ĐẠI NAM LIỆT TRUYỆN

Tập 3 : CHÍNH BIÊN - NHỊ TẬP

Biên soạn : QUỐC SỬ QUÁN TRIỀU NGUYỄN
Người dịch : NGUYỄN MẠNH DUÂN, ĐỖ MỘNG KHƯƠNG
NGÔ HỮU TẠO, PHẠM HUY GIU
Người hiệu đính : CAO HUY GIU
VIỆN SỬ HỌC VIỆT NAM
NHÀ XUẤT BẢN THUẬN HÓA, HUẾ 2006
Tái bản lần thứ hai


QUYỂN ĐẦU
QUYỂN 1
TRUYỆN CÁC HẬU PHI - MỤC I
Thánh Tổ Tá Thiên Nhân Hoàng Hậu
QUYỂN 2
TRUYỆN CÁC HẬU PHI - MỤC II
Nghi Thiên Chương Hoàng Hậu (tập Thượng)
QUYỂN 3
TRUYỆN CÁC HẬU PHI - MỤC I
Nghi Thiên Chương Hoàng Hậu (tập Hạ)
QUYỂN 4
TRUYỆN CÁC HẬU PHI - MỤC IV
Dực Tôn Lệ Thiên Anh Hoàng Hậu.
QUYỂN 5
TRUYỆN CÁC HOÀNG TỬ - MỤC I


Các con của Thế tổ

Định Viễn Quận vương Nguyễn Phước Bính
Từ Sơn Công Nguyễn Phước Mão
Các con của Thánh tổ.
Hoàng tử Chính
Thọ Xuân Vương Miên Định
Ninh Thuận Quận vương Miên Nghi

Phú Bình Công Miên Áo
Nghi Hòa Quận công Miên Thần
Phù Mỹ Quận công Miên Phú
Hàm Thuận Quận công Miên Thủ
Tùng Thiện Quận vương Miên Thẩm
QUYỂN 6
TRUYỆN CÁC HOÀNG TỬ - MỤC II


Các con của Thánh Tổ (tập Trung)
Tuy Lý Vương Miên Trinh
Tương An Quận vương Miên Bảo
Tuân Quốc công Miên Trữ
Hoàng tử thứ 14 là Miên Hựu
Lạc Hóa Quận công Miên Vũ
Hà Thanh Quận công
Hoàng tử thứ 17 là Miên Thành
Nghĩa quốc công Miên Tể
Trấn Man Quận công Miên Tích
Sơn Định Quận công Miên Cung
Tân Bình Quận công Miên Phong
Hoàng tử Miên Trạch
Quỳ Châu Quận công Miên Liêu

Quảng Ninh Quận vương Miên Bật


Sơn Tĩnh Quận công Miên Lương
Quảng Biên Quận công Miên Gia
Lạc Biên Quận công Miên Khoan
Hoàng tử Miên Hoạn
Ba Xuyên Quận công Miên Túc

TRUYỆN CÁC HOÀNG TỬ - MỤC III
Các con của Thánh tổ (tập Hạ)
Kiến Tường Quận công Miên Quan
Hòa Quốc công Miên Quận
Tuy An Quận công Miên Kháp
Hải Quốc công Miên Tằng
Hoàng tử Miên Tĩnh
Tây Ninh Quận công Miên Thẩm
Trấn Tĩnh Quận công Miên Dần
Quảng Trạch Quận công Miên Cư


An Quốc công Miên Ngung
Trấn Biên Quận công Miên Thanh
Điện Quốc công Miên Tĩnh

Quế Sơn Quận công Miên Ngộ
Phong Quốc công Miên Kiền
Trấn Định Quận công Miên Miêu
Hoài Đức Quận công Miên Lâm
Duy Xuyên Quận công Miên Tiệp

Cẩm Giang Quận công Miên Miễn
Quảng Hóa Quận công Miên Uyển
Nam Sách Quận công Miên Ôn
Hoàng tử Miên Trụ
Hoàng tử Miên Khiết
Hoàng tử Miên Ngụ


