TRƯỜNG ĐẠI HỌC SƯ PHẠM HUẾ
KHOA VẬT LÝ
---- d & c ----

TIỂU LUẬN
MÔN: LÝ LUẬN DẠY HỌC HIỆN ĐẠI

Đề tài:

VAI TRÒ KHÔNG KHÍ DẠY HỌC VÀ MỘT SỐ BIỆN PHÁP TẠO KHÔNG
KHÍ DẠY HỌC

Giảng viên hướng dẫn:

Học viên thực hiện:
Rơ Mah Giang
Phan văn Hào
Trần Thị Hải
Trần Thị Hằng

PGS.TS:Lê Văn Giáo

Lớp: LL &PP giảng dạy vật lý k23

1


Huế, 4 – 2015
MỤC LỤC
Mục lục……………………………………………....................................................2
Mở đầu………………………………………………………………………………3

Nội dung……………………………………………………………………………..4
Chương 1.Không khí dạy học và vai trò của không khí dạy học…………………….4
1.1. Khái niệm về không khí dạy học…………………………………………………4
1.2. Những biểu hiện của lớp học có không khí dạy học…………..............................5
1.3. Vai trò của không khí dạy học trong quá trình dạy học………………………….7
Chương 2.Một số biện pháp tạo không khí dạy học…………………………………..9
2.1.Những nhân tố chính ảnh hưởng đến không khí dạy học………………………....9
2.2.Một số biện pháp tạo ra và duy trì không khí dạy học………………………….....9
2.2.1.Vai trò của giáo viên đối với không khí dạy học………………………………..9
2.2.2.Vai trò của học sinh trong không khí dạy học và tích cực hóa hoạt động nhận thức
của học sinh……………………………………………………………………………11
2.2.3.Khai thác và sử dụng các phương pháp,phương tiện dạy học…………………...13
Kết luận……………………………………..................................................................14
Tài liệu tham khảo……………………………………………………………………...15

2


MỞ ĐẦU
Hiện nay, nước ta đang trên đà phát triển về mọi mặt như kinh tế, văn hóa, xã hội,…
Từ đó đặt ra cho ngành Giáo dục-Đào tạo những thách thức,đòi hỏi phải có sự đổi mới
toàn diện về mọi mặt tạo ra nguồn nhân lực mới,những lao động mới tích cực,chủ
động,sáng tạo,đủ đức,đủ tài và làm chủ đất nước đáp ứng nhu cầu thời đại trong sự nghiệp
CNH-HĐH đất nước tiến lên XHCN.
Để tạo ra nguồn nhân lực trên thì giáo dục phải thực sự đem lại chất lượng và đảm
bảo chất lượng trong quá trình giáo dục đó.Có nhiều yếu tố ảnh hưởng đến chất lượng
giáo dục nói chung và dạy học ở nhà trường nói riêng .Hiện nay, khi nghiên cứu lý luận
dạy học người ta thường quan tâm đến ba yếu tố ảnh hưởng đến chất lượng dạy học đó là
không khí dạy học,quan niệm của học sinh và sự lo sợ của học sinh.
Với thực trạng học tập ở các trường THPT hiện nay,bên cạnh những học sinh hăng

hái,đam mê học tập,nghiên cứu thì còn xuất hiện một bộ phận không nhỏ học sinh lười
biếng,chán học. Có thể có nhiều nguyên nhân khác nhau gây nên.Theo tôi do không khí
dạy học chưa thực sự sôi nổi,cuốn hút học sinh hoặc thiếu sự quan tâm,chia sẽ hoặc có sự
nhàm chán,căng thẳng diễn ra trong lớp học nên tác động đến hứng thú học tập của học
sinh.Nếu tình trạng mất hứng thú kéo dài sẽ làm học sinh mất phương hướng học tập dẫn
tới mất động cơ học tập và chất lượng học tập của học sinh sẽ giảm sút.
Như vậy việc tạo ra và duy trì không khí dạy học đóng một vai trò rất quan trọng
trong dạy học.Bởi lẽ việc tạo ra và duy trì không khí dạy học đó chính là việc tạo ra và
duy trì môi trường giáo dục tích cực,phù hợp nhằm tích cực hóa hoạt động nhận thức của
học sinh;phát triển tình cảm, hình thành nhân cách,phát triển năng lực của học sinh và đó
cũng là cơ hội để giáo viên phát hiện và khắc phục những quan niệm sai lệch của học sinh
trong quá trình dạy học.
Thấy được tầm quan trọng của “ không khí dạy học” nên tôi đã chọn đề tài này nghiên

3


cứu nhằm giúp việc dạy học của mình đạt hiệu quả hơn đem lại chất lượng dạy học nói
riêng và chất lượng giáo dục nói chung.

