M CăL C
L̀i c̉m n ................................................................................................................... i
L̀i cam đoan ...............................................................................................................ii
T́m t́t ...................................................................................................................... iii
Danh śch ćc t̀ vít t́t ............................................................................................. v
Ṃc ḷc ....................................................................................................................... vi
Danh ṃc ćc b̉ng ..................................................................................................... x
Danh ṃc ćc h̀nh ....................................................................................................xii
M

Đ U .................................................................................................................... 1

1.

Ĺ do cḥn đ̀ tƠi .............................................................................................. 1

2.

Ṃc tiêu nghiên ću ......................................................................................... 2

3.

Nhịm ṿ nghiên ću ....................................................................................... 2

4.

Đ́i t ̣ng vƠ kh́ch th̉ nghiên ću ................................................................. 3

5.

Gỉ thuýt nghiên ću ...................................................................................... 3

6.

Pḥm vi nghiên ću .......................................................................................... 3

7.

Ph

8.

Ću tŕc t ng th̉ c̉a lụn văn ......................................................................... 4

Ch

ngă1 C ăS

1.1.

T̉NGăQUANăVỀăV́NăĐỀăNGHIÊNăĆU ............................................... 5

ng ph́p nghiên ću .................................................................................. 3
LụăLU N VỀ PH

NGăPH́PăḌY ḤCăKH́MăPH́ ... 5

1.1.1. Trên th́ gíi ............................................................................................. 5
1.1.2. Trong n ́c ............................................................................................... 8
1.2.


PH

NGăPH́PăḌY ḤCăKH́MăPH́ ............................................... 11

1.2.1. Kh́i nịm ............................................................................................... 11
1.2.1.1.

Kh́i nịm kh́m ph́ ................................................................................ 11

1.2.1.2.

Kh́i nịm ḍy ḥc kh́m ph́ ................................................................... 12

1.2.1.3.

Kh́i nịm ph

ng ph́p ḍy ḥc kh́m ph́ ............................................. 13

1.2.2. Đặc đỉm c̉a ḍy ḥc kh́m ph́ .............................................................. 13
1.2.2.1.

Mô h̀nh ḍy ḥc kh́m ph́ ...................................................................... 14

vi


1.2.2.2.

Ḿi liên ḥ gĩa ḍy ḥc kh́m ph́ vƠ ḍy ḥc nêu v́n đ̀ .................... 14


1.2.2.3.

Ćc ćp đ̣ ḍy ḥc kh́m ph́ .................................................................. 15

1.2.3. B̉n ch́t vƠ đặc tr ng c̉a ph

ng ph́p ḍy ḥc kh́m ph́ ....................... 16

1.2.3.1.

B̉n ch́t c̉a ph

ng ph́p ḍy ḥc kh́m ph́ ......................................... 16

1.2.3.2.

Đặc tr ng c̉a bịn ph́p t ch́c họt đ̣ng kh́m ph́ trong ḥc ṭp. ..... 18

1.2.4. Qui tr̀nh thít ḱ họt đ̣ng kh́m ph́ ...................................................... 18
1.2.5. Qui tr̀nh t ch́c họt đ̣ng kh́m ph́ ...................................................... 23
1.3.

C ăS ăKHOAăḤCăC̉AăPH

NGăPH́PăḌYăḤCăKH́MăPH́ 25

1.3.1. C sở tơm ĺ ḥc ở ĺa tu i ḥc sinh ph thông......................................... 25
1.3.2. C sở gío ḍc ḥc .................................................................................. 26
Ch


ngă2 ......................................................................................................................

TH C TṚNG ḌY ḤCăMÔNăH́AăḤC L P 10 ṬIă TR ̀NG THPT
NGUYỄNăVĔNăTĔNG ........................................................................................... 29
2.1.

Đ CăĐIỂMăTR ̀NG THPT NGUYỄNăVĔNăTĔNG ............................ 29

2.2.

Đ Că ĐIỂM,ă NHỊMă V ,ă PH

NGă PH́Pă ḌYă MÔNă H́Aă ḤC

TR ̀NG PH̉ THÔNG ....................................................................................... 30
2.2.1. Đặc đỉm môn h́a ḥc ............................................................................ 30
2.2.2. Nhịm ṿ c̉a vịc ḍy ḥc H́a ḥc ở tr ̀ng THPT ................................ 30
2.2.2.1.

Nhịm ṿ c b̉n ...................................................................................... 30

2.2.2.2.

Nhịm ṿ ph́t trỉn tìm ḷc tŕ tụ cho ḥc sinh .................................... 31

2.2.2.3.

Nhịm ṿ gío ḍc ................................................................................... 31


2.2.2.4.

Ḿi quan ḥ gĩa ba nhịm ṿ. ................................................................ 31

2.2.3. Ph

ng ph́p ḍy ḥc môn H́a ḥc ......................................................... 32

2.2.3.1.

Đặc tr ng c̉a ph

2.2.3.2.

Ćc ph

2.2.4. Phơn ph́i ch
2.3.

ng ph́p ḍy ḥc H́a ḥc ......................................... 32

ng ph́p ḍy ḥc h́a ḥc c b̉n ............................................... 32
ng tr̀nh môn h́a ĺp 10 ................................................... 33

TH C TṚNG ḌYăV̀ăḤCăMÔNăH́AăḤC L P 10 ṬIăTR ̀NG

THPT NGUYỄNăVĔNăTĔNG................................................................................. 36

vii



2.3.1. Tḥc tṛng ḥc ṭp môn H́a ḥc 10 c̉a HS tr ̀ng THPT Nguỹn Văn Tăng 36
2.3.2. Tḥc tṛng ḍy ḥc môn H́a ḥc c̉a GV ṭi tr ̀ng THPT Nguỹn Văn
Tăng 39
2.3.2.1. Tḥc tṛng v̀ ph

ng ph́p ḍy ḥc h́a ḥc ĺp 10 ṭi tr ̀ng THPT

Nguỹn Văn Tăng ..................................................................................................... 39
2.3.2.2. Tḥc tṛng s̉ ḍng ph
Ch

ng tịn tṛc quan trong ḍy ḥc ........................... 41

ngă3 .................................................................................................................. 46

V N D NGă PH

NGă PH́Pă ḌY ḤCă KH́Mă PH́ă V̀Oă ḌY ḤC

MÔNăH́AăḤC L P 10 ṬIăTR ̀NGăTHPTăNGUYỄNăVĔNăTĔNG ....... 46
3.1.ăT̉ăCH́CăḌYăḤCăMÔNăH́AăḤCă10ăTHEOăH

NGăKH́MăPH́ 46

3.1.1. Ćch ṿn ḍng ḍy ḥc kh́m ph́ vƠo ḍy ḥc môn H́a ḥc ở tr ̀ng THPT . 46
3.1.2. Ćc ch̉ đ̀ ḍy ḥc kh́m ph́ trong ḍy ḥc môn H́a ḥc ĺp 10 .............. 47
3.1.2.1. Ḍy ḥc kh́m ph́ khi ḍy ḥc kh́i nịm ................................................... 47
3.1.2.2. Ḍy ḥc kh́m ph́ khi ḍy ḍy ḥc đ̣nh lụt, nguyên t́c. ......................... 50
3.1.2.3. Ḍy ḥc kh́m ph́ khi ḍy t́nh ch́t h́a ḥc c̉a ch́t ................................ 51

3.2.ă THIẾTă KẾă KẾă HỌCHă B̀Iă ḤCă Ćă V Nă D NGă PH

NGă PH́Pă

KH́MăPH́(GÍOắN) ........................................................................................ 53
3.3. TH C NGHỊMăS ăPḤM .......................................................................... 77
3.3.1. Ṃc đ́ch - nhịm ṿ c̉a tḥc nghịm s pḥm ......................................... 77
3.3.2. ṆI DUNG TḤC NGHỊM S

PḤM ................................................ 78

3.3.2.1. Đ́i t ̣ng tḥc nghịm ................................................................................ 78
3.3.2.2. Phơn t́ch ḱt qủ tìn tḥc nghịm .............................................................. 78
3.3.3. T ch́c tḥc nghịm ................................................................................ 81
3.4.ăKẾTăQỦăTH CăNGHỊM .......................................................................... 82
3.4.1.ăT̉ăch́căkỉmătraăvƠăkh̉oăśt ....................................................................... 82
3.4.2. Phơn t́ch đ̣nh l ̣ng ................................................................................ 82
3.4.2.1. X̉ ĺ ḱt qủ bƠi kỉm tra l̀n 1 ................................................................... 82
3.4.1.2. X̉ ĺ ḱt qủ bƠi kỉm tra l̀n 2 ................................................................... 85
3.4.1.3. Kỉm nghịm gỉ thuýt vƠ ḱt lụn ............................................................ 87

viii


3.4.2. Ḱt qủ tḥc nghịm đ̣nh t́nh .................................................................. 88
KẾT LU NăV̀ăKIẾN NGḤ ................................................................................ 96
1.

