PHONG NHA KẺ BÀNG – HANG SƠN ĐOÒNG
A.

LỜI GIỚI THIỆU

Khu Phong Nha-Kẻ Bàng nằm trong vùng sinh thái Bắc Trường Sơn
thuộc địa phận các huyện Bố Trạch; Minh Hoá; Quảng Bình; cách thành
phố Đồng Hới 50 km về phía Tây Bắc, cách thủ đô Hà Nội 500 km về
phía nam. Được đánh giá là một trong 238 sinh thái quan trọng trên toàn
cầu, với các dãy núi đá vôi phát triển hầu nhu liên tục và thành phần
tương đối đồng nhất, được đánh giá là vùng Karst rộng nhất với diện tích
trên 200.000 ha, là một mẫu điển hình của quá trình địa chất về thể loại
Karst và hình thành hang động đang diễn biến toàn cầu không chỉ ở lĩnh
vực đa dạng sinh học mà còn là một khu vực thắng cảnh hang động bậc
nhất thế giới.
Khu Phong Nha-Kẻ Bàng có một quần thể hơn 300 hang động lớn
nhỏ phong phú, kỳ vỹ được mệnh danh là “ Vương quốc hang động”,
nơi tiềm ẩn nhiều điều kỳ lạ hấp dẫn, là thiên đường cho các nhà khoa
học hang động, các nhà thám hiểm và du lịch. Cho đến nay, hơn 170
hang động với tổng chiều dài hàng trăm Km đã được Đoàn khảo sát
Hoàng gia Anh phối hợp với Khoa Địa lý Đại học Quốc gia Hà Nội khảo
sát có hệ thống, kỹ lưỡng và được đánh giá là một trong những kỳ quan
đẹp nhất với các đặc trưng: có sông ngầm đẹp nhất, có cửa hang cao và
rộng nhất, các bãi cát, bãi đá ngầm đẹp nhất, có hồ nước ngầm đẹp nhất,
có hang khô rộng và đẹp nhất, có hệ thống thạch nhũ kỳ ảo và tráng lệ
nhất, là hang nước dài nhất. Trong các hang động thì Phong Nha thật sự
nổi bật bởi chiều dài khảo sát gần 8 km, chủ yếu với sông ngầm, hang
Vòm dài trên 15km, hang thiên đường dài 31,4 km được xếp vào danh
sách hang động có sông ngầm dài nhất thế giới. Đặc biệt là hang Sơn
Đoòng được đánh giá là một trong những hang động đẹp và lớn nhất thế
giới.

Cùng với hệ thống hang động kỳ diệu, sông Troóc, sông Chày, sông
Son trong khu vực Phong Nha-Kẻ Bàng với dòng nước trong xanh chảy

1


giữa vùng núi đá có rừng tạo nên cảnh đẹp thơ mộng như bức tranh thuỷ
mặc quyến rũ du khách.
Rừng nguyên sinh Phong Nha-Kẻ Bàng có hàng chục đỉnh núi cao
trên 1.000 m, hiểm trở chưa từng có vết chân người, là các điểm hấp dẫn
thể thao leo núi và thám hiểm. Điển hình là các đỉnh Co Rilata cao 1.128
m, Co Preu cao 1.213 m. Xen kẻ giữa các đỉnh núi trên 1.000 m là
những thung lũng và các đỉnh cao từ 800 m đến 1.000 m, thích hợp cho
du lịch sinh thái và leo núi nhu Phu Sinh 965 m, Ma Ma 835 m. Đặc
biệt, đỉnh Mã Tác cao 721 m có thung lũng với mặt bằng rộng 70 ha.
Trong những năm qua, Khu du lịch Phong Nha-Kẻ Bàng đã trở thành
địa chỉ yêu thích của du khách. Số lượng khách du lịch đến tham quan
Phong Nha ngày càng đông, nhất là từ khi Vườn quôc gia Phong NhaKẻ Bàng được UNESCO công nhận là Di Sản Thiên Nhiên Thế Giới.
Cùng với Thánh Địa Mỹ Sơn, Phố cổ Hội An, Cố đô Huế, Di Sản Thiên
Nhiên Thế Giới Phong Nha-Kẻ Bàng, tuyến du lịch độc đáo “ Con
đường Di sản Miền Trung” hình thành và lan rộng, tạo nên sức hấp dẫn
đối với khách du lịch.

2


B.
I.
1.


NỘI DUNG

Phong Nha Kẻ Bàng
Tổng quan về Phong Nha Kẻ Bàng

Tại kỳ họp toàn thể lần thứ 27 từ 30 tháng 6 đến 5 tháng 7 năm 2003,
đại diện 160 quốc gia thuộc Tổ chức Giáo dục, Khoa học và Văn hóa
Liên Hiệp Quốc (UNESCO) đã công nhận Vườn Quốc gia Phong NhaKẻ Bàng, cùng với 30 địa danh khác trên toàn thế giới, là di sản thiên
nhiên thế giới. Vườn quốc gia Phong Nha-Kẻ Bàng được UNESCO công
nhận là di sản thế giới vì đạt tiêu chuẩn "là ví dụ nổi bật đại diện cho
các giai đoạn của lịch sử Trái Đất, bao gồm bằng chứng sự sống, các
tiến triển địa chất đang diễn ra đáng kể đang diễn ra trong quá trình
diễn biến của các kiến tạo địa chất hay các đặc điểm địa chất và địa
văn".
Nguồn gốc tên gọi
Tên gọi vườn quốc gia này ghép từ hai thành phần: tên động Phong
Nha và tên khu vực rừng núi đá vôi Kẻ Bàng. Động Phong Nha trước
đây thường được xem là động lớn và đẹp nhất trong quần thể hang động
này. Có ý kiến giải thích cho rằng nguồn gốc tên gọi Phong Nha có
nghĩa là gió (chữ Hán: 風 phong) răng (chữ Hán: 牙 nha) (gió thổi từ
trong trong động, nhũ đá tua tủa như hàm răng); nhưng ý kiến khác lại
cho rằng Phong Nha có nghĩa là tên ngôi làng gần đấy chứ không có
nghĩa là gió và răng như vẫn thường được giải thích. Theo Lê Quý Đôn
thì Phong Nha là tên một làng miền núi ngày xưa (nay là thôn Phong
Nha, xã Sơn Trạch, huyện Bố Trạch). Có ý kiến khác lại cho rằng tên
gọi Phong Nha không phải xuất phát từ ý nghĩa răng và gió, mà từ hình
ảnh những ngọn núi nằm thành từng dãy đều đặn như hình ảnh các quan
đứng thành hàng trên sân chầu hay ở quan thự, người ta đã lấy chữ
Phong Nha theo chữ Hán (chữ 峰 phong nghĩa là đỉnh núi, 衙 nha có
nghĩa là quan lại) để đặt tên cho động Phong Nha.