NỘI DUNG
CHƯƠNG 1. KHÔNG KHÍ DẠY HỌC VÀ VAI TRÒ CỦA KHÔNG KHÍ DẠY HỌC
1.1.Khái niệm
Về mặt tâm lý học:
“ Không khí dạy học là một khái niệm tâm lý sư phạm,thuộc phạm trù đạo
đức.Nó biểu hiện ở mặt tâm lý trong mối quan hệ và sự tác động qua lại giữa giáo
viên với học sinh, giữa học sinh với học sinh.”
Để hiểu về khái niệm “ không khí dạy học” trước hết ta phải hiểu khái niệm“
không khí ” là gì,phân bố ra sao và có vai trò như thế nào đến đời sống chúng ta?;
“ Không khí ” là một khái niệm,một thuật ngữ gắn liền với chuyên nghành hóa

học và xuất phát từ chuyên nghành hóa học.Không khí là hỗn hợp nhiều chất khí
không màu,không mùi,không vị.Có khoảng 78% khí nitơ,21% khí oxi và 1% các
khí khác trong không khí sạch.Mật độ không khí phụ thuộc vào độ cao lớp khí
quyển so với mặt đất.Trong lớp trên của bầu khí quyển,ở độ cao khoảng 100
km,không khí loãng hơn, tỉ lệ nitơ giảm đi và tỉ lệ oxit tăng lên.
Vì sự sống trên Trái đất phụ thuộc vào khí oxi,nitơ và khí cacbonic;động vật và
con người đều hít thở khí oxi thải khí cacbonic;bầu khí quyển bảo vệ chúng ta khỏi
những tia cực tím chiếu vào trái đất... nên bảo vệ môi trường là bảo vệ không khí
sạch,làm sạch môi trường...
Như vậy, ta có thể hiểu nôm na như thế này: “ không khí là môi trường để hít thở
nếu thiếu không khí chúng ta sẽ rất ngạt thở và thiếu sự sống” nên“ bảo vê không
khí là bảo vệ và duy trì sự sống” .
Tùy theo thuật ngữ “ không khí” đi kèm với các thuật ngữ khác mà nghĩa của nó

4


sẽ khác nhau, ví dụ như không khí dạy học, không khí ngày khai trường, không khí
buổi hòa nhạc,không khí ô nhiễm...Trong đó khi nghiên cứu lý luận dạy hoc,người
ta cho rằng một trong những yếu tố quan trọng làm ảnh hưởng đến chất lượng dạy
học đó là không khí dạy học.
Nếu “ không khí là môi trường để hít thở ’’thì “ không khí dạy học là môi trường
giáo dục,trong đó tồn tại những qui tắc ứng xử, những tiêu chuẩn đạo đức và được
biểu hiện ở những mặt khác nhau qua mối quan hệ giữa giáo viên với học sinh và
giữa học sinh với nhau”trong một lớp học.Không khí dạy học không những phản ánh
mối quan hệ giữa giáo viên – học sinh, học sinh – học sinh mà còn gắn liền với sự cảm
nhận của từng học sinh đối với giờ học, từ đó ảnh hưởng đến tính tích cực của cá nhân
mỗi học sinh. Như vậy, không khí dạy học tích cực sẽ là môi trường thuận lợi cho sự
phát triển nhân cách nói chung và sự phát triển năng lực nhận thức nói riêng của học
sinh.

