Thị trường độc quyền là gì?
Doanh nghiệp độc quyền là khi doanh nghiệp đó là nhà phân phối duy nhất của
một hàng hóa hay dịch vụ. Trong trường hợp không có sự can thiệp của chính
phủ, doanh nghiệp độc quyền có quyền tự do đặt ra mức giá mà họ chọn và
thường sẽ định giá sao cho lợi nhuận tối đa. Là một doanh nghiệp độc quyền
không đồng nghĩa với việc sẽ đạt được lợi nhuận cao hơn các doanh nghiệp
khác.
Thị trường độc quyền là thị trường mà một nhà sản xuất (hay một nhóm nhà sản
xuất cấu kết với nhau) nắm giữ quyền kiểm soát nguồn cung của một mặt hàng
hay dịch vụ, và sự gia nhập ngành đối với những nhà sản xuất mới thường bị
hạn chế hoặc ngăn cản. Các doanh nghiệp độc quyền, vì mục đích tối đa hóa lợi
nhuận, định giá cao cho sản phẩm và giới hạn lượng cung hàng hóa, và thường
ít hoặc không nhạy cảm với cầu của người tiêu dùng. Vì thế hầu hết các chính
phủ cố gắng kiểm soát các ngành công nghiệp độc quyền bằng cách áp đặt các
biện pháp kiểm soát giá, chiếm đoạt quyền sở hữu (còn gọi là “quốc hữu hóa”)
hay tách doanh nghiệp độc quyền ra thành hai hay nhiều doanh nghiệp canh
tranh lẫn nhau.
(tham khảo: />Chiến lược phân biệt giá là gì?
Định nghĩa:
Chiến lược phân biệt giá (price discrimination) là một chiến lược mà sẽ đánh
các mức giá khác nhau cho người tiêu dùng cho một hàng hóa hay dịch vụ
giống nhau. Trong chiến lược phân biệt giá thuần túy, người bán đưa ra mức giá
cao nhất mà mỗi người mua sẵn lòng trả. Trong những dạng phân biệt giá thông


dụng hơn, người bán sẽ chia khách hàng thành những nhóm khác nhau dựa trên
những tiêu chí nhất định và định mức giá khác nhau cho mỗi nhóm khách hàng.
Chiến lược phân biệt giá có giá trị nhất khi lợi nhuận ngoài thị trường cao hơn
lợi nhuận từ việc giữ cho thị trường cân bằng. Việc này dựa vào tính co giãn
tương đối của cầu trong các thị trường con. Người tiêu dùng ở những thị trường
con ít co dãn thường phải mua hàng với giá mắc hơn, trong khi ở thị trường con

co giãn lại có mức giá rẻ hơn.
Chiến lược phân biệt giá thường xuất hiện trong thương mại. Các ví dụ điển
hình là trong các chi phí vé máy bay hay du lịch, coupon, giá có bù (premium
pricing), giá dựa theo giới tính…
(tham khảo: “Analysis of Price Discrimination.” Boundless Economics.
Boundless, 26 May. 2016. Retrieved 22 Aug. 2016
from )
Điều kiện phân biệt giá
Doanh nghiệp sẽ xác định các phân khúc thị trường khác nhau, như là khách
hàng thông thường và khách hàng trong ngành, với những mức độ co dãn giá
khác nhau. Các thị trường phải được phân cách với nhau về thời gian, khoảng
cách địa lý và mục đích sử dụng. Ví dụ: phần mềm Microsoft Office phiên bản
School dành cho các tổ chức giáo dục thì ở mức giá thấp hơn so với những
người dùng khác. Các thị trường không thể trùng nhau để những người mua ở
mức giá thấp hơn ở thị trường con co giãn giá có thể bán lại sản phẩm ở thị
trường ít co giãn giá. Doanh nghiệp độc quyền phải có một quyền độc quyền
nào đó để làm chính sách phân biệt giá thêm hiệu quả.