Động Phong Nha còn có tên khác như Động Thầy Tiên, Núi Thầy,
Động Troóc, Hang Trùa (Hang Chùa).

3


Vị trí, diện tích
Vườn quốc gia Phong Nha-Kẻ Bàng có tọa độ từ 17°21′ tới 17°39′ vĩ
bắc và từ 105°57′ tới 106°24′ kinh đông, nằm trong địa bàn các xã Tân
Trạch, Thượng Trạch, Phúc Trạch, Xuân Trạch và Sơn Trạch thuộc
huyện Bố Trạch, tỉnh Quảng Bình. Cửa động Phong Nha - Kẻ Bàng có
tọa độ 17°34'54.15"B và 106°16'58.83"T.
Phong Nha-Kẻ Bàng cách thành phố Đồng Hới khoảng 50 km về phía
Tây Bắc, cách thủ đô Hà Nội khoảng 500 km về phía bắc. Phía tây vườn
quốc gia này giáp khu vực bảo tồn Hin Namno, một khu vực carxtơ nằm
ở tỉnh Khăm Muộn, Lào.
Vườn quốc gia Phong Nha-Kẻ Bàng có tổng diện tích là 85.754 ha,
bao gồm:
Phân khu bảo vệ nghiêm ngặt: 64.894 ha
Phân khu phục hồi sinh thái: 17.449 ha
Phân khu dịch vụ hành chính: 3.411 ha.
Khí hậu
Cũng giống như vùng Bắc Trung Bộ nói chung, và tỉnh Quảng Bình
nói riêng, khí hậu ở vườn quốc gia này mang đặc trưng khí hậu nhiệt đới
gió mùa, nóng và ẩm. Nhiệt độ trung bình hàng năm là 23-25°C, với
nhiệt độ cao nhât là 41 °C vào mùa hè và mức thấp nhất có thể xuống 6
°C vào mùa đông. Thời kỳ nóng nhất là vào tháng 6 đến tháng 8 với
nhiệt độ trung bình 28 °C, còn từ tháng 12 đến tháng 2 có nhiệt độ trung
bình 18 °C. Lượng mưa trung bình hàng năm đo được là 2.000–2.500
mm, với 88% lượng mưa trong khoảng thời gian từ tháng 7 đến tháng

12. Mỗi năm có hơn 160 ngày mưa. Độ ẩm tương đối là 84%.
Địa chất, địa mạo
Hệ thống hang động tại khu vực Phong Nha-Kẻ Bàng được hình
thành do những kiến tạo địa chất xảy ra trong lòng dãy núi đá vôi Kẻ
Bàng cách đây hơn 400 triệu năm vào thời kỳ Đại Cổ Sinh. Trải qua các
thời kỳ kiến tạo quan trọng và các pha chuyển động đứt gãy, phối tảng
và uốn nếp đã liên tục tạo ra các dãy núi trùng điệp do chuyển động
4


nâng cao và các bồn trầm tích do chuyển động sụt lún, đóng vai trò như
nguyên nhân của mọi nguyên nhân để tạo ra tính đa dạng về địa chất, địa
hình - địa mạo, mạng lưới thủy văn và tính đa dạng, kỳ thú về hang động
du lịch đối với các thành hệ đá vôi Phong.
400 triệu năm vào thời kỳ Đại Cổ Sinh. Trải qua các thời kỳ kiến tạo
quan trọng và các pha chuyển động đứt gãy, phối tảng và uốn nếp đã
liên tục tạo ra các dãy núi trùng điệp do chuyển động nâng cao và các
bồn trầm tích do chuyển động sụt lún, đóng vai trò như nguyên nhân của
mọi nguyên nhân để tạo ra tính đa dạng về địa chất, địa hình - địa mạo,
mạng lưới thủy văn và tính đa dạng, kỳ thú về hang động du lịch đối với
các thành hệ đá vôi Phong Nha-Kẻ Bàng phát triển từ Devon đến Carbon
- Trecmi.
Khu vực Phong Nha-Kẻ Bàng hiện tại là kết quả tổng hợp của 5 giai
đoạn phát triển lớn trong lịch sử phát triển vỏ Trái Đất trong khu vực:
Giai đoạn Kỷ Ordovic muộn - giai đoạn Siluri đầu (450 triệu năm)
Giai đoạn Kỷ Devon giữa và muộn (khoảng 340 triệu năm)
Giai đoạn Kỷ Than Đá - Kỷ Permi (300 triệu năm)
Giai đoạn Orogen
Giai đoạn Đại Tân Sinh (250-65 triệu năm)
Đặc điểm tự nhiên

Hệ thống đứt gãy chằng chịt trên mặt đá vôi tại khu vực Phong
Nha-Kẻ Bàng đã tạo điều kiện cho nước dễ thấm vào các khối đá làm
tăng khả năng hòa tan do trong nước có chứa các chất axít có phản ứng
với đá vôi (cácbonat canxi). Hệ thống hang động hùng vĩ của Phong Nha
được tạo ra do quá trình các khe nứt kiến tạo, sau đó là quá trình phong
hoá vật lý và hoá học đã gặm mòn, hoà tan, rửa trôi qua hàng triệu năm.
Trong điều kiện nhiệt đới ẩm, quá trình Karst hoá rất mạnh mẽ về cường
độ và tốc độ phá huỷ. Ngoài hệ thống núi đá vôi, vùng núi đất có nền đá
mẹ chủ yếu là đá Macma axít, đá sét, đá biến chất và phù sa cổ.
Về thổ nhưỡng, khu vực Phong Nha có nhiều hoại đất hình thành
từ các nguồn đá mẹ khác nhau. Đất chủ yếu là đất Ferarít đỏ vàng trên
5


núi đá vôi, đất Feralit vàng trên đá Mácma axít, đất Ferarit vàng nhạt và
đất phù sa bồi tụ ven sông.
Khu vực Phong Nha-Kẻ Bàng có hang động có tuổi cổ nhất Đông
Nam Á, với thời gian bắt đầu hình thành hang động là 35 triệu năm
trước đồng thời với pha tách giãn hình thành Biển Đông. Các hướng
chạy của hệ thống hang động tại khu vực Phong Nha-Kẻ Bàng trùng với
hướng các đứt gãy mang tính khu vực và địa phương.
Lũ ở trong các khu vực thung lũng xảy ra từ tháng 9 đến tháng 11
nhưng trong mùa khô từ tháng 2 đến tháng 8 thì hầu như các con suối
đều khô cạn.
Hệ thống động Phong Nha
Cho đến nay, các nhà khoa học đã khảo sát 44,5 km hang động nhưng
du khách bình thường chỉ có thể vào được 1500 m. Hệ thống động
Phong Nha có các hang động đáng chú ý sau:
Hang Tối: nằm trên thượng lưu sông Son. Hang này có chiều dài
5.258 m và cao 83 m, dài 736 m.

