Hướng dẫn cách sơ cứu nhanh khi hóc dị vật đường thở
Mọi lứa tuổi có thể bị dị vật đường thở nhưng hay gặp nhất là trẻ dưới 4 tuổi.
Hóc dị vật đường thở nếu không được sơ cứu kịp thời rất có thể sẽ nguy hiểm
đến tính mạng. Bởi vậy, để biết cách xử lý khi hóc dị vật đường thở, bạn nên
ghi nhớ kỹ những hướng dẫn sơ cứu nhanh và đúng cách sau đây.
Dị vật đường thở là một tai nạn có thể gặp ở mọi lứa tuổi, tỷ lệ cao nhất ở trẻ 2-4
tuổi. Theo thống kê của Bệnh viện Bạch Mai thì có đến 25% gặp ở trẻ dưới 2 tuổi
và 95% gặp ở trẻ dưới 4 tuổi. Dị vật đường thở hay gặp nhất là hạt lạc, rồi đến hạt
ngô, hạt dưa, hạt na, hạt hồng bì, hạt chôm chôm, hạt nhãn, mẩu xương, vỏ tôm,
cua, đốt xương cá, mảnh đồ nhựa, kim, cặp tóc,...
Đối với người lớn, dị vật đường thở xảy ra do ăn uống bị sặc, nghẹn, chất nôn trào
ngược vào đường thở. Ngoài ra cũng có thể do tai nạn làm cho máu, chất dịch,
răng, bùn, đất rơi vào đường thở,... Nếu không được cấp cứu kịp thời, nạn nhân có
thể bị bất tỉnh, ngừng tim và dẫn đến tử vong.

VnDoc - Tải tài liệu, văn bản pháp luật, biểu mẫu miễn phí


1. Nhận biết dị vật đường thở qua cách thở
Khi nạn nhân bị dị vật đường thở, dấu hiệu nhận biết thường dựa vào tình trạng dị
vật gây tắc nghẽn đường thở không hoàn toàn hoặc tắc nghẽn đường thở hoàn toàn.
Nếu bị tắc nghẽn đường thở không hoàn toàn, nạn nhân thường có triệu chứng ho
và cố ho, khạc để tống dị vật ra ngoài. Có thể có biểu hiện khó thở hoặc thở bất
thường. Nếu bị tắc nghẽn đường thở hoàn toàn, nạn nhân không nói được, tay ôm
lấy cổ; Ở trong tình trạng khó thở, cố gắng thở, mắt trợn ngược, vẻ mặt hoảng hốt.
Mặt của nạn nhân đỏ bừng, mạch máu ở cổ nổi phồng; môi và lưỡi bị tím tái dần.
●

Dị vật ở thanh quản

Dị vật dài, to hoặc sù sì không đều, có thể cắm hoặc mắc vào giữa hai dây thanh

âm, băng thanh thất, thanh thất Morgagni, hạ thanh môn.
Dị vật tròn như viên thuốc (đường kính khoảng từ 5 - 8mm) ném vào mắc kẹt ở b
uồng Morgagni của thanh quản, trẻ bị ngạt thở và chết nếu không được xử lý ngay
lập tức.
Dị vật xù xì như đốt sống cá: trẻ em khàn tiếng và khó thở, mức độ khó thở còn
tuỳ thuộc phần thanh môn bị che lấp.
Dị vật mỏng như mang cá rô nằm dọc đứng theo hướng trước sau của thanh
môn: trẻ khàn tiếng nhẹ, bứt rứt nhưng không hẳn là khó thở.

VnDoc - Tải tài liệu, văn bản pháp luật, biểu mẫu miễn phí


●

Dị vật ở khí quản

Thường là dị vật tương đối lớn, lọt qua thanh quản không lọt qua phế quản
được. Có thể cắm vào thành khí quản, không di động, nhưng thường di động từ
dưới lên trên, hoặc từ trên xuống dưới, từ cửa phân chia phế quản gốc đến hạ
thanh môn.
Khó thở thành cơn, đặt ống nghe ở khí quản nghe thấy tiếng lật phật.
●

Dị vật ở phế quản

Thường ở phế quản bên phải nhiều hơn vì phế quản này có khẩu độ to hơn và
chếch hơn phế quản bên trái. Ít khi gặp dị vật phế quản di động, thường dị vật phế
quản cố định khá chắc vào lòng phế quản do bản thân dị vật hút nước chương to
ra, niêm mạc phế quản phản ứng phù nề giữ chặt lấy dị vật. Dị vật vào phế quản
phải nhiều hơn phế quản trái.

Sau hội chứng xâm nhập ban đầu có một thời gian im lặng khoảng vài ba ngày, trẻ
chỉ húng hắng ho, không sốt nhưng chỉ hâm hấp, nghe phổi không có mấy dấu
hiệu, thậm chí chụp X-quang phổi, 70 - 80% trường hợp gần như bình thường. Đó
là lúc dễ chẩn đoán nhầm, về sau là các triệu chứng của xẹp phổi, khí phế
thũng, viêm phế quản-phổi, áp xe phổi...
2. Nguyên tắc chung khi gặp tình huống dị vật đường thở ở trẻ em
●

Phụ huynh phải thật bình tĩnh để nhận định có phải trẻ bị hóc sặc dị vật đường
thở không? Nếu nghi ngờ trẻ bị dị vật đường thở phải nhanh chóng xử trí sơ
cứu không để trẻ ngạt thở.

●

Nếu trẻ nói được, khóc được cần đưa trẻ đến ngay đến bệnh viện để được bác
sĩ thăm khám và gắp dị vật ra.

