Trường Đại Học Khoa Học Thái Nguyên
Khoa Khoa học môi trường và trái đất

Môn: Độc học môi trường

ĐỘC CHẤT CIGUATERA TRONG
SINH VẬT BIỂN
(CFP-Ciguatera fish poisoning)
Giáo viên hướng dẫn: Trần Ngọc Hà

Thái Nguyên 10/2015


Sinh viên thực hiện:

1.
2.
3.
4.
5.
6.

Phùng Thị Mỹ Hạnh
Đỗ Thị Thúy Linh
Hứa Thị Duy Linh
Hoàng Thị Hương Liên
Nguyễn Thị Huyền My
Nguyễn Thị Ngọc


Nội dung

1.
2.
3.
4.
5.
6.
7.
8.
9.

Mở đầu.
Tổng quan về Ciguatera.
Đặc tính.
Độc tính.
Triệu chứng và ảnh hưởng.
Hậu quả.
Ứng dụng của Ciguatera.
Cách điều trị nhiễm độc Ciguatera.
Tài liệu tham khảo.


1. Mở đầu
Hải sản là loại thực phẩm mang lại nguồn dinh dưỡng cao cho cơ thể nên rất được ưa chuộng. Liệu
bữa ăn cá tươi vừa bắt của bạn có là quả bom độc hẹn giờ?


•

Bạn biết câu: “Bạn sẽ không chết. Bạn chỉ ước được chết”. Nếu từng có một căn bệnh mà câu nói trên

hoàn toàn đúng, thì đó chính là ciguatera.


2. Tổng quan về Ciguatera
Ciguetera là chất độc có khắp trên thế giới phần lớn xuất hiện trong hải sản sống vùng nhiệt đới và cận
nhiệt đới, thông thường loài cá sống ở rạng san hô, nhất là loại săn mồi sống (piscivores) và một số ăn
mồi rong rêu (herbivores) cũng có chất độc này, chúng thường sống, săn mồi ở sâu không quá 100 m.
1.1. Khái niệm.
Chất độc ciguetera là danh từ chung diễn tả ít nhất 24 loại phân tử độc khác nhau.


Loài tảo benthic dinoflagellates sản sinh ra ciguatera


1.2. Nguồn gốc.

•

Nguồn gây độc chất này xuất phát từ các vùng đặc biệt phát triển loài tảo đỏ benthic dinoflagellates, tảo
Gambierdiscus toxicus, tảo đỏ dinoflagellates.

•
•

Sinh ra bởi loài trùng roi đáy Gambierdicus toxicus ký sinh trên cá.
Những độc chất khác xuất hiện, cũng gây ra xáo trộn và góp phần làm nhiễm độc môi sinh trong từng vùng.


-


Một trong những chất độc thuộc nhóm Cigutera: Chất độc
tetrodotoxin (TTX) có công thức phân tử là C11H17O8 N3

-

Là chất độc thần kinh, rất độc, gây tử vong cao, chất này
cũng được phân lập từ một số loại vi khuẩn: epiphytic
bacterium, phảy khuẩn (vibrio species), pseudomonas
species, ở da và nội tạng con sa giông, kỳ nhông, bạch tuộc
vòng xanh, cá nóc.


Các người đẹp quái vật

Cá nóc hộp chấm vàng chứa
tetrodotoxin

Cá nhím có tetrodotoxin trong da và
trong ruột


Mực đốm xanh – cô nàng chứa tetrodotoxin trong cơ thể


1.3. Cấu trúc.
Gồm 2 độc tố chính là: Ciguatoxin và Maitotoxin.
a. Ciguatoxin

-


Cơ chế tác động: Ciguatoxin tan trong dầu, cho nên khi hấp thụ vào máu đến các tế bào nó sẽ tấn công tế
bào, khử cực và mở của màng tế bào thần kinh cho Na + vào bên trong tế bào tạo ra sự kích động thần kinh
làm hư hại sự tái tạo tổ chức tế bào thần kinh. Nạn nhân tử vong do tê liệt hô hấp.

-

Trọng lượng phân tử: 1000

b. Maitotoxin.

-

Tan trong nước, đặc biệt nó làm tăng sự xâm nhập của ion Ca 2+ vào bên trong tế bào cũng gây ra triệu
chứng thần kinh.

-

Trọng lượng phân tử: 3400


3. Đặc tính.

-

Ciguatera là một chất độc thần kinh, rất bền nhiệt, không bị phân hủy trong quá trình nấu nướng, tích tụ
trong gan, đầu, ruột và trong buồng trứng của cá.