Hang Chà An: dài 667 m và cao 15 m.
Hang Thung: có sông ngầm dài 3.351 m.
Hang Én: dài 1.645 m và cao 78,6 m, có bãi cát bên trong, là nơi sinh
sống của én.
Hang Khe Tiên: tọa lạc phía nam Phong Nha, dài 520 m.
Hang Khe Ry: tọa lạc ở phía nam Phong Nha.
Hang Khe Thi.
Hệ thống động Vòm
Hang Vòm: dài 15,05 km và cao 145 m có nhiều thạch nhũ và măng
đá đẹp.
Hang Đai Cao: dài 1.645 m và cao 28 m.
Hang Duột: dài 3,927 m và cao 45 m, có bãi cát mịn.
6


Hang Cá: dài 1.500 m cao 62 m.
Hang Hổ: dài 1.616 m và cao 46 m
Hang Over: dài 3.244 m và cao 103 vời chiều rộng trong khoảng 30–
50 m.
Hang Pygmy: dài 845 m.
Hang Rục Caroòng: nơi sinh sống của người thiểu số Arem. Họ sống
trong hang động và săn bắn hái lượm tự nhiên.
Động Tiên Sơn
Hang động Thiên Đường
Hang Sơn Đoòng
Hệ thống sông ngòi và đỉnh núi
Sông ngòi
Ngoài hệ thống hang động, Phong Nha-Kẻ Bàng còn có các sông
ngầm dài nhất. Đặc trưng núi đá vôi của khu vực Phong Nha-Kẻ Bàng
đã tạo ra một hệ thống sông ngòi trong vùng khá phức tạp, có rất ít sông

suối có nước thường xuyên. Có 3 con sông chính trong vườn quốc gia
này là sông Chày, sông Son và sông Troóc. Nguồn nước cung cấp cho
các con sông này là hệ thống các sông suối ngầm dưới lòng đất, các suối
này đều nổi lên mặt đất tại các hang động như Én, Vòm, Tối và Phong
Nha. Cả ba con sông chính trong vườn quốc gia Phong Nha-Kẻ Bàng
đều chảy vào sông Gianh, sau đó đổ ra biển Đông ở thị trấn Ba Đồn
thuộc huyện Quảng Trạch.
Nước sông Chày đoạn trước Hang Tối có màu xanh đặc trưng mà
theo nhiều chuyên gia là do có chứa lượng Ca(HCO3)2 và các loại
khoáng chất khác với nồng độ cao.
Khu vực Phong Nha-Kẻ Bàng còn có hàng chục con suối và thác
nước đẹp như: Thác Gió, Thác Mệ Loan, Suối Mọc phun lên từ chân
một dãy núi đá vôi, Suối Trạ Ang.
Các đỉnh núi
7


Phong Nha-Kẻ Bàng có một số ngọn núi cao hơn 1000 m, đáng chú ý
là đỉnh Co Rilata với độ cao 1.128 m và đỉnh Co Preu cao 1.213 m.
Các núi ở vùng carxtơ của vườn quốc gia này có chiều cao điển hình
trên 800 m và tạo thành một dãy núi liên tục dọc theo đường biên giới
hai nước Việt Nam và Lào, trong đó đáng chú ý là các đỉnh: Phu Tạo
(1174 m), Co Unet (1150 m), Phu Canh (1095 m), Phu Mun (1078 m),
Phu Tu En (1078 m), Phu On Chinh (1068 m), Phu Dung (1064 m), Phu
Tu Ôc (1053 m), Phu Long (1015 m), Phu Ôc (1015 m), Phu Dong
(1002 m). Nằm xen giữa các đỉnh này là các đỉnh có chiều cao từ 800–
1000 m: Phu Sinh (965 m), Phu Co Tri (949 m), Phu On Boi (933 m),
Phu Tu (956 m), Phu Toan (905 m), Phu Phong (902 m), núi Ma Ma
(835 m).
Vùng địa hình phi carxtơ chiếm một tỷ lệ nhỏ, chủ yếu nằm ở vòng

ngoài về phía bắc, đông bắc và đông nam của Phong Nha-Kẻ Bàng với
các đỉnh núi cao 500–1000 m với độ dốc 25-30 độ và sự chia cắt cao. Có
một số thung lũng hẹp dọc theo các con suối và khe như: khe Am, khe
Cha Lo, khe Chua Ngút và một thung lũng nằm dọc theo Rào Thương ở
rìa cực nam. Theo hướng bắc-nam có các đỉnh núi đáng chú ý như: Phu
Toc Vu (1000 m), Mã Tác (1068 m), Cổ Khu (886 m), U Bò (1009 m),
Co Rilata (1128 m) (đỉnh cao nhất của vườn quốc gia này, nằm ở rìa cực
nam của vườn quốc gia).
Động thực vật
Hệ thực vật
Thực vật trên núi đá vôi, dạng thực vật điển hình tại vườn quốc gia
Phong Nha-Kẻ Bàng.
Vườn quốc gia này là một bộ phận của vùng sinh thái Trường Sơn.
Cho đến nay, chủng loại thực vật lớn nhất ở đây là rừng thường xanh
ẩm, rậm nhiệt đới trên đá vôi cao 800 m so với mực nước biển. 96,2%
diện tích khu vườn quốc gia này được rừng bao phủ; 92,2% là rừng
nguyên sinh; 74,7% (110.476 ha) khu vườn quốc gia này là rừng ẩm
nhiệt đới thường xanh trên đá vôi có độ cao dưới 800 m; 8,5% (12.600
ha) là rừng ẩm nhiệt đới thường xanh trên đá vôi có độ cao trên 800 m;
8


8,3% (12.220 ha) là rừng ẩm nhiệt đới trên đất núi đất có cao độ dưới
800 m, 1,3% (1.925 ha) là bụi cây và cỏ và cây rải rác trên đá vôi; 2%
(2.950 ha) là cỏ, bụi cây và cây rải rác trên núi đất; 180 ha là rừng tre
nứa và mây song; thảm cây nông nghiệp 521 ha.
Theo số liệu thống kê mới nhất, Vườn quốc gia Phong Nha-Kẻ Bàng
là rừng nguyên sinh trên núi đá vôi điển hình với các loại thực vật đặc
trưng như: nghiến (Burretiodendron hsienmu), chò đãi (Annamocarya
spp.), chò nước (Plantanus kerii) và sao (Hopea spp.). Thực vật có mạch