●

Khi trẻ bị hóc dị vật, tuyệt đối không dùng tay móc họng trẻ, tránh nguy cơ
làm dị vật vào sâu hơn, hay có thể làm trầy xước, chấn thương vùng hầu họng
của trẻ.
VnDoc - Tải tài liệu, văn bản pháp luật, biểu mẫu miễn phí


3. Cách xử trí dị vật đường thở khác nhau ở từng độ tuổi
Việc xử trí dị vật đường thở phải thực hiện thật khẩn trương nếu không sẽ nguy
hiểm tính mạng, do vậy lập tức thực hiện các biện pháp vỗ lưng, ép ngực hay ép
bụng tùy độ tuổi.
Đối với trẻ nhỏ dưới 1 tuổi


VnDoc - Tải tài liệu, văn bản pháp luật, biểu mẫu miễn phí


●

Biện pháp vỗ lưng: Người sơ cứu ngồi hoặc đứng, chân đưa ra phía trước. Đặt
trẻ nằm sấp dọc theo mặt trước cẳng tay của người sơ cứu trong tư thế cổ ngửa,
đầu thấp rồi vỗ 5 lần (lực vừa phải) vào lưng của trẻ ở vị trí giữa hai xương bả
vai. Nếu dị vật chưa thoát ra thì lập tức dùng biện pháp ép ngực.

●

Biện pháp ép ngực: Lật trẻ nằm ngửa dọc theo cẳng tay trong tư thế cổ ngửa,
đầu thấp, dùng 2 ngón trỏ và giữa của bàn tay kia ấn vào điểm giao nhau giữa
xương ức và đường nối hai núm vú 5 lần (lực ấn vừa phải). Nên làm luân
phiên 2 biện pháp vỗ lưng và ép ngực cho đến khi dị vật đường thở được tống
ra ngoài.

Đối với trẻ từ 1 đến 8 tuổi
●

Biện pháp vỗ lưng: Người sơ cứu quỳ, cho trẻ đứng, cúi đầu thấp, miệng há ra.
Người sơ cứu quỳ một bên trẻ, 1 tay đỡ ngực, 1 tay vỗ 5 lần vào lưng trẻ ở vị
trí giữa hai xương bả vai, nếu dị vật chưa ra thì phối hợp dùng biện pháp ép
bụng.

●

Biện pháp ép bụng: Cho trẻ đứng, đầu cúi thấp, miệng há ra. Người sơ cứu quỳ

ở phía sau trẻ, vòng 2 tay về phía trước bụng của trẻ, 1 tay người sơ cứu nắm
lại như nắm đấm đặt vào vị trí điểm giữa rốn và mũi ức, bàn tay còn lại nắm
bọc ra ngoài bàn tay kia cho chặt lại. Sau đó ép bụng đột ngột 5 lần. Nếu dị vật
đường thở chưa được tống ra ngoài, cần làm xen kẽ hai biện pháp cho đến khi
dị vật được tống ra ngoài.

VnDoc - Tải tài liệu, văn bản pháp luật, biểu mẫu miễn phí


Đối với trẻ trên 8 tuổi và người lớn
●

Biện pháp vỗ lưng: Cho nạn nhân đứng, cúi đầu thấp, miệng há ra. Người sơ
cứu đứng ở một bên nạn nhân, 1 tay đỡ ngực nạn nhân, 1 tay vỗ mạnh vào
lưng 5 lần ở vị trí giữa hai xương bả vai của nạn nhân. Nếu dị vật chưa được
tống ra ngoài thì dùng biện pháp ép bụng.

●

Biện pháp ép bụng: Cho trẻ đứng, đầu cúi thấp, miệng há ra. Người sơ cứu quỳ
ở phía sau trẻ, vòng 2 tay về phía trước bụng của trẻ, 1 tay người sơ cứu nắm
lại như nắm đấm đặt vào vị trí điểm giữa rốn và mũi ức, bàn tay còn lại nắm
bọc ra ngoài bàn tay kia cho chặt lại. Sau đó ép bụng đột ngột 5 lần. Nếu dị vật
đường thở chưa được tống ra ngoài, cần làm xen kẽ hai biện pháp cho đến khi
dị vật được tống ra ngoài.

Nếu chính bạn bị hóc: Đặt một nắm tay lên trên rốn. Xòe tay kia nắm lấy nắm
đấm của tay bên này và cúi người qua một bề mặt cứng - như mặt quầy hàng hoặc
ghế. Thúc nắm đấm theo hướng vào trong và lên trên.
Nếu người bị hóc dị vật đã bất tỉnh, hãy đặt người bệnh nằm ngửa, quỳ xuống

dạng 2 chân cạnh đùi người bị nạn. Đặt gót lòng bàn tay lên vùng thượng vị, dưới
chóp xương ức, bàn tay thứ hai chồng lên bàn tay thứ nhất rồi ấn mạnh và nhanh
vào bụng theo hướng từ dưới lên trên. Có thể lặp lại 6 - 10 lần ấn bụng cho tới khi
dị vật được tống ra khỏi đường thở.
Chú ý: Khi bị dị vật chui vào đường thở không nên cố gắng dùng mẹo, dùng tay
để móc ra hoặc vuốt xuôi khi trẻ hóc vì có thể làm dị vật chui sâu vào đường thở
khiến tình trạng trở nên nguy hiểm hơn. Bên cạnh đó, sau khi làm mọi thao tác
như trên mà dị vật không bắn ra được thì cần khẩn trương đưa nạn nhân đến bệnh
viện gần nhất để các bác sĩ tiến hành lấy dị vật, tránh các biến chứng nguy hiểm.

VnDoc - Tải tài liệu, văn bản pháp luật, biểu mẫu miễn phí