Lớp học là một xã hội thu nhỏ,lớp học có không khí dạy học là lớp học có môi
trường giáo dục tích cực và phù hợp thông qua biểu hiện ở những mặt khác nhau của
mối quan hệ giáo viên – học sinh,học sinh – học sinh.Những mặt này được bao hàm
trong nhận xét của J.Piaget: “ Trường học là một xã hội thực sự,trong đó ý nghĩa của
các trách nhiệm và những chuẩn mực của sự hợp tác đủ để dạy dỗ học sinh mà không
cần thiết làm cô lập học sinh co mình lại trong chủ nghĩa cá nhân của nó để tránh
những sự cưỡng ép có hại hoặc những điều nguy hiểm do sự ganh đua gây ra”.Còn
theo D.K.Nachtigall: “ Một bộ phận quan trọng của các điều kiện quan trọng có ảnh
hưởng đến quá trình dạy học,được diễn tả bằng khái niệm: không khí dạy học.Khái
niệm này nêu lên tác dụng qua lại một cách năng động của tất cả các yếu tố tâm lý và
xã hội ảnh hưởng đến quá trình dạy học trong lớp”.
Việc tạo ra và duy trì không khí dạy học đóng vai trò rất quan trọng nhằm tích cực
hóa hoạt động nhận thức của học sinh đem lại chất lượng trong dạy hoc.
1.2. Biểu hiện của lớp học có không khí dạy học
Để nhận biết một lớp học có không khí dạy học hay không,theo chúng tôi cần dựa
vào những biểu hiện sau:

5


Thứ nhất,các thành viên trong lớp quan hệ với nhau một cách cởi mở, chân thành và
luôn có sự thông cảm lẫn nhau xuyên suốt tiết học.Có rất nhiều dẫn chứng để nói về
biểu hiện này,trước hết là nói đến phong thái của người thầy khi bước vào lớp kết hợp
với nét mặt nhẹ nhàng tươi tắn, tạo sự thoải mái cho học sinh là điều hết sức cần thiết
bởi lẽ đó chính là sự cởi mở đầu tiên mà người giáo viên giành cho học sinh của
mình.Nó tạo sự tự tin và giảm bớt được sự lo sợ của học sinh trong quá trình kiểm tra
bài cũ cũng như trong các hoạt động dạy học tiếp theo.Học sinh không thuộc bài
cũ,không làm bài tập trong quá trình dạy học không có nghĩa các em không hợp tác
mà điều quan trọng nhất người thầy phải tìm hiểu được nguyên nhân của nó.Có như
vậy mới chia sẽ,gần gũi và gắn bó với học sinh.Nếu nguyên nhân đó thuộc về khách

quan như:trước đó các em phải tham gia các cuộc thi TDTT cho nhà trường, tham gia
hội trại chẳng hạn thì người giáo viên phải biết thông cảm chia sẽ những khó khăn của
các em ,động viên các em học tập còn nếu nhắc nhở thì phải hết sức nhẹ nhàng và
khéo léo nếu không sẽ phản giáo dục; các em vừa không muốn tham gia các phong
trào của nhà trường nữa vừa lại không muốn tham gia vào việc học tập của mình.Còn
nếu nguyên nhân đó thuộc về chủ quan thì người thầy phải biết chia sẽ những kinh
nghiệm của mình giúp các em học tập tốt hơn,khắc phục quan niệm sai lệch và chiếm
lĩnh tri thức một cách trọn vẹn .Có sự thông cảm, cởi mở,chân thành đó chắc chắn các
em sẽ có niềm tin và có động lực học tập hơn.Khi đó các em nhận thấy được tình cảm
của người thầy giành cho mình rất lớn và muốn đáp lại tình cảm đó bằng sự nỗ lực học
tập của mình...
Thứ hai, không khí dạy học còn thể hiện sự cộng đồng trách nhiệm cao và sự phối hợp
chặt chẽ giữa các thành viên trong lớp.Dạy học là hoạt động gồm hai hoạt động thống
nhất với nhau: truyền thụ kiến thức và lĩnh hội kiến thức.Trong một tiết học chỉ vẻn vẹn
45 phút thôi, người thầy không những truyền thụ kiến thức,hình thành kỷ năng kỷ xảo mà
còn giúp học sinh vận dụng những kiến thức đó vào việc giải thích các hiện tượng trong
đời sống và trong kỹ thuật.Muốn được như vậy,về phía giáo viên phải là người điều
khiển,tổ chức tốt trong hoạt động dạy và học lôi cuốn học sinh tham gia hoạt động
này;giúp các em chuyển từ ý thức tự phát sang ý thức tự giác học tập tăng thêm trách
nhiệm công việc,hợp tác và giải quyết những vấn đề đặt ra dưới sự hướng dẫn của giáo

