Tin báo mạng

Lời mở đầu
Báo mạng điện tử là một loại hình tuyền thông đại chúng có xu hướng
phát triển mạnh cùng với sự bùng nổ của internet. Ngày nay, hầu hết báo mạng
đều có xu hướng và tiêu chí đưa tin nhanh với lượng thông tin phong phú, đa
dạng ở nhiều lĩnh vực. Chính vì thế, tin là thể loại được báo mạng sử dụng nhiều
nhất khi cung cấp thông tin đến công chúng.
I.Một số nét chung về tin báo mạng:
1. Khái niệm :
. Một số quan niệm về Tin:
- Tin không phải là sự phản ánh điều kiện xã hội mà là bản tổng kết về
những gì đập vào mắt (Nhà nghiên cứu người Mỹ Walter Lipman ).
- Linh hồn của thông tin là tin. Để một sự việc hình thành nên được cái
nền của thông tin, sự việc đó phải đồng thời là một tin. (Theo Palgunop N.G ,
Ghi chép về thông tin, Matxcova 1967) .
- Tin là một thông báo , trong đó đưa ra cái nhìn hiện đại về thực tiễn đối
với một vấn đề, sự kiện hay quá trình cụ thể. Trong tin phản ánh những thay đổi
quan trọng đối với cá nhân trong xã hội, được đưa ra trong bối cảnh phổ biến
hay điển hình. Tin được xây dựng có cân nhắc đến sự nhất trí về những cái gì
mà công chúng quan tâm, cũng như đến các hạn chế bên trong và bên ngoài mà
tòa soạn gặp phải. Tin là kết quả của trò chơi được lặp đi lặp lại hàng ngày để
đạt được sự thỏa thuận tập thể bên trong các tòa soạn có nhiệm vụ phân loại các
sự kiện diễn ra trong một khoảng thời gian cụ thể nhằm tạo nên một sản phẩm
chóng hỏng. Tin là kết quả ko hoàn hảo của việc đưa ra những quyết định vội
vàng trong tình huống chịu áp lực từ bên trong và bên ngoài. (định nghĩa của
nhà nghiên cứu Everelt Dennis và John Merill)

1

Tin báo mạng

- Bất kì một tin nào cũng có bản chất của nó. Đó là sản phẩm xã hội, phản
ánh và cố gắng nhận thức về những gì diễn ra trong xã hội và đó là sản phẩm có
tổ chức, phản ánh những gì các phương tiện thông tin đại chúng quyết định xử
sự với xã hội ( Nhà xã hội và nhà phê bình báo chí Bernard Rasko )
Có thể nói: Tin là một trong những thể loại thuộc nhóm các thể loại báo
chí thông tấn, trong đó thông báo, phản ánh, bình luận có mức độ một cách ngắn
gọn, chính xác và nhanh chóng nhất về sự kiện, vấn đề, con người đã, đang và sẽ
xảy ra trong đời sống, có ý nghĩa chính trị – xã hội nhất định.
2. Tính chất của tin:
- Trong tin tức, thông tin sự kiện là tính chất chủ yếu.
- Ngoài ra còn có một số yếu tố khác như: tính chân thật, tính công bằng,
tính khách quan, tính cụ thể, tính thời sự.
Trong đó:Tính cụ thể chính là tính chính xác của tin, đó là mức độ sai
lệch, chính xác của thông tin với sự thật diễn ra.Và cũng là yếu tố quan trọng
nhất trong bất kì bài báo nào.
Tính chân thật: Chính là bản chất của vấn đề được nói tới.
Tính thời sự: Chính là mức độ nóng, cập nhật của thông tin.
Tính khách quan: Tin báo mạng nói riêng và các loại hình báo chí khác
đều phải đảm bảo sự khách quan của người viết khi nhìn nhận, đánh giá vấn đề.
Tính công bằng: tìm hiểu thông tin dưới nhiều góc độ, phương diện khác
nhau. Phải đứng trên lập trường của mỗi người để hiểu đúng vấn đề và chuyển
tải thông tin một cách chính xác.
3. Các cấu trúc (kỹ thuật) viết tin:
a. Hình tháp ngược: là cấu trúc mà mức độ quan trọng của sự kiện được
sắp xếp giảm dần từ trên xuống; là cấu trúc hiện đại, được sử dụng rộng rãi trên
tất cả các loại hình báo chí.

2



Tin báo mạng

- Ưu điểm: người viết hình thành tin nhanh; người đọc trong cùng thời
gian biết được nhiều thong tin do chỉ cần xem lướt qua phần đầu; biên tập viên
có thể cắt phần sau khi cần mà không ảnh hưởng đến giá trị tin, tiết kiệm “đất”
để phát các sự kiện khác.
- Nhược điểm: không đáng kể.
b. Hình tháp thường: là cấu trúc truyền thống, đơn giản, cách viết như 1
bài văn thong thường.
- Ưu điểm: sự hấp dẫn ngày càng tăng ở cuối tin, người đọc chỉ cần đọc
phần cuối là nắm được thong tin chính.
- Hạn chế: nhàm chán, buồn tẻ khi lạm dụng nhiều cấu trúc này.
Ngoài ra còn có:
- Cấu trúc hình chữ nhật.
- Cấu trúc hình kim cương.
Tuy nhiên 2 cấu trúc này không phổ biến và tiêu chí để phân biệt 2 cấu
trúc cũng không được rõ ràng.
4. Đặc điểm hình thức của Tin:
Do yêu cầu cung cấp những thông điệp , thông tin nhanh nhất về các sự
kiện thời sự cấp bách nên đặc điểm chung về hình thức của Tin là đơn giản, cụ
thể dễ hiểu và ngắn gọn. Kết cấu mang tính chất thực dụng, phù hợp với yêu cầu
mục đích là cung cấp cho người đọc thông tin mới nhất nhanh nhất.
Quan hệ giữa các câu, các đoạn trong tin thường bị chi phối với mức độ
tầm quan trọng của chi tiết. Không nhất thiết phải sắp xếp chi tiết theo kiểu
“nhân quả” hay “tam đoạn luận”.
Ngôn ngữ là ngôn ngữ sự kiện đặc trưng. Các từ và đơn vị mệnh đề ,
câu đều tập trung cố gắng để phán đoán trực tiếp về sự kiện , chỉ ra quy mô, tính
chất ý nghĩa của sự kiện. Người ta ít sử dụng các mỹ từ, hình dung từ cũng như

các kiểu câu phức hợp có kết cấu nhiều tầng.
3


Tin báo mạng

5. Các dạng tin:
Tin là thể loại đa dạng, phong phú về hình thức cũng như nội dung thông
tin, vì thế đến nay người ta vẫn chưa có tiêu chí cụ thể để phân loại tin. Đây la
một số cách phân loại tin:
Theo tác giả Đinh Văn Hường thì có 9 dạng tin:
- Tin vắn (ngắn): dung lượng ngắn gọn nhất, từ 60 – 100 chữ. Thường trả
lời 4W (what, who, when, where).
•

Nếu tin vắn đứng độc lập thì phải có tít.