-

Ciguatera lan truyền theo chuỗi thực phẩm, bắt đầu bằng tiêu thụ phải chất độc do tảo dinoflagellates bởi

các loài cá ăn rong rêu, loài cá ăn san hô, và loài cá ăn phiêu sinh vật.

-

Với một nguyên nhân nào đó mà cá không bị ảnh hưởng bởi Ciguatera, mà lại tích lũy độc chất theo năm
tháng, qua thời gian chúng tích lũy một lượng độc đủ để gây hại cho con người.


Tế bào khi bị nhiễm độc ciguatera


4. Độc tính.

-

Là độc tố gây độc phổ biến nhất.
Độc tố mạnh gấp 1000 lần so với Asen. Có 400 loài cá có thể nhiễm độc. Liều lượng gây hại là 1ppb

5. Triệu chứng và ảnh hưởng.

-

Ciguatera ngộ độc tính năng đáng chú ý nhất là "cảm giác của băng khô" và nhiệt đảo ngược.

-

Cảm giác bất thường khác nhau, bất ổn, yếu ớt, mệt mỏi, mắt mờ, chóng mặt, tim đập chậm, gây ra ảo giác.

Đau trong răng và thỉnh thoảng có cảm giác răng muốn rụng ra, đau ở tay và chân, nhạy cảm cao với đau đớn,
đau khi tiểu.



6. Hậu quả.

- Căn bệnh làm cho nạn nhân của
nó ao ước mình được chết. Và
không phải bất cứ nạn nhân nào
ăn cá có độc tố ciguatera cũng phải
chịu đựng giống nhau.


-

Trong thực tế, một số có thể hoàn toàn không có triệu chứng bệnh, một số có thể bị bệnh nhẹ, với triệu
chứng hầu như giới hạn ở rối loạn dạ dày trong một hai ngày.

-

Tuy nhiên nhiều nạn nhân bị bao vây bởi hàng loạt triệu chứng đau đớn có thể kéo dài hoặc lập lại nhiều
ngày, nhiều tuần hay cả nhiều năm.

-

Trong khi ngộ độc ciguatera thường bắt đầu cũng giống như bệnh ngộ độc thực phẩm tiêu biểu, ảnh hưởng
của chất độc thần kinh này lên hệ thống thần kinh hầu như rất mạnh mẽ và lặp đi lặp lại, đau đớn và đáng
sợ.


7. Ứng dụng.


-

Một công ty Canada đã tận dụng chất độc trong loài cá blowfish - loại hợp chất độc hơn cả xyanua - để giúp
bệnh nhân ung thư vượt qua được những cơn đau hoặc giúp con nghiện heroin cắt cơn.

-

Nhưng loại thuốc làm từ chất độc tetrodotoxin đã vượt qua 2 cuộc thử nghiệm và các bác sĩ cho biết nó có
thể giảm đau của bệnh nhân ung thư ở giai đoạn cuối. Khi tiêm Tectin, tên sáng chế của tetrodotoxin, cơn
đau của người bệnh giảm đi trong hơn nửa tuần.

-

Tectin có thể ngăn chặn tế bào thần kinh chuyển tín hiệu đau đến não. Tectin khác các loại thuốc giảm đau
khác ở chỗ nó không gây ra tác dụng phụ như morphine, không xung đột với các loại thuốc khác và cũng
không gây nghiện.


8. Cách điều trị nhiễm độc ciguatera.

-

Không có một loại thuốc giải độc nào rõ ràng cho tình trạng
nhiễm độc ciguatera, chỉ cố gắng giảm chất độc vào trong cơ
thể bằng cách nôn mữa càng nhiều càng tốt và uống thật
nhiều nước.

-

Tuy nhiên theo tài liệu điều trị có hiệu quả nhiều nhất trong

vòng 24 h đến 72 h là Mannitol.

-

Dân quần đảo Polynesia chữa bệnh nhiễm độc ciguatera
bằng cách uống nước xay của trái dâu tằm, nó cũng được
dùng trị tiểu đường, cao máu hoặc các chứng viêm khác.


Kết luận

-

Đây là một loại chất độc có thể gây hại cho con người ngay ở hàm lượng rất thấp. Vì vậy cần đặc biệt chú ý
khi sử dụng thủy hải sản, nhất là hải sản rạng san hô.


9. Taì liệu tham khảo.

-

Hoahocngaynay.com
123.doc
Nguồn internet
Bienvanguoi.wordpress.com


Cảm ơn Cô và các bạn đã chú ý lắng nghe!