6


viên.Nếu không có sự cộng đồng trách nhiệm cao,sự phối kết hợp nhịp nhàng giữa giáo
viên với học sinh và giữa học sinh với nhau chắc chắn tiết học sẽ không thành công.
Thứ ba, một không khí tràn đầy niềm tin và sự tôn trọng lẫn nhau là biểu hiện cũng
không thể thiếu trong không khí dạy học.Muốn học sinh lĩnh hội kiến thức thì trước hết
bản thân các em phải có niềm tin,tin vào khả năng của người thầy vì vậy người thầy phải
là người có chuyên môn giỏi,chuẩn mực về mọi mặt tạo niềm tin cho các em trong quá

trình học tập của mình.Đó cũng chính là tấm gương sáng cho các em noi theo và đầy sự
kính trọng.Tôn trọng học sinh là tôn trọng chính bản thân mình Học sinh vừa là chủ thể
vừa là khách thể trong quá trình dạy học cho nên khi giáo dục phải hết sức tế nhị,tôn
trọng học sinh tránh tình trạng xúc phạm đến danh dự gây sự mặc cảm tự ti hoặc gây mâu
thuẫn hiềm khích giữa giáo viên và học sinh làm không khí dạy học căng thẳng, hiệu quả
dạy học không cao.
Thư tư,lớp học có không khí dạy học gắn liền với biểu hiện ở thái độ tích cực, hứng thú
của người thầy và học sinh trong dạy học.Thái độ tích cực,hứng thú của người thầy quyết
định thái độ tích cực, hứng thú của học sinh.Nếu không có thái độ tích cực,không có sự
hứng thú từ người thầy thì hoạt động dạy học sẽ bị “tê liệt” ; học sinh sẽ mất hứng
thú,cảm thấy nhàm chán tẻ nhạt,không tập trung vào việc học dẫn tới một số thái độ
không tích cực như làm việc riêng,nói chuyện trong lớp..thì cũng ảnh hưởng không nhỏ
đến chất lượng dạy học.Đương nhiên,thái độ tích cực,hứng thú của học sinh cũng tác
động đến hoạt động dạy học của giáo viên.
Cuối cùng,chủ động, sáng tạo trao đổi kiến thức với thầy cô và bạn bè cũng tạo không
khí dạy học sôi nổi và tích cực.
1.3.Vai trò của không khí dạy học trong quá trình dạy học
Không khí dạy học là môi trường giáo dục tốt để học sinh phát triển và rèn luyện. Nó là
điều kiện cần thiết và không thể thiếu được để giờ học vận hành một cách có kết quả,là
một yếu tố có ảnh hưởng quan trọng đến sự phát triển trí tuệ và tình cảm của học
sinh.P.Peynman khi bàn về vấn đề nhà trường và vấn đề giáo dục đã nhấn mạnh: “ Tôi tin
rằng lời giải duy nhất đối với vấn đề giáo dục là sự nhận thức rằng kết quả dạy học tốt
nhất đạt được nếu như tồn tại mối quan hệ trực tiếp và con người,giữa thầy giáo và học
sinh,đó là một trạng thái trong đó học sinh tự thảo luận về những suy nghỉ,nghỉ về công

7


việc và bàn bạc về những điều đó”.
Chúng ta,ai cũng biết rằng cây cối muốn tươi tốt,ra hoa kết trái phải trồng trên một loại