Các loại chiến lược phân biệt giá:
Chiến lược phân biệt giá cấp 1, hay phân biệt giá hoàn hảo, xảy ra khi doanh
nghiệp định ra mức giá cao nhất có thể cho mỗi đơn vị hàng hóa được tiêu thụ.
Bởi vì giá của mỗi đơn vị hàng hóa không giống nhau, doanh nghiệp sẽ thu
được tất cả thặng dư tiêu dùng về cho mình. Chiến lược phân biệt giá này hiếm
khi được sử dụng.
Chiến lược phân biệt giá cấp 2 xảy ra khi doanh nghiệp đưa ra các mức giá
khác nhau cho các số lượng tiêu thụ khác nhau, ví dụ như chiết khấu thương
mại cho các đơn hàng bán sỉ.
Chiến lược phân biệt giá cấp 3 xảy ra khi doanh nghiệp đưa ra mức giá khác
nhau cho các nhóm khách hàng khác nhau. Ví dụ, những người đi xem phim sẽ

được chia theo các lứa tuổi như người lớn, học sinh-sinh viên và trẻ em, mỗi
nhóm đối tượng sẽ trả những mức giá khác nhau khi cùng đi xem một bộ phim
tại cùng một rạp. Đây là chiến lược phân biệt giá phổ biến nhất.
(tham khảo: />Mục đích phân biệt giá : thu thặng dư tiêu dùng và tối đa hóa lợi nhuận từ
hàng hóa/dịch vụ.
(tham khảo: Boundless. “Examples of Price Discrimination.” Boundless
Economics. Boundless, 26 May. 2016. Retrieved 22 Aug. 2016
from )


I. Phân biệt giá cấp 1 (phân biệt giá hoàn hảo):
- Khả năng chi trả của khách hàng là khác nhau căn vào thu nhập của họ. Theo
lý thuyết hãng sẽ có 1 giá đồng nhất cho toàn bộ sản lượng nhưng thực tế là
hãng luôn tìm cách để áp giá cao nhất mà khách hàng có thể chi trả. Như vậy
hãng sẽ có nhiều mức giá khác nhau tương ứng với khách hàng khác nhau.
- Doanh nghiệp sẽ đưa ra cho từng loại khách hàng một mức giá tối đa mà họ có
thể sẵn sàng chi trả chi mỗi đơn vị hàng được mua. Mục đích là doanh nghiệp
có thể chiếm toàn bộ thặng dư của người tiêu dùng.
So với việc định giá thống nhất thì việc phân biệt đã làm cho lợi nhuận của nhà
độc quyền tăng rất nhiều lần.
Ví dụ 1: công ty điện lực có thể phân biệt giá sản xuất và giá sinh hoạt, giá
nông thôn và giá thành thị, … Hoặc tổng công ty điện lực sẽ tính giá bậc thang.
Họ tính toán được thu nhập của mỗi hộ gia đình ở mức khác nhau thì tiện nghi
có khác nhau và vì vậy tổng số điện tiêu thụ sẽ khác nhau. Thu nhập cao thì khả
năng chi trả cao hơn -> số điện càng về sau thì càng cao. Nhờ cách này công ty
sẽ thu được lợi nhuận tối đa.
Ví dụ 2: Giá vé xem phim ở rạp Galaxy Cinema ở ngày thường fbcho người lớn
là 75k, còn ưu đãi cho sinh viên, người cao tuổi là 60k. Có thẻ thành viên là 55k
- Phân biệt giá hoàn hảo rất phổ biến.
Ví dụ 1: Một sản phẩm mới ra (ví dụ như iphone) luôn có giá rất cao sau đó giá

giảm dần. Khách hàng biết rõ điều này nhưng vì ham muốn được sớm sở hữu


nên họ sẵn sàng bỏ tiền ra. Những khách hàng sẵn sàng đợi thì họ sẽ đợi cho tới
khi giá giảm. Như vậy, Doanh nghiệp sẽ bán được giá cao cho người chấp nhận
giá cao thay vì bán giá thấp cho người chấp nhận giá cao.
Ví dụ 2: Cửa hàng thời trang Pierre Cardin bán mỗi bộ quần áo vài triệu. Khi
hết mùa hoặc hết size họ có thể sale tới 50% để vớt nốt những con cá còn lại.
- Chúng ta cần lưu ý là trong thị trường cạnh tranh hoàn hảo thì cũng có những
người mua có khả năng mua ở mức giá khác nhau nhưng vì không có sức mạnh
độc quyền nên doanh nghiệp không thể làm thế được. Ví dụ bà bán rau không
thể tăng giá bán căn vào khối lượng người mua hay dựa vào việc bà khách đi xe
máy hay đi ô tô; nếu làm thế thì bà khách sẽ sang hàng khác mua.
Vì vậy, việc phân biệt giá cấp 1 trong thực tiễn rất khó thực hiện. Do đó daonh
nghiệp có thể phân biệt giá một cách không hoàn hảo (đòi một vài giá khác
nhau cho từng nhóm khách hàng khác nhau). Người bán sẽ chia thị trường
thành nhiều phân khúc khác nhau và định các mức giá khác nhau cho cùng sản
phẩm


