Câu hỏi: Chủ nghĩa xã hội có nguyện vọng phục hồi
và phát triển không ? Vì sao?
Trả lời:
Hiện tại, chủ nghĩa xã hội hiện thực đang lâm vào
khủng hoảng, thoái trào, song không vì thế mà cho rằng
chủ nghĩa xã hội đã “kết thúc lịch sử”.
Những người cộng sản và nhân loại cần lao tin tưởng
vào triển vọng, tương lai của chủ nghĩa xã hội hiện thực,
dựa trên những căn cứ khoa học và thực tiễn sau đây:
Thứ nhất: lý luận về cách mạng không ngừng của chủ
nghĩa Mác đã chỉ ra rằng bất cứ cuộc cách mạng xã hội
nào cũng không thể diễn ra một lần là xong. Ngay cả các
cuộc cách mạng tư sản ở Anh, Pháp và các nước tư bản
trước đây cũng đã phải tiến hành cách mạng tư sản nhiều
lần mới dành được thắng lợi hoàn toàn.
Bản thân cuộc cách mạng vô sản, cách mạng xã hội
chủ nghĩa không thể diễn ra thuận chiều theo một đường
thẳng: cách mạng có những bước thăng trầm, thậm chí
thất bại nhưng sau thất bại, các đảng cộng sản, giai cấp
công nhân và nhân dân lao động sẽ rút ra những bài học


quý giá để tiếp tục tiến hành cách mạng đạt mục đích
cuối cùng.
Cuộc thất bại lớn của giai cấp công nhân sau Công xã
Pari (1871) đã cho những bài học kinh nghiệm quý báu
để có được thắng lợi trong Cách mạng xã hội chủ nghĩa
Tháng Mười Nga vĩ đại (1917). Sau sự đổ vỡ của chủ
nghĩa xã hội ở Đông Âu, Liên Xô, các đảng cộng sản, giai
cấp công nhân các nước sẽ đúc kết những bài học (cả
thành công và thất bại) để từng bước khôi phục và tạo ra

bước phát triển mới.
Thứ hai: mặc dù chủ nghĩa xã hội hiện thực cá nước
Liên Xô và Đông Âu sụp đổ nhưng vẫn không làm thay đổi
bản chất của thời đại ngày nay – thời đại quá độ từ chủ
nghĩa tư bản lên chủ nghĩa xã hội mở đàu từ thắng lợi
của Cách mạng Tháng Mười Nga. Chủ nghĩa tư bản hiện
đại dù vẫn có những ưu thế về vốn, khoa học, công nghệ,
thị trường nhưng ngày bộc lộ bản chất của một xã hội tồn
tại trên cơ sở áp bức, bất công, chiến tranh và tội ác. Tính
phản động chính trị của chủ nghĩa tư bản hiện đại, chế độ
bất công, bất bình đẳng về kinh tế - xã hội của nó khẳng
định tương lai không thuộc về chủ nghĩa tư bản.


Ngay trong các nước trước đây vốn là các nước xã
hội chủ nghĩa, sau gần 20 năm thay đổi thể chế, tình
trạng bế tắc, khó khăn trên các lĩnh vực của đời sống xã
hội vẫn không được giải quyết… Các đảng cộng sản, đảng
công nhân từ chỗ bị đặt ra ngoài vòng pháp luật đã từng
bước phục hồi, khẳng định vị thế trong xã hội.
Thứ ba: Chế độ xã hội chủ nghĩa ở Liên Xô và Đông
Âu sụp đổ, trong thực chất là sự sụp đổ của một “mô
hình đặc thù” – mô hình chủ nghĩa xã hội Xô viết (hay mô
hình chủ nghĩa xã hội nhà nước). Sau sự sụp đổ này, thực
tiễn cách mạng thế giới đã và đang vận động tạo ra sự
phong phú, đa dạng của mô hình chủ nghĩa xã hội hiện
thực. Công cuộc cách mạng mở cửa ở Trung Quốc thắng
lợi đã từng bước khẳng định mô hình “chủ nghĩa xã hội
đặc sắc Trung Quốc”. Sự nghiệp đổi mới đất nước theo
định hướng xã hội chủ nghĩa ở Việt Nam từng bước

khẳng định mô hình “chủ nghĩa xã hội phù hợp với điều
kiện, đặc điểm của Việt Nam” (hay chủ nghĩa xã hội Việt
Nam). Cả ở Trung Quốc và Việt Nam đã và đang kết hợp
“cái phổ biến” với “cái đặc thù” trong nhận thức về chủ
nghĩa xã hội và trong xây dựng chủ nghĩa xã hội (công
cuộc xây dựng chủ nghĩa xã hội ở Trung Quốc dụa trên