K T LUẬN ............................................................................................ 96


2. KHUY N NGḤ ........................................................................................... 97
* V́i ćc tr ̀ng THPT............................................................................................. 97
* V́i GV 98
3. H ỚNG PHÁT TRIỂN CỦA ĐỀ TÀI ........................................................... 98
T̀IăLỊU THAM KH̉O ...................................................................................... 99
PH L C ............................................................................................................... 102
PHỤ LỤC 1 .................................................................................................... 102
PHI U KHẢO SÁT HỌC SINH ( Tìn tḥc nghịm) ...................................... 102
PHỤ LỤC 2 .................................................................................................... 104
PHI U KHẢO SÁT HỌC SINH ( Sau tḥc nghịm ........................................ 104
PHỤ LỤC 3 ĐỀ KIỂM TRA 45 CH

NG NHÓM HALOGEN ..................... 106

PHỤ LỤC 4 ĐỀ KIỂM TRA 45 CH

NG OXI – L U HUỲNH .................... 107

PHỤ LỤC 5 BẢNG ĐIỂM T NG HỢP LỚP TḤC NGHỊM ....................... 108
PHỤ LỤC 6 BẢNG ĐIỂM T NG HỢP LỚP ĐỐI CHỨNG ............................. 109
PHỤ LỤC 7 ṂT SỐ HÌNH ẢNH HỌC SINH TRONG QUÁ TRÌNH HỌC TẬP. 110

ix


DANHăM CăĆCăB̉NG
Trang
B̉ng 2.1: Ḱt qủ kh̉o śt HS v̀ ḿc đ̣ ́p ḍng kín th́c h́a ḥc vƠo
tḥc t́
B̉ng 2.2: Ḱt qủ kh̉o śt HS v̀ ḿc đ̣ h́ng th́ v́i môn h́a ḥc


35

B̉ng 3.3: Ḱt qủ kh̉o śt HS v̀ vịc chủn ḅ bƠi ḿi ở nhƠ tr ́c khi
đ́n ĺp

37

B̉ng 2.4: Ḱt qủ kh̉o śt HS v̀ ḿc đ̣ tham gia vƠo bƠi gỉng

37

B̉ng 2.5: Kh̉o śt HS v̀ ph
ḍy H́a ḥc

38

ng ph́p ḍy ch̉ ýu c̉a GV trong gì

B̉ng 2.6: Kh̉o śt HS v̀ ḿc đ̣ mong mún ḥc theo ph
kh́m ph́
B̉ng 2.7: Ḿc đ̣ GV ḱt ḥp ph

ng ph́p

ng tịn tṛc quan trong gì ḍy

B̉ng 2.8: Ḱt qủ kh̉o śt HS v̀ ḿc đ̣ GV s̉ ḍng ćc ph
tṛc quan


ng tịn

36

39
40
41

B̉ng 2.9: Ḱt qủ kh̉o śt HS v̀ ḿc đ̣ hỉu bƠi khi GV ḱt ḥp gỉng
ḍy v́i PTTQ

42

B̉ng 3.1: Ćc ś lịu th́ng kê tìn tḥc nghịm

80

B̉ng 3.2: T ng ḥp ćc tham ś đặc tr ng

80

B̉ng 3.3: X́p lọi ḥc ḷc HS tìn TN

81

B̉ng 3.4: B̉ng phơn ph́i t̀n ś, tơn sút t́ch lũy đỉm kỉm tra l̀n 1

83

B̉ng 3.5: X́p lọi ḥc ḷc HS bƠi kím tra l̀n 1


84

B̉ng 3.6: Mô t̉ vƠ so śnh d̃ lịu qua bƠi kỉm tra 1

85

B̉ng 3.7: B̉ng phơn ph́i t̀n ś, tơn sút t́ch lũy đỉm kỉm tra l̀n 2

86

B̉ng 3.8: X́p lọi ḥc ḷc HS bƠi kím tra l̀n 2

87

B̉ng 3.9: Mô t̉ vƠ so śnh d̃ lịu qua bƠi kỉm tra 2

87

B̉ng 3.10: T ng ḥp ćc gí tṛ trung b̀nh, ph
DC

89

ng sai c̉a hai ĺp TN vƠ

B̉ng 3.11: ́ kín c̉a HS v̀ ḿc đ̣ h́ng th́ v́i ḥc ph
DHKP

x


ng ph́p
90


B̉ng 3.12: ́ kín c̉a HS v̀ hỉu qủ khi ́p ḍng ph

ng ph́p DHKP

90

B̉ng 3.13: Ḱt qủ kh̉o śt HS v̀ ḿc đ̣ tham gia vƠo bƠi gỉng

91

B̉ng 3.14: ́ kín c̉a HS v̀ ḿc đ̣ h́ng th́ v́i ḥc PTTQ

92

B̉ng 3.15: ́ kín c̉a HS v̀ hỉu qủ típ thu bƠi ḿi khi s̉ ḍng PTTQ

93

B̉ng 3.16: ́ kín c̉a HS v̀ hỉu qủ khi s̉ ḍng ph

93

xi

ng ph́p nh́m



DANHăM CăĆCăH̀NH
TRANG
H̀nh 1.1. Đặc đỉm c̉a ḍy ḥc kh́m ph́

13

H̀nh 1.2: Qui tr̀nh t ch́c họt đ̣ng kh́m kh́

23

H̀nh 2.1: Bỉu đ̀ ḿc đ̣ ́p ḍng kín th́c h́a ḥc vƠo tḥc t́

35

H̀nh 2.2: Bỉu đ̀ ḿc đ̣ h́ng th́ v́i môn h́a ḥc

36

H̀nh 2.3: Vịc chủn ḅ bƠi ḿi ở nhƠ tr ́c khi đ́n

37

H̀nh 2.4: Ḿc đ̣ tham gia vƠo bƠi gỉng c̉a HS

38

H̀nh 2.5: Ph
ḥc


39

ng ph́p ḍy ch̉ ýu c̉a GV trong gì ḍy H́a

H̀nh 2.6: Ḿc đ̣ mong mún ḥc theo ph ng ph́p kh́m ph́
c̉a HS
H̀nh 2.7: Ḿc đ̣ GV ḱt ḥp ph ng tịn tṛc quan trong ḍy bƠi
ḿi

40

H̀nh 2.8: Ḿc đ̣ GV s̉ ḍng ćc ph

42

ng tịn tṛc quan

41

H̀nh 2.9: Ḿc đ̣ hỉu bƠi c̉a HS khi GV ḱt ḥp gỉng ḍy v́i
PTTQ

43

H̀nh 3.1: Bỉu đ̀ phơn ph́i t̀n sút lũy t́ch tìn TN

81

H̀nh 3.2: Bỉu đ̀ phơn lọi HS tìn TN


81

H̀nh 3.3: Bỉu đ̀ phơn ph́i t̀n sút lũy t́ch bƠi kỉm tra 1.

84

H̀nh 3.4: Bỉu đ̀ phơn lọi HS bƠi kỉm tra 1.

85

H̀nh 3.5: Bỉu đ̀ phơn ph́i t̀n sút lũy t́ch bƠi kỉm tra 2.

86

H̀nh 3.6: Bỉu đ̀ phơn lọi HS bƠi kỉm tra 2.

87

H̀nh 3.7: Ḿc đ̣ h́ng th́ c̉a HS v́i ph

90

H̀nh 3.8: Hỉu qủ khi ́p ḍng ph

ng ph́p DHKP

ng ph́p ḍy ḥc kh́m ph́

91


H̀nh 3.9: Ḿc đ̣ tham gia vƠo bƠi gỉng c̉a HS

91

H̀nh 3.10: Ḿc đ̣ h́ng th́ c̉a HS v́i ph

92

ng tịn tṛc quan

H̀nh 3.11: Hỉu qủ típ thu bƠi ḿi khi s̉ ḍng PTTQ

93

H̀nh 3.12: Hỉu qủ khi s̉ ḍng ph

94

ng ph́p nh́m

xii


M

Đ U

1. Lýădoăcḥnăđ̀ătƠi
Ngḥ quýt Ḥi ngḥ l̀n th́ 8, Ban Ch́p hƠnh Trung


ng kh́a XI (Ngḥ

quýt ś 29-NQ/TW) v́i ṇi dung đ i ḿi căn b̉n, toƠn dịn Gío ḍc vƠ đƠo ṭo,
coi gío ḍc lƠ qúc śch hƠng đ̀u, lƠ ṣ nghịp c̉a Đ̉ng, NhƠ n ́c vƠ c̉a toƠn
dơn đư kh̉ng đ̣nh: Chúng ta sẽ chuyển từ việc dạy và học chủ yếu truyền thụ kiến
thức một chiều từ thầy sang trò, nặng về truyền thụ kiến thức sang phương pháp
giáo dục mới nhằm hình thành năng lực và phẩm chất của con người lao động mới
[1,tr 3].
Đìu 28 lụt gío ḍc đư quy đ̣nh: Phương pháp giáo dục phổ thông phải
phát huy tính tích cực, chủ động, sáng tạo của học sinh; phù hợp với đặc điểm của
từng môn học, từng lớp học; bồi dưỡng phương pháp tự học, khả năng làm việc
theo nhóm; rèn luyện kĩ năng vận dụng kiến thức vào thực tiễn, tác động đến tình
cảm, đem lại niềm vui, hứng thú cho học sinh [2, tr8].
Đ̉ đ́p ́ng đ ̣c nh̃ng đìu trên, đ̀i h̉i ph̉i ć ṣ đ i ḿi trong gío ḍc:
-

Đ i ḿi quan đỉm ḍy ḥc

-

Đ i ḿi ph

-

Đ i ḿi ṇi dung

-

Đ i ḿi kỉm tra đ́nh gí


-

Khai th́c t́i đa ćc ph

ng ph́p ḍy ḥc

ng tịn k̃ thụt hịn đ̣i, c̉i ćch ćc thít ḅ

ḥc đ ̀ng pḥc ṿ cho ćc PPDH ḿi.
Hịn nay ć ć ŕt nhìu ph

ng ph́p ph

(active teaching and learning). Đơy lƠ nh̃ng ph

ng ph́p nhằm ph́t huy t́nh t́ch

c̣c, đ̣c ḷp, śng ṭo c̉a ng ̀i ḥc. V́ ḍ nh : ph
ph

ng ph́p ḍy ḥc nêu vƠ gỉi quýt v́n đ̀; ph
Ph

ng ph́p ḍy ḥc t́ch c̣c
ng ph́p ḍy ḥc kh́m ph́;

ng ph́p ḍy ḥc ḥp t́c.

ng ph́p ḍy ḥc kh́m ph́ lƠ ṃt trong nh̃ng ph


ng ph́p ḍy ḥc

t́ch c̣c ć hịu qủ vƠ d̃ ṿn ḍng trong nhƠ tr ̀ng ph thông. V́i ph

ng ph́p

nƠy, con đ ̀ng đi t́i kín th́c ḿi đ ̣c xơy ḍng trên cở sở kín th́c s̃n ć c̉a
ng ̀i ḥc, thông qua ćc họt đ̣ng t́ch c̣c c̉a ng ̀i ḥc, d ́i ṣ đ̣nh h ́ng gíp
1