152 họ, 511 kiểu gen, 876 loài thực vật có mạch, trong dó có 38 loài
nằm trong Sách đỏ Việt Nam và 25 loài nằm trong Sách đỏ thế giới, 13
loài đặc hữu Việt Nam, trong đó có sao và cây họ Dầu
(Dipterocarpaceae).
Ở vườn quốc gia này có một khu vực rừng bách xanh được phân bổ
trên đỉnh núi đá vôi có diện tích khoảng trên 5000 ha, có khoảng 2500
cây với mật độ 600 cây/ha. Các cây bách xanh ở vườn quốc gia Phong
Nha-Kẻ Bàng có tuổi 500-600 năm. Bởi hiện trên thế giới chỉ có 3 loài
bách xanh đã được nhận diện. Đây là quần thể bách xanh núi đá
(Calocedrus rupestris) lớn nhất Việt Nam. Loài bách xanh này nằm trong
nhóm 2A theo quy định tại công văn số 3399/VPCP-NN (ngày 21 tháng
6 năm 2002) đính chính cho nghị định 48 của Chính phủ, thuộc nhóm
quý hiếm, hạn chế khai thác.
Trường Đại học Khoa học tự nhiên thuộc Đại học quốc gia Hà Nội,
phối hợp với Trung tâm nghiên cứu khoa học và Cứu hộ của Vườn quốc
gia Phong Nha-Kẻ Bàng phát hiện thêm tại vườn quốc gia này 1.320 loài
thực vật mới, trong đó có một số quần thể thực vật lớn được đánh giá là
đặc biệt quý hiếm.
Hệ động vật
Thằn lằn Phong Nha-Kẻ Bàng, một loài mới được các nhà khoa học
Đức phát hiện ở Vườn quốc gia Phong Nha-Kẻ Bàng.
Phong Nha-Kẻ Bàng là nơi sinh sống của 140 loài thú thuộc 31 họ và
10 bộ, nổi bật nhất là hổ và bò tót, loài bò rừng lớn nhất thế giới, 302
loài chim, trong đó có ít nhất 43 loài nằm trong Sách đỏ Việt Nam và 19
9


loài nằm trong Sách đỏ thế giới; 81 loài bò sát lưỡng cư (18 loài trong
Sách đỏ Việt Nam và 6 loài Sách đỏ thế giới); 259 loài Bộ Cánh vẩy; 72
loài cá, trong đó có 4 loài đặc hữu Việt Nam. Năm 1996, ở đây có loài

cá mới phát hiện ở Việt Nam. Linh trưởng có 10 loài linh trưởng, chiếm
50% tổng số loài thuộc bộ linh trưởng ở Việt Nam, 7 loài nằm trong
Sách đỏ Việt Nam, đặc biệt là voọc Hà Tĩnh, sao la, mang (thú). Phong
Nha-Kẻ Bàng được đánh giá là có hệ tự nhiên đa dạng nhất trong tất cả
các vườn quốc gia và khu dự trữ sinh quyển quốc gia trên thế giới.
Phong Nha-Kẻ Bàng là nơi có cộng đồng linh trưởng phong phú bậc
nhất Đông Nam Á. Năm 2002, nhà khoa học Đức Thomas Zegler đã
phát hiện ra một loài thằn lằn tai mới có tên là Tripidophrus Nogei tại
vùng núi Karst thuộc khu vực Chà Nòi. Loài thằn lằn này đã được đăng
trên số báo 114 phát hành tháng 7 năm 2007 của tạp chí Revue Suise De
Zoologie. Các nhà khoa học đã đặt tên loài này là Thằn lằn Phong NhaKẻ Bàng (danh pháp khoa học: Cyrtodactylus phongnhakebangensis).
Các nhà khoa học Đức đã xây dựng một khu giới thiệu Vườn quốc gia
Phong Nha-Kẻ Bàng tại Vườn thú Köln để giới thiệu sự đa dạng sinh
học của vườn quốc gia này, ở đây cũng phát hiện ra loại rắn mai gầm
mới. Qua một thời gian khảo sát, các nhà khoa học Đức, Nga và Việt
Nam đã phát hiện thêm 10 loài mới trong vườn quốc gia này, trong đó
bao gồm 5 loài rắn, 5 loài tắc kè, thằn lằn, nhiều loài trong số mới phát
hiện này là động vật đặc hữu ở đây.
Các nhà khoa học Việt Nam và các nhà khoa học Nga thuộc Viện
Động vật hoang dã Sankt-Peterburg, các nhà khoa học Đức của Vườn
thú Köln đã phát hiện thêm tại vườn quốc gia này hơn 100 loài mới
trong khu hệ cá. Mười loại cá chưa từng thấy ở Việt Nam đã được phát
hiện ở vườn quốc gia này.
Trong 3 loài cá ở Phong Nha-Kẻ Bàng được ghi vào Sách Đỏ Việt
Nam thì đã có 2 loài cá chình. Đó là cá chình hoa và cá chình mun.
Tổ chức Bảo tồn Động vật hoang dã Thế giới (FFI) đã tiến hành khảo
sát và đã có báo cáo cho rằng Vườn Quốc gia Phong Nha-Kẻ Bàng có 4
loài được xếp vào diện nguy cấp trên phạm vi toàn cầu, đó là voọc Hà
Tĩnh, voọc đen tuyền, voọc ngũ sắc và vượn đen má trắng.
10



Ngày 27 tháng 2 năm 2005, một đàn bò tót với số lượng lớn xuất hiện
tại Vườn quốc gia Phong Nha-Kẻ Bàng.
Năm 2010, một loài bọ cạp mới có tên khoa học là Vietbocap canhi,
tên tiếng Việt là bọ cạp Cảnh đã được phát hiện tại động Tiên Sơn. Năm
2012, một loài bọ cạp mới có tên khoa học là Vietbocap
thienduongensis. Tên tiếng Việt là bọ cạp Thiên Đường đã được phát
hiện tại hang Thiên Đường.
Hoạt động du lịch
Trung tâm dịch vụ phục vụ khách du lịch toạ lạc tại xã Sơn Trạch
thuộc huyện Bố Trạch. Cổng vào Trung tâm dịch vụ này nằm bên đường
Hồ Chí Minh. Khách du lịch tham quan hang động mua vé tham quan
bao gồm cả chi phí ca nô, vé vào cửa. Khách được ca nô chở ngược theo
sông Son đến thăm động Tiên Sơn và động Phong Nha. Ngoài ra còn có
tua du lịch sinh thái riêng.
Sau khi vườn quốc gia này được công nhận là di sản thế giới, chính
quyền tỉnh Quảng Bình đã bổ sung ngành du lịch là một trong 4 ngành
kinh tế mũi nhọn của địa phương. Với những ưu thế về hệ thống hang
động và đa dạng sinh học, Vườn Quốc gia Phong Nha-Kẻ Bàng đã được
khai thác để phát triển du lịch với các loại hình du lịch:
Du lịch khám phá hang động bằng xuồng.
Du lịch sinh thái, khám phá hệ động thực vật.
Leo núi mạo hiểm: ở đây có hang chục đỉnh núi có độ cao tương đối
trên 1.000 m, dốc đá vôi dựng đứng phù hợp cho các hoạt động leo núi
thể thao mạo hiểm.
Một trong những tuyến du lịch mới là đi bằng du thuyền theo dòng
sông Chày để ngược vào rừng sâu. Càng đi ngược dòng sông Chày,
dòng chảy sông này càng khúc khuỷu, đi qua nhiều thác ghềnh và đến
khu vực rừng Trộ Mợng. Tuyến này đã được các đơn vị kinh doanh du

