhiên,“chàng
đã bẻ gãy được sự chống cự của cô nàng, nhưng than ôi, chẳng bao lâu chàng đã tỏ
ra lạnh nhạt.[...] Nàng thường phải chịu đựng những cơn thất vọng, những đêm mất
ngủ căng thẳng khi mòn mỏi chờ trông chàng một cách vô ích”; “Riêng phu nhân
Rokujo thì không nguôi nỗi thống khổ. Nàng biết, điều nàng có thể chờ đợi chỉ là thái
độ lạnh lùng trước sau như một của chàng.”
Điều kì dị là nỗi khát vọng, chờ trông của Rokujo đã biến thành một hồn ma mà
nàng không hề hay biết “Nàng đã tự hỏi phải chăng hồn của nàng đã thực sự rời khỏi

8


hình hài mà bỏ đi lang thang?”. Hồn ma ấy xuất hiện và lần lượt hại chết từng người
con gái bên cạnh Genji, đầu tiên là Yuugao:
“Đã quá nửa đêm. Chàng đã ngủ được một lúc thì bỗng một người đàn bà đẹp
mê hồn hiện ra bên gối chàng. “Chàng không nghĩ đến tôi, thậm chí thăm tôi cũng
không, còn tôi chỉ một lòng một dạ vì chàng. Chàng lại đi lang chạ với một đứa chả có
gì đáng giá. Chàng độc ác, quá quắt đến thế là cùng!”; Nàng (Yugao) đang run bần
bật, người ướt đẫm mồ hôi, như đang lên cơn động kinh và sắp chết ngất”.
Và tiếp theo là người vợ của chàng – công chúa Aoi. Hồn ma hiện lên hết lần này
đến lần khác để dọa Aoi, rồi một ngày kia Genji nhận ra sự thật trong lần chàng bên
cạnh vợ khi nàng dường như sắp chết:“Trời, không phải tiếng nói của Aoi, mà cũng
không phải thái độ của nàng. Ôi chao, lạ lùng chưa! Chàng nhận ra tiếng nói của phu
nhân Rokujo”.
Sau khi nhận ra những sự thật đáng sợ mà tình yêu và sự ghen tuông của mình đã

gây ra, Rokujo quyết định cùng con gái đi đến tu tại Ise, “nàng muốn lẩn trốn những
sự liên tưởng đau đớn đó”.
 Murasaki – Hoa cỏ ngọc trong trắng:
Murasaki là một nhân vật có tên gọi trùng với nữ thi sĩ Murasaki Shikibu – tác
giả.
Genji tình cờ gặp Murasaki từ khi nàng mới chỉ là một cô bé 10 tuổi trong sáng,
sống cùng bà vú trong một ngôi chùa ở vùng núi phía Bắc. Đột nhiên chàng nhận ra
một điều khiến chàng gần ứa nước mắt: nó giống Fujitsubo một cách lạ lùng”. Và
chàng đã biết được rằng cô bé là con gái của công tử Hyobu – anh trai Fujitsubo – và
một người đàn bà xấu số chẳng may mất sớm, vì thế chàng liền hạ quyết tâm nhận cô
bé về chăm sóc. Có lẽ chính lí do rằng cô bé giống Fujitsubo như đúc đã thôi thúc
chàng nảy ra ý định kia, có lẽ chàng muốn tìm hình bóng của tình yêu đầu tiên trong
cô bé. Về phần Murasaki, cô bé khi ấy đã gặp mặt Genji trong lúc chàng chơi đàn
Koto, ngay lúc ấy cô bé đã nghĩ chàng “Thậm chí đẹp hơn thần” và liền ưng thuận đi
theo Genji, nhận chàng làm cha nhưng bà vú nuôi của cô không đồng ý, mãi đến lúc bà
vú mất cô mới được ưng thuận đến nhà của Genji.
Trong suốt những ngày tháng sống cùng Genji, cô bé càng dành nhiều tình cảm
cho chàng và Genji cũng thế, chàng luôn nghĩ đến cô bé, mong cho cô lớn thật nhanh.
“Mỗi lần gặp cô chàng thấy vừa lòng hơn, cô có vẻ xinh đẹp hơn, thông minh hơn, dễ
thương hơn.”, “cô là người gần nhất với lí tưởng của chàng”. Sau cái chết của Aoi và
hàng loạt biến cố xảy ra, chàng liền có ý định lấy Murasaki làm vợ. Hai người có với
9