Trần Quốc công Miên Tả
Hoàng tử Miên Thất
Tân An Quận công Miên Báo (hoặc Thực
Bảo An Quận công Miên Khách
Hậu Lộc Quận công Miên Thích
Kiến Hòa Quận công Miên Điệu
Kiến Phong Quận công Miên Hoàng
Vĩnh Lộc Quận công Miên Chí
Phù Cát Quận công Miên Thân
Cẩm Quốc công Miên Ký
Hoàng tử Miên Sách
QUYỂN 8
TRUYỆN CÁC HOÀNG TỬ - MỤC IV
Thái Thịnh Quận vương Hồng Phó
Thụy Thái Vương Hồng Y


Hoàng tử Hồng Kiêm
Vĩnh Quốc công Hồng Phi
Gia Hưng Quận vương Hồng Hưu
Phong Lộc Quận công Hồng Kháng
An Phước Quận vương Hồng Ngự

Hoàng tử Hồng Thiệu
Tuy Hòa Quận vương Hồng Tuyền
Hoàng tử Hồng Bàng
Hoàng tử Hồng Than
Hoàng tử Hồng Trước
Hương Sơn Quận công Hồng Nghi
Hoàng tử Hồng Thị
Mỹ Lộc Quận công Hồng Tiếp
Hoàng tử Hồng Thụ
Hoàng tử Hồng Ký


Hoàng tử Hồng Thư
Kỳ Phong Quận công Hồng Đĩnh
Phú Lương Quận công Hồng Dao
Kiên Thái Vương Hồng Cai
Hoàng tử Hồng Nghê
QUYỂN 9
TRUYỆN CÁC CÔNG CHÚA - MỤC I
Con gái của Thế tổ
An Điềm công chúa Ngọc Dân.
Các con gái của Thánh tổ
Hoàng nữ Ngọc Tung
An Phú công chúa Khuê Gia
Lộc Thành công chúa Uyển Diễm
An Thường công chúa Lương Đức
Hương La công chúa Quang Tĩnh


Vĩnh An công chúa Hòa Thục

An Trang công chúa Trinh Đức
Phong Hòa công chúa Nhu Thuận
An Cát công chúa Nhu Thục
Định Mỹ công chúa Đoan Thuận
Phú Mỹ công chúa Đoan Trinh
Phương Duy công chúa Vĩnh Gia
Tân Hòa công chúa Đoan Thân
Quỳnh Lâm công chúa Nhàn Thân
Mậu Hòa công chúa Gia Trinh
Mỹ Ninh công chúa Gia Tiết
Phú Phong công chúa Vĩnh Thụy
Quy Đức công chúa Vĩnh Trinh
Xuân An công chúa
Hòa Mỹ công chúa Trang Tĩnh


Xuân Vinh công chúa Tường Tĩnh
Gia Lạc công chúa Nhàn Thục
Hoàng nữ Nhàn Trinh
Hoàng nữ Thụy Thục
Thuận Lễ công chúa Tĩnh Hòa
Bái Ân công chúa Lương Trinh
Hoàng nữ Gia Trang
Kim Hương công chúa Gia Tĩnh
Vĩnh Chân công chúa Thục Tuệ
Thuận Hòa công chúa Nhàn Tĩnh
Phương Hương công chúa Nhàn An
Nghĩa Đường công chúa Tĩnh An
Xuân Hòa công chúa Thục T
Phú Hậu công chúa Phương Trinh

