Sở giáo dục và đào tạo Hải dơng
Trờng THPT Kim thành II

Tổ : Vật lý- công nghệ
Môn : Công nghệ 12
Giáo án thực hành Số :
PPCT :
Bài 16: thực hành
Mạch điều khiển tốc độ
động cơ xoay chiều một pha
A. Mục tiêu:
Dạy xong bài này GV cần làm cho HS:
- Hiểu đợc và phân biệt đợc sơ đồ nguyên lý và sơ đồ lắp ráp mạch điều khiển tốc độ
động cơ xoay chiều 1 pha
- Lắp đợc 1 mạch điều khiển đơn giản
- Có ý thức thực hiện đúng quy trình và các quy định về an toàn
B. Các công việc chuẩn bị cho dạy và học:
- Giáo án, 1 số tài liệu liên quan, nghiên cứu kĩ bài 15, bài 16 SGK
- GV làm bài thực hành, điền các số liệu vào báo cáo thực hành trớc khi hớng dẫn cho HS
- Thiết bị, đồ dùng dạy học:
+ Triac BTA6-600(I=4A, U=600V): 1 chiếc
+ Điac DB3: 1 chiếc
+ Tụ 0,1F-300V: 1 chiếc
+ Điện trở 1K- 0,5W: 1 chiếc
+ Biến trở(50ữ100)k: 1 chiếc
+ Bo mạch thử: 1 chiếc
+ Một quạt bàn điều khiển bằng phím bấm(400mm; 56W, 220V; 50Hz; 0,26A)
+ Dây điện đôi mềm 2m có phích cắm
+ Dây cứng 1 sợi(dây điện thông tin): 10ữ15 đoạn dài 15 cm
+ ổ cắm đôi có dây nối không phích cắm
+ Đồng hồ vạn năng

Mẫu báo cáo thực hành:
Mạch điều khiển tốc độ động cơ điện 1 pha
Họ và tên:.
Lớp :.
1. Thiết kế mạch điều khiển động cơ 1 pha
( Vẽ sơ đồ nguyên lý vào mẫu báo cáo thực hành)
2. Lắp ráp mạch điều khiển động cơ 1 pha
(Vẽ sơ đồ lắp ráp vào báo cáo thực hành)
3. Điều chỉnh tốc độ động cơ 1 pha
Điều chỉnh chỉnh chiết áp để có các điện áp nh trong bẳng báo cáo.
Ghi các trị số đo đợc vào bảng
U
Q
(V) 220 200 180 160 140 120
U
T
(V)
Tốc độ(v/ph)
4. Nhận xét
- Nhận xét về tốc độ quay của quạt khi điều khiển bằng phím bấm và khi điều khiển bằng
mạch điện tử.
- Tơng quan điện áp của quạt và Triac khi điều chỉnh chiết áp
- So sánh mạch điều khiển của nhóm mình với mạch điều khiển của nhóm khác
- Nhận xét về đờng cong điện áp(Nếu có dao động ký)
C. Quá trình tổ chức thực hành:
1. Cấu trúc bài giảng:
Bài thực hành gồm những nội dung sau:
- Thiết kế mạch điều khiển tốc độ động cơ 1 pha
- Lắp ráp mạch điều khiển tốc độ động cơ 1 pha
- Cho mạch làm việc và hiệu chỉnh