nhau một khoảng thời gian êm đẹp nhưng hạnh phúc chẳng tày gan khi Genji bị lưu
đày đến Suma và chàng dĩ nhiên không thể mang Murasaki theo, cả hai đều đau buồn
vì điều đó. Trong khoảng thời gian chàng đi đày, Murasaki chìm đắm trong nhớ nhung
và buồn khổ
“Tay áo chàng ướt đẫm nước mặn
Tay áo em thức chẵn đêm thâu

Tay áo nào ướt hơn nhau?”
Khi đoàn tụ, Murasaki biết rõ rằng trong thời gian ở Suma, Genji đã có những
cuộc tình chóng vánh nhưng nàng không hề tỏ ra khó chịu, họa chăng chỉ có vài lời
trách móc vu vơ và những điều này lại càng khiến Genji trân trọng nàng hơn nữa.
4. Niềm bi cảm trong Genji monogatari
• Bi cảm với thời gian đã mất của các nhân vật
Trong Truyện Genji, thời gian của cảm xúc u buồn, mất mát, sầu khổ và tiếc nuối. Thời
gian cuốn theo tuổi thanh xuân, sự sống tươi trẻ, bao vinh hoa trên cõi đời. Hệ thống
nhân vật trong tác phẩm luôn bị chi phối bởi thời gian.
Thời gian như nói hộ cảm xúc của con người. “Thời gian trong bi cảm của
Murasaki thường bôi xoá các nhân vật của nàng, để lại khoảng trống trên bức tranh
cuộn của định mệnh, hơn là kéo lê cuộc đời của họ vào già. Đó là một thời gian nữ
tính, nó thích cái chết của tuổi trẻ hơn là sự héo hắt già cỗi. Có lẽ chính vì vậy mà
Murasaki đặt hai chàng trẻ tuổi Kaoru và Niou vào khoảng trống mà Genji để lại.
Nàng không bằng lòng kết thúc tác phẩm với cái chết của Genji. Nàng muốn một lần
nữa, tuổi trẻ và tình yêu lại cháy sáng”.
Khi dòng chảy thời gian trở đi trở lại thì nỗi ám ảnh về cuộc đời lại xuất hiện.
Và thời gian chỉ là “ngày lại qua ngày theo một chuỗi dài u ám”, còn nỗi cô đơn giăng
trải như một nhà sư trong tác phẩm đã nói: “Tôi thấy trước mắt nỗi đau buồn có thể
huỷ diệt con người ta như thế nào”. Vì thế mà cuộc đời con người thấm đẫm sầu bi. (*)
• Bi cảm trước sự vô thường của cái đẹp
Trong tác phẩm Truyện Genji, nhân vật có vẻ đẹp toàn vẹn từ ngoại hình đến tài
năng. Ở chàng, hội tụ nhiều vẻ đẹp của mẫu người đàn ông lí tưởng. Sự xuất hiện của
chàng hoàng tử Heian là một niềm vui, tươi mới, tắm mát cả không gian và thời gian.
Cái đẹp có thể cảm hoá lòng người, cải tạo tâm ý: “diện mạo đẹp tuyệt vời, và giá như
nàng có oán hận gì thì nó cũng tan biến đi ngay”.