Định Thành công chúa Hòa Thận


Mỹ Thuận công chúa Nhàn Tuệ
Xuân Vân công chúa An Nhàn
Lâm Thịnh công chúa Hòa Trinh
Thông Lãng công chúa Lương Nhàn
Hoàng nữ Nhu Tĩnh
Hoàng nữ Tĩnh Trang
Hoàng nữ Trinh Thụy
Bình Long công chúa Trang Tường
Nghi Xuân công chúa Phước Tường
QUYỂN 10
TRUYỆN CÁC CÔNG CHÚA - MỤC II
Diên Phước công chúa Tĩnh Hảo
Hoàng nữ Uyên Ý
An Mỹ công chúa Huy Nhu
Hoàng nữ Thúy Diêu


Hoàng nữ Phương Nghiên
Hoàng nữ Ái Chân
Hoài Chính công chúa Nhã Viện
Thuận Chính công chúa Thanh Đề.
Hoàng nữ Thục Nghiên.
Hoàng nữ Sính Đình.
Hoàng nữ Nuy Tĩnh
Quy Chính công chúa Lệ Nhàn
Hoàng nữ Trang Lý
Phú Lệ công chúa Đôn Trinh

Hoàng nữ Liêu Diệu
Hoàng nữ Uyển Như
Quảng Thi công chúa Thanh Cát
Hoàng nữ Nhàn Nhã
An Phước công chúa Thận Huy


Xuân Lâm công chúa Trinh Huy
Tuy Lộc công chúa Đoan Lương
Hoàng nữ Thanh Nhã
Hoàng nữ Thục Trang
Hoàng nữ Phương Thanh
Hoàng nữ Minh Tư
Hoàng nữ Điềm Uyên
Thuận Mỹ công chúa Phước Huy
Phục Lễ công chúa Gia Phước
QUYỂN 11
TRUYỆN CÁC QUAN - MỤC I (TÔN TH
Tôn Thất Đắc
Tôn Thất Nghị
Tôn Thất Đường
Tôn Thất Gia


Tôn Thất Ty
Tôn Thất Hàn
Tôn Thất Lương
Tôn Thất Thường
Tôn Thất Tuệ
Tôn Thất Tĩnh

Tôn Thất Phiên
Tôn Thất Thế
Tôn Thất Dương
Tôn Thất Trực
Tôn Thất
Tôn Thất Trĩ
Tôn Thất Thi
Tôn Thất Tĩnh
Tôn Thất Triệt


Tôn Thất Phiên
Tôn Thất Lương Thành.
QUYỂN 12
TRUYỆN CÁC QUAN - MỤC II
(Họ ngoại thích)
Vũ Xuân Cẩn
Phan Đình Bình
QUYỂN 13
TRUYỆN CÁC QUAN - MỤC III
Nguyễn Đăng Tuân
Đăng Giai
Đăng Hành
QUYỂN 14
TRUYỆN CÁC QUAN - MỤC IV
Trần Văn Năng


Nguyễn Khoa Minh
Khoa Hào

Đoàn Vãn Trường
Đoàn Văn Sách
Đoàn Thọ
QUYỂN 15
TRUYỆN CÁC QUAN - MỤC V
Phạm Văn Điển
Nguyễn Văn Quyền
Vũ Văn Từ
Phạm
Nguyễn Xuân
Phạm Hữu Tâm
QUYỂN 16
TRUYỆN CÁC QUAN - MỤC VI


Lê Văn Phú
Lê Đăng Doanh
Hồ Văn Khuê
Trần Văn Trí
Ngô Bá Nhân
Lương Tiến Cường
Nguyễn Kim Bảng
Hoàng Văn Diễn
Nguyễn Văn Trọng
QUYỂN 17
TRUYỆN CÁC QUAN - MỤC VI
Bùi Phổ
Hoàng Kim Sán
Phan Văn Thúy
Tạ Quang Cự



Nguyễn Đình Phổ
Nguyễn Thọ Tuấn
Phan Bá Hùng
Thái Đình Tạo
QUYỂN 18
TRUYỆN CÁC QUAN - MỤC VIII
Nguyễn Tăng Minh
Hoàng Kim Hoán
Hoàng Quýnh
Hoàng Đạo