đ̃ c̉a ng ̀i ḍy s đ ̣c t̀m ra. Đìu đ́ s lƠm cho ng ̀i ḥc c̉m th́y h́ng th́ vƠ
s ḱch th́ch đ ̣c ṣ t̀m t̀i kín th́c ḿi c̉a ng ̀i ḥc. H n ña v́i ph

ng ph́p

nƠy th̀ trong b́t k̀ đìu kịn c sở ṿt ch́t nƠo cũng ́p ḍng đ ̣c ṃt ćch linh
họt vƠ ć hỉu qủ.
Môn H́a ḥc lƠ môn khoa ḥc mang t́nh tḥc nghịm, lƠ môn ḥc nghiên
ću v̀ ću ṭo vƠ ṣ bín đ i c̉a ćc ch́t, gíp cho ḥc sinh nh̀n nḥn ṣ ṿt hịn
t ̣ng d ́i ǵc đ̣ khoa ḥc, trang ḅ cho ḥc sinh kín th́c v̀ ́ng ḍng c̉a H́a
ḥc vƠo ṃt ś ngƠnh s̉n xút quan tṛng vƠ đ̀i śng. Đ̀ng th̀i môn H́a ḥc lƠ
ṃt môn thi đ̣i ḥc kh́i A vƠ kh́i B, t̀ đ́ cho th́y H́a ḥc lƠ môn ḥc c̀n thít
vƠ quan tṛng trong ćc tr ̀ng THPT. Nh ng hịn nay, ch́t l ̣ng ḥc ṭp cũng nh
ś l ̣ng ḥc sinh ḷa cḥn vƠ h́ng th́ v́i môn H́a ḥc không c̀n nh tr ́c.
Xút ph́t t̀ tḥc t́ ḍy ḥc v́i mong mún ḷa cḥn ph

ng ph́p ḍy ḥc


ph̀ ḥp v́i yêu c̀u c̉a ḅ môn nên tôi quýt đ̣nh ḷa cḥn vƠ nghiên ću đ̀ tƠi
“Ṿn ệ́ng ph

ng pháp ế y họẾ khám phá vào ế y họẾ môn hóa lớp 10 t i

tr ờng THPT Nguyễn Văn Tăng”. Tôi hi ṿng s đ́ng ǵp ṃt ph̀n công śc vƠo
vịc nơng cao hỉu qủ ḍy vƠ ḥc môn H́a ḥc ńi riêng vƠ công cục đ i ḿi gío
ḍc c̉a đ́t n ́c ńi chung.
M cătiêu nghiênăću

2.

Nghiên ću vƠ ṿn ḍng trỉn khai ḍy ḥc kh́m ph́ vƠo ḍy ḥc môn H́a ḥc ĺp
10 ṭi tr ̀ng THPT Nguỹn Văn Tăng, qua đ́ đ̀ xút ṃt ś bịn ph́p nhằm nơng
cao hỉu qủ ṿn ḍng ph

ng ph́p ḍy ḥc kh́m ph́ trong ḍy ḥc môn H́a ḥc.

Nhịmăv ănghiênăću

3.

Đ̉ đ̣t đ ̣c ṃc tiêu trên, đ̀ tƠi ć ćc nhịm ṿ sau:
-

Nghiên ću ĺ lụn v̀ ćc ph

ng ph́p ḍy ḥc t́ch c̣c, đặc bịt lƠ ph

ng


ph́p ḍy ḥc kh́m ph́.
-

Kh̉o śt tḥc tṛng gỉng ḍy vƠ ḥc ṭp môn H́a ḥc ĺp 10 c b̉n theo

d́u hịu ḍy ḥc kh́m ph́ ṭi tr ̀ng THPT Nguỹn Văn Tăng.
-

Trỉn khai ḍy ḥc kh́m ph́ vƠo ḍy môn h́a ḥc ĺp 10 ṭi tr ̀ng THPT

Nguỹn Văn Tăng.

2


4.

Đốiăt

ngăvƠăkh́chăth̉ănghiênăću

1. Đốiăt
Ph

ngănghiênăću

ng ph́p ḍy ḥc kh́m ph́.
2. Kh́chăth̉ nghiênăću


5.

-

Ḥc sinh ĺp 10 vƠ gío viên tr ̀ng THPT Nguỹn Văn Tăng.

-

Ṇi dung, ch

ng tr̀nh môn h́a ḥc ĺp 10.

Gỉăthuýtănghiênăću
Hịn nay ph

ng ph́p ḍy ḥc H́a ḥc ṭi tr ̀ng THPT ch̉ mang t́nh truỳn

tḥ, gỉi th́ch - minh ḥa, ch a ph́t huy đ ̣c t́nh t́ch c̣c ch̉ đ̣ng c̉a HS. Ńu
GV ṿn ḍng ph

ng ph́p DHKP vƠo qú tr̀nh ḍy ḥc theo qui tr̀nh nh ng ̀i

nghiên ću đ̀ xút th̀ s tăng h́ng th́ ḥc ṭp vƠ ph́t huy t́nh t́ch c̣c c̉a HS,
ǵp ph̀n nơng cao ch́t l ̣ng ḍy vƠ ḥc môn H́a ĺp 10.
6. Pḥm vi nghiênăću
Qú tr̀nh ḍy ḥc môn h́a ḥc ĺp 10 c
Nguỹn Văn Tăng ć ṿn ḍng ph
7. Ph
1.


b̉n – THPT ṭi tr ̀ng THPT

ng ph́p ḍy ḥc kh́m ph́.

ngăph́pănghiênăću

Phương pháp nghiên cứu tài liệu: s u t̀m, nghiên ću ćc tƠi lịu ĺ lụn vƠ

ćc ḱt qủ nghiên ću tḥc tĩn (śch, lụn ́n, ṭp ch́, bƠi b́o, ćc công tr̀nh
nghiên ću…) trong n ́c vƠ ngoƠi n ́c v̀ ćc v́n đ̀ ć liên quan đ́n đ̀ tƠi. Ćc
t lịu nƠy đ ̣c nghiên ću, phơn t́ch, ḥ th́ng h́a s̉ ḍng trong đ̀ tƠi vƠ śp
x́p thƠnh th ṃc tham kh̉o.
2.

Phương pháp điều tra bằng bảng hỏi: thăm d̀ ́ kín HS tr ́c vƠ sau tḥc

nghịm, đ̉ thu tḥp thông tin v̀ tḥc tṛng ḍy vƠ ḥc môn H́a ḥc ṭi tr ̀ng
THPT Nguỹn Văn Tăng, b̉ng h̉i đ ̣c đ a ra d ́i ḍng phíu h̉i. (pḥ ḷc 2 vƠ
pḥ ḷc 3)
3.

Phương pháp thực nghiệm sư phạm:
Trỉn khai vịc ṿn ḍng ph

ng ph́p DHKP vƠo ḍy ḥc môn H́a ĺp 10

ṭi tr ̀ng THPT Nguỹn Văn Tăng, nhằm b ́c đ̀u kỉm tra t́nh kh̉ thi vƠ t́nh
hỉu qủ c̉a bịn ph́p đ ̣c đ̀ xút trong lụn văn, kỉm tra ḱt qủ, phơn t́ch
đ́nh gí ḱt qủ.
3



Phương pháp xử lý số liệu:

4.

S̉ ḍng ph

ng ph́p th́ng kê tón ḥc vƠ ph̀n m̀m SPSS 11.5 đ̉ phơn

t́ch ḱt qủ đìu tra tḥc tṛng, ḱt qủ tḥc nghịm ở ĺp tḥc nghịm vƠ ĺp đ́i
ch́ng.
8. Ćuătŕcăt̉ngăth̉ăcủaălu năvĕn
Lụn văn đ ̣c chia lƠm ba ph̀n ch́nh:
-

PH̀N M̉ Đ̀U

-

PH̀N ṆI DUNG: g̀m ć 3 ch

-

ng

o Ch

ng 1. C sở ĺ lụn vƠ tḥc tĩn


o Ch

ng 2. Thít ḱ gío ́n

o Ch

ng 3: Tḥc nghịm s pḥm vƠ ḱt qủ

PH̀N K T LUẬN

TƠi lịu tham kh̉o

4


N IăDUNG
Ch

ngă1

C ăS ăLụăLU NăVỀăPH

NGăPH́PăḌYăḤCă

KH́MăPH́
1.1.
1.1.1.

T̉NGăQUANăVỀăV́NăĐỀăNGHIÊNăĆU
Trên th́ăgi i

Ć th̉ ńi “phát hiện ra, tìm ra” lƠ nh̃ng t̀ ng̃ đ ̣c xút hịn c̀ng

v́i th̀i vua Hiero II, Archimedes đư reo lên “Eureca! Eureca! - tìm ra r i!” khi
ông ph́t hịn ra ćch kỉm tra xem chíc v

ng mịn c̉a nhƠ vua ć ph̉i lƠ vƠng

nguyên ch́t hay không (theo yêu c̀u c̉a nhƠ vua). Bằng kinh nghịm c̉a b̉n thơn,
kh̉ năng t̀m t̀i, śng ṭo ông đư đ a nhơn lọi đ́n v́i nh̃ng ph́t kín vĩ đ̣i.
Th́ kỷ XII, A.Kômenski đư vít: “Gío ḍc ć ṃc đ́ch đ́nh th́c năng
ḷc nḥy c̉m, ph́n đón, ph́t trỉn nhơn ćch… hưy t̀m ra ph

ng ph́p cho ph́p

GV ḍy ́t h n, HS ḥc nhìu h n.”
J.J.Rousseau (th́ k̉ XVIII ) lƠ ṃt nhƠ c̉i ćch gío ḍc ng ̀i Ph́p,
ông cho rằng: “ Đ́i v́i ph

ng ph́p ḍy ḥc ph̉i t̀m hỉu đ́a trẻ vƠ tôn tṛng kh̉

năng ṭ nḥn th́c c̉a ń. Trẻ em ph̉i ṭ kh́m ph́ ra kín th́c vƠ đ ̣c khêu g̣i
t́nh t̀ m̀ ṭ nhiên”
Nh̃ng năm 1940 A.N. Leotiev vƠ R.L. Rubinstien đư đ a ra thuýt họt
đ̣ng, ń lƠ c s ĺ lụn c̉a ph

ng ph́p ḍy ḥc kh́m ph́. Tuy nhiên ng ̀i ć

công nghiên ću đ̉ ́p ḍng thƠnh công ph

ng ph́p ḍy ḥc nƠy vƠo tḥc tĩn ḍy


ḥc lƠ Jerome Seymour Bruner v́i t́c ph̉m ńi tíng “The process of education”
(1960), trong đ́ t́c gỉ ch̉ ra ćc ýu t́ c b̉n c̉a ph
-

ng ph́p ḥc nƠy lƠ:

GV nghiên ću ṇi dung bƠi ḥc đ́n ḿc đ̣ sơu c̀n thít, t̀m kím nh̃ng

ýu t́ ṭo t̀nh húng, ṭo c ḥi cho họt đ̣ng kh́m ph́.
-

Thít ḱ ćc họt đ̣ng c̉a HS trên c sở đ́ x́c đ̣nh ćc họt đ̣ng ch̉ đ̣o,

t ch́c c̉a GV.

