Ngoại tác
TÀI CHÍNH CÔNG VÀ CHÍNH SÁCH CÔNG

07/11/16

Ngoại tác - Tài chính công

1


Dẫn nhập
 Ngoại tác phát sinh bất cứ khi nào hành

động của một đối tác làm cho đối tác khác
xấu đi hoặc tốt hơn, nhưng đối tác ban đầu
không gánh chịu chi phí hoặc nhận lợi ích
của việc làm đó.
 Điều này phản thất bại của thị trường, hành
động của chính phủ góp phần làm cải thiện
phúc lợi xã hội
07/11/16

Ngoại tác - Tài chính công

2


Dẫn nhập
 Ngoại tác có thể là tích cực hoặc tiêu cực :
 Mưa

a xít, khí hậu nóng lên toàn cầu, ô
nhiễm… tất cả là ngoại tác tiêu cực .
 Nghiên cứu và phát triển (R&D) hoặc hỏi
một câu hỏi tốt là ngoại tác tích cực .

07/11/16

Ngoại tác - Tài chính công

3


Dẫn nhập
 Xem xét khí hậu nóng lên toàn cầu, một ngoại

tác tiêu cực. Nhiều nhà khoa học cho rằng
khuynh hướng nóng lên được gây bởi con
người, đó là sử dụng khí đốt thiên nhiên (fossil
fuels).
 Những loại khí đốt như than, dầu, gas … thải
ra chất carbon dioxide. Chất này giữ hơi nóng
mặt trời trong không khí trái đất .
 Hình 1 cho thấy khuynh hướng nóng lên trong
1 thể kỷ qua.

07/11/16

Ngoại tác - Tài chính công

4



Hình 1

07/11/16

Ngoại tác - Tài chính công

5


Dẫn nhập
 Mặc dù khuynh hướng khí hậu nóng dần có ảnh

hưởng tiêu cực đến toàn xã hội, kết quả phân phối
khác nhau .



Nhiều vùng của Mỹ, khí hậu nóng lên sẽ cải thiện
kết quả nông nghiệp và chất lượng cuộc sống .
Ở Bangladesh, thấp hơn mặt nước biển, nhiều vùng
quê bị lụt khi lụt khi mực nước biển gia tăng.

 Nếu bạn quan tâm đến Bangladesh, thì bạn khẳng

định thất bại thị trường mà nẩy sinh từ ngoại tác.
 From your private perspective, you shouldn’t!
07/11/16


Ngoại tác - Tài chính công

6


LÝ THUYẾT NGOẠI TÁC
 Ngoại tác có thể vừa là tích cực và tiêu cực, có thể

làm gia tăng khía cạnh cầu (ngoại tác cầu) hoặc gia
tăng sản xuất (ngoại tác sản xuất) .
 Ngoại tác sản xuất tiêu cực (negative production
externality) là khi sản xuất của của một công ty làm
giảm đi tình trạng của công ty khác mà không bồi
thường.
 Ngoại tác tiêu dùng tiêu cực (negative consumption
externality) là khi tiêu dùng của cá nhân làm giảm đi
của người khác mà không bồi thường.
07/11/16

Ngoại tác - Tài chính công

7


Kinh tế học ngoại tác sản xuất tiêu cực
 Để hiểu trường hợp ngoại tác sản xuất tiêu cực, hãy

xem xét ví dụ sau:




Một công ty thép tối đa hóa lợi nhuận, sản phẩm phụ
của nó (chất bùn) đổ vào dòng sông.
Những người đánh cá bị tổn hại bởi hành động này: cá
chết lợi nhuận của họ giảm xuống…

 Đây là ngoại tác sản xuất tiêu cực, bởi vì:
 Dòng sông của những người đánh cá bị tác động
ngược.
 Và họ không được bồi thường cho sự tổn hại này.
 Hình 2 minh họa.
07/11/16

Ngoại tác - Tài chính công

8


SMC = PMC +
MD

Price
of steel

S=PMC

TheThe
yellow
steeltriangle
firm sets

is the
consumer
PMB=PMC
andto
producer
find
its firmoptimal
The
steel
socially
overproduces
level of
privately
surplus
optimal
at from
Q
. society’s
1profit
production
is at
viewpoint.
Q2, the
maximizing
output,
This
Theframework
marginal damage
does
notQ1.