•

Nếu tin vắn được đặt vào một chuyên mục thì phải dùng ký hiệu,

màu nền, in nghiêng, đậm câu đầu để tách biệt các tin vắn khác.
- Tin bình (tin sâu): là loại tin trả lời 5W+H, có bình luận nhưng ở mức
độ nhất định.
- Tin dự báo hay thông tri: dạng tin để dự kiến, dự đoán các sự kiện tiêu
biểu sẽ xảy ra trong hiện tại và tương lai.
- Tin tổng hợp: tóm tắt, tái hiện hệ thống lại những sự kiện quan trọng
tiểu biểu về tất cả các lĩnh vực của đời sống xã hội. Được sử dụng rộng rãi vì
đáp ứng được nhu cầu khách quan của công chúng.
- Chùm tin: điểm lại, hệ thống lại những sự kiện tiêu biểu có chung chủ

đề thống nhất trong 1 thời gian và không gian nhất định.
•

Phân biệt chùm tin và tin tổng hợp: tin tổng hợp phản ánh các lĩnh

vực của đời sống, chùm tin thì phản ánh các sự kiện có cùng chung một chủ đề,
lĩnh vực. Đối với báo này có thể là tin tổng hợp, nhưng đối với báo khác lại là
chùm tin.
- Tin tường thuật: khác với thể loại tường thuật ở dung lượng và cách
thức thể hiện. Tin tường thuật có dung lượng ngắn,chủ yếu thuật lại những nét
tiêu biểu, khái quát sự kiện; Tường thuật thì thuật lại chi tiết, cụ thể, tỉ mỉ diễn

4


Tin báo mạng

biến của sự kiện từ đầu đến cuối, có kèm them cảm hứng, cảm xúc bình luận của
tác giả.
- Tin ảnh: dạng tin có kèm theo ảnh với tư cách là yếu tố minh hoạ, tăng
độ tin cậy, chân thực và thuyết phục cho tin. Tin là chủ yếu, ảnh có tính phụ hoạ.
- Ảnh tin: ảnh có kèm theo chú thích như một tin. ảnh là chủ yếu, tin có
tính phụ hoạ. Ảnh tin có thể có đơn ảnh, chùm ảnh(3ảnh) hay seri ảnh(5-10
ảnh).
•

Phân biệt tin ảnh và ảnh tin: ở mức độ và cách thức thể hiện.

- Tin công báo:
•


Tin không do toà soạn hay phóng viên làm ra mà do cơ quan có

thẩm quyền cung cấp, chỉ đạo hướng dẫn các CQBC cùng đăng tuỳ theo mức độ
và yêu cầu tuyên truyền.
•

Do văn bản mang tính chính thống, chuẩn mực nên toà soạn không

được sửa chữa, bổ sung hay biên tập lại.
•

Các CQBC đăng tin công báo ở vị trí quan trong và trang trọng

(trang 1 ở báo in, phần đầu chương trình phát thanh, truyền hình).
Theo tác giả A.A. Chertưchơnưi thì có 8 dạng tin:
- Tin sự kiện: giống như tin vắn và tin sâu.
- Thông tri: giông tin dự báo.
- Chú dẫn: không chỉ thong báo mà còn mô tả ngắn gọn chất lượng của
sản phẩm; chủ yếu ở các ấn phẩm định kỳ chuyên môn hoá.
- Phê bình mini: giống tin bình.
- Tin nhanh chân dung: tin chứa đựng thông tin ngắn về con người, giúp
người đọc hình dung ban đầu về cá nhân đó.
- Bài điểm tin mini: giống tin vắn.
- Câu chuyện nhỏ: phổ biến rộng rãi trong các ấn phẩm hướng đến đối
tượng là các gia đình và được xây dựng theo cái gọi là “tiêu chuẩn châu Âu”
5


Tin báo mạng


(bạn đọc được tiếp cận những thông tin chủ yếu với sự tiêu hao tổi thiểu thời
gian và sức lực). Nội dung: các vấn đề nảy sinh tromg đời sống gia đình, tình
yêu, nghề nghiệp.
- Lời khuyên nhỏ: tác giả thường là các chuyên gia trong các lĩnh vực
khác nhau, có uy tín đối với công chúng đưa ra sự phân tích, đánh giá rồi ra lời
khuyên hữu ích nhất.
Theo tác giả John Hohenberg thì có 3 dạng tin:
- Tin vắn
- Tin tổng hợp
- Tin viết theo lối biên niên: khá giống với dạng tin tường thuật:
•

Biên niên trực tiếp: khởi đầu nhè nhẹ rồi đi dần đến đoạn gay cấn

•

Biên niên sôi động: câu chuyện đầy giắc rối mà chỉ dung những

nhất.
câu, chữ giản dị, dễ hiểu.
Tuy nhiên, theo như tiêu chí phân loại tin của cô giáo thì tin được chia
làm 3 dạng chính là: tin vắn, tin ngắn và tin sâu (trong tin sâu thì có tin tổng
hợp).
II. Mấy vấn đề về viết tin cho báo mạng:
1. Tiêu chí viết tin đúng:
Bất cứ một tác phẩm báo chí nào, bao gồm cả tin đều phải trả lời được
những câu hỏi liên quan đến sự kiện, sự việc, vấn đề, con người, hoàn cảnh mà
người viết muốn truyền đạt và công chúng muốn biết. Một tin đúng là tin hình
thành theo công thức 5W+H và tuân thủ theo những nguyên tắc sau:

-

Công thức 5W hay 5W+H chỉ tương đối, sự sáng tạo của người viết

là quan trọng, tức là trả lời những câu hỏi trên không nên cứng nhắc, rập khuôn,
mà phải linh hoạt, chủ động, tùy thuộc vào mức độ giá trị sự kiện.