5


-

Kh́o ĺo đặt ng ̀i ḥc vƠo ṿ tŕ c̉a ng ̀i kh́m ph́ (kh́m ph́ ći ḿi

c̉a b̉n thơn), t ch́c vƠ đìu khỉn cho qú tr̀nh nƠy dĩn ra ṃt ćch thụn ḷi đ̉
t̀ đ́ ng ̀i ḥc xơy ḍng kín th́c cho b̉n thơn.
Nhìu nhƠ ĺ thuýt ḥc, tơm ĺ ḥc, cũng nghiên ću v̀ ph

ng ph́p ḍy ḥc

kh́m ph́ nh : Jean Piaget, John Dewey, Lev Vygotsky...1

Trong cún śch “Demoracy and Education”, Dewey mô t̉ ḥc ṭp nh lƠ
hƠnh đ̣ng n i mƠ kín th́c vƠ ́ t ởng xút hịn khi ng ̀i ḥc t

ng t́c v́i

nh̃ng ng ̀i kh́c trong ṃt nh́m vƠ xơy ḍng nên kín th́c c̉a m̀nh bằng ćch
́p ḍng ćc ḱt lụn t̀ kinh nghịm trong qú kh́. Dewey tin rằng trẻ em ć đ̣ng
ḷc ḥc ṭ nhiên vƠ gío ḍc gíp cho qú tr̀nh ḥc hỉu qủ h n. Ông tin rằng, tŕ
tụ ph́t trỉn thông qua t

ng t́c xư ḥi. Dewey th́y trẻ em ph̉i lƠ ng ̀i ch̉ đ̣ng

tham gia vƠo qú tr̀nh ḥc ṭp ch́ không ph̉i lƠ ng ̀i thu nḥn.
Theo Lev Vygotsky, văn hó xư ḥi t́c đ̣ng ṃnh m đ́n ṣ ph́t trỉn
nḥn th́c, đặc bịt lƠ ṣ t

ng t́c c̉a trẻ v́i nh̃ng ng ̀i kh́c ̉nh h ởng đ́n ṣ

ph́t trỉn nḥn th́c c̉a ch́ng (Rice &Wilson, 1999). Vygotsky gíi thịu kh́i
nịm ĺ thuýt v̀ng ph́t trỉn g̀n. Trong kh́i nịm nƠy, ông đ a ra gỉ thuýt rằng
ć ṃt ṣ kh́c bịt gĩa nh̃ng g̀ đ́a trẻ ć th̉ tḥc hịn đ̣c ḷp v́i nh̃ng g̀
ch́ng ć th̉ tḥc hịn khi ć ṣ h̃ tṛ. Ńi ćch kh́c, ṃt đ́a trẻ ć th̉ gỉi
quýt ṃt v́n đ̀ ph́c ṭp (ở đ̣ tu i c̉a ch́ng) ńu ch́ng ć ḅn bè, th̀y cô, b́
mẹ h̃ tṛ xơy ḍng ćc kinh nghịm c̀n thít. Ṃt v́ ḍ đỉn h̀nh cho ḥc thuýt
nƠy lƠ lƠ ṣ kh́c bịt c̉a ṃt đ́a trẻ ở nhƠ trẻ, đ́a trẻ ḥc đ ̣c nhìu h n so v́i
nh̃ng đ́a trẻ không đ ̣c đi nhƠ trẻ. Ch́ng s ć v́n t̀ ṽng nhìu h n vƠ ć th̉
ḥc đ ̣c nhìu h n kín th́c h n t̀ cô gío vƠ ḅn bè c̀ng đ tu i. Vygotsky cho
rằng, x́c đ̣nh n i mƠ ng ̀i ḥc xơy ḍng vƠ ph́t trỉn kinh nghịm c̉a ch́ng
d ́i ṣ h ́ng d̃n c̉a ng ̀i daỵ lƠm cho ṣ kh́m ph́ phong ph́ h n.
Theo Geofrey Petty cho rằng hai ćch típ c̣n trong ḍy ḥc đ́ lƠ: ḍy ḥc

bằng ćch gỉi th́ch vƠ ḍy ḥc bằng ćch đặt cơu h̉i. [23]

1

Discovery Learning for the 21st Century: What is it and how does it compare to traditional learning in
effectiveness in the 21st Century?

6


Trong ḍy ḥc bằng gỉi th́ch, ḥc sinh đ ̣c gío viên gỉng kín th́c ḿi,
ḥc sinh ph̉i s̉ ḍng vƠ ghi nh́ nh̃ng kín th́c ḿi nƠy. C̀n v́i ḍy ḥc bằng
ćch đặt cơu h̉i, gío viên đặt cơu h̉i hoặc giao bƠi ṭp yêu c̀u ḥc sinh ph̉i ṭ
t̀m ra kín th́c ḿi- mặc d̀ ṿy ṽn ć ṣ h ́ng d̃n hoặc chủn ḅ đặc bịt.
Kín th́c ḿi nƠy đ ̣c gío viên ch̉nh s̉a vƠ kh̉ng đ̣nh ḷi. Ḍy ḥc
kh́m ph́ lƠ ṃt v́ ḍ c̉a ćch típ c̣n nƠy. Ḍy ḥc kh́m ph́ ch̉ ć th̉ đ ̣c s̉
ḍng ńu ng ̀i ḥc ć kh̉ năng ŕt ra đ ̣c bƠi ḥc ḿi t̀ kín th́c vƠ kinh
nghịm s̃n ć c̉a m̀nh.
Consinet Roger, nhƠ gío ḍc ng ̀i Ph́p vƠo n̉a đ̀u th́ kỷ XX, đ́ng trên
quan đỉm ḍy ḥc họt đ̣ng, đư đ̀ ra ćc h̀nh th́c t ch́c ḍy ḥc t́ch c̣c h n.
Trong đ́, ông đặc bịt ch́ ́ t́i ph

ng ph́p lƠm vịc ṭ do, theo nh́m trong qú

tr̀nh ḍy ḥc. T́c gỉ cho rằng, lƠm vịc theo nh́m ć nghĩa lƠ: ḥc sinh ph̉i t̀m
t̀i, kh́m ph́, ph̉i tḥc hịn nh̃ng kh̉o ću hay quan śt, ph̉i ć ǵng phơn t́ch,
t̀m hỉu, dĩn đ̣t, c̀n ph̉i lƠm sao đ̀i h̉i ở trẻ ṃt ṣ ć ǵng śng ṭo ć nhơn đ̉
gío viên đ a trẻ đ́n vịc ṭ m̀nh kh́m ph́ trong ćc t̀nh húng kh́c nhau, nhằm
kh i ḍy ở trẻ tinh th̀n nghiên ću.
S. Rassekh (1987) cho rằng: “Ng ̀i th̀y t̀i lƠ ng ̀i đem kín th́c đ́n cho

ḥc sinh; ngùi th̀y gỉi lƠm cho ḥc sinh ṭ t̀m ra kín th́c”.
R.R.Singh ḷi ch̉ ra rằng: “Trong qú tr̀nh ḍy ḥc, ng ̀i ḍy vƠ ng ̀i ḥc
lƠ nh̃ng ng ̀i ḅn c̀ng lƠm vịc, c̀ng nhau t̀m hỉu vƠ kh́m ph́”.
Nh̃ng công tr̀nh nghiên ću g̀n đơy đ̀u cho rằng: “Trong b́i c̉nh c̉a ṣ
gia tăng nhanh l ̣ng kín th́c, c̀n ć kỉu ḍy ḥc ch́ tṛng đ́n vịc ḍy ćch
ḥc h n lƠ vịc ḍy ći g̀. Khi đ́, ng ̀i ḥc s thu đ ̣c ḱt qủ t́t h n lƠ nh́ ḷi,
nh́c ḷi ćc ṣ kịn. Mún h̀nh thƠnh th́i quen vƠ k̃ năng nƠy, c̀n s̉ ḍng nh̃ng
ph

ng ph́p ḍy ḥc cho ph́p ng ̀i ḥc suy nghĩ ṃt ćch đ̣c ḷp, t̀m t̀i ḍa

vƠo nh̃ng ph́n đón ć ĺ”.
Nh ṿy, trên th́ gíi quan nịm ḍy ḥc kh́m ph́ đư đ ̣c nh́c đ́n t̀ lơu.
Cũng t̀ lơu trong gío ḍc đư xút hịn ćc thụt ng̃ “ṣ ṭ gío ḍc”, “ng ̀i ṭ
gío ḍc”. Ćc nghiên ću trên ch̉ ra rằng ph

7

ng ph́p ḍy ḥc kh́m ph́ lƠ ṃt


trong nh̃ng ph

ng ph́p ḍy ḥc t́ch c̣c, ph

ng ph́p nƠy s t́c đ̣ng ṃnh m

đ́n qú tr̀nh ph́t trỉn nḥn th́c c̉a trẻ.
Trongăn


1.1.2.