nền tảng chủ nghĩa Mác-Lênin, tư tưởng Mao Trạch
Đông, lý luận Đặng Tiểu Bình, thuyết ba đại diện. Còn ở
Việt Nam dựa trên nền tảng chủ nghĩa Mác-Lênin và tư
tưởng Hồ Chí Minh).
Ở châu Mỹ latinh, bên cạnh nước Cộng hòa Cu Ba
vẫn giữ vững định hướng xã hội chủ nghĩa, những năm
gần đây xuất hiện trào lưu “chủ nghĩa xã hội thế kỷ XXI”
do Tổng thống Veneduela Hugo Chavec khởi xướng và
đang có tác động, ảnh hưởng lớn trong cá đảng cánh tả ở
khu vực này.
Triển vọng của chủ nghĩa xã hội hiện thực đang được
mở ra khi nhân loại đang cố gắng tìm kiếm mô hình chủ
nghĩa xã hội phù hợp với đặc điểm của từng quốc gia, khu
vực.
Thứ tư: xu thế toàn cầu hóa kinh tế, dù vẫn trong
quỹ đạo của các nước tư bản phát triển nhưng cũng đã
tọa ra những nhân tố mới: sự thức tỉnh của tinh thần dân
tộc, ý thức độc lập dân tộc, cuộc đấu tranh cho tiến bộ,
hòa bình, dân chủ tác động đến phong trào cách mạng
thế giới, tạo điều kiện để chủ nghĩa xã hội được nhận
thức đúng hơn, đầy đủ hơn, để từng bước phục hồi và
phát triển.



Văn kiện Đại hội đại biểu toàn quốc lần thức IX của
Đảng Cộng sản Việt Nam đã đánh giá về thế kỷ XX: “Đó
cũng là thế kỷ chứng kiến một phòng trào cách mạng sâu
rộng trên pham vi toàn thế giới, với thắng lợi của cách
mạng Tháng Mười Nga – cuộc cách mạng vĩ đại mở ra
thời kỳ quá độ từ chủ nghĩa tư bản lên chủ nghĩa xã hội;
thắng lợi của cách mạng xã hội chủ nghĩa ở một loạt
nước châu Âu, châu Á và Mỹ latinh; sự giải phóng hầu hết
các nước thuộc địa của chủ nghĩa thực dân; sự phát triển
của phong trào cộng sản, công nhân quốc tế và phong
trào hòa bình, dân chủ, mặc dù vào thập niên cuối, chủ
nghĩa xã hội hiện thực tạm thời lâm vào thoái trào” đồng
thời đã nêu những dự báo về tình hình thế giới bao gồm
cả triển vọng của chủ nghĩa xá hội: “thế kỷ XXI sẽ tiếp tục
có nhiều biến đổi. Khoa học và công nghệ sẽ có bước tiến
nhảy vọt. Kinh tế tri thức có vai trò ngày càng nổi bật
trong quá trình phát triển của lực lượng sản xuất. Toàn
cầu hóa kinh tế là một xu thế khách quan, lôi cuốc ngày
càng nhiều nước tham gia; xu thế này đang bị một số
nước phát triển và các tập đoàn kinhh tế tư bản xuyên
quốc gia chi phối, chứa đựng nhiều mâu thuẫn, vừa có
mặt tích cực, vừa có mặt tiêu cực, vừa có hợp tác vừa có
đấu tranh. Các mâu thuẫn cơ bản trên thế giới biểu


hieenh dưới nhiều hình thức và mức độ khác nhau vẫn
tồn tại và phát triển, có mặt sâu sắc hơn. Đấu tranh dân
tộc và đấu tranh giai cấp tiếp tục diễn ra gay gắt. Thé giới

đứng trước nhiều vấn đề toàn cầu mà không một quốc
gia riêng lẻ nào có thể tự giải quyết nếu không có sự hợp
tác đa phương như: bảo vệ môi trường, hạn chế sự bùng
nổ về dân số, đẩy lùi những dịch bệnh hiểm nghèo, chống
tội phạm quốc tế… Chủ nghĩa tư bản hiện đại đang nắm
những lợi thế về vốn, khoa học và công nghệ, thị trường,
song không thể khắc phục nổi những mâu thuẫn vốn có,
đặc biệt là mâu thuẫn giữa tính chất xã hội hóa ngày càng
cao của lực lượng sản xuất với chế độ chiếm hữu tư nhân
tư bản chủ nghĩa về tư liệu sản xuất; mâu thuẩn giữa các
nước tư bản phát triển và các nước đang phát triển. Các
quốc gia độc lập ngày càng tăng cường cuộc đấu tranh để
tự lựa chọn và quyết định con đường phát triển của
mình. Chủ nghĩa xã hội trên thế giới, từ những bài học
thành công và thất bại cũng nhưng từ khát vọng và sự
thức tỉnh của các dân tộc, có điều kiện và khả năng tọa ra
bước phát triển mới. Theo quy luật tiến hóa của lịch sử,
loài người nhất định sẽ tiến tới chủ nghĩa xã hội”.


Triển vọng của chủ nghĩa xã hội hiện thực cũng đã
được báo hiệu từ những thành tựu của công cuộc đổi
mới đất nước theo định hướng xã hội chủ nghĩa ở Việt
Nam do Đảng Cộng sản VIệt Nam khởi xướng và lãnh
đạo.