10



Số phận các mỹ nhân trong tác phẩm là một minh chứng cho cái đẹp tồn tại trên cõi
đời này bị tàn phá bởi thời gian. Họ tàn lụi đi như bông hoa mới nở bị cơn gió xuân
vùi, như cánh hoa sen bị gió dập, hoặc như cánh hoa bướm bị nặng trĩu những hạt
sương.
Fujitsubo đẹp dịu hiền đầy nữ tính, rất nhu mì thì Aoi vợ Genji đẹp đài các
nhưng lạnh lùng đến khó hiểu. Nếu Rokujo đẹp với kinh nghiệm đầy mình thì
Murasaki đẹp ngây thơ, trong trắng. Nếu Oborozukiyo đẹp đầy nhục thể thì Akashi đẹp
một cách cao đạo, còn Asagao lại đa tài…Họ xuất hiện trong cuộc đời Genji khi đang
độ xuân tràn, khoảng thời gian đẹp nhất của người con gái. Có hai cách ra đi khỏi cuộc
đời là lui vào cõi Phật hoặc tìm đến cái chết. Kết cục của số phận những người phụ nữ
ấy để lại sự tiếc nuối, bừng ngộ, rưng rưng cảm xúc về nỗi buồn của mất mát, bi
thương.(*)
-----------------------------* Dẫn chứng: trang 361, 235, 363, 397, 367…
Niềm bi cảm trước sự phù du của vẻ đẹp thiên nhiên
Thiên nhiên tươi đẹp xuất hiện một lần trên cõi đời rồi cũng tàn phai theo năm
tháng. Thời gian sinh tồn ngắn ngủi và ra đi thì nhanh chóng. Vậy nên vẻ đẹp của thiên
nhiên có khi chỉ là thoáng qua. Sự vô thường của tạo hoá làm cho thiên nhiên cũng trôi
nổi, phù du. Khi tâm trạng con người đang khổ đau, thiên nhiên tan tác, chia lìa.
Thiên nhiên trong cảnh chia tay khi con người có thể không còn gắn kết bên
nhau. Trong Truyện Genji, lần chia tay giữa Genji và Rokujo được xem là lưu luyến và
đẹp nhất. Khung cảnh tiễc biệt diễn ta trong sắc thu phai, tiếng dế than khóc, sầu thảm.
Âm thanh mùa thu khuấy động không khí thanh tịnh, êm ả, chóng vánh, chứa chất sầu
bi.
Trong khoảng thời gian Genji chuẩn bị đi đày ở Suma. Chàng đến chia tay cha
bên mộ. Cảnh vật tĩnh mịch đến hoang vu. Genji không quên chia tay các tình nhân
của mình, nhất là đối với Murasaki. Thiên nhiên hiện ra trong giây phút đó thật buồn,
gió xuân cũng thở than, sầu muôn nẻo. Chia tay để ra đi thật là khó khăn nhưng khi trở
về chia tay với người ở lại càng khó hơn gấp bội. Mối tình chóng vánh ở chốn lưu đày
làm cho Genji càng ảo não nên nỗi buồn chia li vùi vào con sóng đại dương. Còn
Akashi và mẹ chia tay quê nhà, người thân để lên chốn kinh thành thì “Mùa thu buồn

man mác. Gió mùa thu lạnh lẽo và côn trùng mùa thu ồn ã, nỉ non khi ngày đã rạng
sáng và cũng là ngày li biệt.” Hầu như các cuộc chia tay được khoác lên tấm áo tâm
•