c

̉ Vịt Nam v́n đ̀ gíp HS ṭ kh́m ph́, ṭ ć đ ̣c nh̃ng tri th́c ḿi ch́
không ph̉i lƠ tḥ đ̣ng típ thu nh̃ng tri th́c, k̃ năng do th̀y truỳn tḥ. T̀ đ́
ph́t huy t́nh t́ch c̣c, ch̉ đ̣ng c̉a HS nhằm đƠo ṭo nh̃ng ng ̀i lao đ̣ng śng
ṭo đ ̣c đặt ra trong ngƠnh gío ḍc t̀ nh̃ng năm 60 c̉a th́ kỷ XX. Kh̉u hịu
“Bín qú tr̀nh đƠo ṭo thƠnh qú tr̀nh ṭ đƠo ṭo” đi vƠo ćc tr ̀ng S pḥm t̀
th̀i đỉm đ́.
Ph

ng ph́p ḍy ḥc gíp HS ṭ kh́m ph́, ṭ ć đ ̣c tri th́c, k̃ năng

ḿi, không ḥc kỉu tḥ đ̣ng lƠ ṃt trong ćc ph

ng h ́ng c̉a c̉i ćch gío ḍc

đ ̣c trỉn khai ở ćc tr ̀ng trung ḥc ph thông năm 1980. T̀nh tṛng ḍy ḥc
kỉu “th̀y đ̣c, tr̀ ch́p”, th̀y truỳn đ̣t kín th́c tr̀ típ thu, thuýt t̀nh gỉng
gỉi xen k v́n đ́p t́i hịn…ṽn c̀n đang dĩn ra. Cũng ć nh̃ng GV ṿn ḍng
ćc ph

ng ph́p ḍy ḥc t́ch c̣c ph́t huy t́nh t́ch c̣c c̉a HS nh ng c̀n ch a

nhìu, ch a kiên tr̀, ch a ć bƠi b̉n. Ćc gì ḍy ph́t huy t́nh t́ch c̣c c̉a HS c̀n
mang t́nh “bỉu dĩn”, đ ̣c th̉ hịn trong ćc gì thao gỉng, thi gío viên gỉi.
Cho đ́n nay ć nhìu ng ̀i nghiên ću v̀ ph

ng ph́p ḍy ḥc kh́m ph́,


c̣ th̉ đư ć nhìu bƠi vít v̀ đ̀ tƠi nƠy nh :
-

Gío tr̀nh “Ph

ng ph́p ḍy ḥc k̃ thụt” c̉a t́c gỉ Nguỹn Văn Tún.

Trong đ́, t́c gỉ đ̀ c̣p vƠ phơn t́ch ph

ng ph́p DHKP lƠ quan đỉm v̀ ph

ng

ph́p ḍy ḥc.
-

Gío tr̀nh “Xu h ́ng ḍy ḥc không truỳn th́ng” c̉a t́c gỉ Nguỹn Ph́

Ḷc: Theo ông ph

ng ph́p ḍy ḥc kh́m ph́ lƠ ph

ng ph́p ḍy ḥc t́ch c̣c,

ông đ a ra kh́i nịm c̉a ḍy ḥc kh́m ph́, t̀m quan tṛng c̉a ḍy ḥc kh́m ph́
t̀ đ́ ông đ a ra ṃt ś mô h̀nh ḍy ḥc kh́m ph́ kh́i nịm tón ḥc.
-

Năm 1999, t́c gỉ Nguỹn Tuýt Nga đư vít lụn ́n tín sĩ v̀ ḍy ḥc ṭ


ph́t hịn. T́c gỉ cho rằng ḍy ḥc ṭ ph́t hịn lƠ ṃt trong nh̃ng ph

ng ph́p

ĺy ḥc sinh lƠm trung tơm, lƠ con đ ̀ng nhằm t́ch c̣c hó họt đ̣ng c̉a ḥc sinh.

8


Thông qua ph

ng ph́p nƠy, ḥc sinh họt đ̣ng ṭ ḷc, tăng c ̀ng hƠnh vi t̀m t̀i,

ph́t hịn trong qú tr̀nh chím lĩnh tri th́c, h̀nh thƠnh k̃ năng, k̃ x̉o, lƠm cho
ng ̀i ḥc th́ch ́ng v́i cục śng, ́p ḍng đ̣ c kín th́c vƠ k̃ năng ḥc ở nhƠ
tr ̀ng vƠo cục śng.
-

T̀m hỉu "C sở ĺ lụn c̉a ĺ thuýt kín ṭo trong ḍy ḥc" [13], t́c gỉ

Nguỹn H̃u Chơu, Cao Tḥ HƠ đư phơn t́ch c sở trít ḥc, c sở tơm ĺ ḥc vƠ
gío ḍc ḥc c̉a ĺ thuýt kín ṭo, t̀ đ́ ḱt lụn: "Theo quan nịm c̉a ĺ thuýt
kín ṭo th̀ họt đ̣ng ḍy đ ̣c hỉu lƠ họt đ̣ng c̉a GV nhằm t ch́c vƠ đìu
khỉn họt đ̣ng ḥc c̉a HS. Kh́c v́i nh̃ng ĺ thuýt ḍy ḥc kh́c, ĺ thuýt kín
ṭo quan nịm GV không ph̉i lƠ ng ̀i cung ćp nh̃ng tri th́c s̃n ć cho HS mƠ
ph̉i lƠ ng ̀i h ́ng d̃n đ̉ HS ṭ kh́m ph́ ra tri th́c, tḥc hịn nh̃ng nhịm ṿ
ḥc ṭp t̀ đ́ kín ṭo kín th́c cho b̉n thơn". Nh ṿy, nghiên ću đư kh̉ng đ̣nh
ḍy ḥc kh́m ph́ lƠ ṃt trong nh̃ng kỉu ḍy ḥc đặc th̀ c̉a ĺ thuýt kín ṭo.
-


Lụn ́n tín sĩ c̉a Lê Tḥ H̀ng Chi, Vịn khoa ḥc Gío ḍc Vịt Nam

“Ḍy ḥc ḍa vƠo t̀m t̀i ở tỉu ḥc v́i ṣ h̃ tṛ c̉a công ngḥ thông tin”. Theo
t́c gỉ [14]:
o V̀ mặt ĺ lụn, ḍy ḥc ḍa vƠo t̀m t̀i lƠ kỉu ḍy ḥc, trong đ́,
ḍa trên nh̃ng cơu h̉i, bƠi ṭp đ̣nh h ́ng t̀m t̀i, GV h ́ng d̃n
HS họt đ̣ng đ̉ ṭ t̀m ra kín th́c ḿi. S̉ ḍng kỉu ḍy ḥc nƠy
v́i ṣ h̃ tṛ c̉a CNTT th̉ hịn nhìu u đỉm v ̣t tṛi v̀ kh̉
năng ph́t huy t́nh t́ch c̣c ḥc ṭp c̉a HS, ph̀ ḥp v́i đ̣nh
h ́ng đ i ḿi gío ḍc ở n ́c ta hịn nay.
o Quy tr̀nh ḍy ḥc ḍa vƠo t̀m t̀i ở tỉu ḥc theo h ́ng t ch́c
ṇi dung ḥc ṭp ć t́nh th́ch th́c, khuýn kh́ch đ ̣c HS suy
nghĩ ch̉ đ̣ng, ṭ t̀m kím tri th́c ḍa trên kinh nghịm, v́n śng
c̉a m̀nh, ṭo ra đ ̣c môi tr ̀ng ḥc ṭp ḥp t́c vƠ khai th́c ćc
u th́ c̉a CNTT đư ph́t trỉn đ ̣c kĩ năng ḥc ṭp t̀m t̀i c̉a HS,
ǵp ph̀n nơng cao ḱt qủ ḥc ṭp.

9


Lụn ́n Tín sĩ c̉a Nguỹn Văn Hín, Vịn Khoa ḥc Gío ḍc Vịt Nam , HƠ Ṇi
năm 2012: “B̀i d ̃ng năng ḷc kh́m ph́ cho sinh viên trong ḍy ḥc tón cao ćp
ở ćc tr ̀ng cao đ̉ng kh́i kinh t́ - kĩ thụt”. [15]
o Lụn ́n đ̀ c̣p đ́n thụt ng̃ kh́m ph́, họt đ̣ng kh́m ph́ vƠ qú
tr̀nh kh́m ph́, t̀ đ́ đi đ́n ṃt đ̣nh nghĩa t ̀ng minh v̀ năng ḷc
kh́m ph́ c̉a ḥc sinh – sinh viên trong ḥc ṭp. Ḱt qủ nghiên ću
c̉a lụn ́n ǵp ph̀n lƠm śng t̉ b̉n ch́t, ću tŕc, nh̃ng đặc đỉm
vƠ bỉu hịn đặc tr ng, ḿi liên ḥ v́i ćc ḍng năng ḷc kh́c c̉a
năng ḷc kh́m ph́, trên c sở đ́ đi đ́n ṣ phơn bịt t


ng đ́i gĩa

năng ḷc kh́m ph́, năng ḷc kín ṭo, năng ḷc gỉi quýt v́n đ̀,...
o Lụn ́n đ a ra ph

ng ph́p đ́nh gí ḿc đ̣ năng ḷc kh́m ph́

thông qua ḥ ś kh́m ph́ (đ́nh gí đ̣nh l ̣ng) vƠ ćc tham ś (đ́nh
gí đ̣nh t́nh) nh lƠ: N (nhu c̀u nḥn th́c), T (ḿc đ̣ t́ch c̣c), S
(ḿc đ̣ śng ṭo bỉu hịn ở ph̉m ch́t tŕ tụ), (th́ ṭ lƠ tri th́c c̀n
thít, tri th́c đư ć, tri th́c đ ̣c kh́m ph́ vƠ tri th́c đ ̣c lĩnh ḥi)
trong ṃt ṇi dung bƠi ḥc.
o Lụn ́n đ̀ c̣p đ́n hai ph

ng ph́p ḍy ḥc t́ch c̣c liên quan tṛc

típ đ́n họt đ̣ng kh́m ph́ đ́ lƠ ḍy ḥc kín ṭo vƠ ḍy ḥc
kh́m ph́, tr̀nh bƠy ćc kh́i nịm c b̉n, đặc đỉm, ḷi th́,... cũng
nh ́ nghĩa đ́i v́i vịc ph́t trỉn năng ḷc kh́m ph́ c̉a ćc
ph
-

ng ph́p ḍy ḥc đ́.