6


Tin báo mạng

-

Một tin báo chí được coi là đúng khi trả lời được từ 4W trở lên

(who, what, when, where) và có thể them yếu tố How khi cần.
-

Riêng trường hợp Who phải tuân thủ các nguyên tắc sau:

•

Ai có chức vụ cao nhất, đứng trước.

•

Ai có liên quan nhất, đứng trước.

•


Ngang nhau, xếp theo A, B, C…

•

Đối ngoại và quốc tế, “tiền chủ hậu khách”.

2. Những yếu tố quan trọng cho một mẩu tin:
•

Sự tác động: Đây là một cách khác để đo mức độ liên quan và hữu

ích. Có bao nhiêu người bị ảnh hưởng bởi một sự kiện hay một ý tưởng? Nó ảnh
hưởng đến họ nghiêm trọng như thế nào?
•

Xung đột: Xung đột chính là yếu tố cơ bản của đời sống, các nhà

báo phải tỉnh táo trước cảm dỗ muốn làm cho câu chuyện tăng thêm kịch tính
hoặc đơn giản hoá thái quá.
•

Mới lạ: Đây là một yếu tố khá phổ biến cả trong báo chí lẫn những

loại hình truyền thông khác. Con người hay sự kiện có thể gây được hấp dẫn và
do đó có giá trị thông tin chỉ vì yếu tố đặc biệt hay kì quái
•

Danh tiếng: Tên tuổi tạo nên tin tức. Tên tuổi càng lớn chừng nào


thì bài báo càng quan trọng chừng đó. Công chúng thường bị kích thích tò mò
bởi việc làm của những người giàu có và nổi tiếng. Nhờ đó mà thông tin thu hút
được độc giả.
•

Gần gũi: Thông thường, công chúng thường quan tâm đến những

gì diễn ra xung quanh gần nơi họ ở. Và kể cả khi họ đọc hay nghe một tin tức
trong nước hay tin thế giới, họ thường muốn biết nó có liên can gì đến cộng
đồng của chính họ.

7


Tin báo mạng

•

Cấp thời: Tin đòi hỏi phải mới.Nếu tin thích đáng và hữu ích, nó

hẳn phải đúng lúc.
3. Lựa chọn đề tài khi đưa tin:
Cuộc sống có vô số sự kiện xảy ra hàng ngày xung quanh chúng ta. Tuy
nhiên không phải lúc nào số lượng tin cũng phát triển đồng đều với những sự
kiện, vấn đề đang diễn ra. Do đó, nhà báo phải có sự chọn lựa xem đề tài, sự
kiện nào sẽ đưa tin, sự kiện nào không. Vậy nhưng tại sao vẫn có trường hợp
nhiều nhà báo, phóng viên bị bí đề tài đưa tin? Trong nhiều trường hợp, đó là do
họ quá chú trọng đưa tin về những sự kiện hay và nổi bật, hoặc những sự kiện đề
tài được nhiều người biết đến.
Thực ra, sự kiện được nhiều người biết đến chưa chắc đã là sự kiện hay,

và khi đưa thành tin sẽ được nhiều người quan tâm. Cụ thê như những sự kiện
giải trí chẳng hạn, những câu chuyện về đời tư của họ được các bài báo khai thác
một cách triệt để dù thông tin đó đã nhiều người biết đến, nhưng không mấy độc
giả thực sự quan tâm và muốn đọc những cái tin như vậy.
Bí quyết cho nhà báo thành công là phải “luôn luôn lắng nghe, luôn luôn
thấu hiểu.” Những sự kiện ít người biết đến lại có thể là chủ đề hấp dẫn khi đưa
tin, và thành tin hay. Bởi chúng thường hay bị che khuất do nhiều lý do nên nhà
báo phải chú ý mới nhận ra và phải cũng phải có một “sự đánh giá trước” xem
sự kiện có thể được nhiều người quan tâm khi đưa tin hay không? Vì thế nhà
báo phải chắt lọc sự kiện để đưa tin, nhưng vẫn phải chú ý đến mọi sự kiện dù
lớn hay nhỏ không nên lọc bỏ qua loa.
4. Nguồn tin sai lệch, làm thế nào?
Có được nguồn tin là lợi thế lớn đối với nhà báo. Nhưng vì một lý do nào
đó nguồn tin bị sai lệch thì làm thế nào? Nhà báo phải đưa tin trung thực với sự
thật, do đó dù là tin có được từ nguồn nào thì cũng nên cẩn trọng xem xét, kiểm
chứng lại thông tin nếu không muốn có những sai lầm không đáng có. Sau đó
8


Tin báo mạng

nhà báo có thể chỉnh sửa, thêm bớt cho thành thông tin đúng hoặc nếu cần thiết
thì thay thế hẳn bằng thông tin đúng.
Ngoài ra, trong việc sử dụng thông tin có được từ nguồn cũng cần phải
biên tập lại. Điều này đặc biệt cần thiết trong việc trích dẫn hoặc đưa các quan
điểm, ý kiến vào tin. Tuy nhiên việc này không có nghĩa là chỉnh sửa lại ý kiến
hay quan điểm, mà chỉ là sửa sang về mặt ngôn từ (loại bỏ những từ ngữ vùng
miền, những tiếng ê a thừa thãi…) để tin được gọn gàng.
5. Một sự kiện có thể viết được mấy tin?
Có những sự kiện chỉ nên đưa một tin là đủ. Nhưng nếu biết khai thác, lại