– Phân biệt giá hoàn hảo là khi mà doanh nghiệp bán giá cao nhất mà mỗi
người mua có thể chịu được, có nghĩa là chiếm dụng thặng dự tiêu dùng CS để
tăng thặng dư sản xuất PS.
Bình thường DN sản xuất ở MR=MC là sản lượng Q1 tương ứng với giá Pc
nhưng DN lại bán ở P1. P1 sẽ chạy dọc trên đường cầu D.
– Mặc dù rằng khi phân biệt giá cấp 1 sẽ không có khoản mất không nhưng
người tiêu dùng không có thặng dư; phân chia không công bằng.
- Khoản mất không DWL gây ra do đường MR nằm dưới đường AR. Nếu
không có độc quyền thì MR sẽ được đẩy lên trùng với AR, hãng sẽ sản xuất tại
sản lượng cao Q thay vì Q1 như hình trên.



1.

Ưu điểm :

Giúp doanh nghiệp thu được lợi nhuận thông qua thu thập toàn bộ thặng dư từ
phía khách hàng
Ví dụ:
-



Việc bán giảm giá xe ở các Đại lý cho những người không đủ điều kiện

mua xe mới
- Bán vé chương trình ca nhạc hay bóng đá theo phương thức đầu cơ
- Mua bán thịt, cá, trái cây,... ở ngoài chợ
Ở ba ví dụ trên,người mua và người bán thỏa thuận với nhau về giá cả. Giá này
có thể caohơn hoặc thấp hơn tùy theo từng đối tượng. Người bán sẽ bán một
lượng hàng hóa Q đến một điểm nào đó mà tính đến đơn vị hàng hóa cuối cùng
được bán ra đủ để bù đắp vào chi phí sản xuất biên của sản phẩm. Mức chênh
lệch giữa giá trên mỗi đơn vị hàng hóa và chi phí sản xuất trung bình chính là
lợi nhuận của doanh nghiệp
Tạo nên mối liên kết lâu dài giữa người bán và người mua thông qua các “sự
thỏa thuận”
2.

Nhược điểm:


Phương pháp phân biệt giá cấp 1 là phương pháp xét trên phạm vi các điều kiện
hoàn hảo vì vậy khó có thể tồn tại trong thực tiễn. Để thực hiện được chính sách
này, đầu tiên các doanh nghiệp phải biết được giá cả tối đa mà mỗi đối tượng
khách hàng sẽ trả cho mỗi đơn vị hàng hóa trong quá trình trao đổi. Việc này là
một điều hoàn toàn bất khả thi vì khó có thể nào biết chính xác giá tối đa mà
khách hàng sẽ sẵn lòng trả và cho dù có thể hỏi được họ hay điều tra như thế
nào đi nữa thì doanh nghiệp cũng không thể tìm được câu trả lời thành thật vì
con người ta thường có thiên hướng là luôn muốn bỏ ra khoản chi phí thấp nhât


để sở hữu hàng hóa. Từ đó doanh nghiệp khó lòng nào có thể tối đa hóa được
lợi nhuận.
Ví dụ:
Khi mua hàng hóa ngoài chợ, các bà nội trợ thường kỳ kèo trả giá để mua hàng
hóa với giá cả thâp nhất.
*Tuy nhiên trên thực tế doanh nghiệp có thể thực hiện giá không hoàn hảo:
- Sử dụng một số mức giá cho hàng hóa
Ví dụ : các hàng hóa liên quan lĩnh vực luật, y tế, kế toán,...