Lụn văn tḥc sĩ c̉a Nguỹn Minh Tŕ, ĐH s pḥm thƠnh ph́ H̀ Ch́ Minh

năm 2010: “Ṿn ḍng ph

ng ph́p ḍy ḥc kh́m ph́ vƠo ḍy ḥc ch


ng ch́t kh́

(VL ĺp 10 c b̉n) nhằm ph́t trỉn t duy c̉a ḥc sinh”. Theo t́c gỉ [19] đặc
tr ng c̉a ph

ng ph́p DHKP lƠ ćc nhịm ṿ kh́m ph́. T̀ đ́ t́c gỉ tín hƠnh

o Xơy ḍng quy tr̀nh thít ḱ ćc nhịm ṿ kh́m ph́.
o Thít ḱ ćc nhịm ṿ kh́m ph́ trong ch
-

ng Ch́t kh́ – Ṿt ĺ ĺp 10.

Lụn văn tḥc sĩ c̉a Đặng Kh́c Quang, ĐH s pḥm - ĐH Th́i Nguyên

năm 2009: “Ṿn ḍng ph

ng ph́p ḍy ḥc kh́m ph́ ć h ́ng d̃n trong ḍy ḥc

10


b́t đ̉ng th́c ṭi tr ̀ng THPT”. Theo t́c gỉ [17]: “Đìu c b̉n c̉a ph

ng ph́p

ḍy ḥc kh́m ph́ lƠ GV ṭo t̀nh húng ṭo t̀nh húng h ́ng d̃n HS kh́m ph́ tri
th́c ḿi, bằng ćch đ a ra ṃt ś cơu h̉i gởi mở t̀ng b ́c gíp HS ṭ đi t́i ṃc
tiêu c̉a họt đ̣ng”, do đ́ khi ḍy ḥc gío viên c̀n g̣i cho HS ph́t hịn nh̃ng

họt đ̣ng t

ng th́ch v́i ṇi dung, phơn t́ch đ ̣c ṃt ś họt đ̣ng thƠnh nh̃ng

họt đ̣ng thƠnh ph̀n, c̀n sƠng ḷc nh̃ng họt đ̣ng đư ph́t hịn đ ̣c ṭp trung
vƠo ṃt ś ṃc đ́ch nh́t đ̣nh.
Lụn văn tḥc sĩ c̉a Pḥm Đ́c Ḥnh, Đ̣i ḥc Vinh 2010: “Ṿn ḍng

ph

ng ph́p ḍy ḥc kh́m ph́ đ̉ rèn luỵn năng ḷc gỉi tón h̀nh ḥc không

gian ĺp 11 cho ḥc sinh THPT”. T́c gỉ [18] đư ḥ th́ng hó quan đỉm c̉a
ṃt ś t́c gỉ v̀ PPDHKP, nh̃ng bỉu hịn c̉a năng ḷc KP kín th́c ḿi,
nh̃ng u đỉm vƠ ḥn ch́ c̉a PPDHKP, v̀ sao ta nên s̉ ḍng PPDHKP, ḿi
quan ḥ c̉a PPDHKP v́i ćc PPDH kh́c. Đ̀ng th̀i đư đ̀ xút đ ̣c 7 bịn
ph́p s pḥm v̀ vịc rèn luỵn vƠ b̀i d ̃ng năng ḷc gỉi Tón khi ṿn ḍng
PPHDKP cho HS trong ḍy ḥc H̀nh ḥc ở tr ̀ng THPT.
Ḱtălu n
Ph

ng ph́p ḍy ḥc kh́m ph́ đư đ ̣c ćc nhƠ gío ḍc nh̀n nḥn lƠ

PPDH hịn đ̣i vƠ t́ch c̣c. Hỉu qủ gío ḍc mƠ ph

ng ph́p nƠy đem ḷi không

ch̉ lƠ nh̃ng kín th́c hƠn lơm śch vở mƠ quan tṛng h n trang ḅ cho ng ̀i ḥc
ph


ng ph́p suy nghĩ, ćch th́c tḥc hịn vƠ gỉi quýt v́n đ̀ mang t́nh đ̣ng

ḷp, śng ṭo… Ch́nh v̀ ṿy vịc ṿn ḍng ph

ng ph́p nƠy vƠo ḍy ḥc ở n ́c ta

hỉu qủ vƠ h́t śc c̀n thít.
1.2.
1.2.1.

PH

NGăPH́PăḌYăḤCăKH́MăPH́

Kh́iănịmă

1.2.1.1. Khái niệm khám phá
“Kh́m ph́” theo informatik.uni ć nghĩa lƠ t̀m ra đìu g̀ đ́ c̀n ḅ d́u ḱn.
“Kh́m ph́” theo Wikipedia lƠ vịc t̀m ra nh̃ng g̀ t̀n ṭi trong ṭ nhiên
hoặc xư ḥi ṃt ćch kh́ch quan mƠ tr ́c đ́ ch a ai bít, nh̀ đ́ lƠm thay đ i c
b̉n nḥn th́c con ng ̀i.

11


Theo t̀ đỉn tíng Anh – Vịt: “Discover” lƠ kh́m ph́ ra, ph́t hịn ra, t̀m
ra, nḥn ra, đ̉ ḷ ra, ḅc ḷ ra, ph i bƠy ra; lƠ x́c đ̣nh ṣ t̀n ṭi, ṣ hịn dịn, ṃt
tḥc t́; lƠ t̀m th́y ći mong mún; tḥc hịn ṃt t̀m kím ḿi.
Theo Nguỹn Văn Hín [15], kh́m ph́ lƠ họt đ̣ng t duy mang t́nh sang
ṭo c̉a con ng ̀i g̀m quan śt, phơn t́ch, đ́nh gí, nêu gỉ thuýt, suy lụn,…đ̉

đ a ra ćc kh́i nịm; ph́t hịn nh̃ng thục t́nh mang t́nh quy lụt c̉a đ́i t ̣ng;
t̀m ra ćc ḿi quan ḥ b̉n ch́t gĩa ćc ṣ ṿt, hịn t ̣ng…mƠ ch̉ th̉ nḥn th́c
ch a bít tr ́c.
Theo Lê Võ B̀nh [12]: Kh́m ph́ lƠ ṃt qú tr̀nh g̀m quan śt, phơn t́ch,
đ́nh gí, nêu gỉ thuýt vƠ suy lụn nhằm ph́t hịn ćc kh́i nịm, nh̃ng thục
t́nh mang t́nh quy lụt c̉a đ́i t ̣ng hoặc ćc ḿi liên ḥ gĩa ćc ṣ ṿt, hịn
t ̣ng mƠ ch̉ th̉ ch a t̀ng bít tr ́c đ́.
1.2.1.2.

Khái niệm ế Ổ họẾ khám phá

Theo Nguỹn Ph́ Ḷc [7], kh́i nịm ḍy ḥc kh́m ph́ đ ̣c tr̀nh bƠy nh sau:
Ḍy ḥc kh́m ph́ lƠ ṃt ph

ng ph́p ḍy ḥc khuýn kh́ch ng ̀i ḥc

đ a ra cơu h̉i vƠ ṭ t̀m ra cơu tr̉ l̀i, hay ŕt ra nh̃ng nguyên t́c t̀ nh̃ng v́ ḍ
kinh nghịm tḥc tĩn.
Ḍy ḥc kh́m ph́ ć th̉ đ̣nh nghĩa nh ṃt t̀nh húng ḥc ṭp trong đ́
ṇi dung ch́nh c̀n đ ̣c ḥc không đ ̣c gíi thịu tr ́c mƠ ph̉i ṭ kh́m ph́ bởi
HS, lƠm cho HS lƠ ng ̀i tham gia t́ch c̣c vƠo q́a tr̀nh ḥc
Theo Lê Võ B̀nh [12] ḍy ḥc kh́m ph́ lƠ ṃt qú tr̀nh, trong đ́ d ́i vai
tr̀ đ̣nh h ́ng c̉a ng ̀i ḍy, ng ̀i ḥc ch̉ đ̣ng vịc ḥc ṭp c̉a b̉n thơn, h̀nh
thƠnh ćc cơu h̉i đặt ra trong t duy, mở ṛng công vịc nghiên ću, t̀m kím; t̀
đ́ xơy ḍng nên nh̃ng hỉu bít vƠ tri th́c ḿi. Nh̃ng kín th́c nƠy gíp cho
ng ̀i ḥc tr̉ l̀i ćc cơu h̉i, t̀m kím ćc ph

ng ph́p kh́c nhau đ̉ gỉi quýt

v́n đ̀, ch́ng minh ṃt đ̣nh ĺ hay ṃt quan đỉm.

Theo Ferriere Jerome Bruner ḍy ḥc kh́m ph́ lƠ ṃt qú tr̀nh ḍy ḥc,
trong đ́ vai tr̀ đ̣nh h ́ng c̉a ng ̀i ḍy, ng ̀i ḥc ch̉ đ̣ng vịc ḥc ṭp c̉a
b̉n thơn, h̀nh thƠnh ćc cơu h̉i đặt ra trong t duy, mở ṛng công vịc nghiên ću,

12


t̀m kím; t̀ đ́ xơy ḍng nên nh̃ng hỉu bít vƠ tri th́c ḿi.
Khái niệm ph

1.2.1.3.

ng pháp ế Ổ họẾ khám phá

Theo Nguỹn Văn Tún [11] : Ph

ng ph́p ḍy ḥc kh́m ph́ lƠ ṃt ph

ng

ph́p ḍy ḥc ć ṣ th́ng nh́t họt đ̣ng gĩa th̀y v́i tr̀ đ̉ gỉi quýt v́n đ̀ ḥc
qua đ́ ph́t hịn ḷi nh̃ng qui lụt, nh̃ng ḿi quan ḥ hoặc ph́t minh ḷi nh̃ng
gỉi ph́p.
Theo Lê ph ́c Ḷc [23], ph

ng ph́p ḍy ḥc kh́m ph́ lƠ ph

ng ph́p ḍy

ḥc mƠ trong đ́ ng ̀i GV ch́ t́c ćc nhịm ṿ ḥc ṭp mang t́nh t̀nh húng, đ ̣c b́

tŕ xen k , ph̀ ḥp v́i ṇi dung bƠi ḥc đ̉ HS ṭ gỉi quýt nhanh trong ṃt th̀i gian
nǵn.
Ṿy ć th̉ hỉu ph

ng ph́p ḍy ḥc kh́m ph́ đ ̣c hỉu lƠ ph

ng ph́p

ḍy ḥc trong đ́ d ́i ṣ h ́ng d̃n c̉a GV, thông qua ćc họt đ̣ng, HS kh́m
ph́ tri th́c ḿi cho b̉n thơn.
1.2.2.