có những sự kiện có thể đưa được nhiều tin khác nhau. Chẳng hạn những sự
kiện lớn mà trong nó bao gồm nhiều sự kiện nhỏ (như các sự kiện thể thao lớn
chẳng hạn) thì mỗi sự kiện nhỏ có thể đưa được một tin, nếu như không thể chỉ
dùng một tin mà tóm gọn toàn bộ sự kiện lớn.
Còn nếu đánh giá sự kiện theo nhiều góc độ để đưa nhiều tin thì nhà báo
phải cẩn thận, tránh đưa tin theo những góc nhìn đối lập nhau, đặc biệt khi bản
thân nhà báo và cơ quan báo chí lại hoạt động theo một quan điểm, một tôn chỉ
(phục vụ cho chính trị chẳng hạn) được xác định rõ ràng từ trước.
Chẳng hạn như một cuộc tranh chấp giữa 2 nước, có nhà báo nào lại dùng
quan điểm của nước đối lập để đưa tin không? Tất nhiên, nhà báo vẫn phải đảm
bảo tính chân thực của tin tức, và nó phụ thuộc vào cái “tâm” của nhà báo.
6. Việc đưa thông tin kèm bình luận:
Trước đây người ta thường cho rằng tin tức phải là hoàn toàn “trong sạch”
nghĩa là hoàn toàn không có ý kiến riêng của nhà báo, để đảm bảo đến mức cao
nhất tính khách quan của tin. Nhưng rồi sự thật đã cho thấy là không có một
thông tin nào là khách quan 100%.
Nhà báo nào, nền báo chí nào cũng phải phục vụ một nền chính trị. Do đó,
cho dù là nhà báo không cố tình đưa quan điểm của mình vào tin (thông qua
9


Tin báo mạng

những từ ngữ, những câu văn… tưởng như trung lập) thì ban biên tập cũng sẽ
đưa vào những câu, những đoạn… để khéo léo lồng ghép quan điểm của mình
mà làm cho tin vẫn có vẻ khách quan.
Thực tế như các nền báo chí tư bản, tin họ đưa đọc mới đầu rất bình
thường, nhưng thực tế họ đã lồng ghép những gì cần thiết, không đủ để nhận ra
dễ dàng nhưng đủ để tác động đến quan điểm của độc giả sau một thời gian dài
đọc tin.

7. Đưa tin nguồn mở:
Thông thường phóng viên không nói cho độc giả biết trước rằng họ định
viết bài về vấn đề gì. Phóng viên không bao giờ muốn để lộ thông tin sốt dẻo
cho đối thủ bằng cách tuyên bố họ đang tìm hiểu cái gì khi họ còn chưa sẵn sàng
với bài viết của mình. Nhưng đưa tin nguồn mở lại áp dụng biện pháp trái
ngược. Một phóng viên thông báo chủ đề mà họ định điều tra, và mời độc giả
gợi ý về câu lead, các thủ thuật, các nguồn tin và cả các ý tưởng. Khả năng "tin
sốt dẻo" đã mất vì các phóng viên khác cũng có thể tìm hiểu vấn đề đó. Nhưng
đưa tin nguồn mở dựa trên hình mẫu hợp tác, xuất phát từ ý tưởng rằng một
cộng đồng các độc giả thì phải biết rõ vấn đề đó hơn, và tiếp cận được nhiều
nguồn

tin

hơn

là

một

phóng

viên

hoặc

một

tòa


báo.

Mở rộng cánh cửa về quá trình đưa tin nhằm lôi kéo cộng đồng, và bạn có
thể đưa tin nhanh hơn và sâu hơn là khi tác nghiệp một mình. Các thủ thuật
nguồn mở rõ ràng hữu hiệu và cực kỳ giá trị với những blogger hoạt động độc
lập hoặc các tòa báo nhỏ thiếu nguồn lực của những cơ quan báo chí lớn. Kiểu
đưa tin nguồn mở dạng đơn giản đã xuất hiện nhiều năm trước khi có Internet,
và khi đó các phóng viên hoặc các tờ báo thường chạy các dòng chữ gợi mở chủ
để. Nhưng blogging và các diễn đàn thảo luận giờ đây cho phép phóng viên làm
việc với mức độ minh bạch chưa từng thấy trong suốt quá trình tác nghiệp.
10


Tin báo mạng

8. Đưa tin phân bổ:
Đây là cách đẩy hình thức đưa tin nguồn mở đi một bước xa hơn, bằng
việc yêu cầu độc giả gửi thông tin. Theo hình mẫu này, độc giả trở thành phóng
viên, cung cấp thông tin vào một hệ thống dữ liệu các tin bài mà sau đó sẽ được
kết hợp lại để đăng tải.
Thủ thuật để việc đưa tin phân bổ đạt chất lượng cao là sử dụng phương
thức này để lôi kéo thật nhiều người cung cấp những thông tin mới nhất, ví dụ
như khi xảy ra động đất. Cũng có thể thực hiện hiệu quả bằng cách thu thập và
lọc thông tin, kiểu như mục Katrina Timeline trên TallkingPointsMemo.com. Có
lẽ Wikipedia là ví dụ điển hình nhất về phương thức đưa tin phân bổ này.
Nhưng nếu xử lý kém thì việc đưa tin phân bổ có thể tạo ra một thứ chẳng
hơn gì... báo tường, thậm chí tệ hơn với nhiều tin bài sai lệch, thậm chí giả mạo.
Nhưng với một phóng viên có trách nhiệm có khả năng tranh thủ được tất cả các
nguồn tin và thuyết phục được độc giả xưng danh, ghi rõ thông tin cá nhân khi
gửi bài (ít ra cũng bằng địa chỉ email), thì đưa tin phân bổ có thể mang lại lượng

thông tin khổng lồ, được tổ chức hợp lý mà lại không tốn nhiều thời gian như
cách đưa tin truyền thống.
9. Đưa tin truyền thống:
Thông thường có 3 phương pháp thu thập thông tin truyền thống cho một
bài viết là phỏng vấn, quan sát và nghiên cứu tài liệu.
a. Phỏng vấn:

11


Tin báo mạng

Bạn muốn biết chuyện gì đang xảy ra ư? Hãy tìm người biết về chuyện đó
và trao đổi với họ. Những nguồn tin tốt nhất là những người trực tiếp can dự và
vụ việc hoặc vấn đề mà bạn theo dõi.
Hãy tự giới thiệu bản thân và cho họ biết bạn đang làm việc cho tờ báo
nào. Nếu bạn ghi âm cuộc phỏng vấn thì trước hết phải xin phép họ. Ở một số
nước, ghi âm mà không được đối tượng chấp thuận có thể bị coi là bất hợp pháp.
Nếu bạn không thể tốc ký được thì hãy thu âm cuộc phỏng vấn lại. Hãy bắt đầu
bằng cách hỏi tên của nguồn tin, viết thế nào cho chính xác, cũng như là chức
danh của người đó nếu nó liên quan tới câu chuyện.
Hãy hỏi những câu hỏi mà không thể trả lời bằng "có" hoặc "không."
Thay vào đó nên hỏi thế nào để người ta có thể mô tả lại tình hình hoặc vụ việc.
Lắng nghe họ trả lời và tưởng tượng xem độc giả cần thêm thông tin gì để đặt
tiếp câu hỏi nhằm lấy được thông tin đó.
Đừng cảm thấy xấu hổ hay sợ sệt khi phải đưa ra những câu hỏi "ngốc
nghếch." Nếu nguồn tin nói điều gì đó mà bạn không hiểu thì hãy nhờ họ giải
thích bằng ngôn từ đơn giản hơn. Hãy luôn tỏ ra lịch sự và tôn trọng nguồn tin
khi phỏng vấn họ, nhưng cũng phải tôn trọng độc giả. Đừng để nguồn tin hăm
dọa,


lấn

át

tới

mức

không

dám

đưa

ra

những

câu

hỏi

khó.

Nếu bạn không biết nên phỏng vấn ai thì phải thông qua thư ký hay nhân
viên đối ngoại của các cơ quan, nhưng đừng để cho họ dắt mũi. Để họ giúp bố
trí cuộc phỏng vấn và thu thập thông tin chứ câu hỏi và ý tưởng cho bài viết phải
là của bạn.
b. Quan sát:


12


Tin báo mạng

Năm giác quan của phóng viên có thể cung cấp những chi tiết để biến một
câu chuyện khô khốc thành một bài viết sống động phục vụ độc giả. Ngay cả khi
đi phỏng vấn, bạn cũng nên lưu ý và ghi chép lại về bối cảnh xung quanh: Bạn
nhìn thấ cái gì, nghe thấy gì, ngửi thấy gì, cảm nhận điều gì? Hãy cho những chi
tiết đó vào bài viết để làm cho người đọc cảm thấy như chính họ hiện diện tại
nơi

xảy

ra

sự

việc

và

vào

đúng

thời

điểm


bạn

đưa

tin.

Tuy nhiên hãy thận trọng, đừng chất vào bài viết đầy những chi tiết vô cớ
có thể làm hỏng câu chuyện chính. Chẳng ai cần biết màu tóc của đối tượng trả
lời phỏng vấn, trừ phi nó liên quan tới câu chuyện bạn muốn nói.
Hãy thử ngồi đâu đó một mình trong khoảng 30 phút, rồi viết lại những gì bạn
nhìn thấy để luyện tập kỹ năng quan sát.
c. Nghiên cứu tài liệu:
Phóng viên báo điện tử có thể tìm thấy hàng nghìn câu chuyện ngay trong
những thông tin, dữ liệu công khai. Các thông tin của chính phủ về tình hình tội
phạm, bảng điểm của các trường học, thống kê về dân số, báo cáo về tai nạn
giao thông, môi trường và đủ loại thông tin khác có thể khiến những phóng viên
năng động bận rộn suốt năm. Hiện trên thế giới có rất nhiều website, ví như
"The Smoking Gun," thu hút hàng ngàn độc giả mỗi ngày chỉ bằng cách đơn
giản là đăng tải những thông tin mới và thú vị lấy từ các hồ sơ công. Các tài liệu
này cũng là con đường nhanh chóng để kiểm chứng tuyên bố của những đối
tượng được phỏng vấn.
Phóng viên thường phải dùng máy tính (computer-assisted reporting) để
tìm ra những xu hướng trong những kho dữ liệu lớn, chẳng hạn như về ngân
sách hay các thông kê về tội phạm. Nếu biết cách sử dụng những phần mềm như
13


Tin báo mạng


Excel, Access hay MapInfo thì có thể kiểm tra dễ dàng hơn. Hoặc có thể sử
dụng phầm mềm vẽ bản đồ và báo cáo về giao thông của cảnh sát để tìm những
đoạn đường thường xảy ra tai nạn hay những cái "bẫy" nếu lái xe không làm chủ
được tốc độ.
Dù sử dụng biện pháp nào bạn nên cố áp dụng tất cả trong mỗi bài bào thì
mục tiêu cuối cùng đều là tìm ra thông tin để minh họa và giải thích vấn đề mà
bạn đang viết. Thông thường chúng ta hay bắt đầu bằng giả định của riêng mình.
Nhưng hãy tìm những thông tin có thể thách thức hoặc thậm chí trái ngược với
những giả định của bạn. Đừng viết tin theo kiểu "đổ khuôn" mà hãy dùng những
câu nói và số liệu để hỗ trợ ý kiến của phóng viên và đừng để ý đến những thông
tin không cần thiết. Những phóng viên giỏi phải rà đi soát lại quá trình nhiều lần
để hoàn thiện bài viết. Có lúc họ phải quay ngược lại và thực hiện thêm các cuộc
phỏng vấn, tìm thêm tài liệu và dành nhiều thời gian quan sát vì những phát hiện
trong quá trình đưa tin dẫn đến những hướng phát triển khác.
Kiểm tra, kiểm tra và luôn nhớ kiểm tra các con số. Đừng mắc sai lầm khi
trích băng phỏng vấn, sao dữ liệu từ văn bản chính thức hoặc mô tả những người
mà bạn gặp. Ai cũng có thể mắc lỗi, nhưng đừng mắc lỗi vì cẩu thả.
Cách tìm ý tưởng cho bài viết:
Một cuộc phỏng vấn với một chuyên gia thú vị, được trình bày dưới
dạng câu hỏi-trả lời đơn giản, là cách rất hay để bắt đầu một quá trình đưa tin.
Ngoài ra, hãy lưu ý khi đọc báo, những dòng chữ trên bảng thông báo hoặc
những blog mà bạn thích để tìm những vấn đề mà người khác đang đề cập.
III. Một vài kĩ năng viết tin dành cho người làm báo:
14