Đặng Đán
Lê Mậu Cúc
Nguyễn Văn Đĩnh
Hoàng Văn Hậu
Nguyễn Lương Nhàn


Nguyễn Trung Mậu
Nguyễn Ngọc Trác
Phan Huy Thực
Huy Vịnh
Huy Chú
QUYỂN 19
TRUYỆN CÁC QUAN - MỤC IX
Vũ Văn Giải
Nguyễn Văn Ân - Nguyễn Phẩm
Lê Nguyên Trung

Bá Đôn
Vũ Huy Quýnh
Vũ Duy Tân
Lê Văn Đức
QUYỂN 20


TRUYỆN CÁC QUAN - MỤC X
Đặng Văn Thiêm
Đặng Huy Chước
Nguyễn Công Trứ
Hoàng Chiến.
Trương Minh Giảng
Nguyễn Văn Điển
Đoàn Văn Phú
Nguyễn Đức Nhuận
QUYỂN
TRUYỆN CÁC QUAN - MỤC XI
Trương Đăng Quế (tập Thượng)
QUYỂN 22
TRUYỆN CÁC QUAN - MỤC XII
Trương Đăng Quế (tập Hạ) (phụ chép Văn Đế)


QUYỂN 23
TRUYỆN CÁC QUAN - MỤC XIII
Nguyễn Tri Phương (tập Thượng)
QUYỂN 24
TRUYỆN CÁC QUAN - MỤC XIV
Nguyễn Tri Phương (tập Hạ)

QUYỂN 25
TRUYỆN CÁC QUAN - MỤC XV.
Hà D
Lý Văn Phức
Vũ Quyền
Đĩnh
Vĩnh
Thực
Dác


Nguyễn Bá Thân
Tu
Phạm Đình Hổ
Phan Hữu Tính
Hà Quyền
Phan Bá Đạt
Phạm Hữu Nghi
Nguyễn Đình Tân
Ngô Huy Toàn
Nguyễn Huy Chiểu
Phan Cử
Phạm Phổ
Thanh
Nguyễn Tiến Lâm
Nguyễn Công Nhàn


QUYỂN ĐẦU


Bọn chúng tôi là Tổng tài, Toản tu ở Quốc sử quán kính tâu về việc bộ "Chính
biên liệt truyện nhị tập" đã chép xong, xin khắc vào bản in để nêu tỏ đức sáng to lớn.
Thiết nghĩ: Từ xưa minh quân thánh đế chịu đạo lục, giữ phù thụy (tức là lên làm
vua), tất có người ở bên trong bên ngoài giúp đỡ, mà đạo của vương giả mới nên; có
phân biệt được kẻ tốt người xấu mà chính vương giả mới làm được. Cho nên kinh Thi
khen phong hóa của thơ Quan thư, Lân chỉ, do ở 2 biên Chu Nam, Thiệu Nam mà gây
nên; kinh Dịch xem rồng, hổ, gió, mây theo từng loại, mà muôn vật đều biết cảặc có
người phù tá ngôi báu, nên cột đá ở trong triều đình; hoặc có người trấn thủ biên
cương, vững thành đài ở ngoài muôn dặm; hoặc có người đưa sức ra trận đánh giặc,
oanh liệt một phen; hoặc có người văn chương nổi tiếng trong nước, thanh giá gấp
bội; hoặc có người phong vân thanh nhã, đủ làm cho kẻ lười tự lập, kẻ tham thành
liêm; hoặc có người như ngọc trắng hoàn toàn, đủ để nêu kẻ thanh liêm, răn kẻ tham
nhũng. Dẫu đến kẻ tội ác đầu sỏ, khó tránh được dưới búa rìu; mà sự thực chép biên
đều thấy cả trong sử sách. Đâu là người thế, việc thế, phải trái có công luận, để làm
gương răn vậy. Thế thì nước phải có sử, mà sử phải có truyện, không phải là cốt để
làm gương răn, mà để mãi đến đời sau ư?
Nhà nước ta nối nghiệp đời trước, gặp vận trung hưng, thánh thần truyền nối;
công đức thịnh nhiều, cố nhiên việc đều khảo xét được, sách có thể tin chắc được, sử
không chép xuể truyền mãi không dừng vậy. Duy đời nào có người phụ tá đời ấy,