Đ căđỉmăcủaăḍyăḥcăkh́măph́
Tḥc ch́t ḍy ḥc kh́m ph́ lƠ ṃt ph

ng ph́p ḍy ḥc ć ṣ th́ng nh́t

họt đ̣ng gĩa th̀y v́i tr̀ đ̉ gỉi quýt v́n đ̀ ḥc qua đ́ ph́t hịn ḷi nh̃ng qui
lụt, nh̃ng ḿi quan ḥ hoặc ph́t minh ḷi nh̃ng gỉi ph́p.
Ćcăḍng của ḍy ḥcăkh́măph́

Ḍy ḥc theo kỉuăph́tăhịn
ḷi

Ḍy ḥc theo kỉuăph́tă
minh

T̀m ra nh̃ng quy lụt đư t̀n
ṭi s̃n nh ng ch a đ ̣c bít
đ́n trong ṭ nhiên, xư ḥi vƠ

kĩ thụt đ́i v́i HS.

Ṭo ra nh̃ng gỉi ph́p, ću
ṭo, nguyên ĺ kĩ thụt ḿi.
- Ṇi dung ḥc không đ ̣c
tr̀nh bƠy cho ng ̀i ḥc, mƠ
đ ̣c ng ̀i ḥc ṭ ph́t minh
ra  Ṣ ṭ ph́tăminh

- Ṇi dung ḥc không đ ̣c
tr̀nh bƠy cho ng ̀i ḥc, mƠ
đ ̣c đ̉ ng ̀i ḥc ṭ kh́m
ph́ Ṣ ṭ ph́tăhịn

- HS ṭ ph́t minh đ̣c ḷp vƠ
t̀m ra nh̃ng gỉi ph́p kĩ
thụt.

- Ṣ ṭ ph́t hịn đ̣c ḷp vƠ
ṣ t̀m ra nh̃ng ḿi quan ḥ,
qui lụt ṭ nhiên.

13


Hìnhă1.1. Đặc đỉm c̉a ḍy ḥc kh́m ph́
Ḍy ḥc kh́m ph́ đ̀i h̉i ng ̀i gío viên gia công ŕt nhìu đ̉ ch̉ đ̣o ćc
họt đ̣ng nḥn th́c c̉a ḥc sinh. Họt đ̣ng c̉a ng ̀i th̀y bao g̀m: đ̣nh h ́ng
ph́t trỉn t duy cho ḥc sinh, ḷa cḥn ṇi dung c̉a v́n đ̀ vƠ đ̉m b̉o t́nh v̀a
śc v́i ḥc sinh; t ch́c ḥc sinh trao đ i theo nh́m trên ĺp; ćc ph


ng tịn tṛc

quan h̃ tṛ c̀n thít. Ng ̀i ḥc típ thu ćc tri th́c khoa ḥc thông qua con đ ̀ng
nḥn th́c: t̀ tri th́c c̉a b̉n thơn thông qua họt đ̣ng ḥp t́c v́i ḅn đ̉ kh́m
ph́ ph́t hịn hay ph́t minh ḷi, qua đ́ ć kh̉ năng ṭ đìu ch̉nh nḥn th́c ǵp
ph̀n tăng c ̀ng t́nh m̀m dẻo trong t duy vƠ năng ḷc ṭ ḥc. Ð́ ch́nh lƠ nhơn t́
quýt đ̣nh ṣ ph́t trỉn b̉n thơn ng ̀i ḥc.
1.2.2.1.

Mô hình ế Ổ họẾ khám phá
GV nêu v́n đ̀ ḥc ṭp
Ḍy ḥc kh́m ph́
HS ḥp t́c gỉi quýt nêu v́n
đ̀

Tḥc ch́t ḍy ḥc kh́m ph́ lƠ ṃt ph

ng ph́p họt đ̣ng th́ng nh́t gĩa

th́y v́i tr̀ đ̉ gỉi quýt v́n đ̀ ḥc ṭp ph́t sinh trong ṇi dung tít ḥc.
1.2.2.2.

Ḿi liên hệ gĩa ế Ổ họẾ khám phá và ế Ổ họẾ nêu v́n đ̀
Ðặc tr ng c̉a ḍy ḥc kh́m ph́ lƠ gỉi quýt ćc v́n đ̀ ḥc ṭp nh̉ vƠ

họt đ̣ng t́ch c̣c ḥp t́c theo nh́m, ĺp đ̉ gỉi quýt v́n đ̀.
Ḍy ḥc kh́m ph́ ć nhìu kh̉ năng ṿn ḍng vƠo ṇi dung c̉a ćc
bƠi. Ḍy ḥc nêu v́n đ̀ ch̉ ́p ḍng vƠo ṃt ś bƠi ć ṇi dung lƠ ṃt v́n đ̀ ĺn,
ć ḿi liên quan lôgic v́i ṇi dung kín th́c cũ.


14


Ḍy ḥc kh́m ph́ h̀nh thƠnh năng ḷc gỉi quýt v́n đ̀ vƠ ṭ ḥc cho
ḥc sinh, ch a h̀nh thƠnh hoƠn ch̉nh kh̉ năng t duy lôgic trong nghiên ću khoa
ḥc nh trong ću tŕc ḍy ḥc nêu v́n đ̀.
T ch́c ḍy ḥc kh́m ph́ th ̀ng xuyên trong qú tr̀nh ḍy ḥc lƠ tìn
đ̀ thụn ḷi cho vịc ṿn ḍng ḍy ḥc nêu v́n đ̀.
Ḍy ḥc kh́m ph́ ć th̉ tḥc hịn l̀ng gh́p trong khơu gỉi quýt v́n
đ̀ c̉a kỉu ḍy ḥc nêu v́n đ̀.
1.2.2.3.

CáẾ Ế́p độ ế Ổ họẾ khám phá

Họt đ̣ng kh́m ph́ trong ḥc ṭp ć nhìu ḍng kh́c nhau, t̀ tr̀nh đ̣ th́p
lên tr̀nh đ̣ cao t̀y theo năng ḷc t duy c̉a ng ̀i ḥc vƠ đ ̣c t ch́c tḥc hịn
theo ć nhơn, theo nh́m, t̀y theo ḿc đ̣ c̉a v́n đ̀ kh́m ph́. Theo Nguỹn H̃u
Chơu [13] ć 3 h̀nh th́c ḍy ḥc kh́m ph́ ch̉ ýu sau :
a) Khám phá có hướng dẫn
- Kh́m ph́ ć h ́ng d̃n lƠ h̀nh th́c ḍy ḥc trong đ́ GV c̀n nêu v́n đ̀,
sau đ́ nêu ćc cơu h̉i g̣i ́ đ n gỉn đ̉ ḥc sinh ć th̉ tr̉ l̀i đ ̣c, tḥm ch́ GV
c̀n ć th̉ g̣i ́ ćc b ́c đ̉ gíp ḥc sinh tr̉ l̀i. Khi ḥc sinh đư ć đ ̣c đôi ch́t
kinh nghịm v̀ ćch ḥc t̀m t̀i – kh́m ph́, GV s gỉm d̀n g̣i ́ c̉a m̀nh đ̉
ḥc sinh ṭ đ a ra ćc cơu h̉i nhằm gỉi quýt v́n đ̀ đang xút hịn.
-

Kh́m ph́ ć h ́ng d̃n đ ̣c s̉ ḍng khi ḥc sinh ch a ć nhìu

kinh nghịm thông qua ćch ḍy ḥc t̀m t̀i – kh́m ph́, trong nh̃ng kín th́c ḿi

ḿc đ̣ h ́ng d̃n c̉a GV t̀y thục vƠo tr̀nh đ̣ c̉a ḥc sinh, vƠo b̉n ch́t v́n
đ̀.
Trong b́t ć tr ̀ng ḥp nƠo, v́i khuôn kh th̀i gian cho ph́p, ḥc sinh ph̉i hỉu
v́n đ̀ vƠ t̀m ra đ ̣c gỉi ph́p gỉi quýt v́n đ̀ đ́.
b) Khám phá tự do
- Kh́m ph́ ṭ do lƠ h̀nh th́c ḍy ḥc kh́m ph́ trong đ́ GV khai th́c ṇi
dung bƠi ḥc đ́n ḿc đ̣ sơu c̀n thít vƠ ć th̉ ṭo ra nh̃ng t̀nh húng trong ḍy
ḥc đ̉ ḥc sinh ṭ kh́m ph́ ra nh̃ng tri th́c ḿi cho b̉n thơn.