2. Các hoạt động dạy học:
ĐVĐ:
ở bài 15 chúng ta đã nghiên cứu về chức năng, sơ đồ và nguyên lý làm việc mạch điều
khiển tốc độ động cơ xoay chiều 1 pha. Bài thực hành này chúng ta sẽ thực hành thiết kế ,
lắp ráp, và hiệu chỉnh mạch.
Bài gồm có 3 tiết, tiết này chúng ta sẽ thực hiện thiết kế mạch
Tiết 1
Hoạt động 1 : Hớng dẫn ban đầu
a) Giáo viên giới thiệu mục tiêu của tiết học:
b) GV giới thiệu nội dung và quy trình thực hành:
Bớc 1: Chọn sơ đồ thiết kế
Bớc 2: Nghiên cứu, tính toán linh kiện của sơ đồ
Bớc 3: Vẽ sơ đồ lắp ráp
c) Phân chia dụng cụ, vật liệu cho HS( Chia nhóm):
Phân chia dụng cụ theo 4 nhóm HS trong lớp để thực hành
Hoạt động 2: Hớng dẫn thờng xuyên ( Thực hành) :
Hoạt động của học sinh Hoạt động của giáo viên
1. Chọn sơ đồ thiết kế
- Mỗi nhóm tự chọn 1 sơ đồ mạch điều
khiển trong hình 15-2 SGK
- Vẽ sơ đồ ra giấy nháp để thảo luận ở
phần sau
Hớng dẫn học sinh chọn sơ đồ mạch điều
khiển trong hình 15-2 SGK
Ghi nhật ký thực hành
2. Nghiên cứu, tính toán linh kiện của
sơ đồ
- Thảo luận để giải thích hoạt động của
sơ đồ
- Chọn linh kiện của mạch, tính toán

thông số của Triac theo SGK
- Nhận linh kiện theo chỉ dẫn của GV
- Tính toán, kiểm tra lại các linh kiện
xem có phù hợp không
GV gợi ý để học sinh thảo luận và chọn linh
kiện cho phù hợp
Phát linh kiện cho từng nhóm sau khi đã
chọn
Nhắc HS kiểm tra lại linh kiện
Ghi nhật ký thực hành
3. Vẽ sơ đồ lắp ráp
Vẽ sơ đồ lắp ráp của mạch mà nhóm đã
chọn và tính toán
Hớng dẫn HS vẽ sơ đồ lắp ráp mạch
Hoạt động 3 : Kết thúc thực hành
Sau khi hoàn thành phần thực hành của mình
các nhóm xem lại kết quả của mình và ghi
lên báo cáo thực hành
Nộp báo cáo thực hành
Nộp lại linh kiện và dụng cụ thực hành cho
GV hớng dẫn
Vệ sinh phòng thực hành
Sau khi các nhóm HS đã hoàn thành báo cáo
thực hành của mình GV yêu cầu các nhóm
nộp báo cáo, dụng cụ thực hành
Nhắc nhở HS vệ sinh phòng thực hành
Tiết 2
Hoạt động 1 : Hớng dẫn ban đầu
a. Giáo viên giới thiệu mục tiêu của tiết học:
b. GV giới thiệu nội dung và quy trình thực hành:

- Bớc 1: Nhận linh kiện theo sơ đồ
- Bớc 2: Kiểm tra linh kiện
- Bớc 3: Lắp ráp mạch điều khiển
c. Phân chia dụng cụ, vật liệu cho HS( Chia nhóm):
Phân chia dụng cụ theo 4 nhóm HS trong lớp để thực hành
Hoạt động 2: Hớng dẫn thờng xuyên ( Thực hành) :
Hoạt động của học sinh Hoạt động của giáo viên
1. Nhận linh kiện
- Mỗi nhóm nhận linh kiện theo sơ đồ
đã chọn và tính toán ở tiết trớc
Hớng dẫn học sinh chọn và nhận linh kiện
Ghi nhật ký thực hành
2. Kiểm tra linh kiện
- Sau khi nhận linh kiện thì các nhóm
phải thực hiện kiểm tra lại linh kiện đó
GV sau khi phát linh kiện cho từng nhóm thì
Nhắc HS kiểm tra lại linh kiện
Ghi nhật ký thực hành
con tốt không, số liệu ký thuật có phù
hợp với tính toán ban đầu không
3. Lắp ráp mạch theo sơ đồ lắp ráp đã
vẽ ở tiết học trớc
Lắp ráp các linh kiện thành mạch theo
đúng sơ đồ lắp ráp đã vẽ từ tiêt thực hành
trớc
Hớng dẫn HS về cách bố trí linh kiện trên bo
mạch
Ghi nhật ký thực hành
Hoạt động 3 : Kết thúc thực hành
Sau khi hoàn thành phần thực hành của mình