đất phù hợp,được bón phân,tưới nước,ánh sáng và với một khí hậu,nhiệt độ,độ ẩm...thích
hợp.Nếu những yếu tố đó không được đảm bảo thì cây cối sẽ cằn cỗi và bị chết.Học sinh
cũng như những “cây non” muốn phát triển tốt cũng cần phải giảng dạy và giáo dục trong
một môi trường giáo dục thích hợp.Môi trường đó chính là không khí dạy học.Bởi như
chúng ta đã biết dạy học không đơn thuần chỉ là sự truyền kiến thức,mà thông qua dạy
chữ để dạy người.Bởi thế việc tạo ra và duy trì không khí dạy học trong lớp nhằm tích
cực hóa hoạt động nhận thức của học sinh,tạo điều kiện thuận lợi cho trẻ học tập và phát
triển,đó là một việc cần thiết và không thể thiếu được.Trong nhà trường giáo viên là lực
lượng giáo dục chủ yếu và quan trọng nhất,do đó giáo viên phải là người thường xuyên
chăm lo đến sự phát triển của học sinh.Giáo viên phải là người tạo ra môi trường giáo dục
tốt để học sinh phát triển,trong đó có phát triển trí tuệ và tình cảm.
Không khí dạy học tích cực còn có vai trò giảm bớt được sự lo sợ của học sinh trong
quá trình dạy học.Bởi chính trong không khí ấy sự lo sợ,rụt rè của học sinh được thay thế
bằng sự tự tin,sự phó mặc được thay bằng sự đùm bọc che chở,những học sinh nhút nhát
luôn nhận được sự động viên khích lệ từ giáo viên,sự ép buộc học tập được nhường chổ
cho sự khát khao và tự lực học tập của học sinh.Trong không khí tràn đầy niềm tin và sự
thoải mái, cởi mở,hoc sinh sẽ bộc lộ năng lực cá nhân và sự hiểu biết của mình.Từ đó
giáo viên có thể phát hiện,bồi dưỡng và phát triển năng lực đó của học sinh như năng lực
thực hành,năng lực giải bài tập,năng lực tổ chức...Bênh cạnh đó,nó cũng là cơ hội để
giáo viên phát hiện quan điểm của học sinh,chỉ ra cho các em những quan niệm sai lệch
và cùng các em thảo luận tìm những biện pháp khắc phục chúng trong quá trình dạy
học.Như vậy,việc tạo ra và duy trì không khí dạy học còn có ý nghĩa quan trọng trong tiến
trình khắc phục những quan niệm sai lệch của học sinh.
Lớp học có không khí dạy học chắc chắn sẽ mang lại sự hứng thú và tăng thêm động cơ
học tập cho học sinh.Sự hứng thú này ngoài làm cho học sinh yêu thích môn học hơn làm
cho các em chuyển từ ý thức tự phát sang tự giác học tập và đam mê môn học còn mang
lại cường độ làm việc không mệt mỏi,hưng phấn và sáng tạo cho học sinh.

8



CHƯƠNG 2.MỘT SỐ BIỆN PHÁP TẠO KHÔNG KHÍ DẠY HỌC
2.1.Những nhân tố chính ảnh hưởng đến không khí dạy học
Về tinh thần và thái độ của học sinh:
Làm cho học sinh phải thấy được ý nghĩa của việc học và luôn có ý thức tự giác
chuyển những kiến thức thu nhận thành vốn hiểu biết của mình;
Về vai trò của giáo viên:
Giáo viên phải thể hiện vai trò là người tổ chức,giúp đỡ hướng dẫn học sinh tìm tòi và
phát hiện kiến thức,nhằm ngày càng tăng cường mức độ tự lực của học sinh trong học
tập.Khi tổ chức quá trình dạy học phải thể hiện được sự hợp tác chặt chẽ và cộng đồng
trách nhiệm của mọi thành viên trong lớp học.
Làm thế nào để tạo ra không khí dạy học tốt?
Không khí dạy học phụ thuộc vào rất nhiều yếu tố trong những nhân tố trên, chỉ một
yếu tố không tốt thì không khí dạy học cũng không tốt.
Theo lời Ginott: “ Tôi phải đi đến một kết luận đáng sợ: Tôi là yếu tố quyết định
trong lớp, thái độ của riêng tôi quyết định không khí lớp học, trạng thái hằng ngày của
tôi tạo ra thời tiết lớp học, là thầy giáo tôi tự cho mình một quyền vô hạn, có thể làm cho
trẻ em vui lên hay bất hạnh, tôi có thể nâng lên hay hạ xuống, làm tổn thương hay băng
bó vết thương,…tạo nên hay giảm bớt sự khủng hoảng. Trẻ em sẽ được hưởng lòng nhân
từ hay một điều khác”
2.2.Một số biện pháp tạo ra và duy trì không khí dạy học
Việc tạo ra và duy trì không khí dạy học trong một lớp học là một công việc rất khó
khăn đòi hỏi có sự phối kết hợp chặt chẽ giáo viên với học sinh,là những nhân tố chính
ảnh hưởng đến sự tạo ra và duy trì không khí dạy học
2.2.1.Về vai trò của giáo viên:
Giáo viên giữ một vai trò rất quan trọng trong việc tạo ra và duy trì không khí dạy học

9



và quyết định sự thành công của mỗi buổi học. Muốn tạo ra và duy trì không khí dạy
học,theo chúng tôi trước hết người giáo viên phải yêu nghề,đạo đức,tác phong chuẩn mực
và yêu thương học sinh rồi mới bàn đến các biện pháp tạo ra và duy trì không khí dạy học
.
Các biện pháp tạo ra và duy trì không khí dạy học :
Giáo viên phải là phải là người có chuyên môn giỏi mới tạo niềm tin cho học sinh,có
được sự kính trọng ở học sinh và là tấm gương sáng cho học sinh noi theo.Đối với môn
vật lý,người giáo viên không những nắm vững kiến thức,phương pháp giảng dạy,lịch sử
phát triển vật lý mà còn nắm vững lý thuyết và vận dụng nó vào thực hành giảng dạy vật
lý thì mới giúp học sinh nắm vững kiến thức khắc phục quan niệm sai lệch của học sinh,
biết vận dụng nó vào trong đời sống và trong kỹ thuật.
Học sinh có hào hứng thú tham gia đóng góp cho tiết học, có sôi nổi hăng hái xây
dựng hay không, học sinh có thu nhận những vấn đề mà giáo viên truyền đạt hay không…
phụ thuộc vào người giáo viên vì vậy việc áp dụng “lý thuyết cân bằng” của J.Piaget và
“vùng phát triển gần”của Vưgôtxki vào trong dạy học là điều hết sức cần thiết trong dạy
học.Việc áp dụng như thế nào là tùy theo bài học,môn học và tùy theo từng lứa tuổi học
sinh mà áp dụng cho phù hợp.
Đừng bao giờ áp đặt cho các học sinh của mình. Việc đưa ra các đánh giá dồn dập không
những không có lợi mà còn phản tác dụng nữa. Khi chúng lo lắng, sợ hãi, xấu hổ thì
không bao giờ còn có thể tiếp thu những gì bạn muốn truyền đạt nữa. Và thậm chí giờ học
có thể trở thành cơn ác mộng đối với học sinh. Các nhận xét của giáo viên mỗi lần chỉ nên
tập trung một hoặc hai vấn đề quan trọng mà thôi. Giáo viên không nên quá áp đặt mà chỉ
là người hướng dẫn cho học sinh. Những phương pháp hiệu quả để cải thiện vấn đề có
trọng lượng hơn là những lời chỉ trích. Mục đích quan trọng nhất của giáo viên là không
chỉ bắt học sinh học hết kiến thức đã học mà còn tạo ra niềm đam mê. Bởi vậy, hãy biết
kiên nhẫn. Hãy đưa ra những nhận xét mang tính tích cực và xây dựng.

Học sinh có

thể tiếp tục đưa ra những ý kiến phủ định với nhận xét của giáo viên ư? Rất hay! Đó thực

sự là lúc học sinh bị lôi kéo. Đôi khi giáo viên có thể đưa ra những câu trả lời không hoàn
toàn chính xác một cách cố ý. Như thế giáo viên có thể kiểm tra được khả năng tập trung
của học sinh. Học sinh hoàn toàn có thể đưa ra những phản biện hợp lý để lật lại toàn bộ

10


vấn đề.
Đừng biến giờ học trở thành cuộc đối thoại giữa giáo viên với một học sinh. Hãy khuấy
động không khí lớp học bằng những nhận xét hợp lý và có giá trị. Các học sinh khác trong
lớp cùng tham gia phản biện thì giờ học thú vị hơn rất nhiều. Tâm lý của học sinh luôn
không muốn thua kém nhau và muốn giành được sự đánh giá cao hơn của giáo viên. Nếu
tinh tế, chắc chắn giáo viên sẽ biết cách để thúc đẩy điều này.
Điều cuối cùng những nhận xét cần phải đúng thời điểm và với mức độ phù hợp. Và tất
nhiên là trên cơ sở giáo viên đã phân tích và đánh giá được chính xác.Có như thế thì giáo
viên mới có thể hoàn toàn thuyết phục được các học sinh của mình.
Một giờ học thành công phải có sự tương tác giữa giáo viên và học sinh. Ngoài ra còn
cần sự tương tác giữa các học sinh trong lớp với nhau. Những bí quyết trên cũng có thể
giúp giáo viên một phần không nhỏ để tạo được một không khí học tập tràn đầy năng
lượng và hứng khởi trong giờ học.
2.2.2.Vai trò của học sinh trong không khí dạy học và tích cực hóa hoạt động nhận
thức của học sinh
Về vai trò của học sinh:Học sinh phải là chủ thể ý thức được việc tự học ; tự giác
trong học tập và hợp tác với giáo viên trong quá trình học tập của mình;ghóp phần tạo
không khí dạy học sôi nổi,tích cực.Muốn như vậy người giáo viên phải tích cực hóa hoạt
động nhận thức của học sinh.
Tích cực hoá hoạt động nhận thức của học sinh có liên quan đến nhiều vấn đề,
trong đó các yếu tố như động cơ, hứng thú học tập, năng lực, ý chí của cá nhân, không khí
dạy học… đóng vai trò rất quan trọng. Các yếu tố liên quan chặt chẽ với nhau và có ảnh
hưởng tới việc tích cực hoá hoạt động nhận thức của học sinh trong học tập. Trong đó có

nhiều yếu tố là kết quả của một quá trình hình thành lâu dài và thường xuyên, không phải
là kết quả của một giờ học mà là kết quả của cả một giai đoạn, là kết quả của sự phối hợp
nhiều người, nhiều lĩnh vực và cả xã hội.
Để có thể tích cực hoá hoạt động nhận thức của học sinh trong quá trình học tập
chúng ta cần phải chú ý đến một số biện pháp chẳng hạn như: Tạo ra và duy trì không khí
dạy học trong lớp; xây dựng động cơ hứng thú học tập cho học sinh; giải phóng sự lo sợ

11


học sinh… Bỡi chúng ta không thể tích cực hoá trong khi học sinh vẫn mang tâm lý lo sợ,
khi các em không có động cơ và hứng thú học tập và đặt biệt là thiếu không khí dạy học.
Do đó với vai trò cuả mình, thầy giáo phải là người góp phần quan trọng trong việc taọ ra
những điều kiện tốt nhất để cho học sinh học tập, rèn luyện và phát triển. Sau đây chúng
ta đi vào một số biện pháp cụ thể:
Tạo ra và duy trì không khí dạy học trong lớp nhằm tạo ra môi trường thuận lợi cho việc
học tập và phát triển của trẻ.
Trong môi trường đó học sinh dễ dàng bộc lộ những hiểu biết của mình và sẵn sàng
tham gia tích cực vào quá trình dạy học, vì khi đó tâm lý các em rất thoải mái.
Khởi động tư duy gây hứng thú học tập cho học sinh.
Trước mỗi tiết học tư duy của học sinh ở trạng thái nghỉ ngơi. Vì vậy, Trước hết thầy
giáo phải tích cực hoá hoạt động nhận thức của học sinh ngay từ khâu đề xuất vấn đề học
tập nhằm vạch ra trước mắt học sinh lý do của việc học và giúp các em xác định được
nhiệm vụ học tập. Đây là bước khởi động tư duy nhằm đưa học sinh vào trạng thái sẵn
sàng học tập, lôi kéo học sinh vào khong khí dạy học. Khởi động tư duy chỉ là bước mở
đầu, điều quan trọng hơn là lphải tạo ra và duy trì không khí dạy học trong suốt giờ học.
Học sinh càng hứng thú học tập bao nhiêu, thì việc thu nhận kiến thức của cacs em càng
chủ động tích cức bấy nhiêu. Muốn vậy cần phải chú ý đến việc tạo các tình huống có vấn
đề nhằm gây sự xung đột tâm lý của học sinh. Điêu này rất cần thiết và cũng rất khó khăn,
nó đòi hỏi sự cố gắn, nổ lực và năng lực sư phạm của thầy giáo. Ngoài ra cũng cần chú ý

tới lôgic của bài giảng. Một bài giảng gồm các mắt xích nối với nhau chặt chẽ , phần
trước là tiền đề cho việc nghiên cứu phần sau, phần sau bbổ xung làm rõ phần trước. Có
như vậy thì nhịp độ hoạt động, hứng thú học tập và quá trình nhận thức của học sinh mới
tiến triển theo một mạch liên tục không bị ngắt quãng.
Tổ chức cho học sinh hoạt động. Thầy giáo và học sinh là những chủ thể của quá trình
dạy học, vì thế tích cực hoá hoạt động nhận thức của học sinh phải do chính những chủ đề
này quyết định. Trong việc xác định rõ vai trò, nhiệm vụ của từng chủ thể có ý nghĩa rất
quan trọng, nó giúp cho chủ thể định hướng hoạt động của mình. Trong giờ học thầy giáo

12


không được làm thay học sinh, mà phải đóng vai trò là người tổ chức quá trình học tập
của học sinh, hướng dẫn học sinh đi tìm kiếm kiến thức mới. Còn học sinh phải chuyển từ
vai trò thụ động sang chủ động tham gia tích cực và sáng tạo vào quá trình học tập tánh
tình trạng ngồi chờ và ghi chép một cách máy móc. Muốn vậy, cần phải tăng cường hơn
nữa việc tổ chức cho học sinh thảo luận và làm việc theo nhóm.
2.2.3. Khai thác và sử dụng các phương pháp, phương tiện dạy học
Khai thác và phối hợp các phương pháp dạy học một cách có hiệu quả, đặc biệt
chú trọng tới các phương pháp dạy học tích cực. Việc tích cực hoá hoạt động nhận thức
của học sinh phụ thuộc rất nhiều vào việc tổ chức và điều khiển quá trình dạy học của
thầy giáo. Bỡi vậy, trong tiến trình dạy học, thầy giáo cần phải lựa chọn và sử dụng các
phương pháp dạy học hiệu quả, đặc biệt là các phương pháp dạy học tích cực như:
- Phương pháp nêu vấn đề
- Phương pháp phát triển hệ thống câu hỏi
- Phương pháp thực nghiệm
- Phương pháp dạy và học theo nhóm nhỏ
Có như vậy mới khuyến khích tính tích cực sáng tạo của học sinh trong học tập.
Đặc biệt trong quá trình dạy học để kích thích hứng thú học tập của học sinh giáo viên
nên khai thác và sử dụng các công cụ hỗ trợ cho quá trình dạy học một cách có hiệu quả

nhất như:
- Khai thác và sử dụng các thí nghiệm đơn giản, rẻ tiền
- Khai thác và sử dụng các thí nghiệm ảo, thí nghiệm mô phỏng
- Khai thác và sử dụng các thí nghiệm hiện có ở phòng bộ môn
- Khai thác và sử dụng các phương tiện nghe nhìn trực quan sinh động như: mô hình về
máy biến thế, băng đĩa, và các đoạn phim... liên quan đến bài dạy

13


KẾT LUẬN
Chúng ta đã biết rằng không khí dạy học là một vấn đề thuộc về tâm lý con người,nó rất
nhạy cảm,phức tạp và được cấu thành từ nhiều nhân tố khác nhau.Do đó,việc hình thành
và duy trì không khí dạy học phụ thuộc vào các thành viên và sự tác động qua lại giữa các
thành viên trong lớp học,nghĩa là phụ thuộc vào giáo viên và mỗi học sinh cũng như mối
quan hệ giữa giáo viên – học sinh và học sinh-học sinh..Tuy nhiên,trong đó giáo viên có
một vị trí quan trọng,là nhân tố quyết định trong việc tạo ra và duy trì không khí dạy học
trong lớp.
Cần phải nói rằng việc tạo ra và duy trì không khí dạy học trong lớp là một công việc
không đơn giản,nó đòi hỏi giáo viên không những có năng lực sư phạm,năng lực chuyên
môn mà còn có tầm hiểu biết rộng về tâm lý học sư phạm và lý luận dạy học để có thể
phát huy tốt vai trò của mình trong việc:
Tạo ra và duy trì mối quan hệ và trí tuệ và tình cảm giữa các thành viên trong lớp
Khuyến khích sự cộng đồng trách nhiệm và sự hợp tác giữa giáo viên và học sinh.
Có như vậy mới đem lại hiệu quả ,cũng như chất lượng trong dạy học.

14


TÀI LIỆU THAM KHẢO

1. Một số vấn đề dạy học Vật lí ở trường phổ thông “ PGS-TS Lê Văn Giáo. PGS-TS
Lê Công Triêm”; NXB Giáo dục.
2. Tổ chức hoạt động nhận thức cho học sinh trong dạy học vật lí ở trường phổ thông
“ Nguyễn Đức Thâm- Nguyễn Ngọc Hưng” NXB ĐH Quốc gia Hà Nội
3. Dạy học Vật lí ở trường phổ thông theo định hướng phát triển hoạt động tích
cực,tự chủ, sáng tạo và tư duy khoa học “ NXB ĐH Sư phạm”
4. Một số vấn đề về lí luận dạy học hiện đại “TS. Trần Đức Vượng”
5. Luân án tiến sĩ “Lê Văn Giáo”

15


16