15


- Kh́m ph́ ṭ do đ ̣c s̉ ḍng khi ḥc sinh ć th̉ ṭ m̀nh vƠ nêu v́n đ̀ gỉi
quýt, cũng nh ṭ đ̀ xút ćc ph

ng ph́p vƠ kĩ thụt đ̉ gỉi quýt v́n đ̀, tín

hƠnh đìu tra vƠ đ a ḱt lụn.
Kh́m ph́ ṭ do ph̀ ḥp v́i nh̃ng ḥc sinh ć năng khíu c̀ng v́i ṣ gíp
đ̃ ḥn ch́ ́t c̉a GV. Tuy nhiên, ćc nghiên ću cũng ch̉ ra rằng đ́i v́i nh̃ng ĺp
ḥc ć trên 30 ḥc sinh, ph

ng ph́p nƠy ć th̉ ch̉ mang ḷi hịu qủ cho ṃt ś

ḥc sinh nh́t đ̣nh.
c) Khám phá tự do có điều chỉnh
- H̀nh th́c nƠy lƠ ḱt ḥp gĩa kh́m ph́ ṭ do vƠ kh́m ph́ ć h ́ng d̃n.
Trong tr ̀ng ḥp nƠy, GV lƠ ng ̀i đ a ra v́n đ̀ vƠ đ̀ ngḥ c̉ ĺp hoặc t̀ng
nh́m ḥc sinh nghiên ću vƠ t̀m ćch gỉi quýt. Ĺc nƠy GV đ́ng vai tr̀ lƠ ng ̀i
h̃ tṛ m̃i ḥc sinh khi gặp kh́ khăn trong qú tr̀nh th̉o lụn. Thay v̀ ńi th̉ng

v́i ḥc sinh nh̃ng b ́c c̀n lƠm, gío viên nên ćc cơu h̉i g̣i ́ đ̉ gíp ḥc sinh
t̀m t̀i – kh́m ph́ vƠ gỉi quýt v́n đ̀.
- Ph

ng ph́p nƠy đ ̣c s̉ ḍng khi ḥc sinh đư ć ch́t ́t kinh nghịm v̀

ḍy ḥc kh́m ph́.
Vịc ́p ḍng ḍy ḥc kh́m ph́ theo ćp đ̣ nƠo, kỉu nƠo c̀n pḥ thục vƠo nhìu
ýu t́ nh ṇi dung bƠi ḥc, ṃc tiêu mƠ gío viên ḥc sinh đ̣t đ ̣c, năng ḷc t
duy, tơm sinh ĺ c̉a ĺa tu i ḥc sinh…
1.2.3.

B̉năch́tăvƠăđ cătr ngăcủaăph

1.2.3.1.

B n Ếh́t Ếủa ph

ngăph́păḍyăḥcăkh́măph́

ng pháp ế Ổ họẾ khám phá

Kh́m ph́ lƠ thụt ng̃ d̀ng ch̉ ýu trong ḍy ḥc ćc môn khoa ḥc trong
nhƠ tr ̀ng. Ń đ̀ c̣p đ́n ćch đặt cơu h̉i, ćch t̀m kím tri th́c hoặc thông tin,
t̀m hỉu v̀ hịn t ̣ng. Nhìu nhƠ s pḥm đư t́n thƠnh vịc ḍy ćc ḅ môn khoa
ḥc trong ćc lọi tr ̀ng kh́c nhau c̀n ch́ tṛng đ́n họt đ̣ng kh́m ph́. Ćc
nhƠ khoa ḥc nghiên ću v̀ ḍy ḥc kh́m ph́ đư ch̉ ra rằng đ̉ nơng cao hỉu qủ
gỉng ḍy ćn s̉ ḍng ćc k̃ thụt gíng nh ćc k̃ thụt mƠ nhƠ khoa ḥc đư t̀m
t̀i vƠ ph́t minh.


16


Ph

ng ph́p ḍy ḥc kh́m ph́ đ ̣c hỉu lƠ PPDH trong đ́ d ́i ṣ h ́ng

d̃n c̉a GV, thông qua họt đ̣ng, HS kh́m ph́ ra tri th́c nƠo đ́y c̉a môn ḥc.
Theo ph

ng ph́p nƠy, nh̃ng g̀ ng ̀i GV thông b́o cho HS ṃt ćch khiên

c ̃ng s đ ̣c HS ṭ KP ra; HS ṭ ć tri th́c, k̃ năng ḿi ch́ không ph̉i tḥ
đ̣ng típ thu tri th́c, k̃ năng do th̀y truỳn tḥ cho.
Kh́c v́i kh́m ph́ trong NCKH, kh́m ph́ trong ḥc ṭp không ph̉i lƠ ṃt
qú tr̀nh ṭ ph́t mƠ lƠ ṃt qú tr̀nh ć h ́ng d̃n c̉a GV, trong đ́ GV kh́o ĺo
đặt HS vƠo đ̣a ṿ ng ̀i ph́t hịn, ng ̀i kh́m ph́ ḷi nh̃ng tri th́c di s̉n văn h́a
c̉a lọi ng ̀i, c̉a dơn ṭc. Quýt đ̣nh hỉu qủ ḥc ṭp lƠ nh̃ng g̀ HS lƠm ch́
không ph̉i GV lƠm.
T́m ḷi, ćc ph

ng kh́p ćc nhƠ khoa ḥc s̉ ḍng c̀n đ ̣c s̉ ḍng trong

ḍy ḥc ćc môn khoa ḥc, ng ̀i ḥc c̀n ḥc đ ̣c ćch kh́m ph́ tri th́c cho
m̀nh. Theo Welch đư x́c đ̣nh 5 đặc đỉm n i ḅt c̉a qú tr̀nh KP nh sau:
-

Quan sát: Khoa ḥc b́t đ̀u t̀ vịc quan śt ćc hịn t ̣ng ṭ nhiên. Đ́ lƠ

đỉm khởi đ̀u c̉a ṣ KP. Tuy nhiên, vịc đặt nh̃ng cơu h̉i đ́ng đ̉ g̣i ́ cho

ng ̀i quan śt (HS) lƠ ýu t́ quýt đ̣nh trong qú tr̀nh quan śt.
-

Đo lường: Mô t̉ đ̣nh l ̣ng ṣ ṿt hịn t ̣ng lƠ ṃt họt đ̣ng tḥc hƠnh

khoa ḥc đ ̣c ch́p nḥn vƠ mong đ̣i v̀ ń ć th̉ hịn ṣ ch́nh x́c trong quan śt
vƠ mô t̉.
-

Trải nghiệm: Vịc thít ḱ ćc th́ nghịm lƠ đ̉ tr̉ l̀i ćc cơu h̉i vƠ kỉm

nghịm ćc ́ kín vƠ lƠ ǹn t̉ng c̉a khoa ḥc. Tr̉i nghịm bao g̀m víc đặt cơu
h̉i, quan śt vƠ đo l ̀ng.
-

Giao tiếp: Vịc tr̀nh bƠy ćch ch́ng minh c̉a m̀nh, ći thu đ ̣c qua qú

tr̀nh KP ở trên. Qú tr̀nh nƠy c̀n thít, tr̀nh bƠy ph̉i rõ rƠng, ṃch ḷc, logic, đ̉
ng ̀i nghe d̃ hỉu công nḥn qú tr̀nh nghiên ću tḥc nghịm trên.
-

Các hoạt động trí tuệ: Welch đư mô t̉ ṃt ś thao t́c tŕ tụ không th̉ thíu

đ́i v́i vịc KP khoa ḥc lƠ: quy ṇp, ph́t bỉu thƠnh gỉ thít, thoa t́c dĩn ḍch
cũng nh thao t́c phơn t́ch, suy đón, t ng ḥp, đ́nh gí.

17


Trên đơy cũng lƠ t́ ch́t c̀n thít c̉a HS vƠ cũng lƠ yêu c̀u đ́i v́i ng ̀i

ḥc đ̣t t́i tr̀nh đ̣ ṭ KP tri th́c khoa ḥc. Đ́ cũng lƠ tiêu ch́ cho ng ̀i ḍy gío
ḍc HS trong qú tr̀nh DHKP.
ĐặẾ tr ng Ếủa biện pháp t ẾhứẾ ho t động khám phá trong họẾ ṭp.

1.2.3.2.

Ph

ng ph́p ḍy ḥc kh́m ph́ ć nh̃ng đặc tr ng c b̉n sau:
Ph

(1)

ng ph́p ḍy ḥc kh́m ph́ trong nhƠ tr ̀ng ph thông không

nhằm ph́t hịn nh̃ng v́n đ̀ mƠ loƠi ng ̀i ch a bít, mƠ ch̉ gíp HS lĩnh ḥi ṃt
ś tri th́c mƠ loƠi ng ̀i đư ph́t hịn ra.
Ṃc đ́ch c̉a ph

(2)

ng ph́p ḍy ḥc kh́m ph́ không ch̉ lƠm cho HS

lĩnh ḥi sơu śc tri th́c c̉a môn ḥc, mƠ quan tṛng h n trang ḅ cho ng ̀i ḥc
ph

ng ph́p suy nghĩ, ćch th́c tḥc hịn vƠ gỉi quýt v́n đ̀ mang t́nh đ̣ng

ḷp, śng ṭo.
(3)


Ph

ng ph́p ḍy ḥc kh́m ph́ th ̀ng đ ̣c tḥc hịn thông qua ćc

cơu h̉i hoặc nh̃ng yêu c̀u hƠnh đ̣ng, mƠ khi HS tḥc hịn vƠ gỉi đ́p s xút
hịn con đ ̀ng d̃n đ́n tri th́c.
(4)

Trong ḍy ḥc kh́m ph́, ćc họt đ̣ng kh́m ph́ c̉a HS th ̀ng

đ ̣c t ch́c theo nh́m, m̃i thƠnh viên đ̀u t́ch c̣c tham gia vƠo qú tr̀nh họt
đ̣ng nh́m: tr̉ l̀i cơu h̉i, b sung ćc cơu tr̉ l̀i c̉a ḅn, đ́nh gí ḱt qủ ḥc
ṭp…
Tḥc ch́t ḍy ḥc kh́m ph́ lƠ ṃt ph

ng ph́p ḍy ḥc ć ṣ th́ng

nh́t họt đ̣ng gĩa th̀y v́i tr̀ đ̉ gỉi quýt v́n đ̀ ḥc qua đ́ ph́t hịn ḷi nh̃ng
qui lụt, nh̃ng ḿi quan ḥ hoặc ph́t minh ḷi nh̃ng gỉi ph́p.
1.2.4. Quiătrình thítăḱăhọtăđ ngăkh́măph́
Nh ch́ng ta đư bít, b̉n ch́t c̉a ph

ng ph́p DHKP lƠ ćc họt đ̣ng

kh́m ph́ c̉a HS. V̀ ṿy đ̉ t ch́c DHKP th̀ GV ph̉i thít ḱ đ ̣c ćc họt
đ̣ng kh́m ph́.
Qui trình thiết kế HĐKP gồm các bước sau:
Bước 1: Xác đ̣nh vấn đề cần khám phá
Bước 2: Dự kiến về thời gian


18