Tin báo mạng

Để nói về yêu cầu với một Tin thì có rất nhiều, nhưng ta chỉ đè cập tới
một vài yêu cầu được cho là cần thiết hơn cả. Tin chủ yếu là hình thức ‘sao

chụp” hiện thực. Bởi vậy các phóng viên khi làm Tin phải chú ý đến tính thời sự
và tính nghiệp vụ. Tin không mang tính thời sự thì ít thu hút được sự chú ý.Tin
về sự kiện mà bạn đọc đã biết nhưng không mang tính nghiệp vụ thì không được
quan tâm. Rất nhiều sự kiện đã xảy ra và phải cung cấp đầy đủ tối đa những gì
diễn ra trên thế giới , mà không thể có ấn phẩm vô hạn, dung lượng lớn thì khiến
độc giả ngại đọc. Nên người viết phải đảm bảo ngắn gọn, chính xác và trình bày
dễ dàng. Thêm vào đó Tin cần chân thực mới lạ.
Mở đề hay – chìa khóa đề giữ chân bạn đọc.
Nhiều phóng viên cho rằng điều khó nhất trong quá trình viết bài là mở
đề. Những chữ đầu tiên trong bài viết của bạn là những chữ quan trọng nhất.
Nếu đoạn mở đầu hay, độc giả sẽ muốn đọc hết câu chuyện. Nếu không, họ sẽ
lật sang trang khác. Có hai loại mở đề: mở đề trực tiếp và mở đề gián tiếp. Mở
đề trực tiếp cho độc giả thấy ngay ý chính của câu chuyện-ngay trong câu đầu
tiên. Mở đề gián tiếp thường bắt đầu với một đoạn kể lại một giai thoại nào đó,
hay thí dụ về một người trong một tình huống đặc thù, hay mô tả về quang cảnh.
Tất cả đều làm đậm nét thêm chủ đề chính của câu chuyện hoặc xác định xem
câu chuyện sẽ diễn biến trong một bầu không khí như thế nào. Sau đó, người
viết cho độc giả biết ý chính là gì?
Mở đề trực tiếp: Mở đề trực tiếp dùng cho tin thời sự là hay nhất. Thông
thường, loại mở đề này chứa đựng dữ kiện quan trọng nhất về những gì xẩy ra,
chẳng hạn như điểm quan trọng nhất trong 5 chữ W và chữ H. Mở đề hay nhất là
lối dùng Chủ ngữ-động từ-tân ngữ.
Mở đề gián tiếp: Mở đề gián tiếp dùng cho phóng sự rất hay. Người viết
thường bắt đầu với một thí dụ hấp dẫn hay một giai thoại về một người hay diễn

15


Tin báo mạng


biến để minh họa cho phần chính câu chuyện. Làm như vậy sẽ lôi cuốn người
đọc vào câu chuyện.
Không nên nhồi nhét quá nhiều vào đoạn mở đầu:
Cần phải nắm rõ những cái gì thuộc về phần mở đầu và không thuộc phần
mở đầu. Để viết được phần mở đề như thế nào, hãy tự hỏi:
- Ai làm gì cho ai?
- Câu chuyện này thực sự là về gì?
- Tại sao lại viết về câu chuyện này?
- Điểm đáng lưu ý nhất của diễn biến đó là gì?
- Độc giả muốn biết những vấn đề gì nhất về câu chuyện?
- Điều gì ảnh hưởng nhất đến độc giả trong sự kiện này?
* Lưu ý:
- Nếu viết về một bài diễn văn, hãy tự hỏi: ai nói gì với ai?
- Nếu viết về một cuộc họp, hãy tự hỏi: đã có hành động gì?
Tuy nhiên, người viết cũng không nhất thiết phải đưa đầy đủ 5 chữ W
và một chữ H vào phần mở đầu nếu thấy đó là điều không cần thiết. Thông tin
W có thể đưa xuống đoạn thứ nhì hay thứ ba nếu nó không làm giảm tính thông
tin của bài viết.
Luôn luôn phải biết “phát hiện”.
Một đoạn mở đề hay không những có thông tin mà còn hấp dẫn nữa. Mở
đề không những chỉ chứa đựng tin quan trọng nhất, mà còn, cho độc giả thấy tại
sao diễn biến này không giống với các diễn biến khác.
Viết đoạn mở đề không dễ như thể theo sát từng bước một công thức. Ai
(Who) không nhất thiết phải luôn luôn đi theo sát “vấn đề gì” (What). Điều này
tùy thuộc vào diễn biến xẩy ra.
Chọn ‘góc ’ trong tin là điều qua trọng:

16



Tin báo mạng

Cùng một vấn đề, sự kiện mỗi người đều có thể chọn cho mình một góc
độ riêng chứ không nhất thiết phải cùng mọt cách nhìn nhận vấn đề. Trong báo
mạng thì việc quyết định thành công của thông tin đó trước hết là oqr phần mào
đầu. Và khi quyết định nên mở đầu với góc cạnh nào, một trong các câu hỏi mà
người phóng viên phải tự hỏi là: Ai thực sự là độc giả của báo mình? Họ có phải
là các độc giả thuộc loại đại chúng? Các độc giả học thức? Chuyên gia? Người
nước ngoài? Hãy chọn góc cạnh đáng lưu ý nhất và đáng nói nhất cho những
độc giả đặc biệt của bạn.
Sở dĩ phần mào đầu rất quan trọng là bởi độc giả sẽ không tiếp tục theo
dõi diễn biến câu chuyện nếu như ngay từ những dòng chữ đầu tiên đã nhàm
chán. Chọn được cách mở đề hay chính là chìa khóa cho một bài báo hấp dẫn.
Tuy nhiên, từ xưa đến nay, để làm được điều này không phải đơn giản. Thông
thường chúng ta thường đi theo cách công thức: Nào là viết tin theo kiểu tam
giác ngược, đảm bảo được 5 chữ W và 1 chữ H. Nhưng cũng cần phải hiểu rằng,
làm báo là một sự sáng tạo và chính vì thế, nếu như người cầm bút quá cứng
nhắc thì đến một lúc nào đó bạn đọc sẽ dễ quay lưng với những bài báo của
chúng ta. Mở bài hay chính là các bạn đã tự tìm được chiếc chìa khóa cho bài
viết của mình.
13 nguyên tắc viết tin của Financial Times (Thủ thuật làm Tin – NXB
Thông tấn)
1.Cố gắng đưa thông tin về ai, cái gì, ở đâu, tại sao , như thế nào, tại sao ,
như thế nào trong đoạn đầu của Tin.
2. Dùng từ thật chuẩn xác và không dùng từ thừa.Viết các câu ngắn, rút
thông tin quan trọng nhất lên đầu(không quá 25 chữ) và dùng thì chủ động.
3.Nên dùng dấu chấm hết câu nhiều hơn các dấu khác.Dùng liên từ phù
hợp ở đầu đoạn.