lịch khảo sát và đề nghị mở tuyến du lịch sinh thái rừng Phong Nha-Kẻ
Bàng để sớm đưa vào phục vụ khách du lịch ngoài tuyến tham quan các
hang động Phong Nha và Tiên Sơn. Khu vực Phong Nha-Kẻ Bàng có
11


thác Chài cao khoảng 50 m, có bãi Ràn Bò... Tên gọi Ràn Bò do đây là
nơi bò tót sinh sống và sinh đẻ ở đây.
Khu vực Phong Nha - Kẻ Bàng có nhiều địa danh được gọi theo đặc
điểm của rừng như Nước Ngang - để chỉ một dòng suối chảy vắt ngang,
khác với các dòng suối khác chảy xuối xuống trong khu vực này; Ðá
Nằm - một hòn đá lớn nằm ngay giữa dòng thác chảy; Chân Thớt - một
hòn đá có hình dạng giống như một chiếc thớt dùng để thái thịt. Con
suối đặc biệt ở khu vực Phong Nha-Kẻ Bàng là Nước Trồi - nơi có dòng
nước chảy trồi lên khỏi mặt đất.
Các tuyến, điểm tham quan Phong Nha-Kẻ Bàng
Trong 3 năm sau khi được UNESCO công nhận, lượng du khách đến
tham quan Vườn quốc gia Phong Nha-Kẻ Bàng đã gia tăng đột biến. Sân
bay Đồng Hới đã được xây dựng và đưa vào hoạt động từ ngày 18 tháng
5 năm 2008 để đáp ứng nhu cầu khách du lịch, với tuyến bay nối với Sân
bay quốc tế Nội Bài ở Hà Nội từ ngày 1 tháng 9 năm 2008 và Sân bay
quốc tế Tân Sơn Nhất ở Thành phố Hồ Chí Minh từ ngày 1 tháng 7 năm
2009. Việc Phong Nha-Kẻ Bàng được công nhận là di sản thế giới như
là một cách quảng cáo tự nhiên, là một cú hích cho phát triển du lịch,
đặc biệt là thu hút du khách quốc tế. Tỉnh Quảng Bình cũng đã cấp phép
cho một số dự án du lịch lớn như: khu biệt thự nghỉ dưỡng sông Son,
khu nghỉ mát Đá Nhảy, khu nghỉ mát 4 sao Sun Spa... để tăng chất lượng
phục vụ khách du lịch. Phong Nha Kẻ Bàng, cùng với các di sản thế giới
khác tại miền Trung: Cố đô Huế, Phố cổ Hội An, Thánh địa Mỹ Sơn,
Không gian văn hóa Cồng Chiêng Tây Nguyên, cũng là một tuyến điểm

quan trọng trong chương trình quốc gia về du lịch mang tên Con đường
di sản miền Trung do Tổng cục Du lịch khởi xướng và phát động.
2.
a.
-

Nét cuốn hút của Phong Nha Kẻ Bàng
Tham quan các hang động
Động Phong Nha

Từ sông Son, du khách đi hơn 30 phút để tới động Phong Nha. Đến
trước cửa động, cảnh núi non sông nước quyến rũ, thiên nhiên hùng vĩ
12


với vô vàn hình ảnh kỳ thú hiện ra như khêu gợi trí tưởng tượng của con
người.

Cửa động hình thang, rộng khoảng 20 - 25m, cao 10m, có nhũ đá lô
nhô. Bơi thuyền qua cửa hang, cảm giác oi nồng của mùa hè nơi miền
Trung gió Lào lập tức biến mất, càng vào sâu ánh sáng càng nhạt dần rồi
mất hẳn, một thế giới u linh, kỳ thú … hiện ra.
Theo các nhà khoa học, quá trình phong hóa tạo thành hang động ở
Phong Nha là quá trình tự nhiên đã diễn ra từ cách đây 250 triệu năm.
Dạng địa hình chính của Phong Nha-Kẻ Bàng là núi đá vôi và núi đất,
độ cao trung bình 600 mét, thành hẹp, vách đứng. Động Phong Nha nằm
ở phần đông nam khối núi đá vôi Kẻ Bàng trong một vùng đá vôi bị
phong hóa mạnh, diện tích khoảng 10.000 km2, kéo dài 200 km trên
phía bắc dãy Trường Sơn, thông cả sang Lào. Ở khối núi đá vôi này có
hiện tượng nước chảy ngầm. Dòng chảy trên mặt có thể nhìn thấy là các

con sông Son, Troóc, Chày, Rào Thương bắt nguồn từ các con suối nhỏ,
đến hang Én thì suối lớn chảy ngầm vào lòng núi đá vôi để tạo thành các
hang động.

13


(Hang Bi Ký)
Với chiều dài 7.729m, sâu 83m, cao 50m với rất nhiều nhánh hang
phụ lớn nhỏ bao gồm cả hang Bi Kí, hang Tiên và hang Cung Đình. Đây
là loại hình động nước chảy ngầm trong lòng núi với nhiều thạch nhũ
đặc trưng. Tương truyền rằng, chính những măng đá rũ xuống ở cửa
hang đã góp phần tạo nên cái tên đầy thi vị "Phong Nha", tức là "Gió
luồn qua kẽ răng".

14


Phong Nha nổi tiếng với những khối đá độc đáo được đặt tên theo
các hình dạng tự nhiên như "Sư tử", "Kỳ lân", "Vô chầu", "Cung đình"
hay "Tượng Phật". Sau khoảng 19km chảy ngầm dưới dãy Trường Sơn,
dòng sông hiện ra ở cửa hang mang một màu nước xanh biếc vào mùa
khô và sắc đỏ vào mùa mưa. Du khách cũng có thể khám phá sự kiến
tạo các măng đá, thạch nhũ tại một vài trong số 14 phòng bên trong hang
động. Bên trong khoảng 1km là hang Bi Kí, một nhánh phụ nằm sâu
trong động Phong Nha cách cửa động khoảng 600m. Người ta tin rằng
có một khoảng thời gian nào đó từ thế kỷ IX đến thế kỷ XI, người Chăm
đã chọn nơi đây làm nơi thời cúng.

15



Phong Nha là hang động tiêu biểu nhất về giá trị thẩm mỹ và sự
độc đáo tại Di sản Phong Nha - Kẻ Bàng, được Hiệp hội Hoàng gia Anh
bình chọn là một trong những hang động đẹp nhất thế giới với 7 tiêu chí:
Hang động có cửa hang cao và rộng; có bãi cát, bãi đá ngầm đẹp nhất;
có sông ngầm đẹp nhất; có hệ thống thạch nhũ kỳ ảo và tráng lệ nhất; có
các hang khô cao và rộng; có Hồ nước ngầm sâu và đẹp; có nước dài
nhất.
Sau hàng chục cuộc thám sát khoa học của người Việt, người
Pháp, người Anh... động Phong Nha vẫn còn đó với những điều bí ẩn.

16


-

Động Tiên Sơn

Sau khi thăm động nước Phong Nha,
du khách thường đi thăm động khô là động Tiên Sơn. Phong Nha – Tiên
Sơn là một cặp song sinh của tạo hóa. Phong Nha – Tiên Sơn là một
chỉnh thể thống nhất. Tọa lạc ở độ cao khoảng 200m trên trần động
Phong Nha, động Tiên Sơn có chiều dài là 980m và không ăn chung với
động Phong Nha.
Đường lên động Tiên Sơn thật đẹp, men theo vách núi quanh co uốn
lượn. Giữa lưng chừng núi, bạn có thể dừng chân phóng mắt ngắm nhìn
một phong cảnh thanh bình của những làng quê yên ả trong khói lam
chiều, của những cánh đồng nho nhỏ xen giữa núi đồi quanh co là đòng
Chày, dòng Troóc. Đặt chân vào động Tiên Sơn, bạn sẽ có cảm giác như

ngỡ mình đang bước vào cõi thiên thai. Mỗi nơi, mỗi chốn đều là một kỳ
công thiên tạo. Những nét tự nhiên bất chợt bắt gặp, liên tục sẽ tạo cho
bạn một cảm giác từ kinh ngạc đến say mê, hấp dẫn đến quyến rũ. Chính
vì vậy mà người ta bảo nếu Phong Nha đẹp tựa chốn Thủy cung, nơi có
vua Thủy Tề, có nàng Tiên cá thì Tiên Sơn là bóng dáng nơi ngự trị của
Ngọc Hoàng và của các bậc Tiên đế.
-

Động Thiên Đường

17


Được mệnh danh là “hoàng cung
trong lòng đất”, động Thiên Đường (thuộc huyện Bố Trạch, tỉnh Quảng
Bỉnh) là một trong những kỳ quan tráng lệ và huyền ảo bậc nhất thế giới.
Động Thiên đường nằm ở km 16 (cách rìa nhánh tây đường Hồ Chí
Minh gần 4 km) , nằm trong lòng một quần thể núi đá vôi ở độ cao
191m, bao quanh là khu rừng nguyên sinh thuộc Vườn Quốc gia Phong
Nha – Kẻ Bàng. Động Thiên Đường là một hang động khô được đánh
giá là dài nhất châu Á. Động Thiên Đường có chiều dài 31,4 km, chiều
rộng dao động từ 30 đến 100m, nơi rộng nhất 150m và có chiều cao từ
đáy lên trần động khoảng 60m.
Động Thiên đường có cấu trúc kỳ vĩ, tráng lệ và huyền ảo khiến
những người khám phá hang động liên tưởng về một thiên cung nơi trần
thế (vì vậy mà động được đặt tên là Thiên đường).
Bước vào trong động, mọi người sẽ được thỏa chí tưởng tượng trước
vô vàn thạch nhũ có nhiều hình thù khác nhau mà những người “khai
phá” đã dùng những ngôn ngữ mỹ miều để đặt tên.Nào Cung Thạch Hoa
Viên với khối thạch nhũ như tượng đức mẹ đồng trinh tay bế hài đồng;

nào Cung Giao Trì là nơi Ngọc Hoàng bàn việc nước với các cận thần,
xung quanh là tượng kỳ lân, chim phượng hoàng. So với động Phong
Nha thì thạch nhũ ở động Thiên Ðường có nhiều hình thù hơn.
-

Sông Chày – Hang Tối

18


Sông Chày – hang Tối thuộc Di sản thiên
nhiên thế giới Vườn quốc gia Phong Nha – Kẻ Bàng, cách TP. Đồng Hới
khoảng 50km về phía tây bắc theo quốc lộ 15. Để khám phá sông Chày
– hang Tối, du khách có thể chọn một trong hai lộ trình. Một là, từ bến
thuyền du lịch Phong Nha, ngược dòng sông Son qua động Phong Nha
khoảng 1km sẽ tới ngã ba sông (sông Son – sông Chày – sông Troóc).
Đi thuyền theo nhánh sông Chày khoảng hơn 5km, du khách sẻ tới hang
Tối,sau đó kết thúc hành trình tại bến thuyến của trạm kiểm lâm Trộ
Mơng. Hai là du khách có thể đi theo hướng ngược lại, xuất phát từ bến
thuyền của trạm kiểm Trộ Mơng và kết thúc tại bến thuyền du lịch
Phong Nha .
Du thuyền trên dòng sông Chày, bạn sẽ cảm nhận được dòng chảy
êm đềm, lãng mạn với màu nước trong xanh như ngọc bích ,nước sông
xanh kỳ lạ, tạo cho du khách có cảm giác không nước sông nào xanh
bằng . Chiêm ngưỡng những dãy núi Karst hùng vĩ tiêu biểu cho địa
hình ở Vườn quốc gia Phong Nha – Kẻ Bàng, những cánh đồng ngô hay
vạt rừng hoa vàng anh trải dài ở hai bên bờ sông, du khách còn có dịp
trải nghiệm đời sống sinh hoạt văn hóa của người dân bản địa tại các
làng cổ ven sông như: Hà Lời, Na, Phong Nha, Trằm, Mé, Chày Lập…
Hang Tối là một nhánh thuộc hệ thống hang động Phong Nha,

được các nhà thám hiểm Hoàng gia Anh khảo sát vào năm 1990 và
1992. Hang có cửa rộng 20 mét, cao 40 mét. Giống nhiều hang động ở
19


khu vực Phong Nha – Kẻ Bàng, hang Tối vừa là hang nước, vừa là hang
khô với chiều dài 5.258m, cao 80m. Hang Tối là tên được đoàn thám
hiểm hang động Hoàng gia Anh đặt, bởi “ánh sáng tối” trong hang như
đặc quánh lại khiến người ta ngỡ như có thể tay chạm vào được.
Hang đang còn nguyên sơ với hàng ngàn cột nhũ đá hình thù đa dạng
và đặc sắc và là nơi ẩn cư của nhiều loài động vật như dơi, chim én. Đặc
biệt, khu vực của hang cũng là nơi trú ẩn của loài voọc Hà Tĩnh – một
trong những loài linh trưởng có tên trong sách đỏ của Việt Nam. Do nằm
ngay bên sông, độ ẩm cao nên thạch nhũ tại Hang Tối được phủ một
lượng rêu phong lớn tạo nên màu xanh đặc trưng.
-

Suối Rào Thương – Hang Én

Du lịch Rào Thương – Hang
Én du khách sẽ được chứng kiến bản hợp ca trữ tình của sông – suối –
núi non Phong Nha – Kẻ Bàng với vẻ đẹp tựa chốn bồng lai tiên cảnh.
Du khách sẽ có cơ hội để thưởng ngoạn vẻ đẹp ngút ngàn, hùng vĩ của
những cánh rừng nguyên sinh rộng lớn, dòng Rào Thương trong xanh
quyến rũ, những cảnh quan với vẻ đẹp bất tận mà thiên nhiên đã ưu ái
ban tặng trong hành trình đi bộ đến với Hang Én.
Suối Rào Thương hay còn gọi là suối Đoòng, bắt nguồn từ đỉnh
núi U Bò và một số khe suối nhỏ trên dãy Trường Sơn. Dòng suối này
không sâu, có nhiều bãi bồi. Nước suối mát lạnh và rất trong, giúp du
khách có thể quan sát những đàn cá bơi lội tung tăng.

20


Hang Én có tổng chiều dài 1.645 mét xuyên suốt cả một quả núi và
trổ 3 cửa động, 1 nằm lưng chừng núi và 2 ở chân núi hướng đông nam,
tây bắc theo dòng chảy suối Rào Thương là đặc điểm hiếm thấy so với
những hang động nổi tiếng ở Việt Nam.
Nét độc đáo của hang Én mà động Phong Nha và động Thiên
Đường đều không có là lẫn trong sắc màu dòng sông xanh ngăn ngắt,
ánh sáng chiếu rọi từ những giếng trời trên trần hang làm cảnh vật càng
thêm lung linh, huyền ảo. Trên trần, trong những hốc đá, thạch nhũ
muôn hình vạn trạng là tổ của hàng vạn con én và dơi, đó cũng là
nguyên nhân hang mang tên Én.
Từ trong hang nhìn ra cửa hang Én có thể thấy cảnh quan sinh động,
bãi cát rộng rãi và xa xa là cả cánh rừng nguyên sinh xanh mát… Đây
cũng nơi mà nhiếp ảnh gia Carsten Peter chọn làm chủ đề để bấm máy
nhằm cho ra đời tác phẩm động hang Én, đã được tạp chí National
Geographic bình chọn là một trong những bức ảnh thiên nhiên đẹp nhất
tháng 3/2011.
-

Khu du lịch sinh thái Suối Nước Moọc

Từ khu du lịch Phong Nha, dọc theo
đường Hồ Chí Minh (nhánh đông) theo hướng Bắc đến ngã 3 Khe Gát rẽ
về hướng Tây đường Hồ Chí Minh (nhánh Tây) khoảng 10 km là đến
điểm du lịch sinh thái suối Nước Moọc. Du khách cũng có thể theo
thuyền ngược dòng Son, rẽ về dòng Chày hơn 6km là cũng đến được
điểm du lịch nói trên.


21


Suối ở đây xanh quanh năm, vào giữa những ngày hè nắng to nước
ở đây càng trong xanh một cách kỳ lạ! Đầu nguồn con suối là vách núi
dựng đứng, nước cứ thế phun lên từ lòng đất, các nhà nghiên cứu địa
chất cho rằng dòng suối này có thể bắt nguồn từ những mạch ngầm trong
các vách núi sừng sững kia. Điểm phun chính là nơi lộ thiên và cũng là
khởi thủy của suối Moọc .
Đến với tuyến du lịch Phong Nha – sinh thái Suối nước Moọc bạn
sẽ được khám phá sự đa dạng và quí hiếm của di sản thiên nhiên thế giới
trên một con đường mòn vào sâu trong rừng. Chiêm ngưỡng những đụn
nước, cột nước trồi ra từ lòng đất len lỏi dưới tán cây rừng rồi hoà vào
dòng sông Chày thơ mộng.
Du khách có thể mắc võng nằm đu đưa dưới tán cây rừng, nghe
suối nước chảy bên mình và có thể tắm mát dưới dòng Suối Nước Moọc
trong vắt lô nhô đầy những tảng đá to, nhỏ nàm xen kẻ nhau. Tham gia
vào các dịch vụ như chèo thuyền Kayak, đua bơi, câu cá , tắm suối
…..Thưởng thức đặc sản núi rừng,khe suối do người dân nơi đây chế
biến.
Khu du lịch sinh thái suối Moọc thật sự không giống các điểm du lịch
khác ở Vườn Quốc gia Phong Nha – Kẻ Bàng, nơi đây vẫn giữ được vẻ
hoang sơ và tinh khôi vốn có, thật sự hấp dẫn và gây nhiều bất ngờ ấn
tượng với du khách.Vẻ đẹp nên thơ, khung cảnh sơn thuỷ hữu tình,
không khí trong lành nơi Suối Nước Moọc là điểm du lịch, nghỉ ngơi,
thư giãn hấp dẫn đối với du khách gần xa khi đến với Quảng Bình.
-

Thung Lũng Sinh Tồn – Hang Thủy Cung


22


Đến với thung lũng Sinh Tồn – hang
Thuy Cung thuộc vườn quốc gia Phong Nha Kẻ Bàng, du khách sẽ được
đắm mình trong khung cảnh thiên nhiên đẹp đến kỳ lạ, ở đó có núi non
trùng điệp, có sông suối uốn lượn, thung lũng cây xanh ngút mắt, và đặc
biệt là một hệ thống hang động phong phú như: hang Thủy Cung, hang
Thung Trẹ với cảnh đẹp tự nhiên, hoang sơ, rất lý tưởng cho những du
khách thích khám phá hang động.
Thung lũng Sinh Tồn trước đây còn có tên gọi khác là Thung Tre
vì nơi đây mọc rất nhiều cây tre, nứa, cây lồ ô đã giúp người dân trong
việc đi lấy măng rừng.Thung lũng có diện tích khoảng 2.000 ha, là nơi
hội tụ nhiều địa hình, từ núi đá vôi, địa hình phi karts, đất bằng, hang
động đến suối ngầm, rừng nguyên sinh. Và càng đặc biệt hơn, thung
lũng Sinh Tồn là nơi ẩn chứa đa dạng về sinh học, là vương quốc của
nhiều loài chim, trong đó có nhiều loài được ghi trong sách đỏ Việt Nam
như gà lôi lam, riệc hung, hồng hoang…. Đó là cơ hội để cho du khách
có thể hiểu hơn về những giá trị đa dạng sinh học của rừng di sản thiên
nhiên thế giới Vườn Quốc gia Phong Nha – Kẻ Bàng.
Hang Thủy Cung nằm ngay giữ thung lũng Sinh Tồn với màu nước
xanh đến kỳ lạ, ở hang Thủy Cung, con nước hiền lành , nữ tính hơn với
màu xanh ngọc bích…Lúc đầu khi mới phát hiện, hang Thủy Cung được
đặt tên là hang Nước Xanh bởi màu nước xanh kỳ lạ và ẩn chứa nhiều
yếu tố ly kỳ. Đến nay, đoàn thám hiểm vẫn chưa xác định được dòng
nước xanh đó bắt nguồn từ đâu và vì sao dòng nước xanh đến vậy, chỉ
biết nước từ hang Thủy Cung dạt dào chảy theo con suối Tiên về hang
Nước Lặn và ung dung đổ ra hang Tối.Càng sâu vào bên trong, du khách
23



có thể ngắm nhìn hang như một thủy cung dưới nước với thạch nhũ
nhiều màu sắc kiêu sa, đường nét huyền bí và ngay cả tiếng ngân vang
rất lâu khi mọi người gọi nhau…
b.

Các di tích lịch sử

Huyền thoại sông son
Dòng sông Son thơ mộng với màu xanh thủy lục uốn lượn quanh
những dãy núi đá vôi Kẻ Bàng làm tô điểm thêm nét độc đáo mổi khi du
khách đến thăm Di sản Động Phong Nha và Sông Son gắn với bao
huyền thoại nhưng huyền thoại về sự chung thủy trong tình yêu luôn để
lại nhiều kỷ niệm trong lòng du khách.
Thửa ấy ở vùng rừng núi trùng điệp này có một ông lão làm nghề săn
bắn chỉ sinh được một cô con gái. Mới vừa độ tuổi trăng tròn, cô đã là
một nữ lưu thuộc loại tuyệt thế giai nhân. Bên cạnh đó cô còn có biệt tài
thổi sáo. Mổi khi tiếng sáo của cô cất lên thì cá đang lặn dưới sâu bỗng
ngoi lên mặt nước, chim đang bay trên trời bỗng sà xuống cành cây, lạ
nữa là bao nhiêu muôn thú đang gầm gừ, gào thét, đánh nhau loạn xạ
trong rừng tất thảy đều im lặng để lắng nghe. Tiếng lành đồn xa về
người con gái tài sắc vẹn toàn đó chẳng bao lâu đã lan từ rừng xuống
biển, thậm chí đã loan sang nước Lão Qua (Lào). Dĩ nhiên, không biết
bao nhiêu chàng trai tuấn tú tài hoa, xuất thân trong các gia đình thuộc
loại ‘danh gia vọng tộc’ tìm đến đây, mong được lọt vào đôi mắt xanh
của cô, nhưng tất cả đều bị từ chối, vì nguyên do cô đã có chồng sắp
cưới. Khổ nổi, chẳng một ai gần xa trong vùng biết ‘người chồng sắp
cưới của cô‘ là ai, ở đâu cả. Nhưng đây lại là sự thật, nói đúng hơn đây
là một sự thật mang tính huyền thoại.
Dò tìm mãi dân làng mới biết rằng: Một đêm hè trăng thanh gió mát,

người đẹp trèo lên các mô đá hình đầu voi nhô ra giữa con suối chảy
vòng sau núi ngồi ngắm cảnh, rồi lấy sáo ra thổi. Lát sau, cô chợt thấy
có cái gì như ngôi sao băng rạch một đường sáng rực rỡ từ phía dòng
sông ngân hà thẳng đến khu rừng mà cô đang ở. Từ trong quầng sáng
24


một chàng trai tuấn tú, dũng mãnh cưỡi con tuấn mã kiêu hùng đi đến
bên mô đá hình đầu voi.
“Đừng sợ! Ta đến đây để cầu hôn nàng. Nếu không từ chối thì mời
nàng lên ngựa cùng ta dạo chơi một chuyến trên trời trước khi về ra mắt
thân phụ của nàng.”
Lạ thay, chỉ với những lời đơn sơ mộc mạc như thế của chàng trai, mà
đã làm cho trái tim nàng rung động. Rồi, như bị một phép màu nào sai
khiến, nàng ngoan ngoãn trèo lên lưng ngựa, tin tưởng ngồi phía sau
chàng trai. Thoáng chốc con tuấn mã tung vó lao đi, rồi phóng vun vút
giữa chòm sao này qua chòm sao khác giữa cỏi thiên hà trong tiếng reo
vui hớn hở của đôi trai tài gái sắc. Nhưng bất thình lình, chàng trai cho
dừng ngựa với khuôn mặt bất chợt trở nên buồn rầu, sầu não, chàng
quay lại nói với nàng:
"Chúng ta không thể tiếp tục cuộc vui chơi nữa rồi, vì phụ mẫu ta có
lệnh gọi ta về Ngọc Điện”
Sao chàng biết? – Cô gái ngơ ngác hỏi.
Nàng nhìn vào đây thì rõ. Nói rồi, chàng trai đưa ngón tay đeo nhẩn
lên trước mặt cô gái. Cô gái nhìn vào cái mặt ngọc ngũ sắc trên nhẩn và
nhìn thấy hai cụ già đẹp lão lạ lùng, đang giơ tay vẫy gọi và nói bằng
một thứ tiếng gì đó mà nàng không hiểu được. Đang vui, bỗng đứt giây
đàn. Chàng trai ngậm ngùi tiếp - Chúng ta tạm chia tay nhau nhé, ta tặng
nàng chiếc nhẩn này, nên nhớ bao giờ có chuyện nguy cấp đe doạ đến
tính mạng thì nàng ghé miệng vào mặt nhẩn gọi lên ba tiếng “Về với

em” dù xa xôi cách trở đến mấy, ta cũng đằng mây giá vũ đến cứu nàng.
Con tuấn mã chở hai người về đến hạ giới, và cặp uyên ương chia tay
nhau trong niềm hối tiếc, thẩn thơ.
Vào thời kỳ này, lời đồn ở phía tây Châu Bố Chính (Động Phong
Nha) có một người con gái tài sắc vẹn toàn đã đến tai một tên lãnh chúa.
Tên này có một toà lâu đài uy nghi tráng lệ xây cất trên ngọn núi cao
bốn mùa mây phủ. Hắn ta giàu thuộc loại “phú gia địch quốc” uy quyền
ngang trời dọc đất. Tuy vợ lớn, vợ bé đã hàng đầu, hàng đống nhưng
nghe đến chuyện người con gái trẻ đẹp hắn đã vô cùng thèm khát và rắp
25