người nào có việc làm của người ấy, cho nên thể tài của nhà chép sử, liệt truyện là
một thể của sự vậy. Đó là nhân vật trong thời nay, đời sau có thể cùng truyền lại
được, để đều in thành tập, mới là để làm gương cho sau này mãi mãi.
Tuy ngày nay xét việc đời trước, thời đại xa gần, hoặc có thiếu sót; nhưng hỏi
rộng nhìn xa, việc làm thực sự hay dở không thể hỗn độn. Truyện tức là truyền lại,
nên làm thành sách để ghi chép. Vâng việc tra xét từ năm Thành Thái thứ 5 (1893) có
chỉ chuẩn cho Sử quán chúng tôi tiếp tục làm Liệt truyện chính biên nhị tập, nhưng
chỉ chép từ năm Minh Mạng thứ nhất (1820) đến cuối năm Đồng Khánh thứ 3 (1888)
trở về trước. Sử quán chúng tôi vâng lệnh tư cho 2 bộ Lại, Binh chuyển tư cho các địa

phương tra hỏi sự tích, đã lâu chưa Phước đáp đầy đủ. Ngày tháng 6 năm thứ 13,
tiếp Viện Cơ mật kính sạo lục các truyện của các quan từ Bình, Trị trở về Bắc, đã
chuẩn giao cho Văn minh điện Đại họ Vĩnh trung tử trí sĩ, đã chết, là Nguyễn Trọng
Hợp nhận làm. Còn về liệt truyện của các hậu phi, hoàng tử, công chúa và các quan
từ phủ Thừa Thiên trở về Nam, chuyên do Sử quán tôi nhận làm. Nhưng khi ấy Sử
quán tôi hiện đương kính làm Thực Lục đệ ngũ, đệ lục, việc biên chép bề bộn, nên
chưa kịp làm. Kịp đến tháng 11 năm thứ 14 (1902) vâng chỉ bắt đầu làm, chiếu theo
thể lệ "Liệt truyện sơ tập", lựa chọn thứ tự trước sau, châm chước biên chép, gồm với
một tập bản thảo của án sát Nguyễn Duy Nhiếp là con Nguyễn Trọng Hợp đã chết, đệ
giao cho. Bọn thần vâng tham xét, khảo đính, bổ sung chỗ thiếu sót cho được hoàn bị.
Ngày tháng 2 năm thứ 16, Sử quán tôi lại dâng tờ phiến tâu về việc Nghi Thiên
Chương Hoàng Hậu (1), Lệ Thiên Anh Hoàng Hậu (2) chính vị trong cung cấm mẫu
nghi thiên hạ, nên kịp thời đăng mục sớm. Tuy năm mất là ở sau niên hạn, (chỉ
chuẩn, chỉ chép đến năm Đồng Khánh thứ 3 trở về trước thôi). Nhưng nay một vị đã
được phụ tế ở Thái miếu, còn một vị cũng sắp cử hành lễ phụ tế, sắp sửa cũng đều
theo lễ cát cả. Xin cho biên vào liệt truyện các hậu phi. Lại như hoàng thân Tuy Lý
Vương Miên Trinh là thân hiền trong hàng phiên vương, cùng các quan như Vũ
Trọng Bình, Trần Đình Túc, các người ấy đều là kỳ lão danh vọng của triều trước, tuy
là chết sau mà hưu trí trước, sự trạng rõ ràng; cùng là cách tính khai danh sách
người nào vốn có công lao tài giỏi mà sự trạng rõ ràng, thì đều ghi cả, cho tiện một