các nhóm xem lại kết quả của mình và
Nộp báo cáo thực hành
Nộp lại mạch mà cả nhóm đã thực hiện lắp
cho GV hớng dẫn
Vệ sinh phòng thực hành
Sau khi các nhóm HS đã hoàn thành phần
thực hành lắp mạch của mình GV yêu cầu
các nhóm nộp mạch của nhóm mình, dụng cụ
thực hành
Nhắc nhở HS vệ sinh phòng thực hành
Tiết 3
Hoạt động 1 : Hớng dẫn ban đầu
a. Giáo viên giới thiệu mục tiêu của tiết học:
b. GV giới thiệu nội dung và quy trình thực hành:
Bớc 1: Điều khiển tốc độ quạt bằng phím bấm và quan sát tốc độ quạt
Bớc 2: Điều khiển tốc độ quạt bằng mạch điện tử và quan sát tốc độ quạt
c. Phân chia dụng cụ, vật liệu cho HS( Chia nhóm):
Phân chia dụng cụ theo 4 nhóm HS trong lớp để thực hành
Hoạt động 2: Hớng dẫn thờng xuyên ( Thực hành) :
Hoạt động của học sinh Hoạt động của giáo viên
1. Điều khiển tốc độ quạt bằng phím
bấm
- Cấp nguồn cho quạt
- Thay đổi các phím bấm cơ khí để quạt
ở tốc độ theo các phím bấm đó
- Quan sát tốc độ quay
Hớng dẫn học sinh cấp nguồn cho quạt
Chú ý về an toàn điện trong khi thực hành
Ghi nhật ký thực hành
2. Điều khiển tôc độ quạt bằng mạch

điện tử
- Cắm điện và bấm phím cho quạt làm
việc ở tốc độ cao nhất
- Cắm mạch điện tử điều khiển vào
nguồn
- Điều chỉnh chiết áp để điều chỉnh tốc
độ quạt
- Đo trị số U
Q
và U
Ta
, tốc độ quạt
- Ghi kết quả vào báo cáo thực hành
Hớng dẫn học sinh cắm mạch điện tử điều
khiển vào nguồn, tiến hành điều khiển tốc độ
động cơ và đo trị số
Chú ý về an toàn điện trong khi thực hành
Ghi nhật ký thực hành
Hoạt động 3 : Kết thúc thực hành
Sau khi hoàn thành phần thực hành của mình
các nhóm xem lại kết quả của mình và ghi
lên báo cáo thực hành
Nộp báo cáo thực hành
Nộp lại linh kiện và dụng cụ thực hành cho
Sau khi các nhóm HS đã hoàn thành báo cáo
thực hành của mình GV yêu cầu các nhóm
nộp báo cáo, dụng cụ thực hành
Nhắc nhở HS vệ sinh phòng thực hành
GV hớng dẫn
Vệ sinh phòng thực hành

D.Tổng kết, đánh giá kết quả thực hành:
- GV đặt câu hỏi cung cố bài học:
VD: Nếu quạt không giảm đợc tốc độ khi điều chỉnh chiết áp thì có thể là do những nguyên
nhân nào?
- GV nhận xét chung về quá trình thực hành
- Kết quả thông báo vào giờ học sau
E. Tự đánh giá & rút kinh nghiệm: ( Nội dung, phơng pháp, thời gian...):
.....................................................................................................................................................
.....................................................................................................................................................
.....................................................................................................................................................
.....................................................................................................................................................
.....................................................................................................................................................
Thông qua tổ bộ môn
Ngày tháng năm. .
Ngời soạn.

Nguyễn Quý Tuyến