11


trạng bi thương hơn là niềm hi vọng ngày hội ngộ. Cho nên thiên nhiên không nào
khác ngoài mùa thu tàn phai, cảnh thu tiêu điều, thê thảm. Nhưng tất cả vẫn còn niềm
luyến lưu, móng ngóng, đợi chờ. Còn sự ra đi để đến với cái chết mới khủng khiếp, thê
thảm. Người ra đi có thể bình tâm từ giã cõi đời để cho người ở lại đau khổ đến tận
trời xanh. Thiên nhiên cũng lên cơn cuồng phong, bão tố.
Kiritsubo mất, nhà văn đã miêu tả thiên nhiên tồn tại trong thế cô tịch, cảnh vật
chìm trong bóng tối. Gió dường như thổi mạnh hơn, gào rú sầu thảm trên các rặng
thông. Còn âm thanh của đêm nghe kinh sợ bởi tiếng kêu lạ lùng, trống rỗng của một
con chim đêm vọng lại.
Aoi mất khi đang còn rất trẻ để lại hai đứa con xinh đẹp. Genji ngơ ngẩn còn
thiên nhiên cũng câm lặng, chết cóng dưới sương giá. Gió thổi mạnh cùng với mưa thu
tầm tã muốn ganh đua với nước mắt của con người lúc này
Fujitsubo mất làm cho “những màu sắc của mùa xuân muộn nhường chỗ cho
màu xám và đen…Cây cối trên đỉnh núi đứng sừng sững nhuốm ánh nắng ban chiều.
Phía dưới, những dải mây kéo lê thê, màu xám đục”. Có thể xem cảnh vật không còn
ánh sáng và sức sống của mùa xuân. Không gian bị nhuốm một màu xám xịt của mây
và nắng chiều. Thời gian như ngưng đọng lại, kéo dài lê thê của phút giây mất mát,
tang tóc. Cảnh vật bị nhuốm nỗi u sầu đến mức biến đổi cả thần thái của một mùa xuân
muộn. Nhưng vẻ đẹp của nó vẫn không mất đi, một bức tranh đẹp mà buồn sâu thẳm.
Qua cảm thức aware, tác phẩm đã mang đến một cách phản ánh đối với thiên
nhiên trong mối quan hệ tâm và cảnh thấm đẫm màu sắc Phật giáo cũng như dấu ấn tư
tưởng của nhà văn về cuộc đời.
4. Sự ảnh hưởng của Genji monogatari đến nền văn hóa xứ Phù Tang

Genji monogatari sở hữu sự ảnh hưởng lớn đến nhiều mặt văn hóa, văn học, nghệ
thuật xứ Phù Tang!
------------------Dẫn chứng: trang 206, 235, 259, 357, 367…..

12


13


14


15


16


17


_
_
_

_
_
_
_

_
_

_

_
_

III. SO SÁNH TRUYỆN «GENJI MONOGATARI» VÀ CHUYỂN THỂ FILM
«GENJI – BÍ ẨN NGÀN NĂM»
Biên kịch từ tiểu thuyết gốc: Takayama Yukiko.
Đạo diễn: Tsuruhashi Yasuo.
Genji là con trai của Thiên hoàng và một ái thiếp mang thân phận thấp kém, Kiritsubo.
Nhưng sau đó Kiritsubo qua đời, và Thiên hoàng lấy một người thiếp khác giống hệt
như Kiritsubo là Phu nhân Fujitsubo. Sau này, Fujitsubo cũng trở thành tình nhân của
Genji.
Tanaka Rena trong vai Rokujo (tình nhân của Genji) là một phu nhân có địa vị cao
quý, vợ của Hoàng Thái tử (một trong số các anh em của Thiên hoàng).
Tabe Mikako trong vai Phu nhân Aoi (vợ Genji): Con gái của Tả Thừa tướng. Nàng lấy
Genji khi 16 tuổi và chàng chỉ mới 12 tuổi.
Ashina Sei trong vai Phu nhân Yugao: một người yêu Genji say đắm.
Nakatani Miki trong vai Murasaki Shikibu.
Higashiyama Noriyuki trong vai Fujiwara-no-Michinaga: người đã khuyên Murasaki
viết nên câu chuyện
Kubozuka Yosuke trong vai Abe-no-Seimei: một nhà duy linh (onmyoji), người du
hành qua lại giữa thế giới thực và ảo tưởng.
So sánh:
Bản chuyển thể có sự thay đổi về thân phận Murasaki – nhân vật trong chuyển thể có
vai trò là người viết nên câu chuyện về Genji, đồng thời cũng là 1 nhân vật xuất hiện
bên cạnh Genji khi chàng trưởng thành (khác với bản truyện – Murasaki được Genji

nuôi lớn).
Sự xuất hiện của Abe-no-Seimei là nhân vật giữ vai trò nối kết mạch truyện chuyển
thể, giải quyết nút thắt giữa truyện Murasaki viết và hiện thực xảy ra.
Nếu ở bản gốc, Murasaki là 1 nhân vật trong số rất nhiều nhân vật kề cạnh, thì trong
chuyển thể, nàng lại giữ vai trò là nhân tố dựng nên không gian thứ hai: không gian
Murasaki gầy dựng về cuộc đời nhân vật Hiraki Genji trong tác phẩm nàng viết.

18