17



Tin báo mạng

4. Đoạn đầu không quá 40 từ. Ý nghĩa mỗi đoạn là ở nôi dung chứ không
phải độ dài.
5. Sử dụng ngôn ngữ dễ hiểu, và giải thích từ khi cần thiết.
6. Không để ý kiến cá nhân chi phối thông tin . Không được nói độc giả
nên nghĩ gì, làm gì.
7. Cung cấp sớm trong tin về chức năng của tổ chức mà bạ đang viết.
8. Sử dụng càng ít từ trừu tượng càng tốt. Hãy dùng từ có ý nghĩa cụ thể
rõ ràng.
9. Sử dụng các câu trích dẫn (quote) một cách chính xác, đặt biệt Tít của
tin.
10. Chú ý đang viết Tin , bài cho trang báo nào.
11. Đừng sử dụng từ ngữ mang tính chuyên môn trong tin, khiến độc giả
mất tập trung và những từ này không cần thiết.
12.Tránh dùng từ “chúng ta”, “ở đây” khi nói về nước Anh. Chú ý cách
diễn đạt mùa hay múi giờ.
13. Luôn để ý đến khả năng bị kiện vì nội dung tin bài .Hãy chuyển tin bài
cho luật sư nếu bạn nghĩ có nguy cơ bị kiện.
IV. Cảm nghĩ bản thân:
“Làm báo là làm thợ, không phải làm nghiên cứu”
Đó là câu nói của một giáo viên bộ môn có tâm huyết với nghề - Thanh
Xuân đã nói với lớp chúng tôi ngay từ những buổi đầu môn học. Những tiết dạy
lí thuyết giờ được thay thế hầu hết là các buổi thực hành tại chỗ, hoặc cũng có
thể là những nơi khác tùy theo yêu cầu của giáo viên. Mỗi buổi học đều trở
thành “công trường thi công” của những người thợ - phóng viên. Khác với cách
nghĩ ban đầu về công việc của mình – đó là chỉ cần ngồi một chố chúng tôi có
thể làm tin với những thiết bị hỗ trợ hiện đại. Dường như ý nghĩ đó đã bị dập tắt

bởi sự trải nghiệm mà giáo viên hướng dẫn của chúng tôi mang đến. Bạn sẽ phải
18


Tin báo mạng

lăn lộn trong thực tế để lấy được thông tin bằng mọi cách và chỉ cần một cái lắc
đầu của cô thì kết quả đó trở thành “vô nghĩa”. Tất cả những gì chúng tôi được
dạy đó là trau dồi kĩ năng viết lách và tư duy vấn đề thông qua những trải
nghiệm thực tế của bản thân.
Lớp học là một ban biên tập
Sự kết nối trong môn học nay thực sự là rất lớn giữa các thành viên trong
lớp với nhau và giữa giáo viên giảng dạy với học viên. Mỗi thành viên trong lớp
đều là những phóng viên thực tập, còn giáo viên là tổng biên tập đầy nghiêm
khắc. Tại đây, chúng tôi được dạy những kiến thức về thể loại tin báo mạng
thông qua cuộc trao đổi từ những bài khảo sát tin trên báo mạng của các nhóm
được chuẩn bị sẵn. Điều này giúp cho sinh viên được tiếp cận với kiến thức một
cách nhanh nhất và hiệu quả nhất. Không chỉ có các bài thực hành theo nhóm,
tổng biên tập – giáo viên còn tạo điều kiện cho cá nhân trong lớp phát huy khả
năng “săn tin” của mình bằng hình thức tổng hợp tin, viết tin. Những tin, bài của
các thành viên sẽ được đưa ra thảo luận ngay tại lớp học. Và người biên tập
chính là những thành viên còn lại thông qua việc đóng góp ý kiến cho nội dung
thông tin cũng như ý tưởng của mỗi bài. Cuối cùng, người quyết định “số phận”
của những tác phẩm đó chính là giáo viên – người trực tiếp dảng dạy và hướng
dẫn. Có thể nói, lớp học trong môn tin báo mạng dường như đang trở thành cuộc
kiểm duyệt, sát hạch đối với năng lực của từng cá nhân. Chính vì thế, lớp chúng
tôi luôn ở trạng thái tập trung cao dộ cho những giờ tin báo mạng.
Ở đây, chúng tôi được dạy cách tôn trọng thời gian và quản lí thời gian
của cá nhân, tập thể. Không có lí do nào được chấp cho việc bạn không viết
được tin và hoàn thành nhiệm vụ của mình. Không cần biết bạn phải làm thế nào

để có được thông tin đó…Và cũng không hẳn thông tin bạn có sẽ trở thành sản
phẩm. Đó là những gì chúng tôi được dạy và buộc phải làm theo.
19