intersection ofThe
SMC
and
SMB.is the
red
triangle
curve
capture
(MD)
therepresents
harm donethe
to
The social marginal cost deadweight
is
loss from the
fishery’s
the fishery,
harm
however.
per unit.
the sum of PMC and MD, and
private production level.
represents the cost to society.
MD

p2
p1

D = PMB =
SMB

0

Hình 2
07/11/16

Q2

Q1

QSTEEL

Ngoại tác sản xuất tiêu cực
Ngoại tác - Tài chính công

9


Kinh tế học ngoại tác sản xuất tiêu cực
 Sản xuất tối ưu của công ty thép :

PM B = PM C
 Điều này tương ứng Q1 và P1.

07/11/16

Ngoại tác - Tài chính công

10



Kinh tế học ngoại tác sản xuất tiêu cực
 Công ty thép thải ra ô nhiễm gây tổn hại đến

những người đánh cá. Điều này phản ảnh qua
đường tổn thất biên (MD). Một cách lý tưởng,
người đánh cá thích:

M D = 0
 Điều này nghĩa là không có sản xuất thép. Và

như vậy, đây không phải là điều mà công ty
thép muốn.

07/11/16

Ngoại tác - Tài chính công

11


Kinh tế học ngoại tác sản xuất tiêu cực
 Chi phí xã hội biên (SMC) chi phí sản xuất

và chi phí làm tổn hại người đánh cá:

SM C = PM C + M D
 Số lượng thép tối ưu xã hội Q2 và P2, được

xác định:


SM C = SM B
07/11/16

Ngoại tác - Tài chính công

12


Kinh tế học ngoại tác sản xuất tiêu cực
 Số lượng tối ưu xã hội yêu cầu sản xuất sản

lượng thép ít hơn. Công ty thép sẽ trở nên
xấu đi nhưng người đánh cá tốt hơn.
 Bằng

hình vẽ, tam giác trong ở giữa
PMB/SMB và SMC từ Q2 đến Q1.

 Tổn thất đối với người đánh cá giảm xuống
 Bằng

07/11/16

hình vẽ, nằm ở dưới MD từ Q2 đến Q1.
Ngoại tác - Tài chính công

13


Kinh tế học ngoại tác sản xuất tiêu cực

 Tổn thất xã hội từ mức sản xuất gốc Q1

được minh họa bằng hình vẽ là tam giác
giữa SMC và SMB từ Q2 đến Q1.
 Lưu ý rằng SMB bằng PMB.

07/11/16

Ngoại tác - Tài chính công

14


Ngoại tác tiêu dùng tiêu cực
 Hãy xem xét ví dụ:
 Một

người hút thuốc trong nhà hàng.
 Hút thuốc ảnh hưởng đến bạn về việc thưởng
thức bửa tiệc ở nhà hàng .
 Trong trường hợp này, tiêu dùng một hàng hóa

làm giảm tình trạng của người khác.
 Hình 3 minh chứng điều này
07/11/16

Ngoại tác - Tài chính công

15



Price of
cigarettes

S=PMC=SMC

The The
yellow
smoker
triangle
sets
is the
surplus
PMB=PMC
to the
tosmokers
find his
privately
(and producers)
optimal quantity
at Q1.
of
cigarettes,
Q1benefit
.
The
ThisThe
MD
framework
curve

represents
does not
social
marginal
is
the
capture
nonsmoker’s
harmharm
done
per
to PMB
the the
difference
between
The red triangle is the
non-smokers,
pack of cigarettes.
however.
and MD.
deadweight loss from the
private
production
The
The socially
smoker
optimal
consumes
level
too

of level.
MD
manysmoking
cigarettes
is at
from
Q2,society’s
the
viewpoint.
intersection
of SMC and SMB.

p1
p2

SMB=PMB-MD
0

Hình 3
07/11/16

Q2

Q1

D=PMB

QCIGARETTES

Ngoại tác tiêu dùng tiêu cực

Ngoại tác - Tài chính công

16


Ngoại tác tiêu dùng tiêu cực
 Số lượng tối ưu của người hút thuốc lá:

P M B = P M C
 Tương ứng Q1 và P1. Thặng dư giống như trước .

07/11/16

Ngoại tác - Tài chính công

17


Ngoại tác tiêu dùng tiêu cực
 Tiêu dùng của người hút thuốc lá gây ra tổn

thất cho các khách hàng khác (patrons). Họ
muốn :

M D = 0
 Điều này tương đương không hút thuốc lá,

được quyết định bởi người hút thuốc lá.
07/11/16


Ngoại tác - Tài chính công

18


Ngoại tác tiêu dùng tiêu cực
 Lợi ích biên xã hội (SMB): bao gồm lợi ích

trực tiếp đối người hút thuốc lá trừ đi tổn
thất gián tiếp đối với các khách hàng khác :

SM B = PM B − M D
 Số lượng tối ưu xã hội Q2 và P2:

SM C = SM B

07/11/16

Ngoại tác - Tài chính công

19


Ngoại tác tiêu dùng tiêu cực
 Số lượng tối ưu xã hội yêu cầu ít hút thuốc

hơn. Người hút thuốc lá trở nên thiệt hơn,
nhưng những khác trở nên tốt hơn. Thặng
dự của người hút thuốc lá (và công ty
tobacco) giảm xuống.

 Bằng

hình vẽ, đó là tam giác giữa PMC và
SMB từ Q2 đến Q1.

 Tốn thất đối với khách nhà hàng cũng giảm.

Bằng hình vẽ, đó là diện tích ở dưới đường
MD từ Q2 đến Q1.

07/11/16

Ngoại tác - Tài chính công

20


Ngoại tác tiêu dùng tiêu cực
 Tổn thất phúc lợi từ mức tiêu ban đầu Q1

được minh chứng bằng hình vẽ, đó là tam
giác giữa SMC và SMB từ Q2 đến Q1.
 Lưu ý SMC bằng PMC .

07/11/16

Ngoại tác - Tài chính công

21



Ngoại tác tích cực
 Ngoại tác tích cực xảy trong sản xuất lẫn tiêu

dùng.
 Một ngoại tác sản xuất tích cực (positive
production externality) khi sản xuất của công thép
gia tăng tình trạng của người khác nhưng công ty
thép không được bồi thường các đối tượng khác.


Nghiên cứu và phát triển (R&R) là ngoại tác sản
xuất

 Một ngoại tác tiêu dùng tích cực (positive

consumption externality) khi tiêu dùng cá nhân
gia tăng tình trạng của người khác, nhưng cá nhân
đó không bồi đắp bởi người khác.


07/11/16

Quang cảnh đẹp là ngoại tác tiêu dùng tích cực .
Ngoại tác - Tài chính công

22


Ngoại tác tích cực

 Chúng ta hãy xem các ví dụ positive

production externalities:
 Một

người cảnh sát mua bánh cam gần nhà
của bạn
 Kết quả, các nhà hàng xóm trở nên an toàn
bởi sự có mặt của cảnh sát liên tục ở đây.
 Trong trường này, sản xuất bánh cam làm

gia tăng tình trạng của người hàng xóm.
 Hình 4 minh chứng.

07/11/16

Ngoại tác - Tài chính công

23


Price of
donuts

S = PMC

The
Thedonut
yellowshop
triangle

setsisPMB
the
=consumer
PMC to find
anditsproducer
privately
optimal
surplus
profit maximizing
at Q1.
Q1.not
This
Theframework
external
marginal
does
The red triangle
is
the output,
benefit
capture
(EMB)
the
represents
to the
deadweight loss
from
thebenefit
The
Thedonut

socially
shop
optimal
underproduces
level of
the
neighbors,
neighbor’s
benefit.
SMC
= PMC
private production
level. however.
donuts
fromissociety’s
at Q2, theviewpoint.
intersection
p1
of SMC and-EMB
SMB.
EMB
p2
The social marginal cost
subtracts EMB fromDPMC.
= PMB =
SMB
0

Hình 4
07/11/16


Q1

Q2

QDONUTS

Ngoại tác sản xuất tích cực .
Ngoại tác - Tài chính công

24


Ngoại tác tích cực
 Sản xuất tối ưu của cửa hàng bánh:

PM B = PM C

 Tương ứng số lượng bánh Q1 và P1.

07/11/16

Ngoại tác - Tài chính công

25