Tin báo mạng

Làm việc theo nhóm
Không giống với những bộ môn học khác, Tin báo mạng đòi hỏi kĩ năng
làm việc theo nhóm rất cao. Giảng viên chỉ là người hướng dẫn và đặt ra các yêu
cầu đối với học viên. Điều này đã khiến chúng tôi có cái nhìn mới mẻ về phong
cách làm việc trong môi trường mới. Đó không phải là một giò học mang tính lí
thuyết thông thường mà là những buổi thảo luận, trao đổi về những vấn đề được
giảng viên đề cập trong giờ học. Lớp chúng tôi khá đông với 45 sinh viên nên
thường được chia thành 9 nhóm. Mỗi buổi học giảng viên sẽ đặt ra yêu cầu
chung cho cả lớp, ví dụ như: làm điểm tin, phỏng vấn, phóng sự, viết tin…Tuy
nhiên, mỗi nhóm sẽ phải chọn cho mình một góc độ phản ánh riêng để tránh bị
trùng với các nhóm khác. Cách làm này tạo cho chúng tôi phải động não suy
nghĩ và thống nhất ý tưởng giũa các nhóm. Nhưng không phải lúc nào mọi việc
cũng suôn sẻ như bạn nghĩ, đặc biệt đó lại là những học viên mới vào nghề như
chúng tôi. Bởi vậy, không dễ gì mà giảng viên của chúng tôi lại có thể chấp
nhận ý tưởng của mỗi nhóm nêu ra.
Kết thúc mỗi giờ thảo luận đề tài để chuẩn bị cho “những màn diễn” trước
công chúng – lớp học, mỗi nhóm đều cố gắng đưa ra ý tưởng cho nhóm mình.
Nhưng khi giáo viên hỏi: Tin này có làm ai quan tâm không? Thì không ai trả
lời được. Chúng tôi cũng tiếp tục tìm được vài ý tưởng, nhưng đó là những ý
tưởng không dùng được!
Khá chật vật với những mớ ý tưởng còn bỏ ngỏ, các nhóm lại bắt đầu
cuộc hành trình của mình để viết tin. Lần này, cả lớp được cô Xuân giao nhiệm
vụ tìm đề tài trong vòng 2 tiếng, đúng 10h sẽ phải hoàn tất và nộp cho cô. Đến

20


Tin báo mạng

đâu? Làm thế nào để đến đó? Giáo viên không quan tâm, sinh viên thì phải biết
cách tự xoay xở. Phân công công việc trong nhóm như thế nào? Giáo viên không
quan tâm, sinh viên thì phải biết cách làm việc theo nhóm. Rất ngắn gọn, giáo
viên chỉ nói: “ các em muốn làm gì thì làm, miễn là đúng 10h phải có mặt ở lớp
để “chốt” bài”.
Phải mất khá lâu để mỗi nhóm định hướng được: đề tài, địa điểm, đường
đi, phân công công việc…vì thế, khoảng thời gian còn lại với chúng tôi giống
như một cuộc chạy đua nước rút mà vẫn chưa có gì trong tay. Kết thúc cuộc tìm
kiếm ý tưởng, chúng tôi đều cố gắng trở về với những thứ chúng tôi coi đó là
thành quả. Và ngay lúc đó, lớp học lại trở thành đấu trường hung biện giữa các
nhóm với nhau, giữa mỗi nhóm với giảng viên.

“Hình ảnh và hình tượng chủ tịch Hồ Chí Minh trong các tác phẩm
điện ảnh”
Thứ ba, 07 Tháng 6 2011 00:00
(Sóng Trẻ) - Nhân dịp kỉ niệm 121 năm ngày sinh của chủ tịch Hồ Chí
Minh và 100 năm ngày Người ra đi tìm đường cứu nước, bảo tàng Hồ Chí
Minh phối hợp với viện phim Việt Nam đã tổ chức triển lãm “Hình ảnh và
hình tượng chủ tịch Hồ Chí Minh trong các tác phẩm điện ảnh”.
Bắt đầu mở của từ ngày 16/05/2011, triển lãm đã thu hút được đông đảo
du khách đến tham quan và tìm hiểu. Với 14 áp phích, hơn 120 bức ảnh được in
chuyển, trích từ các tác phẩm phim tài liệu, phim truyện, tư liệu, điện ảnh về chủ
tịch Hồ Chí Minh được viện phim lưu trữ nhiều năm qua.

21



Tin báo mạng

Các tác phẩm điện ảnh trong triển lãm được bố trí rất cẩn thận và chia
thành 3 phần: thư nhất, “tìm đường cho dân tộc Việt Nam” với những hình ảnh
về Bác trong giai đoạn 1911-1945; thứ hai, “Hồ Chí Minh – người cha già của
dân tộc Việt Nam” qua những hình ảnh của Bác trong giai đoạn 1946-1969; thứ
ba, “Chủ tịch Hồ Chí Minh với điện ảnh cách mạng Việt Nam” thông qua những
hình ảnh về Bác gắn với sự ra đời và hành trình phát triển của nền điện ảnh nước
nhà ngay từ những bước khởi đầu gian nan.
Đến với những tác phẩm trưng bày trong triển lãm, kông chỉ có các du
khách trong nước mà còn có những du khách quốc tế từ nhiều quốc gia khác
nhau đến tham quan. Triển lãm đã giới thiệu đến người xem những hình ảnh về
cuộc đời, con người, sự nghiệp hoạt động cách mạng của chủ tịch Hồ Chí Minh
một cách chân thực và sinh động qua các tác phẩm, tư liệu, tài liệu điện ảnh.

22


Tin báo mạng

MỤC LỤC
I. Một số nét chung về tin báo mạng:
1.

Khái

niệm…………………………………………………………………1
2.


Tính

chất

của

tin…………………………………………………………..2
3.

Các

cấu

trúc

(kỹ

thuật)

viết

thức

của

tin……………………………………………2
4.

Đặc


điểm

hình

Tin………………………………………………3
5.

Các

dạng

tin……………………………………………………………….3
II. Mấy vấn đề về viết tin cho báo mạng:
1.

Tiêu

chí

viết

tin

đúng……………………………………………………..6
2.

Những

yếu


tố

quan

trọng

cho

một

mẩu

tin…………………………………….6
3.

Lựa

chọn

đề

tài

khi

đưa

tin………………………………………………..7
4.


Nguồn

tin

sai

nào?.................................................................7

23

lệch,

làm

thế


Tin báo mạng

5.

Một

sự

kiện

có


thể

viết

được

mấy

tin?........................................................8
6.

Việc

đưa

thông

tin

kèm

bình

luận………………………………………...8
7.

Đưa

tin


nguồn

mở…………………………………………………………9
8.

Đưa

tin

phân

bổ…………………………………………………………...9
9.

Đưa

tin

truyền

thống……………………………………………………..10
III. Một vài kĩ năng viết tin dành cho người làm báo:
………………….12

IV.

Cảm

nghĩ


…………………………………………………..15

24

bản

thân: